Boyahanede İş güvenliği

... konulu sunumlar: "Boyahanede İş güvenliği"— Sunum transkripti:

1 Boyahanede İş güvenliği
NAZİRE KESKİN

2 BOYA Boya dekoratif veya koruma amaçlı kaplama olarak kullanılan; pigmentlerin sıvı içinde çözündüğü emülsiyonlardan oluşan gruptur. Kayıtlara geçen ilk boya tesisi, 1700 yılında Thomas Child tarafindan Boston'da kurulmuştur. Daha sonra 1867'de Ohio'dan D.R. Averill, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk hazır boya patentini almıştır. Türkiye‘de ortalama olarak yılda ton boya üretilmektedir. Sektörde büyük firmaların yanısıra, siparişe ve fiyata bağlı üretim yapan ve boya pazarının yaklaşık %40’a yakın kısmını elinde bulunduran, küçük ve orta ölçekli işletmeler de bulunmaktadır.

3 BOYA ÜRETİMİ Boyaların kullanım amacına göre değişik özellikte, dolayısıyla da değişik türlerde olması, ayrıca kullanılan her hammadde ürünü için bir de yedek ürün olması sonucunda boya üretiminde yaklaşık 3,400 madde kullanılmaktadır. Boya üretiminde kullanılan temel maddeler, pigmentler, bağlayıcılar ve katkı maddeleridir. Bunların yanısıra üretim metodu ve ürün çeşidine göre çeşitli dolgu maddeleri, solventler ve özel etkili pigmentler de kullanılabilmektedir.

4 PİGMENTLER Düzgün yuvarlak, doğal veya sentetik, inorganik veya organik, çözünmeyen dağılmış parçalar (toz). Bu parçalar, boya sıvısının içinde dağılarak, boyaya renk vermenin yanında, opaklık, katılık, dayanıklılık ve korozyona dayanıklılık gibi boyanın temel özelliklerini de geliştirirler. Pigmentler genel olarak üçe ayrılır: 1. İnorganik 2. Organik 3. Özel efektli

5 1. İnorganik Pigmentler İnorganik pigmentler doğaldır ve etkili örtücülük sağlar, fakat renk seçenekleri sınırlıdır. 2. Organik Pigmentler Üretim sürecinde kullanılan organik pigmentlerin hacmi düşük olmasına rağmen, çok pahalı bir pigment türü olmasından dolayı maliyeti yüksektir. 3. Özel Efektli Pigmentler Özel efektli pigmentlerin %70'ini otomotiv sanayi için üretilen metalik boyada kullanılan alüminyum oluşturur. Geriye kalan %30 sedef boyadır.

6 BAĞLAYICILAR Bağlayıcı, pigment parçalarını, düzgün boya filmi oluşturmak üzere bağlar ve aynı zamanda boyanın yüzeye yapışmasını sağlar. Bağlayıcının cinsi ve miktarı, boyanın yıkanabilirlik, sertlik, yapışma ve renk dayanımı gibi performans özelliklerinin çoğunu belirler. Kaliteli yüksek performanslı akrilik esaslı boyaların üretiminde tercih edilen bağlayıcı, akrilik polimerler gibi reçinelerdir. Boyada bağlayıcıların hacimsel olarak oranı yaklaşık %20'dir.

7 KATKI MADDELERİ Bu grupta yer alan maddeler çok değişik özelliklerde olan ve boyaya çok az miktarda giren kimyasallardır. Katkı maddeleri boyanın özelliklerini iyileştirmek, istenmeyen, olumsuz değişimleri engellemek için kullanılır. Katkı maddeleri çok çeşitlidir. Katkı maddelerinden dispersanlar pigmetlerin dağılmasını, yüzey ajanları, yüzeyin düzgünleştirilmesini, kayganlaşmasını ve sertliğinin ayarlanmasını, köpük kesiciler boyadaki havanın dışarıya atılmasını, çökme önleyiciler pigmentlerin ve dolgu maddelerinin çökmesinin önlenmesini, viskosite ayarlayıcılar boyanın akışkanlığını ayarlayarak rahat sürülebilir hale getirilmesini ve bakteri önleyiciler bakterileri etkisiz hale getirmeyi sağlar. Antifriz boyanın donmasına engel olur. Boyada maksimum % 3 oranında kullanılırlar. Bu grupta yer alan maddeler su şekilde sınıflandırılır: ¾ Kurutucular (Skatifler): Oktanat, naftanat, metal tuzları ¾ Islatıcılar: Yüzey aktif silikon bileşikleri ¾ Köpük Kesiciler: Yüzey aktif silikon bileşikleri ¾ Yüzey Düzelticiler: Yüzey aktif silikon bileşikleri ¾ Kaymaklanmayı önleyici ketoksimler ¾ Katalizörler ¾ Stabilizatörler ¾ Çökmeyi engelleyiciler ¾ Ultraviole emiciler ¾ Matlaştırıcılar SiO2- aerosil vb. ¾ Optik beyazlaştırıcılar ¾ Kalınlaştırıcılar ¾ Fungusitler ¾ Mantar zehirleri ¾ Biositler ¾ Muhtelif zehirler

8 SOLVENTLER - ÇÖZÜCÜLER
Boyanın uçucu kısmını oluşturan kimyasal maddelerdir. Boyanın imalatı ve tatbikatı safhasında, kullanılan boyanın özelliklerinde değişiklik yapmadan incelten sıvılardır. Solventler üretim esnasında boyanın içine ilave edilir.

9 DOLGU MADDELERİ Boyanın ana maddeleri dışında boyalara dolgu maddeleri de katılabilir. Dolgu maddelerinin boyadaki hacimsel olarak oranı yaklaşık %15'dir. Talk, kalsit, barit boyalarda kullanılan başlıca dolgu maddeleridir.

10 BOYA ÜRETİMİNDE KULLANILAN BAŞLICA KİMYASALLAR
WHİTE SPRİT TOLUEN AMONYAK PİGMENT PASTALARI STİREN STSTANAT TP 80 EXKIN 2 VİNİLASETAT BOYA FİLM KORUYUCULAR Bu maddeler yanıcı,patlayıcı,alevlenebilir özelliklere sahiptir. Bu sebeple Boya işlerinde yangın ve patlama önemli risklerdir.

11 Boya yapIlan yerlerde yangIna neden olan başlIca tutuşturucu kaynaklarI
- Hatalı, arızalı ya da standartlara uymayan elektrik donanım ve ekipmanları, - İzinsiz ve kontrolsüz ateşli çalışmalar, - Kıvılcım çıkarabilecek durumlar, - Sigara içilmesi, çıplak alev ve yüksek ısı kaynakları, - Statik elektrik, - Sıcak yüzeyler, - Yüksek devirli cihazların aşırı ısınması.

12 Kaza sonucu dökülme,sIzInTI vb. olaylara karşI önlemler
1. Genel ve Bireysel Önlemler Kimyasal maddelerin solunum, temas ve diğer yollarla vücuda girmesini engellemek için uygun kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır. Kapalı ortamlarda kaza sonucu dökülme ve sızıntı olması halinde kimyasalların buharlarının çalışma ortamından hemen dışarı atılması için havalandırma sistemleri her zaman etkin bir şekilde çalıştırılmalı ve temiz hava sağlanmalıdır. Ortama yayılması, dökülmesi, sızıntı yapması halinde yangın veya patlama tehlikesi yaratabilecek, reaksiyon veya polimerizasyon sırasında ısı ve gaz açığa çıkarabilecek, sıvı hali veya buharı tutuşabilen kimyasallar belirlenmeli, söz konusu tehlikeli kimyasalların kullanımında ve depolanmasında çok dikkatli olunmalıdır. Döküntü, sızıntı durumlarında ortaya çıkabilecek riskleri önlemek üzere tutuşturucu kaynaklar (açık alev, kıvılcım, sıcak yüzeyler, vb.) ortadan kaldırılmalı, statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların hiçbir zaman aktif olmasına müsaade edilmemelidir. Hasarlı kaplarda bulunan kimyasallar uygun yöntemlerle sağlam kaplara aktarılmalı ve hasarlı kaplar tekniğine uygun olarak bertaraf edilmelidir. Büyük kaçaklarda yetkili makamlarla (ilgili kaza servisleri ve acil servisler) temas kurulmalıdır. 2. Çevresel Önlemler: Dökülen, sızan ve ortama yayılan kimyasalların drenaj kanallarına, yüzey sularına, yer altı sularına, su şebekesine, toprağa karışması önlenmelidir. Dökülen, sızan ve ortama yayılan kimyasalların kanalizasyon veya su şebekesine karışması halinde acilen resmi makamlar bilgilendirilmelidir. 3. Temizleme Metotları: Dökülen, sızan, ortama yayılan kimyasalların temizlenmesi için ortak bir metot yoktur. Her kimyasal ürün malzeme güvenlik bilgi formunda belirtilen temizleme metoduna göre temizlenmelidir. Toplanan döküntü kimyasal ürün, yasalar uygun şekilde bertaraf için uygun konteynerlere konulmalı, etkilenen yüzeyler (etiketlenmiş bölgeler) temizlenmelidir. Kaynak:

13 solventlİ boya kullanImI
Diğer maddeleri fiziksel olarak çözebilen maddeler anlamına gelen solventler, gerek sanayi ürünlerinin üretiminde ara ürün, gerekse günlük yaşamda son ürün olarak yaygın şekilde ve yüksek miktarlarda tüketilmektedir. Solventler boya, cila, yapıştırıcı gibi kimyasal maddelerden, ayakkabı ya da mobilya gibi son ürünlerin üretimine kadar çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır Solventlerin bu şekilde yaygın olarak kullanılması solventlere ya da solvent buharlarına maruziyeti kaçınılmaz kılmaktadır. İşyerlerinde solventlere başta solunum ve deri teması yoluyla yüksek düzeyde ve uzun süreli maruziyet söz konusu olmaktadır. Solventler sağlık açısından tehlikelere sebep olmakla birlikte yanıcı, uçucu, kolay buharlaşır özelliğe sahip olduklarından işyeri ortamında solvent buharlarının patlayıcı karışımlar oluşturma ihtimali çok yüksektir. İşyeri ortamında bulunan solventler yangın ve patlamalara neden olabilmektedir. Solventlerin en yaygın olarak kullanıldığı sektörlerden biri de boya sektörüdür. Boyanın bir bileşeni olan solventler boyanın akma direncini ayarlamak ve reçineyi çözelti haline getirmek için kullanılır.

14 SOLVENTLİ ÇALIŞMALARDA ÖNLEMLER
1. İşçiler, kullandıkları solventin fiziksel ve kimyasal özellikleri ve güvenli kullanımları konusunda bilgi sahibi olmalıdır. 2. Tedarikçi firma tarafından sağlanmış olan Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) okunmalıdır. 3. İşyeri ortamındaki, yanıcı solvent buharlarının varlığı, solventin parlama noktası ve patlayıcılık sınırları kullanılarak tahmin edilebilir. Düşük parlama noktası (55°C’den düşük) solventin daha tehlikeli olduğunu ve daha dikkatli kullanılması gerektiğini işaret eder. 4. Kendiliğinden alev alma sıcaklığı, yanıcı/parlayıcı solvent karışımının havada kendi kendine alev almasından önceki maksimum sıcaklığı vermesi açısından bir yol göstericidir. Kendiliğinden alev alma sıcaklığı ile çalışma sıcaklığı arasında anlamlı bir güvenlik marjini bırakılmalıdır. 5. Solventlerin duman zerrecikleri solventin parlama noktasının altında bile parlayıcı olabilir. Duman (mist) ve spreylerin önlenemediği durumlarda özel güvenlik tedbirleri alınmalıdır. 6. İşyeri havasındaki parlayıcı solvent buharlarının alev almasına sebep olacak pek çok alev kaynağı mevcuttur; a. Sigara, kaynak, ya da çıplak alev kaynağını solvent buharlarının bulunması muhtemel yerlerden uzak tutmak gerekmektedir. b. Ex-proof (kıvılcım çıkarmayan) malzemeler kullanılmalıdır. c. Sıcak bölgeler ve yüzeyler kontrol altında tutulmalıdır. Çünkü, sıcak yüzeyler endüstride çok fazla görülür ve yanıcı solvent-hava karışımının doğrudan ya da dolaylı olarak alev almasına sebep olur. Doğrudan alev alma, sıcak yüzeyin sıcaklığının ortamda çoğunlukla bulunan solvent-hava karışımının kendiliğinden alev alma sıcaklığının üstünde bir sıcaklıkta olması halinde olur. Dolaylı alev alma, maddenin sıcak yüzeyden kaynaklanan bir yanma ya da dumansız alev alması halinde gerçekleşir. Endüstrideki sıcak yüzeylere örnek olarak; fırın ya da büyük ocakların duvarları, elektrikli araçlar ve ısıtma boruları verilebilir. d. En az farkında olunan alev alma kaynağı statik elektiriktir. Statik elektriğin alev kaynağı oluşturmasına ilişkin riskleri azaltmak için; i. Ekipmanların topraklanmasının sağlanması, ii. Topraklama direncinin kontrolünün yapılması; topraklama direncinin 10 Ohm’dan küçük olmasının sağlanması, iii. Dolum sırasında sıçrama olmamasının sağlanması, iv. Boruların içinde akan sıvının hızının sınırlandırılması, v. Yük dağılımının olması için beklenmesi, vi. İletken hortumlar kullanılması gerekmektedir. e. Elektrik düğmesini açmak eğer bölgede gaz birikimi varsa çok tehlikelidir. f. Parlama noktaları 40°C’den düşük olan hidrokarbonlar plastik kaplara doldurulmamalıdır. g. Parlayıcı solventlerin kullanımından sonra temizlik için sıkıştırılmış hava kullanılmamalıdır. h. Anti-statik koruyucu giysiler ve ayakkabılar giyilmelidir.

15 7. Solvent buhar konsantrasyonu, solventin Alt Patlama Sınırının altında olmalıdır. a. Eğer mümkünse parlama noktasının 15°C ile 20°C altında çalışılmalıdır.[3] b. Uygun havalandırma sağlanmalıdır: Güvenliği sağlamak için buharlar Alt Patlama Sınırının %25’inden az olacak seviyeye kadar seyreltilmelidir. Havalandırmayı sağlamak için en kolay yol kapı ve pencerelerin açılmasıdır, ancak birçok durumda mekanik havalandırma da gereklidir. Havalandırma, solventin parlama noktasının üstünde sıcaklıklarda çalışma zorunluluğu varsa daha da önem kazanır. Havalandırma çıkışı, yer seviyesinden en az 3 m yüksekte olmalı ve binanın kapı veya pencerelerinden 3 m uzaklıkta olmalıdır. Saatte 6 tam hava değişimi yapılmalıdır. Oluklarda alarm bağlı bir detektör bulundurulması gereklidir.[3] 8. Eğer alev kaynağı yok edilip, sıcak bölgelerden tamamen kurtulma sağlanamıyorsa, sistemden oksijenin yok edilmesi gerekmektedir. Böylelikle oksitleyici kaynak ortadan kalkacaktır. Bunun sağlanması için asal gazlar (örn. azot çadırı) kullanılabilir.[3] 9. Solvent buharlarının havadan ağır olduğu ve yere çöktükleri unutulmamalıdır. 10. Hatalar ve vakalar, küçük dökülmeler ve kaçaklar dahil, raporlanmalıdır. Bu raporların değerlendirilmesi gelecekteki daha büyük olayları önleyecektir. 11. Yangınlar, dökülmeler ve kaçaklarla ilgili olarak acil durum planları hazırlanmalıdır; örn. alarm sistemi kurulması, yangın söndürme ekipmanlarının hazırlanması, güvenli taliye prosedürelerinin hazırlanması [3] Kaynak: boya_sektorunde_solvent_kullanimi.pdf

16 HAVALANDIRMA

17 Tse STANDARTLARI TS EN Genel hava temizlemesinde kullanılan hava filtreleri - Terimler ve tarifler 40,00 TL + %8 KDV TS EN Hava filtreleri - Genel havalandırmada parçacık filtrelemek için - filtreleme performansının tayini TS Havalandırma ve iklimlendirme tesisleri - Projelendirme kuralları 70,00 TL + %8 KDV TS Havalandırma ve iklimlendirme tesislerini yerleştirme kuralları 50,00 TL + %8 KDV

18 Su perdelerİ

19

20 Ex-prof armatürler

21 Statik elektrİk

22 KKD Solunum maskeleri

23 TS EN StandartI TS EN 405+A1 Solunumla ilgili koruyucu cihazlar - Gazlara veya gazlara ve parçacıklara karşı koruyucu valflı filtreli yarım maskeler - Özellikler, deneyler ve işaretleme 45,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC TS EN Solunumla ilgili koruyucu cihazlar-Tam yüz maskesi, yarım yüz maskesi veya ağız tipi maske için kullanılan temiz hava solunum cihazları - Özellikler, deneyler ve işaretleme 45,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC TS EN Solunumla ilgili koruyucu cihazlar- Tam yüz maskeleri, yarım maskeler veya çeyrek maskelerle birlikte güç destekli filtre cihazları- Özellikler, deney ve işaretleme 50,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC TS EN Solunumla ilgili koruyucu cihazlar-Tam yüz maskeleri-Özellikler, deneyler, işaretleme 45,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC TS EN Solunumla ilgili koruyucu cihazlar-Yarım maskeler ve çeyrek maskeler-Özellikler, deneyler, işaretleme 45,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC TS EN 149+A1 Solunumla ilgili koruyucu cihazlar - Parçacıklara karşı koruma amaçlı filtreli yarım maskeler - Özellikler, deneyler ve işaretleme 45,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC TS Gaz maskesi 45,00 TL + %8 KDV TS EN 12942/A2 Solunumla ilgili koruyucu cihazlar - Tam yüz maskeleri, yarım maskeler veya çeyrek maskelerle birlikte güç destekli filtre cihazları - Özellikler, deney ve işaretleme 15,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC

24 kkd Antistatik ayakkabı

25 kkd İş elbisesi

26 TS EN StandartI TS EN Koruyucu giyecekler - Sıvı aerosoller ve katı parçacıklar dâhil sıvı ve gaz hâlindeki kimyasal maddelere karşı - Bölüm 1: Havalandırmalı ve havalandırmasız “gaz sızdırmaz” (tip 1) “gaz sızdıran” (tip 2), kimyasal maddelere karşı koruyucu giyecek takımları için performans kuralları 45,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC

27 KKD Eldivenler

28 TS EN STANDARTI TS EN Koruyucu eldivenler - Kimyasal maddeler ve mikroorganizmalara karşı - Bölüm 1: Terimler ve performans kuralları 25,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC TS EN Koruyucu eldivenler - Kimyasal maddeler ve mikroorganizmalara karşı - Bölüm 2: Nüfuziyete karşı direncin tayini 30,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC TS EN Koruyucu eldivenler - Kimyasal maddeler ve mikroorganizmalara karşı - Bölüm 3: Kimyasal madde geçirgenliğine direncin tayini 30,00 TL + %8 KDV Direktif:89/686/EEC

29 Boya kabİnlerİ

30 Su perdelİ açIk boyama kabİnlerİ

31 Toz boya Diğer boyalarla kıyaslandığında uçucu organik bileşik içermediği için toz boyalar özünden kaynaklanan sağlık,güvenlik ve çevre avantajları bulunmaktadır. Kurşun, Çinko içeren toz boyalarda vardır. Sağlık için toksik etkiye sahiptir. İçermeyen toz boyalar tercih edilmelidir.

32 Toz boya MSDS

33

34 Toz boya kabİnlerİ

35 KapalI sİstem robotlu toz boya kabİnİ

36 KKD

37

38

39

40 Boya depolama 1. Solventlerin birçoğu havadan ağırdır ve yerde birikmektedir. Bu nedenle, depolama yerleri havalandırılması daha güç olan zemin ya da bodrum katları olmamalıdır. [4] 2. Solventler işyerlerinde parlayıcı maddeler için uygun paslanmaz ya da demir, çelik dolaplarda ve yanmaz kaplarda saklanmalıdır. [4] 3. Dolapların dışında sadece günlük kullanılacak miktar kadar solvent tutulmalıdır. Solventlerin depolama kabinlerinin dışında tutulduğu yerler iyi havalandırılmalı ve böylelikle solvent buharları ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Böylelikle palayıcı ortam oluşumu önlenmiş olur. [5] 4. Boş kaplar kesinlikle çalışma alanında tutulmamalıdır, kaplarda solvent kalmış olabilir ve bu patlama tehlikesi yaratır. 5. Depolama kabinlerinde birbiriyle reaksiyon verebilecek, uygunsuz kimyasallar birarada tutulmamalıdır. Bu kimyasalların buharları bir reaksiyon başlatabilir ve bu reaksiyonların çok yıkıcı etkileri olabilir. 6. Parlayıcı maddeleri barındıran depolama kabinleri alev kaynaklarıdan ve yanabilecek maddelerden- kutular, bez, paçavra- uzak tutulmalıdır. Depolama kabinlerinin bulunduğu alanlarda sıcaklık 26 °C’nin altında olmalıdır. [5] 7. Solventler göz ile temas etme ihtimalini azaltmak amacıyla göz seviyesinin altında kullanılmalı ve depolanmalıdır. [4] 8. Basınçlı tüpler tutuşturucu kaynaklardan uzak tutulmalı, kaba kullanıma ya da ani hareketlere maruz kalmayacak şekilde korunmalıdır. Solvent tüpleri, buharlarının uzaklaştırılabileceği çeker ocaklarda doldurulmalıdır. [4] 9. Solventlerin kapakları kapalı tutulmalı, üzerleri örtülmelidir. 10. Solvent kaplarında olabilecek kaçaklar, delikler kontrol altına alınmalıdır. [5]

41