YEN İŞ EH İ R REHBERL İ K VE ARA Ş TIRMA MERKEZ İ ‘YENİŞEHİR RAM SENİNLE’ PROJESİ

SINIF YÖNETİMİ VE SINIF İÇİ İLETİŞİM

1. Giriş 2. Sınıf Yönetimi Yaklaşımları 3. Sınıf Yönetimi Değişkenleri 4. Sınıf Kuralları 5. Sınıfta İstenmeyen Davranışlar 6. Etkili Sınıf Yönetimi İçin Öneriler

Sınıf Yönetimi: Öğretmen ve öğrencilerin çalışma engellerinin en aza indirilmesi, öğretim zamanının uygun kullanılması ve öğrencilerin derse etkin katılımının sağlanması olarak tanımlanır.

SINIF YÖNETİM YAKLAŞIMLARI 1. Geleneksel Yaklaşım: Öğretmenin tek başına belirlediği sınıf kurallarına öğrencilerin sorgulamadan uymaları beklenir. Öğretmen bilgi aktarır, öğrenci ezberler. 2. Tepkisel Yaklaşım: Sınıf içinde oluşan istenmeyen durum ya da davranışların değiştirilmesi amaçlanır. İstenmeyen davranış ortaya çıktığında hemen tepki verilmesi söz konusudur.örn:Derste söz istemeden konuşan öğrenciye gün boyu söz vermemek 3. Önlemsel Yaklaşım: Öğretmenin sınıfta ortaya çıkabilecek istenmeyen durum ya da davranışları önceden kestirerek önlemler almasını içerir.Konuya dikkat çekmek için bir öyküyle derse başlanması.Derste öğrencilerin birbiryle konuşmasını önlemek için birbirlerini görmeyecek şekilde oturtmak(aşırı önlem) 4. Gelişimsel Yaklaşım: Öğrencilerin fiziksel ve ruhsal gelişim düzeyleri göz önünde bulundurularak gerçekleştirilen sınıf yönetimi yaklaşımıdır. Kurallar seçilirken bu ilke göz önünde bulundurulur.İlkokul yıllarında somut etkinlikler ve öğrenme 5. Bütünsel Yaklaşım: Sistem yaklaşımı olarak da bilinir. Yerine göre tüm yaklaşımların kullanılmasıdır. Ayrıca bu yaklaşımda çevrenin sınıfa etkisi göz önünde bulundurularak okul, aile ve arkadaş çevresi de dikkate alınır.

Sınıf Yönetimi Değişkenleri

1. F i z i k i D e ğ i ş k e n l e r 2. B e ş e r i D e ğ i ş k e n l e r 3. Ö ğ r e t i m s e l D e ğ i ş k e n l e r

1-FİZİKİ DEĞİŞKENLER 20’nin altında ise küçük, arasında ise orta, 30’dan daha fazla ise büyük, sınıf denebilir. 1.Öğrenci Sayısı: 20’nin altında ise küçük, arasında ise orta, 30’dan daha fazla ise büyük, sınıf denebilir. 2. Isı: Sınıf ısısı 19 C ile 21.5 C arasında olmalıdır. 3-Işık : Sınıftaki ışıklandırmanın uygun düzeyde olması gerekir. Işığın az veya çok olması öğretmen ve öğrencinin çalışmasını güçleştirir. Yetersiz ya da aşırı aydınlatma, gözü yorar, dikkatsizlik ve sinirliliğe yol açar. kabul edilmekte * Fiziksel rahatsızlıklara, * İginin dağılmasına, *Zihnin gevşemesine yol aZihnin odaklanmasını güçleştirmekt

4. Renkler : Her rengin kendine özgü bir dili vardır. Siyah gücü ve tutkuyu, Mavi sakinliği ifade eder ve dinlendirici bir renktir. Yeşil güveni, Lacivert otoriteyi ve verimliliği simgeler Pembe rahatlatıcı, Sarı, geçiciliği ve dikkat çekiciliği ifade eder Kırmızı uyarıcı bir renktir. Kırmızı rengin kan akışını ve tansiyonu yükselttiği düşünülmektedir. Sınıf duvarları boyanırken açık renkler tercih edilmelidir. Liseye kadar olan sınıflarda açık renklerden sarı, pembe ve turuncu renkleri; daha sonraki sınıflarda mavi ve mavi yeşil karışımı renk tonları kullanılmalıdır. 5. Temizlik: Sınıfta yerlerin, duvarların, pencerelerin, sıra ve masaların, eşyaların, havanın temiz olması, sağlık, kullanım isteği, fiziksel ve düşünsel rahatlık açısından gereklidir. ***Dağınıklık dikkat problemine neden olabilir.

6. Gürültü: Sınıf içinde gürültüyü azaltmanın temel yolu sınıf kurallarına özenle uyulmasıdır. Gürültü var diye öğretmen sesinin yükseltmemelidir. Bu gürültüyü daha da artırır. Kısa bir süre sessiz kalmak, varlığını hissettirici bir davranış yapmak veya söz söylemek yararlı olabilir. 7. Görünüm: Öğrenci sınıfta rahat bir ev ortamı bulabilmeli, sınıfa-okula isteyerek gelmelidir. Sınıf görünümünde güzellik ve uyum öğrencinin moral ve enerjisini artırır.

2-Beşeri Değişkenler

ÖĞRENCİ Öğrencilerin gelişimsel, akademik özelliklerini farketmek, beceri ve yeteneklerini değerlendirmek önemlidir. Psikososyal gelişimlerini destekleyici faaliyetlerde bulunmak

Öğretmen; Öğrenme-öğretme etkinliklerini klavuzlayan kişidir. Eğitim öğretim sürecinin vazgeçilmez öğesidir.

Öğrenci sevmediği öğretmenden hiç bir şey öğrenemez. 330 öğrenciye, “En çok başarısız olduğu derste, bunun nedeni nedir?” diye sorulduğunda; 71 öğrenci (% 21.5) “Dersi ve öğretmeni sevmiyorum.” “Başarılı olduğun derslerde en çok neyin etkisi var?” diye sorulduğunda 133 öğrenci (%40.3) “Dersin öğretmenini çok seviyorum.” cevabını vermiştir. 330 öğrenciye, “En çok başarısız olduğu derste, bunun nedeni nedir?” diye sorulduğunda; 71 öğrenci (% 21.5) “Dersi ve öğretmeni sevmiyorum.” “Başarılı olduğun derslerde en çok neyin etkisi var?” diye sorulduğunda 133 öğrenci (%40.3) “Dersin öğretmenini çok seviyorum.” cevabını vermiştir. Seven öğretmen, sevilen öğretmen demektir.

ETKİLİ ÖĞRETMEN Mesleğini seven İletişim becerilerine sahip Önyargısız Hoşgörülü Bireysel ve ekiple çalışabilen Değerleri güçlü Espirili ve şakacı Demokratik Gelişmeye açık Sabırlı Rehber ve Yönlendiricidir.

AİLE Aile çocuğun gelişiminde en önemli faktördür. *Çocuğa iyiyi-kötüyü,doğruyu yanlışı ve diğer ikilemleri öğretir.Bunların uygulanmasında model olur.

Aileyle ilgili olarak öğretmenin yapması gerekenlerden ilki, ailenin tanınması, bunun aracı da öğretmen-veli iletişimidir.

1. Dikkat Çekme 2. Güdüleme 3. Gözden Geçirme 4. Sunuş (Derse Geçiş) 5. Ölçme ve Değerlendirme Ders İşleniş Aşamaları

Bir iletişim etkinliği olan eğitimin sağlıklı bir biçimde yapılabilmesi, özellikle öğretmenlerle öğrenciler, diğer boyutta yöneticiler ve diğer çalışanlar arasındaki iletişimin gerçekleşmesini gerektirir.

Öğretmen sınıf içi iletişimde üç türlü iletişim türünden faydalanır: * Sözlü iletişim * Sözel olmayan iletişim * Teknolojik araç ve gereçlerle yapılan iletişim

Etkili Bir Sınıf İçi İletişim İçin Öğretmenler;

1. Öğrenciler hakkında başkalarıyla konuşmak yerine öğrencilerin kendileriyle doğrudan konuşmalıdır. 2. Öğrencilerle konuşurken nazik olmalıdır.

3. Öğretmenler empatik davranış göstermelidir. 4. Öğretmenler jest ve mimiklerini etkili kullanmalıdır. 5. Öğretmenler öğrencilerine bekleme süresi tanımalıdır.

6. Öğretmenler öğrencileri etkin dinlemelidir. 7. Derste anlaşılır kelimeler kullanmalıdır.

Okulda ve sınıfta gözlenen istenmeyen öğrenci davranışlarının önemli bir kısmının kaynağı yetersiz güdülenmedir.

Sınıfta Zaman Kazandırıcı Yollar: Ders öncesinde bazı hazırlıkların gerçekleştirilmiş olması, gerek öğretmene, gerekse öğrencilere zaman kazandırabilir. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir: 1. Öğrencilerin dersle ilgili hazırlıklarını önceden yapması 2. Öğretmen ve öğrencilerin derse zamanında girmesi 3. Öğretmenin kendisinin zaman kullanımı konusunda öğrencilere iyi bir model oluşturması 4. Öğretmenin derse öğrenci dikkatini toplayıcı etkili bir giriş yapması 5. Derste, isim okuyarak yoklama yerine başka yolların kullanılması 6. Sınıf defterinin dersin başında değil de ders sonunda imzalanması 7. Tahtaya yazılacak bazı yazıların dersten önce yazılması 8. Derste gerekli olacak araç, gereç ve eğitim teknolojilerinin dersten önce hazırlanması 9. Öğrencilerin kendi kendini denetleme alışkanlığı kazanması 10. Okul yönetimi tarafından ders zamanının kesintiye uğratılmaması

Sınıfta İstenmeyen Davranışlar

“Ahmet, her gün derse geç gelmektedir. Ali, sürekli arkadaşlarını şikâyet etmektedir. Ömer, verilen ödevleri yapmamaktadır. Mustafa, sırasında nadiren oturmakta, zamanının büyük bir kısmını kalem açmakla geçirmektedir. Oya, sık sık devamsızlık yapmaktadır. Gül, derste sürekli konuşarak dersi kesmektedir...”

Bu ve benzeri durumlar sınıf ortamında sıkça karşılaşılan davranış problemleridir.

İSTENMEYEN DAVRANIŞLARIN ÖNLENMESİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ Sorun olarak görülen davranışlar sınıf içinde diğer öğrencileri rahatsız eden, sınıf etkinliklerini bozan, okulun ve öğretmenin beklenti ve kuralları ile ters düşen ya da sınıfta karışıklık yaratan türdeki davranışlardır. Öğrencilerde görülen istenmeyen davranışlar; * Bireysel davranışlar * Öğrencilerin arkadaşlarıyla olan ilişkisi ve *Öğrencinin öğretmeni ile ilişkisi adı altında üç başlıkta incelenebilir.

Olumsuz Davranışların Nedenleri 1. Sınıfın Yapısından Kaynaklanan Problemler: 2. Öğrenciden Kaynaklanan Problemler: a)Öğrencinin kişilik özelliklerinden kaynaklanan problemler b) Bireyin geçmiş yaşantısından edindiği değer ve davranış kalıplarından kaynaklanan problemler c) Başarı durumundan kaynaklanan problemler d)Gelişim döneminin özelliğinden kaynaklanan problemler 3. Öğretmenden Kaynaklanan Problemler: a)Program ve öğretim stratejileri b) Düşük beklenti geliştirme c) Öğretmen Özellikleri 4. Evden kaynaklanan Problemler

Disiplin Sorunu Çıkmasını Önleyici Yöntemler: 1. Planlı Çalışmak: Planlı çalışmada, ihtiyaç duyulan materyaller zamanında sağlanır, öğretme-öğrenme sürecinde öğrencilerin neyi, nasıl, ne zaman, ne kadar yapacakları belli olur. Öğretmen nasihat eden kişi olmaktan çok planı üzerinde yoğunlaşır.

Disiplin Sorunu Çıkmasını Önleyici Yöntemler: 2. Akıcı etkinlik: Öğrencilere hiçbir şey yapmadan geçirebilecekleri birkaç dakika bile süre tanınmamalıdır. Örneğin; sınıfa girer girmez slaytla bir matematik problemi tanıtan bir öğretmen, öğrencilere susun, derse başlıyoruz gibi uyarılarda bulunmak zorunda kalmayacaktır.

3. Tutarlılık: Öğrenci göstermesi istenilen davranışlar konusunda öğretmenin tutarlı olduğunu bilirse öğretmenin iyi disiplin sağlama şansı daha fazla olur. Disiplin Sorunu Çıkmasını Önleyici Yöntemler:

4. Öğretmen Kontrolü: Sınıfta neler olduğunun farkında olmak, önlemek için oldukça önemlidir. Dikkatli bir öğretmen, yardıma ihtiyacı olan öğrencileri fark edip onlara yardım eder ve öğrenci davranışlarını yapıcı şeylere yönlendirip istenmeyen durumların ortaya çıkmasını engeller. İyi kontrolün göstergeleri şunlardır: a) Yalnızca yakındaki öğrencilere değil, sınıftaki tüm öğrencilere bakmak b) Sınıf çalışması sırasında sınıfı dolaşmak ve her bir öğrencinin ilerleyişini kontrol etmek c) Öğrencilere kısa yardımlarda bulunmak d) Öğrencilerle göz teması kurmak Disiplin Sorunu Çıkmasını Önleyici Yöntemler:

5. Öğrencilerle iletişim: Öğretmenin öğrencilerle kurmuş olduğu sözlü-sözsüz iletişim davranışları öğrencinin kişiliği ve okul başarısı üzerinde etkili olmaktadır. Etkili bir öğretmen öğrenci iletişimi * Disiplin sorunlarını engeller, * Akademik başarıyı arttırır, * Çocuğun okula isteyerek gelmesini ve okul kurallarını içselleştirmesini sağlar

Disiplin Sorunu Çıkmasını Önleyici Yöntemler: 6. Kuralları belirlemek: Sınıf içinde istenmeyen davranışları önleyici en önemli tedbir kurallar oluşturmaktır. Uzun uzun öğütler vermek, nasihat etmek, öğrencileri suçlu hissettirmek öğrenciler arasında kızgınlık ve düşmanlık duygularını güçlendirir. Öğretmen basitçe ve nazikçe kuralı ve bozulduğunda doğuracağı sonuçları açıklamalıdır

Kuralların Belirlenmesinde Dikkat Edilecek Noktalar: 1. Sınıf kuralları okul kuralları ile uyumlu olmalıdır. 2. Kurallar öğrencilerle birlikte belirlenmelidir. 3. Sınıfta beklenen olumlu davranışlar tanımlanmalı, olumlu ifadelerle kural cümlesi haline getirilmelidir. 4. Kurallar önemli davranışları kapsamalıdır. 5. Kural sayısı az olmalıdır. İdeal kural sayısı 4-6 arasındır. 6. Kural ifadeleri, kısa ve açık olmalıdır. 7. Kurallar gözlenebilir davranışları belirtmelidir. 8. Kurallara uyma ya da uymama davranışının sonucu belirlenmelidir.

Kuralları Öğretme Teknikleri Posterler Oyun oluşturma Kukla oyunları Sınıflandırma

İstenmeyen Davranışlara Karşı Eylem Adımları 1. Görmezden gelme, 2. Uyarma, 3. Doğru davranışı gösterme, 4. Umursamama, 5. Fiziksel müdahale, 6. Derste değişiklik yapmak, 7. Sorumluluk vermek, 8. Öğrenciyle konuşmak, 9. Okul yönetimi rehberlik servisi ve aile ile iletişim kurmak, 10. Ceza vermek.

Ceza Ceza, istenmeyen davranışa karşı en son başvurulabilir olmalı diğer seçenekler işe yaramadığında düşünülmelidir. 42

EĞİTİMDE CEZA Cezanın,öğrenci davranışlarını değiştirme konusunda uzun sürede etkisiz olduğu bilinmekle birlikte davranışlar üzerindeki geçici etkisi, bazı eğitimcileri ceza kullanmaya yöneltmektedir. Birçok araştırma, öğrenci davranışlarının iyileştirilmesi çalışmalarında daha başarılı olması için öğretmenlere, cezadan daha fazla övgü ve ödül kullanmalarını önermektedir.

EĞİTİMDE CEZA Ceza bireyin hoş olmayan bir durumla karşılaşması sonucu meydana gelir. İki türlü ceza vardır: 1. Bireye hoş olmayan, onu rahatsız edici bir uyarıcının verilmesi sonucu oluşan ceza. Fiziksel cezalar, azarlama vb. 2. Bireyin bulunduğu ortamdan bireyin hoşuna giden bir uyarıcının çekilmesi ile oluşan ceza. Çocuğun teneffüse çıkmasına izin vermeme, notunu kırma, arkadaşlarından ayırma vb. Olumsuz etkileri nedeniyle, eğitimde mümkün olduğunca cezadan kaçınmak gerekir. Ancak çok zor durumda kalınca ceza uygulanmalıdır. Fiziksel ve çocuğun kişiliğini zedeleyici ceza asla kullanılmamalıdır.

Ceza Verilirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Şunlardır: 1. Ceza mümkün olduğunca az kullanılmalıdır. 2. Öğrenci uygulanması mümkün olmayan şeylerle tehdit edilmemelidir. 3. Öğrenciye karşı kızgınlık duyarken ceza verilmemelidir. 4. Öğrenci için olumsuz ancak öğretim için gerekli olan davranışlar ceza olarak verilmemelidir. 5. Ceza yapılan davranışa uygun olmalıdır. 6. Ceza geciktirilmemelidir. 7. Ceza verilen kişi ya da olay hakkında şüphe bulunmamalıdır. 8. Ceza öğrencinin kişiliğine yönelik olmamalıdır. 9. Ceza verilirken çifte standart uygulanmamalıdır. 10. Cezaya karar verilmişse geri dönülmemelidir

Cezanın Olumsuz Yönleri Şunlardır: 1. Ceza öğrenci davranışını baskı ile durdurur, ancak olumsuz davranışın değişmesini sağlamaz. Olumsuz davranış ceza ortamdan çekilince tekrar ortaya çıkar. 2. Ceza öğrenciye doğru davranışın ne olduğunu öğretmez. 3. Ceza kaçınma davranışının gelişmesine neden olur. Ceza almaktan korkan öğrenci yalan söyler, okula gelmez, saklanır, derse katılmaz vb. 4. Öğretmen ceza verirken öğrenciler için olumsuz davranış örneği gösterir. Ceza eylemi verme sırasında saldırganlık vardır. 5. Ceza, öğrencilerin kaygı düzeyini yükselterek öğrenmeyi engeller. 6. Ceza öğrenci üzerinde kızgınlık yaratır. Okula, öğretmene ve derse karşı olumsuz tutum geliştirmesine yol açar. 7. Ceza alan öğrenci yaptığı davranışın karşılığını ödediğini düşünür ve davranışın sorumluluğunu taşımaz. CEZA ASLA KALICI DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ SAĞLAMAZ.

Etkili Sınıf Yönetimi İçin Öneriler

1. Öğrencilerimize isimleri ile hitap edelim. 2. Zil çalar çalmaz sınıfa girip, zamanında dersi bırakalım. 3. Sınıf kurallarını öğrencilerle beraber belirleyip uygun bir yere asalım. 4. Öğrencilerimizi sık sık övelim. 5. Öğrencilere serbestçe kendilerini ifade edebilecekleri bir ortam oluşturalım. 6. Her şeye evet ya da hayır demeyelim

7. Verdiğimiz sözü yerine getirelim. 8. Sınıfta çok fazla sesimizi yükseltmeyelim. 9. Giyimimize dikkat edelim. 10. Öğrencilerimizi iyi tanıyalım. 11. Sözlerimizle değil davranışlarımızla öğrencilerimize örnek olalım. 12. Karşılaştırma yapmaktan kaçınalım

50 KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…