1 OYLAMA GÜCÜ VE YOLSUZLUK

2 HAREKET NOKTASI "Power tends to corrupt, and absolute power corrupts absolutely. Great men are almost always bad men." "Power tends to corrupt, and absolute power corrupts absolutely. Great men are almost always bad men." “Güç yozlaştırır, mutlak güç mutlak yozlaştırır…” “Güç yozlaştırır, mutlak güç mutlak yozlaştırır…”

3 “Öylesine büyük bir güç, sadece mahvetmez, insanın varlığını yok eder. Sadece despotça yönetmez, aynı zamanda halk üzerinde baskı yapar, eziyet çektirir ve halkı aptallaştırır.” Alexis de Tocqueville “Öylesine büyük bir güç, sadece mahvetmez, insanın varlığını yok eder. Sadece despotça yönetmez, aynı zamanda halk üzerinde baskı yapar, eziyet çektirir ve halkı aptallaştırır.” Alexis de Tocqueville “Herhangi bir devlet sistemini anayasa ile sınırlandırırken ve kontrol ederken her insan hilekar olarak varsayılmalı; eylem ve davranışlarında özel çıkardan başka bir amacının olmayacağı düşünülmelidir.” David Hume “Herhangi bir devlet sistemini anayasa ile sınırlandırırken ve kontrol ederken her insan hilekar olarak varsayılmalı; eylem ve davranışlarında özel çıkardan başka bir amacının olmayacağı düşünülmelidir.” David Hume “Devlet insan tabiatının bütün özellikleri ile yansımasından başka bir şey değil midir?Eğer, insanlar melek olsalardı, o zaman bu güce gerek olmazdı. Eğer melekler insanları yönetselerdi, o zaman da bu gücü kontrol etmeye ve sınırlamalar getirmeye gerek olmazdı.” James Madison “Devlet insan tabiatının bütün özellikleri ile yansımasından başka bir şey değil midir?Eğer, insanlar melek olsalardı, o zaman bu güce gerek olmazdı. Eğer melekler insanları yönetselerdi, o zaman da bu gücü kontrol etmeye ve sınırlamalar getirmeye gerek olmazdı.” James Madison “Sadece sınırlı bir devlet iyi bir devlet olabilir. “İyi devletin sırrı kesinlikle en yüksek gücün sınırlanmasında yatar.” Friedrich A.von Hayek “Sadece sınırlı bir devlet iyi bir devlet olabilir. “İyi devletin sırrı kesinlikle en yüksek gücün sınırlanmasında yatar.” Friedrich A.von Hayek

4

5 İlk bölümde oylama gücü, ağırlıklı ve basit oylama oyunları, karar kuralları, kazanan ve kaybeden koalisyonlar, etki ve oransal oylama gücü gibi temel kavramlar ile oylama gücünün tarihçesi ve oylama gücü ölçümünde kullanan indeksler incelenmiştir. İkinci bölümde, 1995 yılına kadar, TBMM’de yer alan hükümetler ve uygulanan seçim sistemleri hakkında genel bir bilgi verildikten sonra, döneminde, seçim yılları ve TBMM Genel Sekreterliği Kanunlar ve Kararlar Daire Başkanlığı arşivlerinden derlenen günlük milletvekili hareketliliği baz alınarak; mecliste temsil hakkına sahip partilerin, koalisyonlardaki partilerin, ana muhalefet partisinin ve koalisyon dışındaki partilerin Normalize Edilmiş Banzhaf İndeks (NBI) değerleri hesaplanmıştır. Hesaplanan bu değerler tablolar ve grafikler halinde özetlenmiştir. Üçüncü bölümde ise, TBMM’deki yılları arasında yer alan hükümetlerin hesaplanmış oylama güçlerinin, yolsuzluğu ölçme ve izlemede kullanılan indeksleri etkileyeceği varsayımdan hareketle oluşturulmuş temel hipotezler, literatürde yaygın olarak kullanılan yönteme sadık kalınarak, En Küçük Kareler Yöntemiyle (EKK) test edilmiştir.

6 OYLAMA GÜCÜ Oylama gücü, herhangi bir meclisteki seçmenlerin sahip oldukları güç şeklinde tanımlanabilir. Oylama gücü, politik karar alma sürecinde iktidardaki partinin/partilerin veya muhalefetteki partilerin herhangi bir kararı almada sahip oldukları gücü ifade eder. Karar mekanizmalarında seçmenlerin birbirine karşı sahip oldukları gücü ifade eden oylama gücü, yönetilenlerin seçimler yoluyla millet meclislerine gönderdiği siyasi partilerin birbirlerine göre sahip oldukları göreli güçtür.

7 İlk bakışta bir aktöre/partiye oy gücünü veren tek unsurun onun mecliste sahip olduğu sandalye sayısı olduğu düşünülebilir. Ancak, bir partinin oylama gücünü belirleyen sadece kendisinin sandalye sayısı değildir. Bunun yanı sıra oylama gücü meclisteki üyeliklerin partiler arasında nasıl dağıldığına, uygulanan seçim sistemine, oluşacak koalisyon yapılarına, üyenin koalisyon oluşumundaki etki gücüne, sahip olunan sandalye sayısına ve uygulanan kotaya da bağlıdır.

8 Örneğin zaman zaman birden çok oyu olan bir oyuncu uygulanan kotaya bağlı olarak çok az bir güce sahip olabilir. Kotanın 20 ve oy verenlerin sandalye sayılarının sırasıyla 10,10, 9 olduğu [20: 10, 10, 9] bir sistem düşünüldüğünde üçüncü oyuncu en az diğer oyuncular kadar oy hakkına sahip olmasına rağmen, bu oyuncunun oyu hiçbir zaman sonucu etkilemeyecektir. Bunun tersine çok daha az oya sahip olan bir oyuncu, oylama sürecinde çok büyük bir güce sahip olabilir. Kotanın 7, oy verenlerin sandalye sayılarının sırasıyla 4, 2, 1 olduğu bir oylama sisteminde [7: 4, 2, 1] tüm oyuncuların katılımı, yani oybirliği olmaksızın hiçbir talebin kabul görmesi mümkün değildir. Bu nedenle bu oyunda en az ağırlığa sahip üçüncü oyuncu en fazla ağırlığa sahip birinci oyuncu ile aynı güce sahiptir.

9 100 Sandalyeli bir mecliste milletvekillerinin dağılımının; A Partisi: 50 B Partisi: 49 C Partisi: 1 şeklinde olduğu bir durumda, basit oy çokluğu kuralı altında bu mecliste güvenoyu alabilmek için 51 Milletvekilinin kurulacak hükümete güvenoyu vermesi gerekmektedir. Ancak bu örnekteki dağılıma göre hiçbir siyasal partinin milletvekili sayısı bu rakama ulaşamamaktadır. Bu durumda 51 ve daha fazla milletvekili tarafından desteklenecek, güvenoyu alabilecek bir kazanan koalisyon kurulması gerekmektedir. Bu mecliste bu sayısal koşulu sağlayan koalisyonlar şunlardır:

10 1. {A,B} Koalisyonu : 99 Milletvekili, 2. {A,C} Koalisyonu : 51 Milletvekili, 3. {A,B,C} Koalisyonu : 100 Milletvekili. Bu koalisyonlardan hepsinde A Partisinin kritik bir konumu bulunmaktadır. A Partisi koalisyondan çekildiği takdirde bu koalisyonlar kazanan koalisyon olmaktan çıkmaktadır. Dolayısıyla burada A Partisi bir koalisyonun kurulması ya da bozulmasını etkilemek açısından çok güçlü bir konumda bulunmaktadır. B Partisi ise sadece ilk koalisyonda belirleyici üye konumundadır. C Partisi de B partisi gibi sadece bir koalisyonun (ikinci) önemli üyesidir. Görüldüğü üzere, kazanan bir koalisyona katkısı açısından değerlendirildiğinde B Partisi, C Partisine oranla 49 kat daha fazla milletvekili olmasına rağmen bu partiye eşit güce sahiptir.

11 OYLAMA GÜCÜNÜN ÖLÇÜLMESİ Penrose İndeksi Coleman İndeksleri Holler İndeksi Johnston İndeksi Deegan Packel İndeksi Rae İndeksi Barry İndeksi Shapley Shubik İndeksi Banzhaf İndeksi

12 BANZHAF İNDEKSİ Her Partinin Belirleyici Üye Olma Sayısı i Partisinin Belirleyici Üye Olma Sayısı NBI =

13 HükümetSeçim TarihiG. Oylaması Tarihi Hükümetin Son Bulma Tarihi Görev Süresi (Gün) Hesaplanan NBI Değerlerinin Seyri 53.Hükümet (II. Yılmaz) ,50 54.Hükümet(Erbakan) ,51 55.Hükümet(III. Yılmaz) ,47-0,41 56.Hükümet(IV. Ecevit) ,16 57.Hükümet(V. Ecevit) ,6 58.Hükümet(Gül) ,65 59.Hükümet(I. Erdoğan) , Hükümet(II. Erdoğan) *-* “

14 58.Hükümet Dönemi İçerisinde Meclis Güç Dağılımı Zaman Serisi

15 59.Hükümet Dönemi İçerisinde Meclis Güç Dağılımı Zaman Serisi

16 Araştırma Hipotezleri H1A: Hükümeti kuran partinin oylama gücü (BPIlid), CPI değerini etkiler. H1B: Hükümetin oylama gücü (BPIhuk ), CPI değerini etkiler. H1C: Hükümetin toplam oylama gücü (BPItop), CPI değerini etkiler. H1D: Ana muhalefet partisinin oylama gücü (BPImuh), CPI değerini etkiler.

17 YÖNTEM Oluşturulan temel hipotezler, dönemindeki istatistiki veriler ile analiz edilmiştir. Analiz dönemi olarak yılları arasını kapsayan dönemin seçilmesinin bazı nedenleri vardır. İlk olarak bağımlı değişken olarak modelde kullanılan CPI verileri, ülkemiz için düzenli olarak 1995 yılından bu yana yayınlanmaktadır. İkinci olarak 2007 yılında TÜİK tarafından yapılan düzenleme çerçevesinde temel ekonomik göstergelere ait hesaplamalarda temel alınan baz yılı değiştirilmiş, öncesinde var olan verilere ilişkin bir uyumlaştırma çalışması da yapılmamış olduğundan, bu yıl sonrasındaki verilerin zaman serileri bağlamında verimli bir şekilde akademik çalışmalarda kullanılma olanağı kalmamıştır. Ayrıca 2007 yılı sonrasında meclisteki siyasal parti ağırlıklarında bir değişiklik olmadığı için bu durum model çerçevesinde ulaşılan sonuçların genel geçerliliğine ilişkin politik imaları etkilemeyeceği düşüncesi zaman dilimi için bu dönemin seçilmesinde bir başka nedendir.

18 YÖNTEM Oylama gücü ölçümü için literatüre ve diğer çalışmalara uyumlu olarak NBI kullanılmıştır. NBI değerleri, TBMM’deki günlük milletvekili hareketliliği ve kaliteli oy çokluğu dikkate alınarak hesaplanmıştır. Analiz tahminlerinde En Küçük Kareler Yönteminden yararlanılmıştır. İndekslere ait meclis sandalye dağılımı ve milletvekili hareketliliği, TBMM Genel Sekreterliği Kanunlar ve Kararlar Daire Başkanlığı arşivinden derlenmiştir. Ekonomik serilere ait istatistiki veriler ise DPT, TÜİK, TCMB, OECD, IMF ve Hazine Müsteşarlığından derlenmiştir.

19 Araştırma Modelleri Model 1A: (CPI) = β1 + β2 (RGSYİH) + β3(U) + β4(RIR)+ β5 BPIlid Model 1B: (CPI) = β1 + β2 (RGSYİH) + β3(U) + β4(RIR) +β5 BPIhuk Model 1C: (CPI) = β1 + β2 (RGSYİH) + β3(U) β4(RIR)+ β5 BPItop Model 1D: (CPI) = β1 + β2 (RGSYİH) + β3 (U) +β4 (RIR)+ β5BPImuh

20 EKK Tahmin Sonuçları

21 Model 1A: CPI = β1 + β2 (Y) + β3(U) + β4(RIR)+ β5(BPlid) =7,74E-0,8(Y)-0,028(U)-0,015(RIR)-0,60(BpLid) Model 1A, hükümeti kuran partinin oylama gücünün (BPIlid), CPI üzerindeki etkisini tahmin edebilmek için kurulmuştur. Model sonuçlarına göre; BPlid, CPI üzerinde negatif bir etkiye sahiptir. Modelde Y ile CPI arasında pozitif yönlü, işsizlik (U) ve faiz oranı (RIR) ile CPI arasında negatif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Modeldeki bütün katsayılar beklenen işaretlere sahiptir. Buna göre, hükümeti kuran partinin oylama gücü arttıkça yolsuzluk algılama indeksinin değerinin azalacağı, Reel Gayrsafi Yurtiçi Hasıla (Y) arttıkça CPI değerlerinin yükseleceği, işsizlik(U) ve reel faiz oranları(RIR) yükseldikçe ise CPI’ nın düşeceği ifade edilebilir.

22 Model 1B, hükümetteki sandalye sayıları dikkate alınarak hesaplanmış BPIhuk değişkeninin, CPI üzerindeki etkisini açıklamak için oluşturulmuştur. Analiz bulgularına göre, tek parti iktidarlarının ve inceleme döneminde oluşturulan koalisyonların oylama güç değerinin, CPI üzerindeki etkisinin negatif ve istatistikî olarak anlamlı olduğu görülmektedir. Dolayısıyla Hükümetin Oylama Gücü arttıkça CPI değerinin azaldığı sonucuna ulaşmak mümkündür. Model 1B: CPI = β1 + β2 (Y) + β3(U) + β4(RIR)+ β5(BPHuk) =4,38E-0,8(Y)-0,045(U)-0,023(RIR)-0,53(BpHuk)

23 Model 1C: CPI = β1 + β2 (Y) + β3(U) + β4(RIR)+ β5(BPTopl) =4,46E-0,8(Y)-0,044(U)-0,024(RIR)-0,53(BpTopl) Model 1C, iktidar partisinin ve koalisyonu oluşturan partilerin ayrı ayrı güç değerleri toplamından oluşan BPItop değişkenin, CPI üzerinde etkisinin olabileceği varsayımı temelinde oluşturulmuştur. Modelin analiz sonuçlarına göre, BPItop, U ve RIR değişkenlerinin, CPI üzerindeki etkisinin negatif işaretli ve istatistiki olarak anlamlı olduğu görülmektedir. Modelde, Y’nin ise CPI üzerinde pozitif yönlü etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, Reel Gayrsafi Yurtiçi Hasıla (Y) arttıkça CPI değerleri yükselmekte, işsizlik(U) ve reel faiz oranları(RIR) yükseldikçe ise CPI’ nın düşmektedir. İktidar partisinin ve koalisyonu oluşturan partilerin ayrı ayrı güç değerleri toplamı arttıkça da CPI değeri düşmektedir.

24 Model 1D: CPI = β1 + β2 (Y) + β3(U) + β4(RIR)+ β5(BPMuh) =4,90E-0,8(Y)-0,026(U)-0,020(RIR)+1,48(BpMuh) Model 1D, ana muhalefet partilerinin hesaplanmış oylama gücü değerlerinin (BPImuh), CPI üzerindeki etkisini tahmin etmek amacıyla kurulmuştur. Analiz sonuçlarına göre, BPImuh, CPI üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. Ve bu istatistiki olarak anlamlıdır. Yani literatürde beklendiği üzere muhalefetin oylama gücü arttıkça CPI değeri yükselmektedir.

25 SONUÇ Bu temel bilgiler ve geniş literatürden yararlanılarak, Türkiye için yılları için yapılan EKK test sonuçlarına göre, hükümet ve koalisyonların oylama güçlerinin, CPI değerlerini negatif olarak etkilediği ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Tam tersine ana muhalefet partisinin CPI üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir.

26 TEŞEKKÜRLER…