HAMİLELİK VE ÇOCUKTA SİGARANIN ETKİLERİ

... konulu sunumlar: "HAMİLELİK VE ÇOCUKTA SİGARANIN ETKİLERİ"— Sunum transkripti:

1 HAMİLELİK VE ÇOCUKTA SİGARANIN ETKİLERİ
Dr Ülfet VATANSEVER Trakya Ü Tıp Fak Pediatri ABD

2 AMAÇ Bu seminerin amacı katılımcıların sigaranın natal-postnatal etkileri ve hangi çocukluk çağı hastalıklarına yatkınlığı arttırdığı konusunda bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır

3 ÖĞRENİM HEDEFLERİ Katılımcılar bu seminerin sonunda;
Sigara içen annelerin bebeklerinde oluşan natal-postnatal sorunları sayabilecekler Doğum sonrası (postnatal) aktif-pasif sigara içimine maruz kalımın çocuk üzerine etkilerini sayabilecekler Sigaraya maruz kalımın yanidoğan ve çocuklarda yaptığı etkilerin mekanizmaları konusunda bilgi sahibi olacaklar Sigara içen ergenlerin neden sigara içtiklerini sayabilecekler

4 HAMİLELİKTE SİGARA İÇMENİN (AKTİF-PASİF) FETÜSE ETKİLERİ

5 PRENATAL ETKİLERİ Erken doğuma Membranların erken yırtılmasına (suyunun erken gelmesi) Plasentanın aşağı yerleşmesine (plasenta previa) Ablasyo plsentaya Dış gebeliğe, düşüğe Bebekte BÜYÜME geriliğine İdrar yolları anomalilerine

6 Tüm bu nedenlerden dolayı sigara içen gebelerde perinatal mortalite oranı içmeyenlere göre %150 daha fazla

7 NASIL BU TÜR YAN ETKİLERİ GÖSTERİYOR

8 Sigara dumanı içinde binlerce bileşik var
En önemlisi nikotin ve karbon monoksid Nikotin plasentadan geçer, fetal dolaşımda saptanır ve amnion sıvısında anne kanındaki miktarın %88’i BULUNUYOR Nikotinin metaboliti olan ve yarı ömrü daha uzun olan kotinin ise fetal plazmada daha yüksek seviyelerde bulunur (nerdeyse anne kanındaki kadar)

9 Hayvan çalışmaları nikotinin
Uterin arter kan akımını azalttığını Umblikal arter kan akımında değişikliklere yol açtığını Fetal oksijenizasyonu bozduğunu Asit baz denge bozukluğuna Fetal kalp hızının azalması ve ortalama arter basıncının artışına yol açtığını göstermişlerdir

10 Karbon monoksidde plasentayı hızla geçer
Fetal kan dolaşımında annede bulunandan %15 daha fazla bulunur Kanda karboksihemoglobine dönüşür ve oksijen dissasyasyon eğrisini sola kaydırarak fetal dokulara oksijen sağlamasını azaltır

11 Askorbik asit eksikliği, çinko eksikliği, bakır eksikliği (beslenme eksiklği)
Kollojen matüritesinin olmamasına, elastin üretiminin azalmasına yol açıyor, bu da gebelerde membranların erken açılmasına neden oluyor Sigara içen gebelerde “immünolojik cevapta” da azalma olduğu için gebelerde daha sık viral ve bakteriyal infeksiyon görülüyor ve bu da preterm doğumlara neden oluyor

12 Düşük doğum ağırlığı nedenlerinin % 20-30’nun annenin sigara kullanımına bağlı olduğu düşünülmektedir. Genel olarak sigara kullanan annelerin bebekleri gram daha düşük ağırlıkta ve 1 cm daha kısa doğmaktadır. Ayrıca doğum kilosu düşük olan bebeklerin kronik bir hastalığa yakalanma ve doğumdan sonraki ilk 1 ay içerisinde ölüm riski 40 kat artmaktadır.

13 Doğum ağırlığındaki düşüş ile içilen sigara sayısı arasında direk bir bağlantı bulunmaktadır.
Yani çok yaygın bir inanış olan 5 sigaranın zararı yoktur düşüncesi tamamen yanlış olup, sigaranın zararlı etkileri ilk sigara ile birlikte başlamaktadır. Gebeliğin ilk 16 haftasında sigarayı bırakan anne bebeklerinde doğum ağırlığı normal olmaktadır.

14 Sigara içen gebelerde düşük ve erken doğum olasılığı 2 kat artmakta ve doğumdan sonraki ilk 1 yıl içerisinde ölüm riski artmaktadır. Gebelik sırasında sigara bırakıldığı zaman doğum sonrası bebek ölümlerinde %10 ve gebeliğin son dönemleri ile doğum sonrası erken dönemde bebek kaybı riskinin ise %12 düzeyinde azalacağı tahmin edilmektedir.

15 POSTNATAL ETKİLERİ Doğumdan sonra 2-5. aylar arasında “ani bebek ölümü” en önemli bebek ölüm nedeni olup, sigara içen annelerin bebeklerinde bu risk içilen sigara sayısına bağlı olarak 2-6 kat artmaktadır. Solunum sistemi, sinir sistemi, duyu organları, deri ve idrar yolları hastalıkları sigara içen annelerin çocuklarında daha sık görülmektedir.

16 Akciğer fizyolojisindeki değişiklikler (rat çalışmaları)
Akciğer volümlerinde azalma Gelişmiş alveol sayılarında azalma Parankimal elastik dokuda azalma İntersitisyum dansitesinde artma Elastin ve kollajenin gelişiminde azalma Clara hücrelerinden salınan proteinde artma

17 Akciğer fizyolojisindeki değişiklikler (insan çalışmaları)
Solunum fonksiyonlarında azalma Havayolu aşırı duyarlılığında artma

18 Gebelikte sigara içen annelerin yenidoğanlarının sigara içmeyenlere göre FRC (fonksiyonel rezidüel kapazite) düzeyindeki maksimal ekspiratuar akımlarının %50.6 oranında azaldığı gösterilmiş (Am Rev Respir Dis 1992;145: ) 5263 çocuğun katıldığı bir çalışmada özellikle astımlı çocuklarda annenin gebelikte sigara içmiş olmasının FEV1/FVC oranını azalttığı bulunmuş. Erkek çocuklarda bu etki daha belirgin saptanmış. (Am J Respir Crit Care Med 2000;162: )

19 (Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed 1999;80:F8-14)
100 sigara içmeyen, 189 sigara içen annenin doğum sonrası 72 saat içerisinde bebeklerine SFT’i uygulanmış. Sigara içmenin doğum kilosu ve boyunda azalmaya neden olduğu; akciğer hacimlerinde belirgin bir fark yaratmadığı, erkek bebeklerde kompliansı, kız bebeklerde konduktansı azalttığı gösterilmiş. (Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed 1999;80:F8-14)

20

21 POSTNATAL ETKİLER Süt verme sorunları, Bebeğin fiziksel gelişimi,
Sinir sistemi fonksiyonlarında bozukluk,

22 Annenin süt vermesini etkileyen faktörler
Nikotinin anne hormonal sistemine olan etkisi veya direkt olarak göğüsleri besleyen kan akımlarına olan etkisi Bebek direkt olarak etkilenerek beslenmeyi red eder veya huzursuz sürekli ağlayan bir karaktere sahip olur Süt miktarını azaltır (tüm çalışmaların sonucu) Babanın sigara içmesinin de annenin süt verme kararını etkilediği biliniyor

23

24 Yapılan çalışmalarda doğum öncesi sigaraya maruz kalan bebeklerde hiperaktivite, dikkat eksikliği, heceleme ve okuma zorluklarının daha sık olduğu görülmüştür. Yine bazı çalışmalarda bu bebeklerde entellektüel gelişimde yetersizlik ve bazı davaranış bozukluklarının daha sık olduğu gösterilmiştir. Bunun sonucunda dikkat eksikliği, okuma ve matematik problemlerinin öğrenilmesi ortalama olarak 4-5 ay daha geç olmaktadır.

25 Son zamanlarda yapılan bir çalışmada ise sigaraya maruz kalan bebeklerin daha hiperaktif olduğu, stressle başa çıkmada daha çok sorun yaşadıkları, daha az uyudukları, daha sık soludukları, beslenme sorunlarının daha sık olduğu, daha çok terledikleri ve daha sık ateşlendikleri gösterilmiştir.

26 NASIL BU TÜR YAN ETKİLERİ GÖSTERİYOR

27 Sigara içerisindeki karbon monoksitin
Beyin proteinleri, DNA, noradrenalin ve serotonin konsantrasyonlarını azaltması, Dopamin dolaşımını değiştirmesi Nikotinin beyin oksijenlenmesini azaltması

28

29 POSTNATAL SİGARA DUMANINA MARUZ KALIMIN ÇOCUK ÜZERİNE ETKİLERİ

30 Nikotin ve metabolitleri anne sütünden geçer
Esas olarak anne sütü ile beslenen ve anneleri sigara içen bebeklerde, idrar kotinin düzeyleri aktif sigara içiciler düzeyinde bulunmuş. (Acta Paediatr Scand 1992;81: )

31 Çocukların pasif olarak sigara dumanına maruz kalması çok yaygın
ABD’de %33-70 İngiltere’de %50 Türkiye’de %75’i pasif olarak sigara dumanına maruz kalıyor Çocuklarda annenin sigara içmesinin etkileri daha fazla saptanmış

32 Babaların sigara içmesinin de etkileri önemli
Ülkemizden yapılan 9-13 yaşları arasındaki 360 çocuğun SFT ile değerlendirildiği bir çalışmada soru formları ile annelerin %27.5, babaların %79 ve en az bir ebeveynin sigara içme oranı %81.5 olarak bulunmuş. Babaların sigara içme oranı ile çocuklarda SFT parametrelerinde azalma arasında anlamlı istatistiksel ilişki saptanmış. Postgrad Med J 1999;75:

33 Evde içilen sigara sayısı arttıkça, çocuğun serumundaki kotinin düzeyi artar
Çocuğun bulunduğu odada sigara içilmesi çocuğun idrarındaki kotinin düzeyini artırır. (JAMA 1998;280: )

34 Çocuk akciğer ve solunum yolları
Çevresel sigara dumanına (ÇSD) maruz kalma tüm yaşlarda çocuk akciğer verimi ve fonksiyonunu bozar. Çocukluk astımının hem sıklığını hem de şiddetini arttırır. Kullanılmış sigara dumanı sinüzit, rinit (nezle), kistik fibroz, öksürük ve geniz akıntısı problemlerini alevlendirir. Çocuklarda soğuk algınlığı ve boğaz ağrısı sıklığını da arttırır.

35 İki yaş altındaki çocuklarda bronşit ve zatürre olasılığını arttırır.
Gerçekten, ABD’de Çevre Koruma Ajansının 1992 deki bir çalışması, ÇSD’nin 18 ay altındaki çocuk ve bebeklerde her yıl ila alt solunum yolu enfeksiyonuna sebep olduğunu söylemektedir. Bu hastalıklar hastane yatışı ile sonuçlanmaktadır.

36 Yarım paket ve daha fazla sigara içen ebeveynlerin çocuklarının solunum yolu hastalığı nedeniyle hastaneye yatma riski neredeyse iki katına çıkar.

37 Çocuk ve akciğer kanseri
İngiltere'de Imperial College bilim adamları tarafından yapılan araştırmanın sonuçları, sigara içilen evlerde büyüyen çocukların ilerleyen yaşlarda akciğer kanseri olma risklerinin, içilmeyen evlerde büyüyenlere göre üç kat daha fazla olduğunu ortaya koydu.    

38 Rutin olarak sigara dumanıyla temas eden çocukların akciğer kanseri risklerini araştıran bilim adamları, bu amaçla 7 yılda 123 bin kişinin sağlık durumlarını takibe aldı.       Sonuçları British Medical Journal adlı tıp dergisinde yayımlanan araştırmayla ''pasif içicilikle'' akciğer kanseri arasında dikkat çekici bir bağlantı bulunduğu belirlendi.

39 Araştırmada izlenen 123 bin kişinin bir kısmının sigara içtiğini, bir kısmınınsa pasif içici olduğunu belirten bilim adamları, kendisi sigara içmeyip, çocukluğunda sigara içilen evde oturan kişilerin de büyük tehdit altında olduğunu tespit ettiklerini vurguladı. ''Cancer Research'' Vakfı da araştırma sonuçlarını değerlendirirken, bu sonuçların sigara içen anne-babalara yeni sorumluluklar yüklediğine dikkati çekti. Bu kişilerin sadece kendi yaşamlarını değil, çocuklarının yaşamlarını da tehlikeye attığını belirten vakıf yöneticileri, anne-babaların bir an önce sigarayı bırakmaları gerektiğini bir kez daha vurguladı.      

40

41 Sigara ve atopi Anneleri sigara içen çocuklarda cilt testlerinde allerji daha sık saptanmış. Ebeveynleri sigara içen erkek çocukların kan IgE ve eozinofil düzeyleri daha yüksek bulunmuş. Farelerde yapılan çalışmalarda sigara dumanına maruz kalmanın TH2 yoluna kaymaya neden olduğu bulunmuş.

42 Kulak enfeksiyonları ÇSD’ye maruz kalma çocuklarda hem kulak enfeksiyonu sayısını hem de hastalık süresini arttırır. Solunan duman burun arkasını orta kulağa bağlıyan östaki borusunu tahriş eder. Bu orta kulaktaki basıncın eşitlenmesini bozan şişme ve tıkanıklığa ve sonuçta ağrı, sıvı birikimi ve enfeksiyona yol açar. Kulak enfeksiyonları çocuk işitme kayıplarının en sık sebebidir. İlaç tedavisine yanıt vermediğinde kulağa tüp takılması gerekir.

43 NEDEN ÇOCUKLAR VE GENÇLER SİGARA İÇİYOR

44 Ebeveynlerin sigara içmesi
Arkadaşların sigara içmesi Sigara reklamları

45 Sigara içmek bir büyüme sembolü
Adölesan yaşta bir gruba ait olmak için önemli

46 Gençlik idollerinin sigara içmesi veya basında
sigara içen görüntülerinin yer alması

47 16 yaşından önce sigaraya başlayan çocukların 35 yaşına geldiklerinde sigara içmeye devam etme oranları; 16 yaşından sonra sigaraya başlayanlara göre 2.1 kat daha fazla (Addict Behavior 1999;24: )

48 TEŞEKKÜR EDERİM