2005.03.01 - SLAYT 1DOK 422 – Bahar 2005 Bilgi Ağlarına Giriş Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü DOK 422: Bilgi Ağları Slaytlar.

... konulu sunumlar: "2005.03.01 - SLAYT 1DOK 422 – Bahar 2005 Bilgi Ağlarına Giriş Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü DOK 422: Bilgi Ağları Slaytlar."— Sunum transkripti:

1 2005.03.01 - SLAYT 1DOK 422 – Bahar 2005 Bilgi Ağlarına Giriş Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü DOK 422: Bilgi Ağları Slaytlar için kaynak: Bogdan Ghita – http://ted.see.plymouth.ac.uk/bogdan

2 2005.03.01 - SLAYT 2DOK 422 – Bahar 2005 Plan Bilgisayar ağının tanımı Bilgisayar ağlarının sınıflandırılması / Örnekler

3 2005.03.01 - SLAYT 3DOK 422 – Bahar 2005 “Ağ” tanımı (bilgisayar) ağ – iki ya da daha fazla birbirine bağlı bilgisayar sisteminin oluşturduğu grup group of two or more computer systems linked together Konular –Büyüklük – kaç bilgisayar? –Topoloji – kablolar nasıl bağlı? –Teknoloji – bağlı bilgisayarların birbiriyle iletişim kurması nasıl sağlanıyor? –Mimari – bağlı ve iletişim yeteneği olan bilgisayarlar nasıl gruplanıyor?

4 2005.03.01 - SLAYT 4DOK 422 – Bahar 2005 Ağların Sınıflanması Yerel ağ (LAN) MetropolitanAğ Geniş Alan Ağı Internet (Kaynak: Tanenbaum, 1996) Makineler arası uzaklık Makinelerin bulunduğu yer (aynı...) 10 mOda 100 mBina 1 kmKampus 10 kmŞehir 100 kmÜlke 1,000 kmKıta 10,000 kmGezegen

5 2005.03.01 - SLAYT 5DOK 422 – Bahar 2005 20 bilgisayar Sınıflama – Fiziksel topoloji... Hat/”Bus”... Halka...Tam 210 bağlantı... Yıldız

6 2005.03.01 - SLAYT 6DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Halka Ağın Özellikleri Tek sitede hem akıllı hem aptal aygıtları birbirine bağlayan araçları işletmek ucuz ve kolay Her düğüm (node) çoklayıcı (repeater) görevi görüyor –Bit akışını yeniden yaratıyor Daha fazla düğüm => Daha çok gecikme –Simgenin (token) dolaşımı daha uzun zaman alıyor –Veri göndermek isteyen istasyonun uzun süre bekleme olasılığı artıyor

7 2005.03.01 - SLAYT 7DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Halka Ağın Avantajları İletim kapasitesi kullanıcılar arasında adil olarak paylaşılıyor Merkezi bir aygıta bağımlılık söz konusu değil Hata yaratan düğümler kolayca belirlenebiliyor; düşük hata oranı Alındı bilgisi veren mekanizmayı kurmak kolay Tüm düğümlere birden yayın yapmak kolay Halka çok yüklü olduğu zaman bile erişim garantisi Yüksek iletim oranlarına ulaşmak mümkün Karışık iletim ortamları kullanılabilir

8 2005.03.01 - SLAYT 8DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Halka Ağın Dezavantajları Güvenilirlik tüm halkaya ve düğümlere bağlı Yeni düğümler eklendiği sırada halka işlemiyor Çoklayıcılar nedeniyle sinyal gecikmesi var Çoklayıcılar normalde birbirine yakın olmalı Kablo döşeme ve yönlendirme karmaşık Bir hatalı istasyon arayüzü tüm halkayı kullanılmaz hale getiriyor

9 2005.03.01 - SLAYT 9DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Hat (bus) Ağın Özellikleri Tek iletişim kanalından meydana geliyor Her istasyon arayüze bağlı ve tekil bir donanım adresi var Maksimum kablo uzunluğu –Sinyalleme yöntemine (ör. analog, dijital) –Sinyalleme hızına (veri oranları) –Kablo türüne (fiziksel özellikler) Göre değişir

10 2005.03.01 - SLAYT 10DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Hat (Bus) Ağın Avantajları Basit düzen ve bağlantı kolaylığı Kablo hatalarının yerini belirlemek göreli olarak daha kolay “Patlamalı” veri trafiğine daha uygun bir sistem Her bağlı aygıt kablodaki tüm veri trafiğini görebildiği için bire çoklu veri ieltimi için ideal –Sinyalleme normalde iki yönlü - nerede bağlı olduğuna bakılmaksızın tüm istasyonlara gönderiliyor

11 2005.03.01 - SLAYT 11DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Hat (Bus) Ağın Dezavantajları Otomatik alındı belgesi yok Arayüzlerin akıllı olması gerekli Sinyallemenin iki yönlü olması güvenlik riski oluşturuyor –Diğer istasyonlardan gelen/diğer istasyonlara gönderilen veri trafiği dinlenebilir

12 2005.03.01 - SLAYT 12DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Yıldız Ağın Özellikleri En fazla kullanılan yerel ağ türü Merkezi bir yönlendirme sistemine (hub) dayanıyor –Çoklayıcı görevi görüyor - paketler tüm port’lara yönlendiriliyor

13 2005.03.01 - SLAYT 13DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Yıldız Ağın Avantajları Aptal terminaller / ağ arayüzleri için uygun Karışık iletim ortamları ve hızlar kullanılabilir Yüksek güvenlik mümkün – anahtarlamanın kullanılması yoluyla Kablo hasarının etkisi sınırlı – terminaller birbirinden bağımsız Hata yakalama ve izole etme kolay Son gelişmeler yüksek hızlara olanak sağlıyor

14 2005.03.01 - SLAYT 14DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksel Yıldız Ağın Dezavantajları Kırılgan: –Merkezi hub hataları –çarpışma – birden çok istasyon aynı anda mesaj göndermek isteyebilir Merkezi hub’da karmaşık teknoloji gerekli –Son zamanlarda bu sorun azaldı çünkü piyasada karmaşık teknolojiler kabul görmeye başladı Hub’ın büyüklüğü (port sayısı) ağ büyüklüğünü sınırlıyor

15 2005.03.01 - SLAYT 15DOK 422 – Bahar 2005 Fiziksele karşı mantıksal topoloji Fiziksel bağlantıya bakılmaksızın, istasyonlar belirli kurallara uyarak kendi aralarında iletişim kuruyorlar Topolojiler iki türlü: –Fiziksel – fiziksel bağlantıyı belirler –Mantıksal – Mantıksal bağlantıyı tanımlar Örnekler: –hub bağlantısı: Fiziksel yıldız – tüm istasyonlar tek noktaya bağlı Mantıksal hat (bus) – ortam tüm noktalar tarafından paylaşılıyor –Anahtar bağlantısı Fiziksel yıldız - tüm istasyonlar tek noktaya bağlı Mantıksal yıldız – istasyonlar eş zamanlı olarak birbiriyle iletişim kurabilir

16 2005.03.01 - SLAYT 16DOK 422 – Bahar 2005 Sınıflama - Mimari... İstemci - sunucu erişim sunucunun kontrolünde erişim sunucunun kontrolünde hizmetler yönetiliyor hizmetler yönetiliyor... Eşli (Peer-to-peer) tüm istasyonların eşit hakkı var tüm istasyonların eşit hakkı var ‘demokratik’ ama kontrolsüz‘demokratik’ ama kontrolsüz

17 2005.03.01 - SLAYT 17DOK 422 – Bahar 2005 Yerel ağlar (LANs) Özel ağlar –Kullanıcı örgütün yönetiminde Büyüklüğü/coğrafi kapsamı sınırlı –Birkaç km. –Ağ başına 10-100 kullanıcı Paylaşılan ortama/kolaylıklara erişim –Veri iletim hızı 1-100Mbit/s Farklı ortamlar (medya) –ör. Telefon kablosu, koaksiyel kablo, fiber optik, kablosuz

18 2005.03.01 - SLAYT 18DOK 422 – Bahar 2005 Yerel ağ özellikleri (devamla) Farklı fiziksel topolojiler –…En bilineni Ethernet Mesaj türleri: –Tek alıcı (Unicast) (sadece hedef mesajı alıyor) –Yayın (Broadcast) (her düğüm mesajı alıyor) –Çoklu alıcı (seçilmiş düğümler mesajı alıyor) Yaygın kullanımlar: –PC/iş istasyonu bağlantıları; –Kaynak paylaşımı (ör. Depolama /yazıcılar); –Bilgi değişimi.

19 2005.03.01 - SLAYT 19DOK 422 – Bahar 2005 Yerel ağ avantajları Kaynak paylaşımı Güvenilirlik/Sağlanabilirlik –Birden çok sistem dağıtık işlevler / veri depolama Birden çok satıcı desteği –Tek satıcıya kilitlenme söz konusu değil Uzaktan erişim –Kullanıcı tek terminalle birçok sisteme erişebiliyor –Aygıtın yeri konusunda esneklik

20 2005.03.01 - SLAYT 20DOK 422 – Bahar 2005 Yerel ağ dezavantajları Birlikte çalışabilirlik (Interoperability) garanti değil –yazılım, veri Gerektiğinden daha fazla aygıt ediniliyor Denetimin kaybolması –Yönetimi ve standartları uygulamak daha zor Dağıtık uygulamalar (ör. Veri tabanları) –Tutarlılık/gizlilik/güvenlik sorunları yaratabilir

21 2005.03.01 - SLAYT 21DOK 422 – Bahar 2005 Ethernet En baskın yerel ağ kurulumu Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection (CSMA/CD) sistemini kullanıyor –Anlamı aynı anda birden fazla terminal veri iletebilir –Çarpışma olduğunda veri yeniden gönderilir –Yüksek kapasite açısından kötü!

22 2005.03.01 - SLAYT 22DOK 422 – Bahar 2005 Temel Ethernet türleri

23 2005.03.01 - SLAYT 23DOK 422 – Bahar 2005 Ethernet topolojileri Eski (10Base2 & 10Base5) Ethernet bus topolojisinde bağlantı için koaksiyel kablo kullanılır Hub’larda fiziksel yıldız topolojisi kurmak için telefon kablosu ve fiber (10BaseT & 10BaseF) kullanılır

24 2005.03.01 - SLAYT 24DOK 422 – Bahar 2005 Ethernet veri oranları Temel Ethernet türleri 10Mbps hat hızı sağlar Yeni Ethernet standartlarında daha yüksek veri iletim oranları mümkün : –Hızlı (Fast) Ethernet: 100Mbps –Gigabit Ethernet: 1Gbps Bu tür teknolojiler yüksek hızlı omurgalardan çoklu hub’lara ve büyük yerel ağlara bağlantı amacıyla geliştirildi

25 2005.03.01 - SLAYT 25DOK 422 – Bahar 2005 BoyutBoyut TopolojiTopoloji MimariMimari Örnek - NRG Gobbles Jack Larry Ted Len Crilly Brennan Hackett Cartman 9 bilgisayar Jack Larry Ted Len Crilly Brennan Hackett Cartman Gobbles Hub Internet

26 2005.03.01 - SLAYT 26DOK 422 – Bahar 2005 Örnek - lmi.net

27 2005.03.01 - SLAYT 27DOK 422 – Bahar 2005

28 2005.03.01 - SLAYT 28DOK 422 – Bahar 2005 Özet Ağlaşma basit anlatımıyla aygıtların birbiriyle iletişim kurmasına olanak sağlama yolu Buna olanak veren araçlar ağlaşmayThe ı karmaşık hale getiren unsur Topolojiler ağ aygıtlarının birbirlerine nasıl bağlandıklarını tanımlar Ethernet yerel ağ kurulmasında kullanılan en başat teknolojidir

29 2005.03.01 - SLAYT 29DOK 422 – Bahar 2005 Soru Yerel ağ teknolojisi/topolojisi planlarken karar vermemizi etkileyen etmenler nelerdir?