DÜNYA’DA ÖZEL EĞİTİMİN DÜNÜ

... konulu sunumlar: "DÜNYA’DA ÖZEL EĞİTİMİN DÜNÜ"— Sunum transkripti:

1 DÜNYA’DA ÖZEL EĞİTİMİN DÜNÜ

2 İlkel toplumların birçoğunda kişinin varlığını sürdürebilmesi için «üretici, savaşçı, sihirbazlık» gibi sınırlı görevlerden birini yerine getirebilecek nitelikleri olması gerekirdi. Geçimi ya da korunması için başkasına bağımlı duruma düşen kişi toplumun sırtından atılması gereken bir ağırlık sayılırdı.

3 Özellikle ilk çağlardaki Sparta’da sakat ve hatta cılız doğan çocuklar iyi bir savaşçı olamayacağı düşüncesiyle daha bebekken acımasızca öldürülmekteydi.

4 Bebekken durumu belli olmayan ancak konuşma çağına gelip de işitme yetersizliği sebebiyle düzgün konuşamayan çocuklarda bu durum fark edildiğinde annesi tarafından yetkililere teslim edilerek Tanbet kayalıklarından Bareter nehrine atılırmış.

5 Engellilerin öldürülmeleri gerektiği ise Solon ve Licurgus tarafından yasalaştırılmıştır.
Böylece ilkçağlarda Sparta’da engellilere yönelik olumsuz tutumların yalnızca toplumsal bir tavır değil, aynı zamanda bir devlet politikası olduğunu da gözler önüne sermektedir.

6 İlkçağlarda yetersizliğe sahip bireylerin öldürülmelerinin önemli nednelerinden biri, kendilerinin ya da ebeveynlerinin işlediği suç ya da günahlar yüzünden tanrılarca cezalandırılmış olmaları kanısıydı. Tanrıların öfkesini daha çok üstlerine çekmemek için en etkili yolun, bu suç delillerini ortadan kaldırmak olduğu sanılırdı.

7 Bazı kaynaklara göre antik Yunan ve Roma’da engellilere yönelik tedavi denemeleri de yapıldığı bilinmektedir. Örneğin M.Ö. 4. yüzyılda Aziz Basil, Kayseri’de görme engelliler için bir hastane açmıştır.

8 II. Abdülhamit Dönemi’ndeki belgelerde:
İlk ve Ortaçağ’da sağırlığın ve dilsizliğin sebebi bilinmediğinden bunların eğitim ve öğretimiyle uğraşılmazdı. Hatta Hristiyan kilisesi bu zavallılara Tanrı’nın gazabına uğramış insanlar nazarıyla bakarak, ilahın konuşmaktan mahrum ettiği kimseleri söyletmeye çalışmanın Allah’ın takdirine aykırı bir hareket olduğuna inanılıyordu.

9 Batıda özel eğitim alanında ilk çalışmalarına 16. ve 17
Batıda özel eğitim alanında ilk çalışmalarına 16. ve 17. yüzyıllarda başlanmıştır.

10 İşitme engellilerin eğitimine ilk olarak bireysel çaba ve faaliyetleriyle Pedro Ponce de Leon isimli ( ) İspanyol bir rahip başlamıştır. Deleon, 1555 yılında, eğitilmesi için kendisine verilen iki asilzade gence, kendi geliştirdiği bir yöntemle konuşmayı öğretmiştir. Ancak bu başarısı kendi şahsında kalmış ve bir okul kurmamıştır.

11 19. yüzyıla kadar işitme yetersizliği olan bireylere yönelik açılan kurumları birçoğu hayırsever insanların teşebbüsleri ile ya da din adamlarının faaliyetleri ile sürdürmüştür. Yetersizliğe sahip bireylere yönelik açılan okulların sayısının artması ile birlikte engellilik olgusu Avrupa kamuoyunda daha da ilgi çekici bir hal almıştır. Bu gelişmelerin akabinde, bu çocukların yetiştirilmesinin bir ihtisas işi olduğu anlaşılarak öğretmen yetiştirme konusunda daha profesyonel yöntemlere doğru bir eğilim ortaya çıkmıştır.

12 20. Yüzyıl Başlarında Dünya’da, Kıtalara Göre Özel Eğitim (Sağır ve Dilsiz Okulları) Okullarının Sayısı KITA OKUL ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ Afrika 7 16 127 Asya 9 47 453 Avusturalya 46 332 Avrupa 450 3152 25821 Kuzey Amerika 135 1483 11760 Güney Amerika 34 229

13 Görme yetersizliğine sahip bireyler için bilinen ilk sistemli eğitim çalışmaları Fransa’da Valentin Hauy’la (1745 – 1822) başlamıştır. Hauy, 1784’te Paris’te Genç Körler Ulusal Enstitüsü’nü kurmuştur. Görme engelli öğrencileri akranlarından ayırmak istemeyen Hauy, okula gören öğrencileri de alarak bir tür kaynaştırma uygulaması yapmıştır. Aynı zamanda görme engelliler için ilk kabartma yazıyı geliştirmiştir. Lous Braille ise bu 12 noktalı kabartma yazısının 6 noktasını atarak yeniden düzenlemiştir.

14 ABD’de ise kör çocuklar için ilk açılan okul olan Perkins Körler Okulu, 1829’da Watertown, Massachusetts’de kurulmuştur. Günümüzde de varlığını sürdüren ve dünya çapında tanınan bir okuldur.

15 Averon’un Vahşi Çocuğu Victor
Fransa’nın güneyindeki Averon ormanlarında çiftçiler tarafından ölmek üzere olan küçük bir çocuk bulunur. Çocuğu bulan çiftçiler Paris’te işitmeyen çocukların tedavisinde uzmanlaşmış bir doktorun adını duyarlar ve çocuğu götürürler. Çocuğu şu anda özel eğitimin babası sayılan Jean-Marc-Gaspard-Itard adlı hekim alır. Itard, çocuğa Victor adını verir.Ona Averon’un vahşi çocuğu der.

16 Victor çevresel yoksunluk sonucu zeka geriliği olan bir çocuktur
Victor çevresel yoksunluk sonucu zeka geriliği olan bir çocuktur. Pek çok kişi bu çocuk için umutsuzdur. Fakat Itard eğitimin gücüne inanır. Çocuklara ailelerin öğrettiği, okulda öğretilen her şeyi öğretmeyi hedefler. Victor’a özenle seçilmiş birkaç sözcükle konuşmayı, doğru yürümeyi, tabaktan çatal kaşık vs kullanarak yemeyi ve diğer insanlarla etkileşime girmeyi öğretir. Itard, Victor ile olan deneyimlerini, uyguladığı teknikleri ve felsefesini ayrıntılı olarak raporlaştırır. Bu tekniklerin pek çoğu modern özel eğitimde halen kullanılan tekniklerdir.

17 Itard, Victor’la yaptığı çalışmalarda 5 amacı gerçekleştirir:
Onun sosyal yaşamla ilgilenmesi Sinirsel duyarlılığını uyarma Düşünce çevresini genişletme Konuşmaya yöneltme Basit zihinsel faaliyetleri için alıştırma yapma

18 Bu süreçte Victor, pek çok temel yaşam becerisini öğrenir; fakat hiçbir zaman normal olamaz. Birkaç sözcüğün dışında sözel dil becerilerini geliştiremez, sosyal olarak kabul edilebilir davranış biçimlerinin tümünü öğrenemez. Itard kendisini başarısız bulur, büyük olasılıkla amaçları gerçekçi değildir. Victor, Itard’ın yaşamından çıkar ve bir bakım evinde yaşamını sürdürür.

19 Tarihsel süreç içerisinde özel gereksinimi olan bireylerin öncelikli gereksinimlerinin karşılanmasında önemli ilkler vardır. İşitme yetersizliği olan bireyler için ilk işaret dilinin geliştirilmesi Görme yetersizliği olan bireyler için Braille iletişim sisteminin geliştirilmesi Duyu uyarımı çalışmaları Zeka testlerinin geliştirilmesi İlk erken eğitim uygulamalarının geliştirilmesi vs.

20 TÜRKİYE’DE ÖZEL EĞİTİMİN DÜNÜ

21 Ülkemizde özel eğitim gerektiren çocukların eğitimine 1889 yılında İstanbul Ticaret Mektebi bünyesinde işitme engelli çocuklara eğitim veren bir okulun açılması ile başlanılmıştır. Daha sonra bu okula görme engellilerle ilgili bir bölüm eklenmiş, okul 30 yıl eğitim verdikten sonra kapatılmıştır.

22 Osmanlı Döneminde insan hakları ve dolayısıyla engelli kavramaları önemli olmamakla birlikte engellilerin yaşlılar evinde korumaya alındığı ya da bazılarının yeteneklerine uygun işlerde çalıştırıldıkları hizmetler yönünden dikkat çekmektedir. Öte yandan Osmanlı Devleti döneminde ki "Enderun" üstün özel yeteneklerin dünyadaki ilk sistemli seçim, eğitim ve istihdam örneği olarak görülmektedir. Ülkemizdeki Üstün zekalı ve kabiliyetli çocuklar için oluşturulan bu sistem Osmanlıların yükselme ve yayılma dönemlerinin temel güçlerinden biri olmuştur.

23 1920 ve 1930'lu yıllarda çıkarılan yasalar genel anlamda özel eğitim yasası olmamıştır ancak kısmen de olsa özel eğitimle ilgili maddelere yer verilmiştir. 1926 yılında 743 sayılı Türk Medeni Kanunu kabul edilmiştir. Bu kanunun 264. maddesi gereğince "ana ve babaların çocuğu yetiştirmekle ve çocuğu sakat veya zihinsel özürlü ise durumuna göre yetiştirilmesine karşı sorumlu” olduğunu anlatmaktadır.

24 1921 yılında Özel İzmir Sağırlar-Körler Okulu açılmış ve bu okul 1924 yılından 1950 yılına kadar Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’na bağlı olarak özel eğitim hizmetlerini sürdürdükten sonra aynı yıl Milli Eğitim Bakanlığı’na devredilmiştir.

25 1950 yılından 1980 yılına kadar Özel Eğitim Hizmetleri, İlköğretim Genel Müdürlüğü bünyesinde bir şube müdürlüğü tarafından yürütülmüştür. Eğitim sistemimizde rehberlik kavramının gündeme gelmesi ise II. Dünya Savaşı’ndan sonraki yıllardadır. Bu yıllardaki müfredat programlarında; bireyler arası farklılıklardan, eğitim ve programların bu farklılıklara göre uyarlanması gereğinden bahsedilmeye başlanmıştır.

26 1949 yılında çıkarılan "Korunmaya Muhtaç Çocuklar Yasası" ile yatılı özel eğitim kurumları için yasal koşullar hazırlanmıştır. 1950'li yılların engellilerin toplumsal örgütlenmesi açısından önemli bir gelişmesi Doç. Dr. Mithat Enç öncülüğünde bir grup gönüllüler tarafından Altı Nokta Körler Derneği Eğitme ve Kalkındırma Deneği'nin kurulması olmuştur.

27 Marshall Planı çerçevesinde ülkemize gelen Amerikalı uzmanların eğitimimizdeki çeşitli gelişme ve yenileşme faaliyetleri sırasında, eğitimde ve özellikle rehberlikte kullanılacak ölçme araçlarını geliştirmek üzere Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’na bağlı bir Test-Araştırma Bürosu 1955 yılında kurulmuştur. Bu büro rehberlikte bazı ölçme araçları üzerinde çeşitli çalışmalar yapmış, ancak sonraki yıllarda çeşitli örgütsel düzenlemeler sırasında kapatılmıştır.

28 Ülke genelinde özel eğitim ve rehberlik alanında ihtiyaçların atması sonucu, hizmeti daha etkin ve yaygın olarak yürütebilmek amacıyla gün ve 3797 sayılı Kanunla Özel Eğitim Rehberlik ve Dayanışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Ayrıca, tarihli mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile engellilere ilişkin özel eğitim esasları belirlenmiştir.

29 Günümüzde özel eğitim hizmetlerinin sunulmasında öncelikli olarak iki uygulamadan söz edilebilir: 1. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü (resmi özel eğitim kurumları) 2. Özel Eğitim Kurumları Genel Müdürlüğü (özel özel eğitim kurumları)

30 573 sayılı Özel Eğitim Yasası ve Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği…
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı / Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü

31 Zihin engelliler öğretmenliği
İşitme engelliler öğretmenliği Dil ve konuşma terapistliği Fizik tedavi ve rehabilitasyon Erken çocuklukta özel eğitim Uygulamalı davranış analizi Gelişimsel yetersizliği olan çocukların eğitimi Üstün zekalıların eğitimi

32 Yetersizlik ve engel kavramları arasındaki farkı bir örnekle açıklayınız.
Filmde öğretmenin öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencide kullandığı eğitsel uygulamalardan birini yazınız.