HÜSEYİN ÖZTÜRK Bilişim Teknolojileri Öğretmeni ANAKARTLAR Portlara Modülden Eklentiler Yap

2

Anakart Nedir? Bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçaların birbiriyle iletişimine zemin hazırlayan elektronik parçadır. Bilgisayara takılan parçaların hangi özelliklerde olması gerektiğini Ana Kart belirler

5 ANA KARTIN GÖREVİ Ana Kartın temel görevi, üzerinde bulunan birimler ile sonradan takılan birimler arasındaki bağlantıyı sağlamaktır. Ana kart üzerinde bu görevi sağlayan çeşitli entegreler (chipset, yonga seti) bulunmaktadır.

Yonga Seti Chip Set Anakartlarda parçalar arasındaki veri transferlerini ve anakartı dışarı ile çeşitli bağlantılarını sağlamak için anakart işlemcisi olarak ta adlandırılan chipset işlemcileri bulunmaktadır. Bilgisayara takılı olan parçalar genellikle farklı hızda ve türde iletişim birimlerine sahipleridir. Birbirleriyle direk olarak haberleşemezler işte burda da yine chipset'ler devreye girmektedir. Aradaki bu farklılıkları ortak bir merkezde toplayarak parçaların uyum içinde haberleşmelerini sağlamaktadır. İkiye ayrılır Kuzey Köprüsü Güney Köprüsü

7 YONGA SETİ CHIP SET Ana karttaki trafik polisleridir. Birimler arasındaki bilgi akışını kontrol ederler Yonga seti bilgisayarın hızını ve performansını etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Yonga Seti üreticileri: INTEL, AMD, SIS, ATI, VIA, NVIDIA

VeriYolları (Bus) Anakartin üzerindeki kartlara veri akisi “bus” adi verilen elektronik yollar üzerinden yapilir. Buslar kendi içinden ikiye ayrilir. System Bus (FSB) I/O Buslar (PCI,PCIE,AGP…); System Bus, islemci ile RAM arasindaki veri akisini saglar. I/O Bus ise çevre kartlarin iletisimini ve bunlarin islemci ile arasindaki iletisimi saglar. Anakart üzerindeki köprü chipsetler (bridge) I/O Bus’i System Bus’a baglar.

FSB(System Bus) İslemci, RAM ve L2 ön bellegi birbirine bağlar. Diger I/0 bus da bu yol üzerinden işlemciye giriş/çıkış yapar. System Bus kullanılan işlemciye göre farklılık gösterir. İşlemcinin tipi system bus'in genişliğini ve hızını belirler. Ne kadar hızlı System bus kullanılırsa sistemin hızı ve diğer parçalarla haberleşmesi de o derecede artar. 486 işlemciler 25 MHz bus Pentium işlemciler 66 MHz Pentium II ve Pentium III 100 MHz ve 133 MHz Ancak bu hızda çalışabilmek için 100 MHz destekli PC100 SDRAM ve 133 MHz RDRAM kullanılması gerekmektedir.

I/O BUS 1.ISA (Industry Standard Architecture) 2.PCI (Peripheral Component Interconnect) 3.AGP (Advanced Graphics Port) 4.PCIe (PCI Expressı) ISA PCI AGP USB veri yolu Firewire (IEEE 1394) veri yolu MİNİ PCI veri yolu PCI Express veri yolu IDE EIDE SCSI SATA

13 ISA İlk üretilen veri yolu tipidir Artık üretilmemektedir 16 bitlik veri yolu genişliği vardır Siyah renkli yuvalara sahiptirler

14 PCI Tak – Çalıştır özelliği destekler Tak çalıştır özelliği : sisteminize takılan bir donanımın otomatik olarak sistem tarafından tanınarak ona ait sürücülerin yüklenmesidir. Yuvaları beyaz renklidir ISA yuvalardan daha küçüktürler 33 Mhz veya 66 Mhz hızında çalışabilir Veri yolu genişliği 32 bit tir

15 AGP Sadece ekran kartları için kullanılır ekran kartının işlemciye doğrudan ulaşmasını sağlar PCI dan farkı: Grafik dokularını, ekran kartının belleğinin dışında RAM i de kullanarak işler. Buna “Doğrudan Bellek Kullanımı” (DIME – Direct Memory Execute) denir. Bu özellik grafik işlemlerde performansı artırır.

PCI Express  En yeni bus yapısıdır.  Bus yapısından ziyade ağ mantığı ile çalışır.  Çarpanları sahip olduğu hat sayısını gösterir.  Veriler paketler halinde iletilir. Veri seri olarak birkaç hattan gönderilip alınabilir.  Bu hatların her birine kanal denmektedir ve çarpanla gösterilir.  Her bir kanal için adanmış bir yol anahtarlanarak sağlanır.  Her bir hat sayısı 250MB/s band genişliğine sahiptir.  Haberleşme şekli seridir.  Kartlara sağladığı elektriksel güç AGP den yaklaşık iki kat fazladır.  Slot uzunluğu, çarpan sayısı ile doğru orantılıdır PCI daki gibi paylaşımlı yollar yerine ayrı yollar bulunmaktadır.  Bu teknolojinin yapısı ile benzerlik gösteren veri yolları Seri ATA ve SCSI teknolojisinde de kullanılmaktadır.

17 PCI Express PCI EXPRESSPCI

Adı Band genişliği AGP 1x 266MB/s AGP 2x 533MB/s AGP 4x 1067MB/s AGP 8x 2133MB/s PCI(32Bit, 33Mhz) 132MB/s PCI(64Bit, 33Mhz) 266MB/s PCI(64Bit, 66Mhz) 533MB/s PCI Express 1x 250MB/s PCI Express 2x 500MB/s PCI Express 4x 1000MB/s PCI Express 8x 2000MB/s PCI Express 16x 4000MB/s PCI Express 32x 8000MB/s EISA 32MB/s

20 PORTLAR ve KONNEKTÖRLER Anakart ile kasa dışındaki parçaları birbirine bağlayan portlar PS2 Fare PS2 Klavye RJ-45 Network Ses Giriş Ses Çıkış Mikrofon Giriş USB VGA Monitor Seri Port Paralel Port

21 PS2 Yeşil olana fare, mor olana klavye takılır Konnektör 6 pinlidir.

22 PARALEL PORT Konnektörün ucunda 25 pin bulunur Yazıcı, tarayıcı vb. parçalar takılır. Hızı 150 KB/sn. dir

23 Ethernet Port Yerel ağlara bağlanmak için kullanılır 10 Mbps, 100Mbps veya 1000 Mbps hızında bilgi gönderilebilir

24 USB Port Universal Serial Bus Her türlü cihaz bağlanabilir Seri ve Paralel portlara göre çok hızlıdır 12 Mbps hızında bilgi aktarılabilir USB portları çoğaltılabilir

25 Monitör(VGA Portu) 15 pin bulunmaktadır Resim ve görüntü gibi yüksek çözünürlük gerektiren bilgileri göndermek için idealdir.

26 S-Video Port Super Video Video bilgisini renk ve parlaklık olmak üzere iki farklı sinyale bölerek gönderir. Televizyona görüntü aktarmada kullanılır. Bilgisayar, projeksiyon gibi aletlerde ise S-video iyi bir performans sağlamaz. 4 adet pin vardır.

27 DVI Monitor Port Digital Visual Interface Çok yüksek kalitede görüntü transferi yapılabilir. DVI bağlantıya sahip monitörler takılabilir.

28 FireWire Port Digital Visual Interface Kamera, harici disk gibi dijital cihazların bağlantısı için kullanılır USB den sonra çıkmıştır ve ona göre çok hızlıdır

29 PORTLAR ve KONNEKTÖRLER Anakart ile kasa içindeki parçaları birbirine bağlayan portlar:

30 Disket (Floppy) Yuvası ve Kablosu Disket sürücünün iki kablosu vardır: 1) Güç 2) Data Data kablosundaki kırmızı renkli çizgi ana karttaki konnektörün PIN1 yazısına denk getirilerek takılır Disket sürücü tarafında ise güç kablosunun kırmızı çizgisi ile data kablosunun kırmızı çizgisi yan yana getirilerek takılır

31 IDE Yuvası ve Kablosu Sabit disk, CD sürücü, Dvd sürücü vs. parçaları anakarta bağlamak için kullanılır Eğer tek kabloya birden fazla cihaz bağlanacaksa, cihazların master ve slave ayarları yapılmalıdır..

32 SATA Yuvası ve Kablosu Saniyede 150 MB veri akışı ile IDE den çok daha hızlıdır. SATA bağlantı için sabit disk, kablo ve ana kart girişi IDE den tamamen farklıdır.

33 Fan Kablosu ve Yuvası Fan kablosunun ana kart üzerindeki uygun sokete takılması gerekir Eğer unutulursa soğutucu çalışmaz ve işlemci soğutulamaz..

34 Anakart Güç Kablosu ve Yuvası Bir ucu güç kaynağına bağlı olan güç kablosu ana karta bağlanarak anakart elektrik ile beslenir.

35 USB Konnektörleri Çevre birimlerinin ana karta bağlanmasını sağlar USB konnektörleri ana kart üzerindeki uygun yuvalara takılmalıdır…

36 Sistem Panel Konnektörleri Kasanın dışındaki buton ve ışıkların çalışabilmesi için ana kart üzerindeki yuvalara düzgün şekilde takılmalıdır.. Bağlanması gereken kablolar : Güç butonu Reset butonu Güç ışığı Sabit disk ışığı Kasa hoparlörü.

39 ANAKART ÇEŞİTLERİ XT AT ATX

40 XT ANAKART 8086 ve 8088 işlemcileri sabit olarak üzerinde tutan bir ana karttır..

41 AT ANAKART PS/2 desteği yoktur ISA, PCI ve AGP veri yolu desteği sunar İşlemci değiştirebilir şekilde tasarlanmıştır.

42 ATX ANAKART Daha fazla giriş çıkışı ( PS2, USB, Firewire vs ) vardır Güç yönetimi yapılabilir.

43 ANAKART BOYUTLARI Form faktörleri: 1.ATX 2.Micro ATX 3.Flex ATX 4.BTX Günümüzde en çok ATX ve Micro ATX kullanılmaktadır. Teknolojinin hızla gelişmesinden dolayı bunların da alt versiyonları mevcuttur….

Anakart Boyutları

Anakart Kullanım Kılavuzu Anakartların üzerindeki bileşenleri, anakartta kullanılan biosun özelliklerini anlatan ve bilgi veren kitapçıklara anakart kullanım kılavuzu denir. Kullanım kılavuzları anakart satın alındığında yanında verilmektedir. Kılavuzda anakart montajının nasıl yapılacağı, işlemcinin ve bellek birimlerinin nasıl monte edileceği, jumper ayarları, led ve kablo bağlantılarının nasıl yapılacağı belirtilir. Ayrıca anakart biosunda yapılabilecek işlemler ve bios temel ayarlarının anlatımı bu kılavuzda bulunmaktadır. Çoğunlukla anakart kılavuzu ile anakartın sürücülerini ve yazılımlarını içeren bir cd verilmektedir. Bu cd içerisinde sistem kurulumlarından sonra anakart bileşenlerini tanıtan sürücü dosyaları, bios güncellemeleri ya da anakart için uygun programları içeren yazılımlar ve anakart ile ilgili resim ve video dosyaları bulunur.

Anakart Seçimi Her şeyden önce, alacağınız anakart, alacağınız kasanın içine sığmalıdır, bu yüzden kasayı ve anakartı, boyutları birbirine uyacak şekilde seçmelisiniz. Anakartınızın ne tür işlemcileri desteklediği de önemlidir. Farklı firmalara ait farklı işlemciler bulunmaktadır ve ürettikleri işlemciler fiziksel olarak farklı yapılara sahip olduklarından birini destekleyen bir anakartın, diğerini desteklemesi mümkün değildir. Buna ek olarak her anakart da bir işlemci üreticisinin ürettiği her işlemciyi destekleyemez, o yüzden gereksinim duyduğunuz işlemciyle çalışabilecek bir anakart seçmelisiniz. Anakart seçilirken dikkat etmeniz gereken diğer bir etken de ne kadar RAM kullanılacağıdır. Anakartı alırken, bugün ihtiyaç duyulan RAM miktarının iki katına kadar destekleyen bir anakart seçilmesi uygun olacaktır. Bu sayede gelecekte anakartı değiştirmeden bir RAM yükseltmesi yapılabilir. Ekran kartı da anakart seçimini etkileyen faktörlerden biridir. Yüksek grafik kalitesine sahip programlar ya da oyunlarla kullanılmayacaksa anakartla bütünleşik bir ekran kartı yeterli olabilir. Ancak grafik kalitesi yüksek programlar için ayrı bir ekran kartı satın alınması daha uygun olacaktır. Bu durumda, seçilecek anakartın bu ekran kartını destekleyip desteklemeyeceği kontrol edilmelidir.