3. ADIM İş Sözleşmesi Düzenle

Genel kurallar İşverenin iş sözleşmesi yapma yükümlülüğü bulunmaktadır. İş sözleşmesinin süresi bir yıl ve daha fazla ise sözleşme yazılı yapılmalıdır. İş sözleşmeleri iki örnek düzenlenmeli, bir örneği işçiye verilmeli diğer örneği işçinin özlük dosyasında saklanmalıdır. 2

Hangi tip iş sözleşmesi? İş sözleşmesinin süresi ve işçinin çalışma biçimi sözleşmenin tipini belirler. Belirsiz süreli iş sözleşmesi Belirli bir sürede başlayıp bitmeyen, devamlı olarak yapılan her türlü işte belirsiz süreli iş sözleşmesi imzalanmalıdır. Örn: Bir tekstil fabrikasında makinacı ile yapılacak sözleşme ya da otel işyerinde kat görevlisi ile yapılan sözleşme 3

Belirli süreli iş sözleşmesi  İstisnai durumlarda yapılır.  Belirli süreli sözleşme yapılabilmesi için; İşin belirli süreli olması veya Belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşulların bulunması gereklidir. Örn: Sadece bir iş gezisi için şoför alınması, Ani ortaya çıkan bir sipariş için işçi istihdam edilmesi, Hastalık veya analık izninde bulunan işçinin yerine onun işini yürütmekle görevli bir diğer işçinin alınması 4

Deneme süreli iş sözleşmesi İş sözleşmesinde bir «deneme süresi» öngörülmüş ise sözleşme «deneme süreli iş sözleşmesi» halini alır. Deneme süresi en fazla iki ay olarak kararlaştırılabilir. (TİS ile 4 aya kadar kararlaştırılması mümkündür.) İş sözleşmesinde deneme süresi öngörülmüş ise bu süre içinde işçi ya da işveren sözleşmeyi - önceden karşı tarafa bildirimde bulunmadan ve - herhangi bir ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmadan feshedebilir. 5

Kısmi süreli iş sözleşmesi Haftalık çalışma süresinin belirlenen normal çalışma süresinin önemli ölçüde altında belirlendiği durumlarda, kısmi süreli çalışma (part-time) sözleşmesi düzenlenir. Bir işçi ile kısmi süreli iş sözleşmesi düzenlenebilmesi için, haftalık çalışma süresinin 30 saat veya daha az olması gerekmektedir. (45 saatlik çalışma süresinin 2/3’ü veya daha az) Kısmi süreli iş sözleşmesi işçinin; Ayın belirli günlerinde tam gün, Ayın belirli günlerinde, belirli saatlerde veya Ayın her günü ancak belirli saatlerde çalışması şeklinde düzenlenebilir. 6

Kısmi süreli çalışanlara karşı ayrım yapma yasağı Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir. Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalıştırılan işçidir. İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığı durumda, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı veya benzer işi üstlenen ve tam süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi esas alınır 7

Örnek 1: İşçi Zeynep ile haftada 15 saat çalışması için kısmi süreli iş sözleşmesi yapılmış olup, işyerinde dağıtılan TL kömür parasından, 3.000/3= TL şeklinde yararlanacaktır. Örnek 2: İşçi Mehmet ile haftanın 6 işgünü öğleden sonraları çalışması için kısmi süreli iş sözleşmesi yapılmış ise; Mehmet işverenin sabahları işe başlamak üzere tahsis ettiği servis aracından veya öğle yemeğinden yararlanamayacaktır. 8

Kısmi süreli çalışmada sigorta primlerinin bildirilmesi Örneğin; İşçi Ayşe ile haftanın 6 işgünü(Pazar hafta tatili kullanacaktır) günde 4 saat üzerinden kısmi süreli çalışma sözleşmesi yapılmıştır. Saatlik ücreti 5 TL olarak belirlenmiştir. Ayşe ayda 25 gün çalışma yapacaktır (Pazar tatil Kuruma bildirilecek sigorta prim gün sayısı= Aylık toplam çalışma saati / 7,5 = 25×4 / 7,5 = 100 / 7,5 = 13 gün (Kuruma bildirilecek prim gün sayısı) Kuruma Bildirilecek Sigorta Primine Esas Kazanç= Saat Ücreti x Aylık Toplam Çalışma Saati = 5×100 = 500 TL (Kuruma bildirilecek sigorta primine esas kazanç 9

Örnek 2; İşçi Meral ile haftanın 6 işgünü(Pazar hafta tatili kullanacaktır) günde 6.5 saat üzerinden kısmi süreli çalışma sözleşmesi yapılmıştır. Saatlik ücreti 3 TL olarak belirlenmiştir. Kuruma bildirilecek sigorta prim gün sayısı = Aylık toplam çalışma saati / 7,5 = 25×6,5 / 7,5 = 162 / 7,5 = 21 gün (Kuruma bildirilecek sigorta prim gün sayısı) 3×162 = 486 TL (Kuruma bildirilecek prime esas kazancı) Ancak bu sigortalı Kuruma 21 gün üzerinden değil, 30 gün üzerinden bildirilmelidir. Çünkü tam süreli çalışan sigortalının çalışma süresinin 2/3 lük sınırı, aylık 150 saate denk gelmektedir. Oysaki bu sigortalı aylık 162 saat çalıştığı için kısmi süreli çalışan olarak değil, tam süreli çalışan olarak değerlendirilecektir. İşverenin prime esas kazanç tabanı (aylık asgari ücretin brüt tutarı)olan 638,70 YTL üzerindenn beyanda bulunması da zorunludur. Buna göre, 638, = 152,70 YTL lik farkın işçi işveren hissesinin tamamı işverence ödenecektir.

Bir hatırlatma… 1 Ocak 2012 tarihi itibariyle yürürlüğe giren düzenlemeye göre, kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için, eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunluluğu getirilmiş bulunuyor. 11

Kısmi süreli çalışan işçinin hafta tatili K ısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri tam süreli işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir. İşçinin tatil günü ücreti çalıştığı günlere göre bir güne düşen ücretidir. Örnek: İşçi Ahmet ile haftada 15 saat çalışması üzerinden kısmi süreli çalışma sözleşmesi yapılmıştır. Tam süreli çalışan işçilere haftalık 45 saatlik çalışmaya günlük 7,5 saatlik ücret ödendiğinden, kısmi süreli çalışan Ahmet’e de (45/15=3 ve 7,5/3=2,5) 2,5 saatlik hafta tatili ücreti ödenmesi gerekmektedir. 12

Geçici İş Sözleşmesi Bir işçinin, işvereni tarafından iş görmesi için başka bir işverene geçici olarak devredilmesi durumunda geçici iş sözleşmesi düzenlenir.

Geçici iş ilişkisi kurulmasının şartları vardır… Devredilen işçinin yazılı olarak onayı alınmalıdır. İşçi holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla devredilmelidir. İşçinin devri geçici bir süre için (6 ayı geçmemek üzere) yapılmalıdır. Geçici iş sözleşmesi en fazla iki defa yinelenebilir.

Geçici iş ilişkisinin sonuçları İşçinin devreden işverenle olan iş sözleşmesi devam eder İşçi iş sözleşmesinde tanımlanan işin görülmesinden devredildiği işverene karşı sorumlu olur Devreden işverenin ücret ödeme yükümlülüğü devam eder Devralan işveren, işçinin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden işveren ile birlikte sorumludur. İşçi, işyerine ve işe ilişkin olup kusuru ile sebep olduğu zarardan geçici iş ilişkisi kurulan işverene karşı sorumludur, İşçinin diğer hak ve yükümlülüklerine ilişkin bu Kanundaki düzenlemeler geçici iş ilişkisi kurulan işverenle olan ilişkisine de uygulanır.

Geçici iş ilişkisinin sonuçları Devralan işveren devraldığı işçiyi işyerinde grev ve lokavt uygulaması sırasında çalıştıramaz. Ancak kapsam dışı kalacak personele ilişkin hükümler saklıdır. Toplu işçi yapılan işyerlerinde, çıkarma tarihinden itibaren altı ay içinde toplu işçi çıkarmanın konusu olan işlerde geçici iş ilişkisi kurulamaz