DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI

İKİ UÇLU (BİPOLAR) DUYGULANIM BOZUKLUĞU

Öğrenim Hedefleri Bipolar bozukluk Nedir İkiuçlu (bipolar) 1 Bozukluğu Bipolar Bozukluk Kimlerde Görülür Bipolarda Mani Dönemi belirtileri Bipolarda Depresyon Belirtiler Bipolarda Tedavi Yöntemleri

Tanım Depressif atakların yanısıra hipomanik ve/veya manik ataklarla karakterize bir duygudurum bozukluğudur. Hastaların çoğunda ataklar arasında tam ya da tama yakın iyilik (remisyon) dönemleri görülür. Remisyon dönemlerinin süresi hastalığın, “tipine” ve (belirli bir hastada) “seyrine” göre değişebilir. Bazı hastalar aylar hatta yıllar boyunca remisyonda kalabilir.

Tanım (devam…) Tip I: Depresyon ve mani atakları ile seyreden tip. Tip I tanısı koymak için en az bir manik (veya mikst) atak gerekir. Tip II: Depresyon ve hipomani atakları ile seyreden tip. Tip II tanısı koymak için “mani” olarak belirlenen bir atak olmaması buna karşılık en az birer depressif ve hipomanik atak gerekir. Sık döngü: Yılda 4 ya da daha fazla atak (epizod) Mikst epizod: Aynı atakda hem manik hem depressif atak tanı kriterlerinin karşılanması durumu

Başlangıç yaşı ergenlik dönemi ile 50li yaşlar arasında gerçekleşebilir (en sık olarak 15-19 ve 20-24 yaş dilimleri) Irklar arası farklılık yok Cinsler arasında fark yok Tip 1 erkeklerde daha sık. Hiç depresyon atağı geçirmeyen erkekler (%38.9), kadınlara oranla (%4.1) daha fazla. Tip II kadınlarda daha sık Genellikle başlangıç depressif epizod ile olur. Onu bir manik ya da hipomanik epizod izler

Semptomatoloji (depresyon için) Bilinç genellikle açıktır (çok nadiren stupor olabilir). Oryantasyon (yönelim) kusuru yoktur. Dikkat genellikle azalır, konsantrasyon güçlüğü olur. Bellek genellikle bozukluk göstermez. Dikkat eksikliğine bağlı olarak yakın bellek bozukluğu görülebilir. Algı bozukluğu genellikle olmaz. Eğer psikoz gelişirse genellikle depressif mizaçla uyumlu (daha çok işitsel türde) varsanılar olabilir. Zeka (hastalığa bağlı değişiklik beklenmez).

Düşünce Yapısınında: soyutlama ve yargılama kusuru genellikle görülmez. Psikoz gelişmesi durumunda gerçeği değerlendirme bozulur. Akışında: genellikle yavaşlama olur. Konuşmanın tempo ve ritminde düşme görülür. İçeriğinde suçluluk, değersizlik düşünceleri, somatik uğraşlar, geçmişe yönelik pişmanlıklar, ufak tefek hataları abartmalar, geleceğe yönelik karamsarlık, umutsuzluk çaresizlik ve (psikoz gelişmesi durumunda) Duygulanım çökkündür (depressif). Belirgin anhedoni hali vardır. Psikomotor aktivite genellikle yavaşlamıştır. Anerji hali vardır. Nadiren ajitasyon görülebilir. Cinsel ilgi, istek ve güç azalması olur. Uyku ve iştahda ise genellikle azalma, nadiren artma olur.

Semptomatoloji (mani için) Bilinç genellikle açıktır (çok nadiren konfüzyon olabilir). Oryantasyon (Yönelim) kusuru yoktur. Psikoz gelişmiş ise hastalığına yönelimi olmayabilir. Dikkat genellikle bozuktur. Bellek genellikle belirgin bir bozukluk göstermez. Bellekte artma olabilir. Algı bozukluğu genellikle olmaz. Eğer psikoz gelişmiş ise genellikle mizaçla uyumlu (daha çok işitsel türde) varsanılar olabilir.

Psikomotor aktivite artmıştır (eksitasyon) Düşünce Yapısınında: Yargılama kusuru ve (psikoz gelişmiş ise) gerçeği değerlendirme bozukluğu olabilir. Akışında: genellikle hızlanma olur.. Konuşmanın tempo ve ritminde artış görülür. İçeriğinde kendine aşırı güven, aşırı iyimserlik, kendine olağandışı olumlu özellikler atfetme, büyüklük temaları ve eğer psikoz gelişmiş ise genellikle mizaçla uyumlu (büyüklük, mistik) sanrılar görülebilir. Duygulanımda belirgin şekilde yükselme (elasyon) hali vardır. Yaşamdan alınan zevk artmıştır. Genellikle aşırı neşe ve keyif hali vardır. Daha seyrek olarak öfke ve irritabilite olabilir. Psikomotor aktivite artmıştır (eksitasyon) Uyku gereksinimi azalmıştır. Yorulmak nedir bilmez. Dürtü kontrol bozukluğu tipiktir.. Amaca yönelik aktivitelerde artış gözlenir. Ev dışında geçirdiği zaman artar. Çeşitli yönlerden riskli girişimleri olabilir. Cinsel ilgi, istek ve güç artışı olur. Giyim kuşam ve makyaj alışkanlıklarında abartı olabilir. İştah artması da azalması da görülebilir.

Majör Depressif Epizod Tanı Kriterleri Majör Depressif Epizod Aşağıdakilerden en az 5’ nin en az 15 gün süre ile bulunması Depressif mizaç İştah azalması ya da artması Uyku azalması ya da artması Psikomotor yavaşlama ya da ajitasyon Enerji azalması, yorgunluk Suçluluk, değersizlik hissi Konsantrasyon güçlüğü İntihar eğilimi İşlev kaybı vardır Yas durumunun dışlanması gerekir Yas, kaybı takiben 2 aydan kısa sürer Manik Epizod En az bir hafta süren duygudurum değişikliği (taşkınlık, İrritabilite, yükselme) Aşağıdakilerde en az üçü (duygudurum irritable ise dördü) Büyüklük hissi, benlik saygısında artma Uyku gereksiniminde azalma Logore (çok konuşma, gevezelik) Fikir uçuşması, düşüncelerin yarışması

Tedavi 1: Psikoterapi 2: Tıbbi Tedavi 4: Psikoeğitim 5: EKT (Elektro Konvülsif Tedavi)

Psikoterapi Psikoterapi, daha olgun ve uygun bir ruhsal denge sağlamak amacı doğrultusunda zihinsel ve duygusal bozukluk gösteren hastalarla düşünce ve duygu alışverişi kurularak yapıldığı tedavidir.

Tıbbı Tedavi Mani tedavisinde kullanılan ilaçlar: 1.Lityum (Lithuril); 2.Valproat ; 3. Karbamazepin 4 Antipsikotikler (Zyprexa, Rexapin, Oferta, Seroquel, Cedrina, Risperdal, Abilify, Zeldox, Norodol, Largactil, Clopixol gibi ilaçlar); 5. Yeşil reçeteli olanlar (Ativan, Rivotril, İmovane Depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar: Lityum, lamotrijin Koruyucu amaçlı kullanılan ilaçlar: lityum, valproat, karbamazepin

Psikoeğitim Hasta durumu hakkında ne kadar bilgi sahibi olursa durumunu kontrol altına almak o kadar kolaylaşır. Psikoeğitimin amacı; hastayı hastalığı hakkında bilgi sahibi yaparak durumunu kontrol altına almasını sağlamaktır.

EKT (Elektro Konvülsif Tedavi) Elektrokonvülslf Tedavi (EKT) belli psikiyatrik rahatsızlıklar İçin güvenli ve etkili bir tıbbi tedavidir. EKT tedavisine aynı zamanda “beyine elektrik uyarımı”, “elektroşok tedavisi” veya “şok tedavisi” de denilmektedir Bazı Olgularda; İlaçlara yanıtın yetersiz olması İstenilen doza çıkılamaması İntihar riski gibi vakalarda EKT yardımcı tedavi olarak kullanılır.

DEPRESYON BOZUKLUKLARI

Duygusal bilişsel(kognitif) fiziksel ve davranışsal semptomlarla seyreden duygu durum bozukluklarından biride DEPRESYON dur Depresyon; kişinin kendi kendine küsmesidir

Depresyon; Derin üzüntü veren bir durum içinde düşünme, konuşma ve hareketlerde yavaşlama ve durgunluk, değersizlik, küçüklük, isteksizlik, karamsarlık, duygu ve düşünceleri ile fizyolojik işlevlerde yavaşlama gibi belirtileri gösteren bir sendromdur.

Depresyonun Genel Belirtileri : Çökkün duygudurum İlgi ve zevk azlığı Umutsuzluk Karamsarlık, kötümserlik Bunaltı, ajitasyon Üzüntü İrritabilite

Kararsızlık Benlik saygısında azalma veya kayıp Değersizlik ve suçluluk düşünceleri Çaresizlik duygusu Günlük işleri yapamama

İş, aile, para ve sağlık sorunları ile aşırı uğraş Enerji azlığı, yorgunluk Psikomotor yavaşlama Bıkkınlık, isteksizlik İntihar düşünceleri İntihar girişimleri

Depresyonla ilgili bazı çalışmalarda; Hastaların %40’ ının tedavi gereksinimini kabul etmek istemediklerini Duygusal veya psikolojik sorunları olan hastaların %20-30’unun, bu durumu birinci basamak hekimlerine bildirdiklerini Major depresyonu olan hastaların en yaygın somatik semptomlarının; bitkinlik, halsizlik ve yorgunluk olduğunu Diğer somatik semptomlar ise: başağrısı, migren, cinsel işlevde bozulma, iştah değişiklikleri, mensturasyonla ilgili yakınmalar, kronik ağrı, sindirim problemleri, uyku bozuklukları olduğu bilinmektedir.

DSM V’ e göre depresif bozukluklar şu şekilde sınıflandırılmıştır: Yıkıcı duygudurumu düzenleyememe bozukluğu Majör depresif bozukluk Süregiden Depresyon Bozukluğu (Distimi) Aybaşı Öncesi (Premenstrüel) Disforik Bozukluk Maddenin / İlacın Yol Açtığı Depresyon Bozukluğu Başka Bir Sağlık Duruma Bağımlı Depresyon Bozukluğu Diğer belirtilen depresif bozukluk Tanımlanmamış depresif bozukluk

1.Yıkıcı Duygudurumu Düzenleyememe Bozukluğu En az bir yıldır devam etmek üzere, 10 yaşından önce başlayan, Süreğen, irritabl ve sinirli duygudurumdur. Haftada en az üç kez yineleyen öfke nöbetleri vardır.

2.Majör Depresif Bozukluk Ardışık iki hafta boyunca neredeyse her gün günün büyük kısmında ortaya çıkan aşağıdaki semptomlardan en az beş tanesinin bulunması gerekir. Semptomlardan biri depresif ruh hali veya ilgi/istek kaybı olmalıdır.

Depresif ruh hali- üzüntü, çökkünlük, boşluk, çaresizlik hissi İlgi ve zevk kaybı Uykusuzluk veya aşırı uyuma İştah kaybı ya da kilo değişikliği Psikomotor retardasyon veya ajitasyon Düşük enerji Kötü konsantrasyon Değersizlik veya suçluluk düşünceleri Tekrarlayan ölüm veya intihar düşünceleri

3.Süregiden Depresyon Bozukluğu (Distimi) En az 2 yıl boyunca kronik olarak günün önemli bir kısmında çökkün duygudurum varlığı olarak tanımlanır. Kişiler duygudurumlarını üzgün veya dibe vurmuş olarak tanımlarlar.

iştahsızlık veya aşırı iştah, uykusuzluk veya aşırı uyuma, yorgunluk, Çökkün duygudurum dönemleri; iştahsızlık veya aşırı iştah, uykusuzluk veya aşırı uyuma, yorgunluk, özgüven eksikliği, konsantre olamama veya karar vermede zorluk çekme çaresizlik durumlarından en az ikisini içerir.

4.Aybaşı Öncesi (Premenstrüel) Disforik Bozukluk Düzenli olarak luteal fazın son haftasında başlar, menstruasyon başladıktan bir kaç gün sonra sona erer. Semptomlar; belirgin çökkün duygudurum, anksiyete,emosyonel labilite, ilgi kaybıdır.

5.Maddenin / İlacın Yol Açtığı Depresyon Bozuklukğu Madde kötüye kullanımı, ilaç veya toksinlerin doğrudan fizyolojik etkileriyle ilişkili belirgin ve inatçı çökkün duygudurumdur. Özellikle madde kullanımından sonra ortaya çıkar.

6.Başka Bir Sağlık Duruma Bağımlı Depresyon Bozukluğu Klinik görünümde belirgin ve sürekli bir çökkün duygudurum dönemi ve neredeyse bütün etkinliklere karşı ilgide belirgin azalma ya da bunlardan zevk alamama durumu vardır. Bazı önemli kritik hastalıklara bağlı özellikle düşünsel olarak depresyona eğilim vardır. Vasküler (SVO/inme), Demans, Diabet, Koroner Arter Hastalıkları, Kanser tanısı, Kronik Yorgunluk Sendromu, Fibromiyalji, Hipotiroidi

7.Tanımlanmış Diğer Bir Depresyon Bozukluğu Belirgin bir sıkıntıya yada toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikten düşmeye neden olan, depresyon bozukluğunun belirti özelliklerinin baskın olduğu, ancak bunların depresyon bozukları tanı kümesindeki herhangi birinin tanısı için tanı ölçütlerini tam karşılamadığı durumlardır.

Bazen bu terim kullanılırken klinisyenler bu tanı kriterlerini bilinen depresyon bozukluklarına neden uyup uymadığını tartışmak içinde kullanırlar. Bu yüzden bu tanımlama yapılırken arkasında bu durumun özel nedeni de yazılır. Bu özel durumlar; Yineleyen kısa depresyon Kısa süreli depresyon dönemi(4-13 gün) Yeterli belirtisi olmayan depresyon dönemi

8.Tanımlanmamış Depresyon Bozukluğu Tanımlanmamış depresyon bozukluğu, depresyon bozukluklarından herhangi özgül biri için tanı ölçütlerini karşılamamanın özel nedeni klinisyenlerce belirlenmek istenmediğimde ve daha özgül bir tanı koymak için yeterli bilgi olmadığı durumlarda kullanılır. Örneğin acil servis koşullarında bu durum geçerlidir.

Tamamlayıcı ve alternatif yöntemler Kombine tedavi Tedavi yöntemleri Psikofarmakoloji Psikoterapi Tamamlayıcı ve alternatif yöntemler Kombine tedavi

İkiuçlu (Bipolar) Bozukluklarda Hemşirelik TANI ve Girişimlreri

TANI Belirtiler Amaç GİRİŞİMLER Öz bakım aktivitelerini yerine getirememe Tanımlayıcı semptomlar: Sakalları uzamış Saçları dağınık Öğün saati geldiğinde sürekli gezinmesi Aç olmadığını ifade etmesi 1.Aşırı hareketllilik kişisel ihtiyaçları hakkında doğru kararlar vermede yetersizlik. 2.Kişisel ihityaçların farkına varmada yetersizlik. 3. Düşünce süreçlerindeki bozulma 1.Bireyin kişisel ihtiyaçlarını tanıması. 2.Kişisel ihtiyaçlarıyla ilgili farkındalık geliştirmesi. 3.Öz bakım aktivitelerini yerine getirmesi. 4.Öz bakım aktivelerini sürdürmesi 1.Öz bakım eksikliğine neden olan faktörler belirlenecek. 2.Benlik saygısı ve kendi kendine karar vermesi geliştirilecek. 3.Hastanın kendi bakımına en üst düzeyde katılımı sağlanacak. 4.Bağımsız olma ve katılım konusunda cesaretlendrilecek. 5.Her bir öz bakım aktivisesini yerine getirme durum değerlendirlecek. 6.Kendi başına gerçekleştirdiği her bir bakım aktivitesi için olumlu geri bildirim verilecek. 7.Hastanın bağımsız olarak gerçekleştirmediği durumlarda hasta desteklenecek.

TANI Belirtiler Amaç GİRİŞİMLER Beden gereksinimi altında besin alımı 1.Yiyeceklere ilginin yitirilmesi 2.Kilo kaybı 3.Kas tonüsünün azalması 4.Elektrolit dengesizliği 5.Deri turgorunun azalması Hastanın kötü beslenme belirtileri göstermemesi 1.Diyetisyenle iş birliği yapılır, hastanın boy ve kilosuna göre gerçekçi kiloya gelmesi için gereken kalori miktarı belirlenir. 2.Konstipasyonu önlemek için diyetin posalı yiyeceklerden oluşması sağlanır. Hasta bol sıvı almaya ,bağırsak hareketlerini artırmak için egzersiz yapmaya yöneltilir. 3.Aldığı çıkardığı ve kalori miktarı kaydedilir. 4.Hasta her gün tartılır. İştah azalmışsa sevdiği yiyecekler sağlanır. 5.Az az sık sık beslenme sağlanır. 6.Hekim istemine göre vitamin, mineral verilebilir. 7.Hastaya uygun beslenme ve sıvı alımının önemi öğretilir.

Girişimler Tanı Belirtiler Amaç Uyku örüntüsünde bozulma Düşünce süreçlerinde bozulma Aşırı hareketlilik Biyokimyasal değişiklilkler Ajitasyon Uyumayı inhibe eden faktörleri tanımlaması Bireyin iyi bir uyku hijyeninin nasıl olması gerektiğini ve uykuya dalmasını kolaylaştıracak davranış örüntülerini öğrenmesi Ortamın kaliteli bir uyku için düzenlenemesi sağlanacak Kişinin gece uyuyamadığı uykuyu gün içinde alması engellencek, bunun için günlük aktiviteler düzenlenecek Yatmadan önceki 3 saaat içinde fiziksel aktiviteler kısıtlanacak Hasta uykuya daldığında gerekli olmayan bakım ve aktiviteler için uyandırılmayacak Farmakolojik tedaviye uyku ilaçlarının eklenmesi için sağlık ekibiyle tartışılacak, mümkünse ilk zamanlar için ilaç desteği yapılacak

TANI Belirtiler Amaç GİRİŞİMLER Sosyal etkileşimde bozulma Büyüklük düşüceleri nedeniyle etrafı küçümseme, manipülatif davranışlar Diğerlerinin gereksinim ve endişelerine ilginin eksikliği 1.Grupla etkileşimi engelleyen faktörleri tanımlaması, uygun etkişleşim davranışlarının benimsemesi 2.Grupla etkin iletişim sürdürmesi 3.Diğerlerini olumsuz etkileyen manipülatif davranışlarını değiştirmesi 1.Bireysel destekleyici bir ilişki kurulur. 2.Problem yaratan durumlar hastayla birlikle rop play yapılarak duygular tartışılır. 3.Birey olarak kendi sorumluluklarının farkına varması sağlanır. 4.Başkalarına nasıl yaklaşımda buluncağı hakkında bilgilendirilir. 5.Başkalarının kendisine dikkat, önem saygı göstermesini sağlayan etkileşimleri tanıması sağlanır. 6.Grup içinde olumlu davranış gösterdiğinde geri bildirim verilir. 7.Sınırlamalar basitçe hastaya açıklanır. Ve bunlara uyması için hasta desteklenir.

TANI Belirtiler AMAÇ GİRiŞİMLER Düşünce süreçlerinde ve içeriğinde değişme Tanımlayıcı semptomlar: Şehirler arası telefon görüşmeleri yapması Fikir uçuşması Amerikan olimpik atletizm takımınıon antrönörü olduğunu söylemesi 1.Düşünce içeriğinde sanrılar 2.Tetikte ( alert) olma 3.Gerçeği yanlış yorumlama 4.Dikkatini yoğunlaştıramama, uyku yoksunluğu 5.Emirler verme obsesyonlar karar verme, sorun çözme, neden-sonuç ilişikisini kurma,soyut düşünme vb. yeteneklerde bozulma Hastanın, gerçeklerle sanrısal düşünce arasındaki ayrımı yapabilir duruma gelmesi Bireyin kendi ile ilgili düşüncelere sahip olması 1.Hastanın sanrısı desteklenmez, ancak kişinin bu yanlış inanışlara gereksinme duyduğu kabul edilir. 2.Hastanın sanrıları tartışılmaz ve yadsınmaz.Bunun yerine ‘buna inanmak zor’ gibi tedavi edici teknikler kullanılabilir 3.Hastanın kaygısının artmasıyla sanrılarının ortaya çıkması arasındaki bağlantıyı kurmasına yardımcı olunur. 4.Gerçekler üzerine yoğunlaşılır. 5.Kaygı, korku, güvensizlik gibi duygularını ifade edebilmesi için hasta desteklenir.

Tanı Belirtiler Amaç Girişimler Çevreye yönelik şiddet riski Tanımlayıcı semptomlar : Aniden öfkelenme Çevresindekileri tehdit etme Aşırı hareketlilik 2. Düşünce içeriğinde bozulma Başkalarına yönelik öfke ve kızgınlık duygularını dile getirmesi Birey başkaları için bir risk gösterdiği zaman davranışlarına sınır konulacak Birey öfke ve hostilitesini eylemle ifade etmek yerine sözel olarak ifade etmek için cesaretlendirilecek Hemşire sakinliğini koruyaca, eğer sinirlenmeye başladıysa durumu başkalarının eline bırakacak Güven verici bir ilişki geliştirilmedikce hastaya dokunulmayacak Saldırgan hastya yalnız yaklaşılmayacak Hemşire hastaya sakin ve güvenli bir şekilde yaklaşacak

TANI BelirtiLer Amaç GİRİŞİMLER Kendine ya da başkalarına yönelik şiddet olasılığı 1.Öfkeli yüz ifadesi, çenenin kasılması gibi davranışlarla gerginliği kontrol etmeye çalışma. 2.Çevredekileri tehdit edici sözler;başkalarına vermiş olduğu zararla övünme 3.Çevredeki kişi ve nesnelere açık saldırgan hareketler 4.Yerinde duramama, çabuk alınma 5.Öfke, sıklıkla tartışma, kışkırtıcı davranış 6.Başkalarından şüphelenme, paranoid fikir ya da perseküsyon sanrıları Hastanın kendine zarar vermemesi 1.Hastanın çevresindeki uyaranlar azaltılır. 2.Güvenli bir çevre yaratılır. 3.Öfkesini boşaltabilecek bir yol bulması sağlanır. Fizik egzersiz yapılabilir. 4.Eğer hasta konuşmayla ya da ilaçla sakinleşemiyorsa , mekanik kısıtlama gerekebilir. 5.Kısıtlama yapıldıysa hasta yalnız bırakılmaz. 6.Hastanın güvenliği yönünden ekstremiteler ve pozisyon kontrol edilir.  

TANI Belirtiler Amaç GİRİŞİMLER Yaralanma potansiyeli 1.Öfkelendiğinde başını veye elini duvara vurma 2.Bazı isteklerde tutturma 3.Çevredeki nesnelere zarar verme Hastanın fizik yaralanma geçirmemesi Bireyin güvenlik ile uygulamaları yapabilmesi 1.Çevredeki uyaranlar azaltılır. 2.Grup etkinlikleri sınırlanır. 3.Hastanın bir yada iki kişiyle yakın ilişki kurması sağlanır. 4.Hasta teke tek ilişkide kendini daha güvenli hisseder. 5.Zararlı olabilecek tüm nesneler uzaklaştırılır. 6.Hastanın gün boyu uyacağı, dinlenme evrelerini de içeren bir etkinlik programı yapılır. 7.Amaçsız, hiperaktif davranışların yerine geçecek fiziksel etkinlikler belirlenir.  

Depresyon Bozukluklarında Hemşirelik Süreci

Tanı Belirtiler Amaç Girişimler Öz bakım eksikliği 1.Kişisel ihitiyaçların farkına varmada yetersizlik. 2.Hastanın öz bakımının yetersiz olduğunun gözlemlenmesi 1.Bireyin kişisel ihtiyaçlarını tanıması. 2.Kişisel ihtiyaçlarıyla ilgili farkındalık geliştirmesi. 3.Öz bakım aktivitelerini yerine getirmesi. 4.Öz bakım aktivelerini sürdürmesi 1.Öz bakım eksikliğine neden olan faktörler belirlenir. 2.Hastanın kendi bakımına en üst düzeyde katılımı sağlanacak. 3.Bağımsız olma ve katılım konusunda cesaretlendirilecek. 5.Her bir öz bakım aktivitesini yerine getirme durumu değerlendirilir. 6.Kendi başına gerçekleştirdiği her bir bakım aktivitesi için olumlu geri bildirim verilir. 7.Hastanın öz bakımını bağımsız olarak gerçekleştirmediği durumlarda hasta desteklenir.

TANI Belirtiler Amaç GİRİŞİMLER Beslenmede bozukluk; beden gereksinim fazla beslenme(Depresif duygu durumuna bağlı iştahta artış olması) 1.Yiyeceklere ilginin artması 2.Hızlı kilo alımı 3.Vücut ağırlığının boya göre ideal olan kilo indeksinden %20 fazla olması 4.Elektrolit dengesizliği Hastanın günlük olarak metabolik gereksinimleri ve aktivite düzeyine uyumlu yeterlilikte beslenmesi 1.Diyetisyenle iş birliği yapılır, hastanın boy ve kilosuna göre gerçekçi kiloya gelmesi için gereken kalori miktarı belirlenir. 2.Hasta düzenli olarak tartılır. 3.Hastaya uygun beslenme ve sıvı alımının önemi öğretilir. 4.Az az sık sık beslenme sağlanır. 5.Yüksek kalorili içeceklerden kaçınması önerilir. 6.Hastaya tolere edebileceği düzeyde egzersizler yapması önerilir. 7.Hastaya taburculuk sonrası evde sadece mutfak masası gibi özel bir yerde yemek yemesi; okuma, TV seyretme davranışları sırasında besin alınmaması söylenir. 8.Bireyin aile ve yakınlarının desteğini alması için aileyle görüşülür.

TANI Belirtiler AMAÇ GİRİŞİMLER Etkisiz başetme (Depresif duygudurumuna bağlı ) 1.Hastanın başedemediğini sözel olarak ifade etmesi. 2.Kişinin durumuyla, yaşadıklarıyla ilgili bilgi eksikliği olması ve olası uygun başetme yöntemleri bilmemesi. 3.Kendisine ilişkin olumsuz inançları nedeniyle yardım arama davranışlarında eksiklik olması. 4.Kendisinden beklenen rolü(annelik, eşlik, öğrencilik vs.) yerine getirememesi 1.Mevcut uygunsuz başetme davranışlarını tanımlaması. 2. Kendi kişisel başetme şeklini ve davranışlarının yol açtığı sonuçları tanıması . 3.Bu davranışlara alternatif olumlu stratejilerin belirlenmesi. 4.Hastanın kendisiyle ilgili olumsuz inançlarını değiştirmesi. 5.Hastanın güçlü yönlerini tanınması. 1.Hastanın mevcut başetme durumunu değerlendirmesi sağlanır. 2. Kendine zarar verme riski, gerçekle bağlantı kurma düzeyi, kendisini ifade ederken kullandığı beden dili değerlendirilir. 3.Yaşadığı problemlerle ilgili çözüm yolları tartışılır. 4.Kendi kişisel başetme şeklinin ve davranışlarının yol açtığı sonuçları farketmesi sağlanır.(Aile ve çocuklardan uzaklaşma vb.) 5.Problemin oluşturduğu stresle baş edebilmesine yönelik gevşeme egzersizleri öğretilir. 6.Yavaş yürüyüş, yoga, solunum egzersizleri vb. Stres yönetme tekniklerine öğrenmesi sağlanır. 6.Kişisel güçlerini tanıması sağlanır. 7.Gerçeğe oryante olması, gerçek dışı düşünce ve inançlarını tespit etmesi ve değiştirmesi sağlanır. 8.Ailesinin tedaviye dahil edilmesiyle çevresel destek sağlanır. 9. Hastanın kendi davranışlarını kendisi değerlendirmesi sağlanır.

TANI Belirtiler Amaç Girişimler Benlik kavramında bozulma (benlik saygısında azalma) 1.Hastanın kendisini olumsuz değerlendirmesi. 2.Kendisiyle ilgili işe yaramaz, aciz,değersiz vb. sözel ifadelerde bulunması, 2.Özbakım sorumluluğunu yerine getirmemesi, 3.Kendine zarar verici davranmasi, 4.Göz temasından kaçınması, 5.Sosyal ilişkilerde azalma, 6.Kendini ve başkalarını eleştirme, suçlama, 7.Gerçekçi olmayan amaçları yüzünden başarısızlığa uğrama ve kendini bunlara göre değerlendirme, 1.Hastanın geleceğe yönelik pozitif bir bakış açısı ifade etmesi, 2.Kendindeki olumlu yönleri tanıması 1.Duygularını tanıması ve ifade etmesi için hasta desteklenir. 2.Bireyin değişimi sağlayabileceğiyle ilgili farkındalık geliştirmesi sağlanır. 3.Hastaya zaman ayrılır. 4.Hastanın dikkati güçlü ve başarılı olduğu yönlerine çekilir 5.Grup etkinliklerine katılması desteklenir. 6.Hastanın gittikçe bağımsız duruma geldiğinden, davranışlarının sorumluluğunu aldığından emin olması sağlanır. 7.Başarıları görüldüğünde bunu tanıması ve olumlu geribildirim alması sağlanır. 8.Kendi bakımını yapamıyorsa yardım edilir. 9.Hastaya etkili iletişim teknikleri öğretilir.

TANI Belirtiler AMAÇ GİRİŞİMLER Güçsüzlük 1.Hastanın durumlar ve olaylar üzerinde kontrolünün yada etkisinin olmadığından söz etmesi, 2.Gerçek duygularını ortaya koymaktan çekinme, görevlileri kızdırmaktan korkma 3.Alınganlık,gücenme, öfke ve suçluluk duygusuna yol açabilecek bağımlılık 4.Pasiflik 1.Hastanın yaşamıyla ilgili koşullar üzerinde kontrol kurabilmesi için güçsüzlük duygusunu azaltacak etkili sorun çözme yollarını kullanabilmesi 1.Bakımıyla ilgili kararlarda hastanın mümkün olduğu kadar sorumluluk almasına izin verilir. 2.Hastanın gerçekçi amaçlar belirlemesine yardım edilir. Gerçekçi olmayan amaçlar hastanın başarısız olmasına ve güçsüzlük duygusunun artmasına yol açar.

TANI Belirtiler Amaç Girişimler Anksiyete 1.Hastanın kötü bir şey olacağına inanması, 2.Buna bağlı uyku örüntüsünün bozulması 3.Son zamanlarda kendisini tedirgin, endişeli hissettiğini ifade etmesi 4. Kötü bir şey olacağını bekleme 1.Bireyin anksiyetesini tanımlaması 2.Anksiyeteye bağlı yaşanan işlev kayıplarını tespit etmesi(ailevi vb.) 3.Ansiyeteyle etkili başetme yollarını öğrenmesi 1.Bireyin anksiyete düzeyi değerlendirilir 0 ? 10 2.Anksiyeteyle ilgili duygu ve düşüncelerini söylemesine fırsat verilir. 3.Bireyle iletişimde kısa, basit cümleler kurarak, sakin ve yavaş konuşulur. 4.Hastayla iletişimde empatik yaklaşım sergilenmeli ve terapötik iletişim teknikleri kullanılır(sessizliği kullanma, dinleme vb.) 5.Ortamdan fazla uyaranlar uzaklaştırılır. 6.Anksiyetesini arttıran faktörler belirlenir. 7.Uygunsuz başetme stratejileri yerine alternatifleri düşünülür.(işten kaçma, sosyalliği kısıtlama vb.)

Tanı Belirtiler Amaç GİRİŞİMLER Uyku örüntüsünde bozulma 1.Hastanın uykuya dalmakta ve uyumakta güçlük olduğunu belirtmesi, 2.Hastanın devamlı uyumak istediğini belirtmesi, 3.Uyanırken yada gün boyunca yorgun olduğunu ifade etmesi, 4.Gün boyunca uyuklaması 1.Hastanın uyku örüntüsünün düzene girmesinin sağlanması 1.Birey için günlük aktivite ve dinlenme saatlerine ilişkin plan yapılmalı ve buna uyması konusunda desteklenmeli. 2.Aktivite planında bireyinde görüşü dikkate alınarak gündüz yürüyüş ve egzersiz yapılması sağlanır. 3.Gündüz uykuları sınırlandırılır. 4.Uyuma sıkıntısı çeken hastalara öğleden sonra kafeinli içeceklerin alımı kısıtlanır, gece idrar çıkışını önlemek için belli bir saatten sonra sıvı alımı kısıtlanır, gece yatmadan önce idrarını yapması söylenir.

TANI Belirtiler AMAÇ GİRİŞİMLER İşlev bozukluğuna yol açan yas duygusu 1.Kaybın fazla yüceltilmesi 2Aşırı ve durumla orantılı olmayan suçluluk duygusunun sürekli vurgulanması yoğunlaşmada güçlük Hastanın yas sürecinin normal evrelerindeki davranışları öğrenmesi, durumunu çözümledikçe matem sürecindeki konumunu anlayabilmesi 1.Saplanmanın görüldüğü keder evresi belirlenir. Bu evrede görülen davranışlar tanınır. 2.Hastayla güven verici bir ilişki kurulur 3.Kabullenici bir tavırla yaklaşılır. 4.Öfkesini anlatması sağlanır 6.Hasta kayıp kavramıyla olan ilişkisini gözden geçirmesi için cesaretlendirilir. 7.Ağlayan hastaya iletişimde dokunma, çoğu kez uygun ve yararlıdır. 8.Yaşadığı kayıp konusunda daha sağlıklı baş etme yolları bulması için hastaya yardım edilir. 9.Hastanın dini desteğe gereksinimi varsa bu belirlenir ise ne şekilde olursa olsun karşılanmasına yardımcı olunur.

TANI Belirtiler AMAÇ GİRİŞİMLER Sosyal etkileşimde bozulma 1.Hastanın sağlıklı ilişkiler kuramadığını ve sürdüremediğini belirtmesi, 2.Çevresindeki insanlardan kaçınma davranışı göstermesi 3. Büyüklük düşüceleri nedeniyle etrafı küçümseme, manipülatif davranışlar 1.Hastanın çevresindeki insanlarla sağlıklı iletişim kurması 2.Diğerlerini olumsuz etkileyen manipülatif davranışlarını değiştirmesi 1.Bireyle destekleyici bir iletişim sağlanır. 2.Bireyi anlamaları ve desteklemeleri konusunda aile üyelerine destek olunur. 3.Birey olarak kendi sorumluluklarının farkına varması sağlanır. 4.Başkalarına nasıl yaklaşımda bulunacağı hakkında bilgilendirilir. 5.Grup içinde olumlu davranış gösterdiğinde geri bildirim verilir. 6.Sınırlamalar basitçe hastaya açıklanır ve bunlara uyması için hasta desteklenir.

Tanı Belirtiler Amaç Girişimler Kendine zarar verme/ intihar riski 1.Kendini öldürme isteğinin doğrudan ya da dolaylı anlatımı 2.Daha önce intihar girişimi olması 3.Benlik saygısının çabuk zedelenmesi 1.Bireyin intihar fikrini ortadan kaldırmasına yardımcı olmak 2.Bireyin özkıyım yapmasını engellemek 1.Bireyin davranışları gözlenir, sıkı gözlem altında tutulur,odada cam eşya, çivi, makas, ayna, iğne, plastik torba, jilet, kemer, çakmak vb bulundurulmaz. 2.Yasaklanan objeler hakkında ziyaretçiler bilgilendirilir, 3.Bireyin ilaçlarını düzenli alması sağlanır ve oral ilaçları yutup yutmadığı kontrol edilir. 4.Hastanın intihar etme riski ekip üyeleriyle paylaşılır. 5.Tedavisini planlama ve ilerlemelerini değerlendirmeye bireyin katılımı sağlanır

Sakarya Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Olgu Sunumu Sakarya Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu

Bay B.Y 30 Yaşında Lise mezunu Bekar İstanbul doğumlu Arapça öğretmeni (pasif) Şuanda çalışmıyor

03.09.2015-22.10.2015 psikiyatri servisine yatış Başvuru şikayeti 3 gün 3 gece yemek yemeden spor yapma ve sürekli düşünme, düşüncelerinin hızına yetişememe

Servise gelmeden önce; Akatizi Hemen hemen her gün eşyalarını topluyormuş Her şeyi kendisinin bildiği sabit bir fikri varmış Ayşe diye hayali bir kızı seviyormuş. Eşya ve manalı hediyeler alıyormuş İşitsel ve görsel bir melekle konuşuyormuş Hiç sıkılmadan sürekli konuşuyormuş Uyuyamıyormuş, ablasına beni uyut diyormuş

Hasta benzer şikayetlerinin askerlik yıllarında başladığını belirtiyor. Psikiyatrik muayene; Yaşında görünen, göz teması kuran,muayene edene karşı işbirliği içinde,kendine bakımı iyi ,psikomotor aktivitesi zayıflamış.(tenis vb oyunlara dikkatini veremiyordu.) Bilinç açık, koopere,yönelim tam Affekt canlı Konuşma hızı ve miktarı oldukça artmış. Çağrışımları hızlı Suicid fikri yok ,uyku azalmış Yaşadığı klinik tablo ile ilgili iç görüsü gelişmemiş

Tıbbı özgeçmiş: 12 yaşında fıtık ameliyatı Soy geçmiş: Babada alkol kullanım bozukluğu Babasının yoğun alkol kullanımı,anne,kardeşler ve kendisine şiddet uygulaması Kendisinin alkol, sigara alışkanlığı yok Okul başarısı iyiymiş fakat anne ve babasının ayrılması nedeniyle imkansızlıktan eğitimini yatılı okulda lise mezunu olana dek tamamlayabilmiş. Annesi ve mental retarde olan ablası ile yaşıyor

Bellek :uzak bellek isimleri aklında tutamıyor Konfabülasyon: mevcut 3 hafta hayali sevgilisinden bahsetti, Dikkatini toplayamama: mevcut masa tenisi vb oyunları oynayamıyor. sabit fikirli kendi fikirleri dışındaki konulara odaklanamıyor Logore,basınçlı konuşma ve düşünce uçuşmaları mevcut Ayrıntıcılık mevcut Teğetsellik: genelde cevap vermek istemediğinde bu yöntemi kullanıyor Endiferans (aldırmazlık):mevcut İletişiminde manipüle edici davranıyor

Hastalığını çocuklukta yaşadığı fiziksel semptomlara bağlıyor, Gerçeği değerlendirmede bozulmalar var rüyalarının gerçek olacağına ve kendisine sürpriz düğün yapılacağına inanıyor Sürekli hastalığına ilişkin görüşlerini ve durumunu anlatıyor. Diğer hastalardan kendini farklı görüyor.(Grandiyözite)

Hastaneye yatmadan önceki cinsel isteksizlik normale dönmüş Hastanedeki tedavisi: OLFREX EASY TAB. 10 MG SEREQUEL 200 MG ATİVAN EXPİDET 2,5 MG LİTHURİL 300 MG TEDAVİ SONRASI: Hastanın uykusuzluk şikayetleri azaldı Hastaneye yatmadan önceki cinsel isteksizlik normale dönmüş Hastaneye yattıktan sonra toplamda 3 kilo aldı.

HAZIRLAYANLAR TANSU BÜTÜNER HARUN GÜNEY BÜŞRA YÜKSEL MEHMET BÜYÜM