ÖRGÜTLERDE AMAÇ VE TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ DR. İLHAN GÜNBAYI AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ EĞİTİM YÖNETİMİ VE DENETİMİ A.B.D.

BİR ÖRGÜT OLARAK OKUL Birbirleriyle iletişimde bulunabilecek bireyler, Amacın gerçekleştirilmesine katkıda bulunma isteği, Gerçekleştirilmesi gereken ortak bir amaç.

Örgütlerde bireysel ve kurumsal olmak üzere iki boyutlu bir ilişki söz konusudur.

ÖRGÜT BOYUTLARI A-AMAÇ DOĞAL AMAÇLAR 1-Kuruluş Amaçları Hizmet ettikleri bireylerin istek ve ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmetleri üreterek topluma hizmet etmek. Çevre ve toplum ile iyi ilişkiler kurmak. Devletin Koyduğu Yasa ve Kurallara Uymak ve Bunları Desteklemek,

2- İşleyiş Amaçları Topluma Hizmet Ederken Kâr Sağlamak Örgüt Çalışanlarının Sağlığını ve Refahını Korumak Örgütün yeterliliğini ve ortak amaca hizmete devamını sağlamak.

SİSTEM AMAÇLARI A- Büyüme Örgütlerin daha büyük toplum kesimlerine hizmet götürecek şekilde büyümesi. B- Kararlılık Örgütlerin, belirlenen ortak amaçları doğrultusunda devamlılığının sağlanması. C- Etkileşim Örgütlerin çevre veya diğer örgütlerle etkileşimde bulunarak, onların istemlerine göre kararlılığını sürdürmesidir.

ÖRGÜT TÜRLERİ Karşılıklı yarar sağlayan örgütler: Bu örgütler öncelikle örgütün üyelerine yarar sağlarlar. Sendikalar, klüpler, siyasal partiler, meslek kuruluşları bu tür örgütlerdir. İşletmeler: Öncelikle mal sahiplerine yarar sağlayan örgütlerdir. Sanayi işletmeleri, bankalar, sigorta şirketleri, mağazalar bu türdendir. Hizmet Örgütleri: Özellikle müşterilerine yarar sağlayan örgütlerdir. Hastaneler, okullar, sosyal hizmet kuruluşları hizmet örgütlerine örnektir. Kamu yararına çalışan örgütler: Geniş anlamda topluma yarar sağlayan örgütlerdir. Milli Savunma Bakanlığı, Polis Teşkilatı, Maliye Bakanlığı ve Araştırma Kuruluşları bu tür örgütlerdir.

İLETİŞİM VE ÖRGÜT AMAÇLARI 1. İletişim örgüt üyelerinin örgütün amaçlarını doğru olarak anlayıp kavramasında ve bu ortak amaçları gerçekleştirme doğrultusunda, işbirliği içinde ve eşgüdümlü olarak davranmaları için bir araçtır. 2.Diğer taraftan, iletişim sadece örgüt üyelerinin formal örgütün amaçlarını ve kendi görevlerini anlamalarını değil, birbirlerini tanımalarını ve benimsemelerini de sağlar. O halde iletişim insanları birbirine bağlayan bir bağdır. İletişim bağı ile birbirine bağlanmış insanların örgüt amaçları doğrultusunda işbirliği içinde davranmaları esastır. 3. Formal örgütlerde bir iletişimin ortak amaçların gerçekleşmesinehizmet edebilmesi için yeterli bir iletişimin iki yönlü bir süreç olması gerekir.

BİR İLETİŞİM SÜRECİ MODELİ FikirŞifreleme Mesaj Gönderme (Kanal) Kabul Şifre Çözme AnlamaDeğişme Dönüt Gürültü Gönderici Alıcı

ÇOK YÖNLÜ İLETİŞİM SÜRECİ 1. Mesaj Gönderici: İletişim, hem gönderici hemde alıcı tarafından anlaşılabilir şekilde sonradan şifrelenmiş bir düşünce veya fikre sahip olan göndericiyle başlar. 2. Mesaj İletmede Kanal Kullanımı: Bilgi, göndericiyi alıcıya bağlayan bir kanal üzerinde iletilir. Mesaj sözlü veya yazılı olabilir ve insancıl veya mekanik araç kullanılarak iletilebilir. 3. Mesaj Alıcı: Alıcının şifreyi çözebilmesi açısından gönderici tarafından gönderilen mesajı almaya hazır olması gerekir. 4. İletişim Neticesinde Değişme: Bir örgütteki iletişimin amacı değişmeyi sağlamaktır. Yani mesajı alanın mesajı gönderenin isteği doğrultusunda davranış değişikliğinde bulunmasıdır

5. Gürültü: Etkili iletişim sürecini engelleyen göndericide, alıcıda ve kanalda bulunabilen düzenlerdir. a) Psikolojik: Verici ve alıcının görüş çerçeveleri, duygu ve heyecanlar, klişeleşmiş kavramlar, b) Semantik: Konuşma ve yazı dilindeki karışıklık veya inceliklerin neden olduğu farklar ve anlaşmazlıklar, c) Statü: Verici ve alıcının sosyal ve formal statüleri, akademik ve mesleksel gelişme farkları, kaynak sorunu ve ayırımı, d) Korunma: Vericinin bazı yüklenmeler altına girmesi durumunda önceden hazırlayacağı savunma mekanizmaları, e) Alan: İletişim merkezleri ile birimleri arasındaki uzaklık, f) Hiyeraşi: Üst ast ilişkilerinde çatışmalar, yetkinin oldukça az veya aşırı derecede aktarılması, fazla dar yahut geniş kontrol alanı, g) Uyutma: Karar sürecine katılma olanağı verilmeyen uygulayıcıların, emirleri savsaklaması veya önemsiz sayması, h) Sınırlama: Örgüt amaçları ve görevleri gereği, bazı kapsamın sınırlanması veya gizli tutulması.

6.Dönüt: Bir alıcı, bir mesajın kodlarını çözdükten sonra ve ona bir anlam verdikten sonra bir kaynak durumuna dönüşür. Diğer bir deyimle, almış olduğu mesajı cevaplandırmak üzere gönderici olarak bir mesaj hazırlayıp bunu bir kanal vasıtasıyla eski göndericiye iletir. Buna iletişim mekanizmasında geri besleme veya dönüt denir. Dönüt, iletişime yön veren bir örgütsel amacın gerçekleşip gerçekleşmediğine dair göndericiye bilgi verir.

ÖRGÜT YAPISI VE İLETİŞİM İletişim ağı örgüt yapısını yansıtır. Hiyerarşi, rol ve statü gibi oluşumlar arasında bağlantı kurarak örgüt yapısının devamını sağlar. İletişimin başlıca tipleri: Zincir Çember Yıldız Tipi Tekerlek Şebeke Türü

(a) Zincir. Bu yavaş fakat etkili bir iletişim metodudur. Bilgi sırayla yukarıdan aşağıya doğru zincirdeki her bir iş görene aktarılır. (b) Çember / Dairesel. Bu ağda iletişim herhangi birisi tarafından başlatılabilir. Bu nedenle yatay iletişimi simgeler. (c) Yıldız tipi/ Y Modeli. Bu iletişim ağı zincire çok benzer. Ancak bir üye (2) zincirin dışında kalmaktadır. Biçimsel bir örgütte bu tip bir iletişim ağı, komuta zincirindeki bir yöneticiyle etkileşimde bulunan bir uzmanı yansıtmaktadır. (d) Tekerlek / Merkezi Model. Bu iletişim ağında ortada her bir astla iletişimde bulunan bir önder vardır. Üst-ast ilişkilerinin kesin olarak belirtildiği geleneksel örgütlere özgü bir iletişim biçimidir. (e) Şebeke Türü/ Serbest Model. Guetzkow ve Simon tarafından geliştirilen bu tip ağda herkesin birbiriyle iletişim kurma olanağı vardır

İLETİŞİM MODELLERİ

MERKEZİ MODEL Bu model otorite ve karar alma inisiyatifinin örgütün en üst yöneticisinde toplanmasını temel alan, geleneksel (klasik) örgüt yapı ve felsefesinde sıkça görülen bir modeldir. Grubun bütün üyelerinin merkezi konumdaki yetkili ile bilgi alışverişinde bulunmalarına karşın, kendi aralarında bir iletişim yaşanmamaktadır. Modelin merkezileşme derecesi yüksek, grup tatmini az, kişisel tatmin yüksek ve iletişim hız ve doğruluk derecesi çok yüksektir.

Y MODELİ Merkezi modelden sonra merkezileşme derecesi en yüksek grup iletişim modelini oluşturur. Daha az sayıdaki iletişim kanalına sahip olan bu modelde, önderlik tatmini, merkezileşme derecesi ve hız çok yüksek, kişisel tatmin ve doğruluk derecesi yüksek, grup tatmini ile haberleşme kanal sayısı ise düşüktür.

ZİNCİR MODELİ Zincir modelinde iletişim, üyelerin birbirine yakınlık derecesine göre işlendiğinden, grubun bazı üyeleri izole durumda kalabilir. Böylelikle iletişim işlevsel niteliğini yitirerek, bireyler arası ilişkilerin zayıfladığı ve grup verimliliğinin tehlikeye düştüğü bir model oluşur. Bu modelde; merkezileşeme derecesi, haberleşme kanalı sayısı, önderlik tatmini, grup tatmini, kişisel tatmin, hız ve doğruluk derecesi yüksek değildir.

DAİRE MODELİ Grupta belirgin bir lider yoktur. Bireylerin herhangi biri iletişimi başlatabilir. Grup üyelerinin birbirleriyle iletişim olanaklarının bir hayli fazla olduğu daire modelinde, bir tek kişinin iletişim kurması çok zordur. Merkezleşme derecesinin az, haberleşme kanalının ve grup tatmininin orta, önderlik tatmini, hız ve doğruluk derecesinin düşük olduğu bir modeldir.

SERBEST MODEL Tüm haberleşeme kanallarının her zaman ve herkese açık olduğu, herkesin herkese hiçbir kısıtlama olmadan iletişimde bulunduğu bu model demokratik bir modeldir. Merkezileşme ve önderlik tatmin çok az, haberleşme kanalı sayısı ve kişisel ve grup tatmini çok yüksektir. Ancak, hız ve doğruluk derecesi bu modelde düşüktür.

ÖRGÜTLERDE BİÇİMSEL İLETİŞİM AKIŞI Yatay Yukarı Aşağı Çapraz

AŞAĞI DOĞRU İLETİŞİM Aşağı doğru iletişim örgüt hiyeraşisindeki üst yönetimden astlara doğru olan iletişim türüdür. Aşağı doğru iletişim örgütsel etkililik açısından zorunludur ve uygulamada baskın olan iletişim boyutudur. Bu tür iletişim özellikle otoriter iklime sahip örgütlerde yaygın olarak görülür. Aşağı doğru iletişimde genellikle yazılı iletişim araçları kullanılmalı, yalın bir dille kaleme alınmalı ve yalnızca gerekli olan noktaları kapsamalıdır. Çünkü fazla karmaşık ve birçok konuyu kapsayan bir yazının ast tarafından anlaşılması daha zordur.

YUKARI DOĞRU İLETİŞİM Yukarıdan aşağıya gönderilen kararların, görüşlerin, emirlerin aşağıdakiler tarafından benimsenme derecesinin yönetici tarafından bilinmesini sağlar. Örgüt üyelerini önemli katkılarda bulunmaya özendirir. Yönetimin istenmedik durumların doğmasını, engellemesini sağlar. Örgüt üyelerinin öz değer duygularının gelişmesini ve örgütün amaçları ve programları ile özdeşleşmelerini olanaklı kılar

YUKARI DOĞRU İLETİŞİMİN ENGELLERİ Yöneticinin soyutlanması, Mesajın gecikme ve çarptırılmasına neden olan uzun iletişim yolları ve kanalları, Yukarı doğru iletişim için kolay geçiş yollarının olmaması, Yöneticinin eleştiri ve kötü haber işitmek istememesi, Yukarı doğru iletişim sağlama konusunda işgörenlerin olumsuz deneyimleri.

YATAY VE DİAGONAL İLETİŞİM Yatay iletişim çapraz iletişimin, benzer ve aynı örgütsel seviyelerdeki işgörenlerin arasında bilgi akışı şeklidir. Diagonal iletişim ise doğrudan birbirleriyle ilgisi olmayan farklı seviyelerdeki işgörenler arasındaki bilgi akışıdır. Bu tür iletişimden, örgüt yapısı içerisinde bilgi akışını hızlandırmada, anlamayı geliştirmede ve de örgütsel amaçların başarısı açısından çabaları eşgüdümlemede yararlanılır. Çapraz iletişimin yatay ve diagonal boyutları aynı zamanda, yararlı enformasyon ve görüşlerin örgüt üyeleri tarafından paylaşılmasını ve örgüt üyelerinin sosyal ve mesleksel bir grup bütünlüğü oluşturmalarını olanaklı kılar. Bu yolla bu tür iletişim, örgüt üyelerinin mesleksel ve sosyal açıdan bütünleşmelerinde, mesleksel ve sosyal bir yumak oluşturmalarında önemli rol oynar. Biçimsel iletişim, örgütlerin formal yapıları içinde yer alan hiyeraşi basamağındaki ast ve üstleri örgüt amaçları doğrultusunda eşgüdümlü olarak eylemde bulunmaları için birbirleriyle bütünleştirme rolünü üstlenir. Aynı zamanda örgüt yapısı içerisinde emir komuta zincirinin nasıl işlediği hakkında bize ip uçları verir.

İNFORMAL İLETİŞİM Yöneticiler tarafından planlanmayan ve örgüt içerisindeki kişiler ve gruplar arasında da işleyen iletişim kanallarıdır. İnformal iletişim kanallarının çoğu görevin yapılmasıyla doğrudan bağlantılı değildir. İşgörenler çok çeşitli sebeblerden dolayı birbirleriyle iletişimde bulunurlar. İşgörenler bir üstlerine söyleyebileceklerini birbirlerine söyleyebilirler. İnformal iletişim kanalları işgörenlerin can sıkıntılarını ve iş baskısını azaltmalarına da olanak sağlar.

İNFORMAL İLETİŞİMİN OLUMLU VE OLUMSUZ YANLARI En iyi durumda, informal iletişim sistemi formal olarak iletilmesi düşünülmemiş olan önemli enformasyonun ve düşüncelerin iletilmesini, iyi insan ilişkilerin geliştirici ilişki ve arkadaşlıkları geliştirir ve işgörenler arasında birlik ve beraberliği sağlar. En kötü durumda, informal iletişim sistemi işgörenler tarafından kendi bireysel amaçları doğrultusunda kullanılır, yönetim ve örgüt üyeleri için önemli olan enformasyon engellenir, çarpıtılır. Yönetime karşı grupların oluşmasında etkili olabilir.

K J C BI EF G D BDH CF CI ABAJ A Tek Standard DedikoduKüme İNFORMAL İLETİŞİM TİPLERİ

C E I KG Hx F B D J A Olasılık

İNFORMAL İLETİŞİM TİPLERİ Tek Standard: A kişisinden B kişisine ve B kişisinden de C kişisine tekrarlanan iletişim zinciridir. Bu tür iletişim kanalında önemli ölçüde saptırma ve kişiye göre gizleme olur. Dedikodu:Bir gönderici bir mesajı herkese iletmeye yönelir. Olasılık: Rast gelelilik bir kuraldır. A kişisi diğerleriyle rasgele iletişimde bulunur ve iletişim zinciri daha sonra benzer bir esasta devam eder.

İNFORMAL İLETİŞİM TİPLERİ Küme: Davis’e göre en yaygın olanıdır. Burada A seçim yaparak diğerleriyle iletişimde bulunur. Fakat bu kişilerin hepsi mesajı diğerlerine tekrarlamaz ve üçüncü seviyede bilgiyi alanların hepside mesajı başkasına iletmez.

İNFORMAL İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ İletme hızı. İnformal iletişim son derece hızlı bir iletişim kanalı olarak bilinir. Seçicilik derecesi. Davis'in araştırması, informal iletişimin, farklı yapılardan meydana gelen bir iletişim kanalı olduğunu ve gizli enformasyonu koruduğunu ortaya çıkarmıştır. İşlerlik yeri. İnformal iletişim esas olarak çalışma mekanında ve çalışma saatlerinde işlevseldir. Formal iletişimle bağlantı. Davis informal iletişimin genellikle formal iletişim kanallarıyla birlikte faaliyet gösterdiğini ve iki iletişim sisteminin birbirini tamamladığını belirtmiştir İletişim kanallarının her ikisi bize örgüt yapısının şekli konusunda net bir fikir verir. Bu bakımdan örgütsel iletişim örgüt yapısının önceden planlandığı şekliyle işlemesini sağlayan örgütsel bir süreç olduğunu söyleyebiliriz.

1. TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİ DÜZENLEYEN GENEL ESASLAR 1.1. MİLLÎ EĞİTİMİN GENEL AMAÇLARI Millî Eğitimin genel amacı bütün bireyleri; 1. Atatürk ilke ve inkılâplarına ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk Millîyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;

2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek; 3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak; Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yaptırmaktır.

1.2. MİLLİ EĞİTİMİN ÖZEL AMAÇLARI Türk eğitim ve öğretim sistemi genel amaçları gerçekleştirecek şekilde düzenlenir ve çeşitli derece ve türdeki eğitim kurumlarının özel amaçları, genel amaçlara ve temel ilkelere uygun olarak tespit edilir MİLLÎ EĞİTİMİN TEMEL İLKELERİ 1.Genellik ve Eşitlik 2.Ferdin ve Toplumun İhtiyaçları 3.Yöneltme 4.Eğitim Hakkı 5.Fırsat ve İmkân Eşitliği 6.Süreklilik

7.Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Atatürk Millîyetçiliği 8.Demokrasi Eğitimi 9.Lâiklik 10.Bilimsellik 11.Plânlılık 12.Karma Eğitim 13.Okul ile Ailenin İş Birliği 14.Her Yerde Eğitim

1. Genellik ve Eşitlik Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayrımı gözetilmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. 2. Ferdin ve Toplumun İhtiyaçları Millî eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir. 3. Yöneltme Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler. Millî eğitim sistemi, her bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenlenir. Bu amaçla, orta öğretim kurumlarına, eğitim programlarının hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları konulabilir. Yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır. 4. Eğitim Hakkı Temel eğitim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır. İlköğretim kurumlarından sonraki eğitim kurumlarından vatandaşlar ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanırlar.

5. Fırsat ve İmkân Eşitliği Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkân eşitliği sağlanır. Maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar yapılır. Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır. 6. Süreklilik Fertlerin genel ve meslekî eğitimlerinin hayat boyunca devam etmesi esastır. Gençlerin eğitimi yanında, hayata ve iş alanlarına olumlu bir şekilde uymalarına yardımcı olmak üzere, yetişkinlerin sürekli eğitimini sağlamak için gerekli tedbirleri almak da bir eğitim görevidir. 7. Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği Eğitim sistemimizin her derece ve türü ile ilgili ders programlarının hazırlanıp uygulanmasında ve her türlü eğitim faaliyetlerinde Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Anayasada ifadesini bulmuş olan Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır. Millî ahlâk ve millî kültürün bozulup yozlaşmadan kendimize has şekli ile evrensel kültür içinde korunup geliştirilmesine ve öğretilmesine önem verilir. Millî birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak Türk dilinin eğitimin her kademesinde, özellikleri bozulmadan ve aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem verilir; çağdaş eğitim ve bilim dili halinde zenginleşmesine çalışır ve bu maksatla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile iş birliği yapılarak Millî Eğitim Bakanlığınca gereken tedbirler alınır.

8. Demokrasi Eğitimi Güçlü ve istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin gerçekleşmesi ve devamı için yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi bilincinin, yurt yönetimine ait bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk duygusunun ve manevi değerlere saygının, her türlü eğitim çalışmalarında öğrencilere kazandırılıp geliştirilmesine çalışır; ancak, eğitim kurumlarında Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine aykırı siyasî ve ideolojik telkinler yapılmasına ve bu nitelikteki günlük siyasî olay ve tartışmalara karışılmasına hiçbir şekilde meydan verilmez. 9. Lâiklik Türk millî eğitiminde lâiklik esastır. Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilköğretim okulları ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu dersler arasında yer alır. 10. Bilimsellik Her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir. Eğitimde verimliliğin artırılması ve sürekli olarak gelişme ve yenileşmesinin sağlanması bilimsel araştırma ve değerlendirmelere dayalı olarak yapılır. Bilgi ve teknoloji üretmek ve kültürümüzü geliştirmekle görevli eğitim kurumları gereğince donatılıp güçlendirilir; bu yöndeki çalışmalar maddî ve manevî bakımdan teşvik edilir ve desteklenir

11. Plânlılık Millî eğitimin gelişmesi iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitimi, insan gücü-istihdam ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık verecek biçimde plânlanır ve gerçekleştirilir. Mesleklerin kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve sorumlulukları kanunla tespit edilir ve her derece ve her türdeki örgün ve yaygın, meslekî eğitim kurumlarının kuruluş ve programları bu kademelere uygun olarak düzenlenir. Eğitim kurumlarının yer, personel, bina, tesis ve ekleri, donatım, araç, gereç ve kapasiteleri ile ilgili standartlar önceden tespit edilir ve kurumların bu standartlara göre optimal büyüklükte kurulması ve verimli olarak işletilmesi sağlanır. 12. Karma Eğitim Okullarda kız ve erkek karma eğitim yapılması esastır. Ancak eğitimin türüne, imkân ve zorunluluklara göre bazı okullar yalnızca kız veya yalnızca erkek öğrencilere ayrılabilir.

13. Okul ile Ailenin İş Birliği Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesinde katkıda bulunmak için okul ile aile arasında iş birliği sağlanır. Bu maksatla okullarda okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile birliklerinin kuruluş ve işleyişleri Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. 14. Her Yerde Eğitim Millî eğitimin amaçları yalnız resmî ve özel eğitim kurumlarında değil, aynı zamanda evde, çevrede, iş yerlerinde, her yerde ve her fırsatta gerçekleştirilmeye çalışılır. Resmî özel ve gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili faaliyetleri, Millî eğitim amaçlarına uygunluğu bakımından Millî Eğitim Bakanlığının denetimine tâbidir.