M AKINE B ILIMINE G IRIŞ Yrd. Doç. Dr. Nesrin ADIGÜZEL

İnsan gücünü artıran araç gereçlere teknik yapıt veya sistem denir. Bunlar; 1- Makine 2- Tesisat 3- Cihaz olmak üzere 3’e ayrılır.

Makine: Enerji çeviren, ileten ve depolayan ve bu şekilde faydalı iş yapa bir yapıttır. Tesisat: Malzeme çeviren, ileten ve depolayan bir yapıttır. Cihaz: Bilgi çeviren, ileten ve depolayan bir yapıttır.

Enerji MalzemeFaydalı iş bilgi Hata ne kadar az ise cihazın hassasiyeti o kadar iyidir. bilgi Makin e Cihaz

Enerji girişi Makine Enerji çıkışı Verim = Eç/Eg Verim ne kadar büyük ise makine o kadar iyi tasarlanmıştır.

Makineye Örnek: Cihaza Örnek: Tesisata Örnek: motor ölçme aletleri kazan torna bilgisayar fırın freze otomobil matkap

M EKANIK E NERJI Sanayide ve günlük hayatımızda enerji; mekanik iş, ısı ve aydınlatma diye yararlı enerji olarak kullanılır. Yararlı enerji elde etmek için doğa kaynaklarından yararlanılır. Doğa kaynakları enerji taşıyıcı haline getirildikten sonra yararlı enerji olarak kullanılır. Bütün bu işlemlerde mekanik enerji elde edilir. Çünkü mekanik enerjinin esasını hareket oluşturur.

H AREKET -K UVVET Hareket bir nesnenin yer değiştirmesi olarak tanımlanır. Kuvvete bağlıdır. Newton un 1. kanunu: Bir cisim bir dış kuvvetin etkisi altında değilse, durağan ise durmaya hareket halinde ise sabit hızda hareketine devam eder. Newton un 2. kanunu: Kuvvet ile hareket arasındaki ilişkiyi gösterir. F=m.a (N)

2. KANUNA GÖRE KUVVET ; - Duran cismi harekete geçiren, - Hareket eden cismin hızını artıran, - Hareket eden cismi durduran etkidir. 2. Kanunun getirdiği başka olgu da kütledir. Kütle ne kadar büyük olursa kuvvet de o kadar büyük olur. 3. Kanun: Bir cisim başka bir cisme kuvvet uygularsa karşısındaki cisim de eşit ama ters yönlü kuvvet uygular.

M EKANIK E NERJI 1- Kinetik Enerji: Hareket halindeki cismin, akışkanın enerjisi olarak tanımlanır. 2- Potansiyel Enerji: kinetik enerji ile belirli yüksekliğe getirilmiş durağan cismin, akışkanın enerjisi. KE=1/2mv 2 (Nxm=Joule) PE=mgh(Nxm=Joule) Mekanik iş=kuvvetxyol =Nxm (j) Güç: Birim zamanda yapılan iştir. Birimi J/sn yani Watt’tır.

M AKINELERIN S ıNıFLANDıRıLMASı Enerji çevirici olarak makineler; 1- Motorlar 2- İş makineleri diye ikiye ayrılırlar. Motorlar; elektrik, termik, hidrolik, pnömatik, nükleer gibi enerjileri mekanik enerjiye dönüştüren makinedir. İş makineleri; mekanik enerjiyi işe dönüştürürler.

Motorlar: 1- Isı motorları 2- Hidrolik motorlar a)Pistonlu b) Türbinli 3- Elektrik motorları a) Doğru Akım b) Alternatif Akım

Isı Motorları 1- Pistonlua) İçten Yanmalı- Benzinli - Diesel b) Dıştan yanmalı- Buhar 2- Türbinlia) Gaz b) Buhar 3- Tepkilia) Roket b) Jet c) Reaktör

İş Makineleria) Üretim- Takım Tezg. - Özel üretim tezgahları ( gıda, tekstil, maden, ziraat) b) Taşıma- Ulaştırma - Kaldırma (vinç, asansör, kriko,transporter) - Taşıtlar (Kara, hava, deniz, uzay) c) Hidropnömatik - Hidrolik(Pompa) - Pnömatik (kompresör)

Tesisatlar; fırınlar, buhar üreticileri, ısı dönüştürücüleri, soğutma tesisleri diye sınıflandırılabilir. Cihazlar; ölçme, ofis, haber alma, inceleme, tıp ve laboratuvar amaçlı kullanılır.

Tasarım – Üretim: Makine, tesisat ve cihaz tasarım (konstrüksiyon) ve üretim ( imalat ) olmak üzere iki mühendislik faaliyetinden oluşturulur. Tasarım + İmalat = Ürün - Fikir - Teknolojik tasarım - Şekillendirme- İşleme - Montaj