Gülara Tırpançeker Bilişim Etiği Giriş

Konular Etik Kuramları Profesyonel Etik, Sorumluluk Mahremiyet ve Veri Koruma Fikri ve Sınai Mülkiyet (Telif hakları, Patent) İnternet Bilişim Suçları Toplumsal Etkiler Ders kitabı: Ethics & Technology Ethical Issues in an Age of Information and Communication Technology Herman T. Tavani

Bilgi Kısa sınav %10, Dönem ödevi %40, Yılsonu sınavı %50 ağırlıklıdır. Dersle ilgili bilgileri Ninova ( ) sisteminden takip edebilirsiniz. İletişim bilgilerim 1

Konular Teknolojinin Etkileri Bilişim Teknolojisi Yöntem 1 2 3

Teknolojinin Etkileri nükleer enerji aerosol kutuları akıllı karayolları Örnek her yeni teknolojinin getirdikleri ve götürdükleri oluyor

Bilişim Teknolojisinin Etkileri iletişim tıp eğitim getirdikleri mahremiyet suç işlemenin kolaylaşması yabancılaşma götürdükleri

Siberetik ve Siberteknoloji Siberetik, Siberteknoloji ile ilgili ahlaki, yasal ve sosyal konuları içerir. Siberteknolojinin sahip olduğumuz sosyal, yasal ve ahlaki sistemler üzerindeki etkisini inceler. Ayrıca Siberteknolojinin kullanımından ve gelişmesinden doğan durumlar karşısında ortaya çıkan sosyal politikaları ve kanunları değerlendirir. Siberteknoloji, tek bir bilgisayardan ağlara bağlı bilgisayarlara ve iletişim teknolojilerine, yerel alan ağları (LAN-Local Area Network) ile geniş alan ağlarına (WAN-Wide Area Network) ve internete kadar geniş bir yelpazede yer alan bilgisayar ve iletişim aygıtlarını ele alır.

Siberetik ve Siberteknoloji Siberetik, Siberteknoloji ile ilgili ahlaki, yasal ve sosyal konuları içerir. Siberteknolojinin sahip olduğumuz sosyal, yasal ve ahlaki sistemler üzerindeki etkisini inceler. Ayrıca Siberteknolojinin kullanımından ve gelişmesinden doğan durumlar karşısında ortaya çıkan sosyal politikaları ve kanunları değerlendirir. Siberteknoloji, tek bir bilgisayardan ağlara bağlı bilgisayarlara ve iletişim teknolojilerine, yerel alan ağları (LAN-Local Area Network) ile geniş alan ağlarına (WAN-Wide Area Network) ve internete kadar geniş bir yelpazede yer alan bilgisayar ve iletişim aygıtlarını ele alır.

Siberetik’in 4 Evresinin Özeti EvreZaman PeriyoduTeknolojik Özelliklerİlgili Konular 11950’ler-1960’lar Bağımsız makineler (büyük anasistem bilgisayarları) Yapay zeka (AI), veritabanı gizliliği (“Big Brother”) 21970’ler-1980’ler Kişisel ağlar vasıtası ile bağlantı kurmuş mini bilgisayarlar ve PCler 1. evre ile ilgili durumlara ek olarak, fikri mülkiyet ve yazılım korsanlığı, bilişim suçları, gizlilik ve kayıtların değiştirilmesi ile ilgili kaygılar 31990’lar-Günümüz Internet and World Wide Web1. ve 2. evre ile ilgili durumlara ek olarak, ifade özgürlüğü, anonimlik, yargılama, sanal topluluklar, vb. ile ilgili kaygılar 4Günümüzden Yakın Geleceğe Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin yakınsaması ile nanoteknoloji, genetik ve genomik araştırmalar, vs. 1 – 3 evreleri ile ilgili durumlara ek olarak, karar verme yetisine sahip olan yapay elektronik ajanlar (“bot”lar), bionik çip implantları, nanobilgisayar araştırmaları, vb. ile ilgili kaygılar.

Sorunların Yeniliği suçların gerçek dünyada karşılığı var: dolandırıcılık sorunların gerçek dünyada benzerleri var: yazılım mülkiyeti → fikri mülkiyet mahremiyet → basın “sorunlar yeni değil” diyenler:

Sorunların Yeniliği ölçeğin büyüklüğü bilginin gücü bilginin kalıcılığı teknolojinin güvenilmezliği

Bilginin Gücü binlerce kişi yaşadığı halde ölü görünüyor vergi iadesini, sağlık sigortası harcamalarını alamıyor Örnek (ABD Sosyal Güvenlik bilgileri) kişi isim benzerliği nedeniyle listede havayollarını kullanamıyorlar Örnek (ABD terör gözetim listesi (2007))

Bilginin Kalıcılığı ve Teknolojinin Güvenilmezliği Bilgi Komiseri polise eski suç kayıtlarını silmesini söylüyor 1984’te 16 yaşında bir çocuğun 99p değerinde et çaldığı 13 yaşında bir çocuğun küçük bir kavga nedeniyle uyarı aldığı Örnek (İngiltere polis kayıtları (2008)) 1 milyon Fransız sabıka kayıtlarındaki hatalar nedeniyle işten atılmış ya da iş bulamamış Örnek (Fransız Veri Koruma Ajansı raporu (2009))

Gelenekçi Yöntem yazılım : kitap, film,... iletişim : yüzyüze, telefon, posta, basın,... var olan ilkelerin yeni sorunlara uyarlanması kavramları yerleştirmek gerek kitap, film → telif ilaç → patent Coca-Cola’nın formülü → ticari sır Örnek (Yazılım neye benzer?) teknolojinin getirdiği olanakları kullanmıyor geçmişin hatalarını kopyalıyor katı olunmaması kaydıyla iyi bir başlangıç noktası

Uygulamalı Etik Profesyonel Etik Felsefi Etik Tanımlayıcı Etik Bakış Açısıİlgili DisiplinEle Alınan Konular Profesyonel Bilgisayar Bilimi Mühendislik Kütüphane/Bilgi Teknolojisi Profesyonel Sorumluluk Sistem Güvenilirliği/Güvenliği Davranış Kuralları Felsefi Felsefe Hukuk Gizlilik & Anonimlik Telif Hakları İfade Özgürlüğü Tanımlayıcı Sosyoloji Davranış Bilimi Siberteknolojinin Kamusal, Finansal ve Eğitim Kurumlarına ve Sosyo- Demografik Gruplara Etkisi

Standart Model Uygulamalı etikte felsefeciler tarafından kullanılan “standart metodoloji” üç aşamalı olarak tanımlanır: 1) Ahlaki açıdan sorunlu bir siberetik konu belirleyin. 2) Kavramları açıklığa kavuşturarak ve sorun ile ilgili olgusal verileri inceleyerek sorunu tanımlayın ve analiz edin. 3) Söz konusu ahlaki durumla ilgili bir konuma ulaşmak için ahlak kuramlarını ve ilkelerini uygulayın. James Moor (1985), bilgisayar teknolojisinin “insan davranışında yeni olasılıklar” yaratabileceğini çünkü bilgisayarların mantıksal olarak kolay işlenir olduklarını tartışmıştır. Mantıksal olarak kolay işlenebilirlik, dolayısıyla, politika boşlukları doğurur. Politika boşlukları çoğunlukla kavramsal karışıklıklar nedeniyle oluşur.

Politika Boşlukları her aşamada yeni ahlaki değerlendirme gerek sakıncalar azaltılmalı gerekirse o teknolojiden vazgeçilebilir her ilerlemede politika boşlukları oluşuyor yasalar kurum politikaları kişisel davranışlar oluşan boşluklar doldurulmalı

Siberteknoloji Tarafsız Mıdır? Bilinen Özellikler Bilinmeyen Özellikler Şeffaf Özellikler Şeffaf Olmayan Ahlaki Özellikler Kullanıcılar bu özelliklerin farkındalar ancak ahlaki etkilerinin olduğunun farkında değiller Örnek : Web Formları ve arama motorları Kullanıcılar ahlaki etkileri olan teknolojik bile farkında değiller Örnek : Veri Madenciliği ve Internet çerezleri Ahlaki Etkilere Sahip Gömülü Teknolojik Özellikler

Kaynaklar Chapter 1 : Introduction to Cyberethics Tavani