BÖLÜM 3 ÖĞRETİM ANALİZİ

√ Amaçların Sınıflandırılması √ Amaçları Belirlemek Neden Önemlidir? √ Amaçlar Nasıl Yazılır? √ Öğretim Amaçları Nasıl Belirlenir? √ Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır? √ Amaç Analizi Ne Demektir? Nasıl Yapılır? √ Öğrencilerin Analizi

ÖĞRETİM ANALİZİ Bir öğretmenin temel olarak dört görevi vardır: Öğretme, idare ve yönetim, meslek/konu alanı uzmanlığı ve öğrenci danışmanlığı. Öğretme görevi açısından öğretmen, öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştıracak öğretim etkinliklerini planlar, uygular ve değerlendirir.

Amaçlar olmadan bir plan yapmak mümkün müdür? Amaçlar olmadan yöntem seçmek mümkün ÖYLEYSE, Amaçlar olmadan araç-gereç seçmek mümkün

Amaçların Sınıflandırılması Bazı eğitimciler insan davranışlarını (öğretim amaçları / öğrenme ürünleri) analiz ederek sınıflama sistemleri geliştirmişlerdir. Taksonomi adı verilen bu sınıflama sistemlerinde, öğrenme ürünleri en basitten en karmaşığa, kolaydan zora, birbirinin ön koşulu olacak şekilde aşamalı olarak sıralanmıştır.

Amaçların Sınıflandırılması Bilişsel Öğrenmeler Bilişsel öğrenmeler, zihinsel etkinliklerin ağırlıkta olduğu davranışları (bilgiyi tanıma ve hatırlama, onun üzerinde işlemler yapma, kavramlar, genellemeler, kuramlar geliştirme gibi) kapsar. Bilişsel öğrenmeler, zihinsel etkinliklerin ağırlıkta olduğu davranışları kapsar.

Amaçların Sınıflandırılması Devamı sonraki slaytta..

Amaçların Sınıflandırılması

Amaçların Sınıflandırılması Duyuşsal Öğrenmeler (Tutumlar) Duyuşsal öğrenmeler, bir nesne, bir olay, bir konuya karşı ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi davranış eğilimlerini içerir (tercih, hoşlanma ya da hoşlanmama, yaklaşma ya da kaçınma eğilimleri gibi). Duyuşsal öğrenmeler, bir nesne, bir olay, bir konuya karşı ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi davranış eğilimlerini içerir.

Duyuşsal öğrenme aslında bir bilgi veya beceridir. Amaçların Sınıflandırılması Duyuşsal bir amacı incelediğinizde, öğrencinin davranışı bir şeyler yaparak veya bir şeyler söyleyerek sergilediğini göreceksiniz. İşte buradaki “bir şey” psikomotor bir beceri ya da bilişsel bir öğrenmedir. Duyuşsal öğrenme aslında bir bilgi veya beceridir.

Amaçların Sınıflandırılması Psikomotor Öğrenmeler Psikomotor öğrenmeler, belirli fiziksel hareketlerin belli bir sıraya göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışları içerir. Bir müzik aletini çalma, bir torna makinesini çalıştırma, yemek pişirme, daktiloda on parmak yazı vb.

Amaçların Sınıflandırılması Psikomotor öğrenmeler, belirli fiziksel hareketlerin belli bir sıraya göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışları içerir.

Amaçların Sınıflandırılması Amaçları Belirlemek Neden Önemlidir? Öğretim amaçları, öğretme-öğrenme sürecine yönelik birçok faaliyetin planlanması, geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi için bir ölçüt görevi görür, bunlara rehberlik eder.

Amaçların Sınıflandırılması Ölçülebilir ve gözlenebilir bir öğretim amacı üç temel öğeden meydana gelir: Davranış, şart ve standart.

Amaçların Sınıflandırılması Ölçülebilir Davranış İfadeleri

Amaçların Sınıflandırılması Amaçların şartlar unsuru, öğrencinin davranışı hangi şartlar altında gerçekleştireceğini tanımlar. Şartlar yardım edici (sağlanan kaynaklar) veya sınırlayıcı (kısıtlamalar) olabilir. Amaçların standartlar unsuru, öğretme-öğrenme süreci sonunda öğrencinin ulaşması beklenen davranışın düzeyi veya yeterlik derecesini tanımlar. Standartlar, davranışların niteliklerine göre farklılık gösterir. Bazen davranışın hızı, bazen de bir dizi davranış basamaklarının tam bir düzen içinde yapılması önemlidir.

Amaçların Sınıflandırılması Öğretim Amaçları Nasıl Belirlenir? Öğretmene bir dersin amaçlarını belirlemesinde yardımcı olacak çok sayıda kaynak vardır. Bir öğretim planı geliştiren öğretmen ders amaçlarını aşağıdaki yollardan çıkarabilir.

Amaçların Sınıflandırılması Eğitim programı: Öğretmen, kendine verilen eğitim programındaki amaçlar, yeterlikler listesi, konular, ilke ve açıklamaları inceleyerek dersinin amaçlarını geliştirebilir. VEYA Ders kitapları: Ders kitaplarının çoğunda her ünitenin başında ünite amaçları yer alır. Eğer, ders kitaplarında örnek amaçlar yer almıyorsa, örnek amaçlar ders kitaplarının öğretmenler için hazırlanan versiyonlarında ya da ünite dergilerinde bulunabilir. VEYA

Amaçların Sınıflandırılması İhtiyaç analizleri: Bir sınav sonucunda öğrencilerin başarısız olma nedenlerini bulmak için yapılan ihtiyaç analizi (problem analizi) sonuçları, VEYA Öğretmenin kendi fikirleri: Öğretmenler, özellikle dersi önceden okutmuşlar ya da ilgili öğrenci grubunun özelliklerini biliyorlarsa, derste öğrencilerin neler öğrenmesi gerektiğine yönelik fikirleri olacaktır.

Amaçların Sınıflandırılması Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır? Öğretim amaçlarını gerçekleştirmek için gerekli öğretim miktarı bir amaçtan diğerine çok farklılık gösterebilir. Bazı amaçlar bir saatten daha kısa bir sürede öğretilebilecek davranışları; bazıları ise, çok daha uzun bir sürede öğretilebilecek becerileri içerebilir. Amaç ne kadar küçükse, nelerin öğrenilmesi gerektiğini saptamakta o kadar kolay olacaktır.

Amaçların Sınıflandırılması Amaçların açık ve anlaşılır olması, kapsamının da belirgin olmasını sağlar. Çok kapsamlı amaçları analiz etmek ve dolayısıyla öğrencilere kazandırılacak davranışları belirlemek de zordur.

Amaçların Sınıflandırılması Bir öğretim amacının analizi, bireyin tam olarak amacı gerçekleştirirken ne yapıyor olacağını basamak basamak tanımlamak anlamına gelir. Bir öğretim amacının analizi iki temel aşamayı içerir:

Amaçların Sınıflandırılması (1) amacı bir öğrenme alanı içinde sınıflamak (çünkü insan davranışları nitelik olarak birbirinden farklıdır; bunların analizi de birbirinden farklıdır) (2) uygun analiz tekniklerini kullanarak öğrencilerin amaca ulaşmak için neleri öğrenmesi gerektiğini (ön koşul öğrenmeler) belirlemek ve sıralamak.

Amaç Analizi Teknikleri Psikomotor Amaçların Analizi Psikomotor bir becerinin analizi, beceriyi işlemlerine ve işlem basamaklarına ayırmak ve bunları basitten karmaşığa doğru bir sıra içinde düzenlemek demektir. Bu analizde ayrıca, her bir işlemin hangi mükemmellikte (standartta) yapılması gerektiği, işlemin yapılması için gerekli araç-gereçler ve ilgili bilme unsurları saptanır.

Amaçların Sınıflandırılması Psikomotor Amaç Analizi Formu

Amaçların Sınıflandırılması İşlemler ve işlem basamaklarının belirlenmesi ve sıraya konulması: Mümkünse gerçek bir çalışma ortamında beceriyi gerçekleştiren uzman kişileri gözlemleyin. Bu uzmanlardan becerinin (iş) yapılması için gerekli olan tüm işlemleri ve bu işlemlerin basamaklarını sesli olarak düşünmelerini isteyin. Psikomotor bir becerinin analizi, beceriyi işlemlerine ve işlem basamaklarına ayırmak ve bunları basitten karmaşığa doğru bir sıra içinde düzenlemek demektir.

Amaçların Sınıflandırılması Psikomotor Bir Öğretim Amacının Analizi

Amaçların Sınıflandırılması Psikomotor amaç analizi süreci İşlemler ve işlem basamaklarının belirlenmesi 2. Alternatif yolların belirlenmesi 3. İşlem standartların belirlenmesi 4. Kullanılacak araç-gereçlerin belirlenmesi 5. Gerekli bilgilerin belirlenmesi

Amaçların Sınıflandırılması Alternatif yolların belirlenmesi: Gözlemlediğiniz kişilerden, benzer veya farklı koşullarda, işlemlerin yapılabileceği (veya yapılması zorunlu olan) başka yollar ve karar verme aşamalarının olup olmadığını belirlemelerini isteyin.

Amaçların Sınıflandırılması Standartların Belirlenmesi: Standartlar, işlemin hangi mükemmeliyette yapılması gerektiği ile ilgili kriterlerdir. Standartlar, gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır.

Amaçların Sınıflandırılması Psikomotor amaçların analizinde genelde gözlem yöntemi kullanılır. Gözlem formunda bütün gözlenecek davranış ve ortamlar eksiksiz yer almalıdır. Analizde hata yapmamak için gözlem sonuçları, gözlemlenen kişi ile tekrar gözden geçirilir.

Amaçların Sınıflandırılması Bilişsel Amaçların Analizi Bilişsel amaçların analizinde öğrencilere kazandırılmak istenen amaç için gerekli ön koşul öğrenmeler/davranışlar tespit edilir ve bunlar basitten karmaşığa doğru (aralarındaki hiyerarşik ilişkiye göre) şematik olarak düzenlenir.

Amaçların Sınıflandırılması Bilişsel öğrenmeler birbirleriyle ön koşul ilişkisi içerisinde oldukluklarından, saptanan davranışları bir hiyerarşi şemasında göstermek mümkündür. Bilişsel bir amaç analizinde cevaplanması gereken temel soru şudur: “Öğrencinin bu bilgiyi öğrenebilmesi için önceden neleri öğrenmiş olması gerekmektedir? Nelerin noksanlığı bu bilginin öğrenilmesini zorlaştırır?”

Devamı sonraki slaytta..

Öğrenme Hiyerarşisi

Amaçların Sınıflandırılması Duyuşsal Amaçların Analizi Duyuşsal amaçlar, yukarıda belirtildiği gibi, psikomotor ya da bilişsel davranışları içerir. Bu nedenle, duyuşsal amaçların analizi, amacın içerdiği öğrenme alanı temel alınarak yapılır. Ancak, duyuşsal bir amacın gerçekleşebilmesi için psikomotor ya da bilişsel davranışların önceden öğrenilmiş olması gerekmektedir.

Amaçların Sınıflandırılması Duyuşsal Bir Amacın Analizi

Amaçların Sınıflandırılması Bir öğretimin başarısı, diğer faktörler yanında, öğrencilerin bilgi ve beceri düzeyine uygun planlanması ve uygulanmasına bağlıdır. Öğrencilerin önceden sahip oldukları bilgi, beceri ve tutumlar giriş davranışları olarak adlandırılır.

Amaçların Sınıflandırılması

Amaçların Sınıflandırılması Hedef grubun ihtiyaçlarına uygun planlama ve öğretim yapabilmek için, grubun giriş davranışları yanında genel özellikleri hakkındaki bilgiler toplamakta çok yararlı olacaktır. Öğrenciler birçok yönden birbirlerinden farklılık gösterirler. Örneğin;

Amaçların Sınıflandırılması • Olguları, kavramları ilişkileri kavrama/hatırlama yeteneği • Fiziksel, duygusal ve sosyal gelişim • Öğrenme arzusu, motivasyonu • Öğrenme biçimleri (tercihleri) • Bireysel ve/veya grupla çalışma yeteneği

Amaçların Sınıflandırılması • Kas koordinasyonu • Okuma ve dinleme yeteneği • Kendini sözlü ve/veya yazılı ifade etme yeteneği • Öğrenme hızı veya kapasitesi

Amaçların Sınıflandırılması Öğrenciler hakkında bilgi toplama yolları Öğrenciler. Öğrenciler hakkında en gerçekçi bilgi en dolaysız toplanabilecek bilgidir. Dolaysız bilgi kaynağı da öğrencilerin kendileridir. • Test uygulamak. Öğrencilerin giriş davranışları hakkında bilgi toplamanın en etkili yollarından biri onlara bir test uygulamaktır.

Amaçların Sınıflandırılması Öğrencilerle görüşme. Test uygulamak her zaman pratik olmayabilir. Rastgele seçilmiş bir grup öğrenci ile informal olarak görüşülebilir. Öğrencileri gözlemleme. Yine aynı şekilde gözlemlenecek öğrenciler grubu temsil etme özelliğine sahip olmalıdır.

Amaçların Sınıflandırılması 2. Öğrenciler hakkında bilgisi olan diğer kişiler. Bazen öğrencilerden doğrudan bilgi toplamak mümkün olmayabilir ya da öğrencilerden toplanan bilgilerin doğruluğunun pekiştirilmesi istenebilir. 3. Kendi varsayım ve tahminleriniz. Eğer hedef grubu yeterince tanıyorsanız, onların ön bilgileri ve özellikleri hakkında kendi varsayım ve tahminlerinize göre hareket edebilirsiniz.

Amaçların Sınıflandırılması İçeriğin Sıralanması ve Modüllere Ayrılması Buraya kadar, bir programın öğretim içeriğini belirlemiş oldunuz. Fakat, içerik öğrencilere hangi sırada sunulmalıdır? Öğrencilere hangi kavram, kural ve ilkeler öğretilmelidir? Sorularının cevaplandırılması gerekir. Bu soruların cevabını belirlemek için en kullanışlı araç, yapmış olduğunuz öğretim analizidir.

Amaçların Sınıflandırılması Öncelikle, öğrencilerin öğrenme ve ilgilerinin ara vermeden ne kadar sürebileceğinin tahmin edilmesi gerekmektedir. Özellikle çocuklar için öğretimi ve öğretim materyallerini kısa tutmak gerekir. Yetişkin öğrencilerin belli bir zaman diliminde öğrenebilecekleri bilgi miktarı çocuklara göre daha fazla olduğundan, öğretim daha uzun süreli ve öğretim materyallerinin miktarı daha fazla olabilir.

Amaçların Sınıflandırılması ÖZET Öğretim amaçlarının belirlenmesi, öğretme-öğrenme etkinliklerinin planlanması sürecinde önemli bir basamaktır. Öğretim amaçları, öğretme-öğrenme faaliyetlerini başarıyla tamamlayan bir öğrencinin kazanması beklenen davranışları tanımlar. Öğretim amacını öğrenme alanlarına göre sınıfladıktan sonra, bu amaçlar, analiz teknikleri kullanılarak temel yapma ve bilme unsurlarına ayrıştırılırlar.