Hâsılat kavramları Firmaların kârı maksimize ettikleri varsayılır. Kâr toplam hâsılat ile toplam maliyet arasındaki farktır. Kârı analiz etmek için hâsılat ve maliyet kavramlarını kullanmamız gerekir. Firmanın maliyetlerini ele almıştık. Şimdi de hâsılat kavramlarını ele alarak kâr maksimizasyonu ve tam rekabet piyasası üzerinde duracağız. Hâsılat firmanın satış geliri demektir. Toplam hâsılat: TR=Pq Toplam hâsılat bir otel için düşünüldüğünde; otelin odalar ve yiyecek- içecek gibi gelir getiren bölümlerinde gerçekleştirilen satış miktar ve fiyatlarının çarpımıdır. Ortalama hâsılat: AR=TR/q=Pq/q=P Ortalama hâsılat, toplam hâsılatın satış miktarına bölünmesi ile elde edilir. Tanım gereği ortalama hâsılat fiyata eşittir. Marjinal Hâsılat: MR= ΔTR/Δq=PΔq/ Δq=P Marjinal hâsılat, sonuncu birim mal veya hizmetin satışından elde edilen hâsılattır. Diğer bir ifadeyle sonuncu birim mal satışının toplam hâsılatta meydana getirdiği değişmeye marjinal hâsılat denir. Fiyatların satış hacmiyle birlikte değişmediği piyasalarda marjinal hâsılat fiyata eşittir.

(q) = TR(q) – TC(q) = p(q)q –TC(q) Kâr maksimizasyonu Kâr fonksiyonu : (q) = TR(q) – TC(q) = p(q)q –TC(q) Zorunlu koşul: Yeterli koşul: MR=MC noktasında dMC/dq >dMR/dq olmalıdır.

Kâr maksimizasyonu Firmanın maksimum kâr koşulu Firmanın amacı en yüksek kâr düzeyine ulaşmaktır. Kârı maksimize etmek maliyeti en düşük düzeye çekmeyi de içerir. Firma ek birimin maliyeti (MC) ek birimin getirdiği hâsılattan (MR) düşük olduğu sürece üretimini artırır. Bu da üretimi Q1 düzeyine kadar artırması demektir. Kâr maksimizasyon koşulu MC=MR olması ve bu noktada MC’nin eğiminin MR’nin eğiminde büyük olmasıdır .

Piyasalar ve Turizm Ekonomik faaliyetler piyasalarda gerçekleşir. Piyasalar ise birbirinden farklı özelliklere sahiptir. Bazı piyasalarda alıcı ve satıcı sayısı çoktur. Bazılarında tek satıcı çok sayıda alıcı vardır. Bazılarında ise az sayıda satıcı piyasanın tümüne hâkimdir. Ekonomide, piyasalar genel olarak tam rekabet piyasaları ve eksik rekabet piyasaları olmak üzere ikiye ayrılır. Tam rekabet piyasası varsayımsal, üretim ve tüketim etkinliğinin sağlandığı ideal bir piyasa türüdür. Eksik rekabet piyasası ise monopol, monopollü rekabet ve oligopol başta olmak üzere etkinlik tartışmalarının yaşandığı diğer piyasaları da içine alan bir piyasadır. Turizm ile bu piyasa türleri arasında ne tür bir ilişki vardır? Turizmde üretim ve tüketim faaliyetleri açısından söz konusu piyasalara ait özellikleri bilmenin bize sağlayacağı yararlar nelerdir? Burada bu iki soruya yanıt vermeye çalışacağız.

Tam rekabet piyasasının özellikleri Tam rekabet piyasasında çok sayıda alıcı ve çok sayıda satıcı bulunur. - Rekabet, ekonomide serbestliği savunanların temel yaklaşımıdır. Buna göre, yasal çerçevesi çizilmiş bir rekabetin düşük fiyat ve kaliteli üretimi beraberinde getireceğine inanılır. Dolayısıyla, herhangi bir alanda çok sayıda firmanın faaliyette bulunması rekabet etmeyi sağlar. Tam rekabet piyasasına giriş ve çıkış serbesttir. Rekabetin gerçekleşmesi piyasaya mal ve hizmet üretmek amacıyla girmeyi arzulayan firmaların önündeki engellerin kaldırılmasına bağlıdır. Yasal zorunlulukları yerine getirdikten sonra her üretim faktörü piyasaya girme ve dilerse piyasadan çekilme hakkına sahiptir. Tam rekabet piyasasında ürün homojendir. - Homojenlik, farklı firmaların varlığına karşın ürünün genel niteliklerinin aynı olması anlamına gelmektedir. Tam rekabet şartlarında çalışan bir firmanın aşağıdaki varsayımlarla da bağlantılı olmak üzere başka türlü çalışmasına da olanak yoktur. - Piyasada mükemmel bilgi akışı vardır.  - Tüketici ve üreticiler piyasada gerçekleşen her şeyden haberdardırlar. Örneğin, tüketiciler, bir ürünün fiyatını ve sahip olması gereken özellikleri mükemmel bir şekilde bilirler. Benzer şekilde üreticiler kendileri için gerekli üretim faktörlerinin fiyatı ve genel nitelikleri hakkında bilgi sahibidirler. Tam rekabet piyasasında bir firma tek başına fiyatları değiştirme gücüne sahip değildir. - Bu varsayım, talep eğrisinin şeklini belirlemesi nedeniyle çok önemlidir. Tek başına bir firma piyasada daha önceden oluşan fiyatları değiştirme gücüne sahip değildir. Diğer bir ifadeyle firma piyasaya girerken, var olan fiyat düzeyinde üretim veya satış yapacağını bilmektedir. Firmanın ürün fiyatını diğer firmalara göre yüksek belirlemesi, mükemmel bilgi akışı ve homojenlik varsayımından dolayı mümkün değildir. Böylece sabit kalan fiyatlar nedeniyle sonsuz esnek bir talep eğrisi ortaya çıkar.

Tam Rekabet: Kısa Dönemde Firma Dengesi (Zarar Eden Firma) P Denge üretim hacminde (Q1) toplam maliyet toplam hâsılattan büyük olduğu için taralı alan kadar zarar vardır.

Tam Rekabet: Kısa Dönemde Firma Dengesi (Normal Kâr Elde Eden Firma) D=AR=MR Normal kâr maliyetlerin bir parçasıdır. Firmanın sahip olduğu üretim faktörlerine yapılan (veya yapılmış sayılan) ödemeler toplamıdır. MC=MR olduğu noktada toplam maliyet toplam hâsılata eşittir. Toplam maliyet hem açık hem de örtük (zımni) maliyetleri içerir.

Tam Rekabet: Kısa Dönemde Firma Dengesi (Aşırı Kâr Elde Eden Firma) Denge noktasında firmanın toplam hâsılatı toplam maliyetleri aşmaktadır. Bu farka aşırı kâr, iktisadi kâr ya da normal üstü kâr adı verilir. Taralı alan bu kârı göstermektedir.

Tam rekabette uzun dönem dengesi Kısa dönemde elde edilen aşırı kâr uzun dönemde iki önemli nedene bağlı olarak ortadan kalkar. Aşırı kârın çekiciliğiyle piyasaya giren yeni firmalar üretim faktörü talep ederler.Üretim faktörlerine talebin artması bu faktörlerin fiyatını artırır. Faktör fiyatlarının artması firmalar açısından maliyetlerin artması demektir. Artan maliyetler aşırı kârı azaltır. Piyasaya yeni firma girişiyle piyasadaki ürün miktarı artar. Talebin değişmediği bir durumda ürün miktarındaki artış fiyatları düşürür.  Dolayısıyla bir yandan maliyetlerin artması öte yandan ürün fiyatlarının azalması aşırı kârı ortadan kaldırır.

Uzun dönem endüstri dengesi Uzun dönem firma dengesi Uzun dönem endüstri dengesi, endüstriye giriş ve çıkışın sona ermesi demektir. Endüstride uzun dönem dengesi sağlandığında, bu endüstride yer alan herhangi bir firmanın denge durumu şekilde görülmektedir. Firma mümkün olan en düşük maliyetle üretim yapmaktadır Firma optimum tesisle çalışmaktadır Firma bu tesisi tam kapasiteyle çalıştırmaktadır

Kısa dönemde firma arz eğrisi P3 P2 P1 Firmanın kısa dönem arz eğrisi Konaklama firması P1 fiyatında sadece değişken maliyetlerini karşılamakta, sabit maliyetleri kadar zarar etmektedir. P1 fiyatının altındaki herhangi bir fiyatta firma piyasaya mal arz etmeyecektir. Bu nokta (K noktası) kapatma noktasıdır. Firma P2 fiyatında başabaş durumdadır. L noktası kâra geçiş noktasıdır. L’nin üzerindeki bütün noktalarda (örneğin N noktası) firma aşırı kâr ede etmektedir. Böylece MC eğrisinin ortalama değişken maliyet üzerinde kalan parçası konaklama firmasının kısa dönem arz eğrisidir.