TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE’DE TARIM ALET VE MAKİNELERİ DESTEKLEME POLİTİKALARI (2003-2012) Mustafa ÇAKAN Zir. Yük.

... konulu sunumlar: "TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE’DE TARIM ALET VE MAKİNELERİ DESTEKLEME POLİTİKALARI (2003-2012) Mustafa ÇAKAN Zir. Yük."— Sunum transkripti:

1 TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE’DE TARIM ALET VE MAKİNELERİ DESTEKLEME POLİTİKALARI ( ) Mustafa ÇAKAN Zir. Yük. Müh.

2 Sunu Planı Türkiye’de Tarımsal Mekanizasyon,
İmalat Sektörünün Genel Görünümü, İhracat ve İthalatı, Yapılan Desteklemeler, Sonuç ve Öneriler.

3 Türkiye’de Tarımsal Mekanizasyon
Tarımsal mekanizasyon araçları, modern üretim teknolojilerinin kullanılması ve işlemlerin zamanında, tekniğine uygun şekilde gerçekleştirilmesi sonucunda; üretimde işgücü verimliliğini artıran, maliyetleri düşüren, ürün kalitesini ve verimini artıran çok önemli bir tarımsal üretim girdisidir. Tarımsal mekanizasyon düzeyinin gelişiminde, traktör lokomotif rolü üstlenmektedir. Traktör üretimindeki gelişmeler, diğer tarım makinelerinin üretimini şekillendirmektedir. 1924 yılında ilk kez Tarım Bakanlığı tarafından 221 adet traktör ithal edilerek üreticilere dağıtılmıştır. Türkiye’de tarım makineleri ile ilgili ilk resmi istatistikler 1936 yılında yapılmıştır. Bu sayımdaki traktör sayısı 1.308’dir.

4 Türkiye’de Tarımsal Mekanizasyon
1949 yılında Marshall yardımları ile tarım makineleri varlığında bir artış sağlanmıştır. Örneğin, 1949 yılında olan traktör sayısı 1952 yılında ’e yükselmiştir. 1954 yılında Ankara da Uçak Motoru Fabrikasında Türk Traktör Fabrikası kurulmuştur. 1979 yılında ilk traktör ihracatı yapılmıştır. Traktör sayısı 1980’de iken, 1990 yılında olmuştur. Yaklaşık % 59 artış olmuştur.

5 Türkiye’de Traktör ve Biçerdöver Sayıları

6 Türkiye’de Tarımsal Mekanizasyon
Bir ülkenin tarımsal mekanizasyon derecesini tanımlayan en önemli göstergeler; Traktör parkının nicelik ve nitelik durumu, Yıllara göre gelişimi, tarım iş makineleriyle ilişkisi, Birim tarım alanındaki yoğunluğu ve güç düzeyi gibi ölçütlerdir.

7 Türkiye’de Traktör ve Biçerdöverlerin Mekanik Ömürleri
Uluslararası Standartlara Göre Mekanik Ömür (saat) 3.000 Ortalama Yıllık Çalışma Süresi (saat) 500 Mekanik Ömrün Dolma Süresi (yıl) 20-24 2-3 Mekanik Ömrünü Dolduranların Park İçindeki Oranı (%) 59 79 (10 yaş) 93 (3 yaş)

8 Türkiye ve AB Tarımsal Mekanizasyon Durumu Karşılaştırması

9 Türkiye’de Tarımsal Mekanizasyon
Ülkemizde 2012 TÜİK verilerine göre sayıları olan biçerdöverler, iklimsel avantaj nedeniyle, müteahhitlik yoluyla dünyaya örnek olabilecek yaygınlıkta ve etkin biçimde kullanılmaktadır. Biçerdöver Göç Haritası M.Kantaş, Biçerdöver Kayıpları ve Ekonomik Boyutu Sunusu- Isparta-2013

10 Türkiye’de Tarımsal Mekanizasyon
Türkiye biçerdöver parkının oldukça yaşlı olması (%93’ü 3 yaş üstü) yüksek oranda dane kaybına sebep olmaktadır. Yaşlı biçerdöver parkının; Ekonomik kayıpları artırması , Çevre kirliliğine sebep olması, Güvenlik zafiyetini artırması konunun önemini daha da artırmaktadır. Ülkemiz tarımsal üretimi dikkate alındığında; Çoğu yaşlı biçerdöverlerden oluşan biçerdöver parkının yetersiz olduğu anlaşılmaktadır.

11 Türkiye’de Alet-Makine Parkındaki Değişim (2003-2012)
Tarımsal alet ve makineler 2003 2012 Değişim % Anıza ekim makinesi 2 154 860 - 60 Biçer bağlar makinesi 5 072 7 409 46 Damla sulama tesisi 137 Diskli tırmık (Diskaro, Gobledisk vb.) 20 Fide dikim makinesi 10 727 13 391 25 Kimyevi gübre dağıtma makinesi 22 Kombikürüm (Karma tırmık) 20 604 24 840 21 Mısır silaj makinesi 6 327 19 988 216 Motorlu pulverizatör 72 618 78 151 8 Motorlu tırpan 6 134 56 693 824 Pamuk toplama makinesi 31 910 2 835 Pancar sökme makinesi 9 606 14 752 54 Patates sökme makinesi 15 794 20 176 28 Sap parçalama makinesi 12 170 17 968 48 Sap toplamalı saman yapma makinesi 10 084 15 062 49 Sapdöver harman makinesi (Batöz) - 5 Süt sağma makinesi (Sabit) 5 618 7 336 Süt sağma makinesi (Seyyar) 132 Tarım arabası (Römork) 14 Taş toplama makinesi 330 806 144 Pnömatik ekim makinesi 15 908 29 377 85 Yem hazırlama makinesi 18 508 24 478 32 *TÜİK-2013

12 İmalat Sektörünün Genel Görünümü
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının kayıtlarına göre; Sektörde faaliyet gösteren imalatçı firma sayısı adettir. Ülkemizde yaklaşık 130 adet farklı tarım alet ve makinesinin imalatı yapılmaktadır. Biçerdöver, yüksek kapasiteli balya makineleri, kendi yürür silaj ve hasat makineleri dışında hemen hemen bütün tarımsal mekanizasyon araçlarının imalatı ülkemizde yapılmakta ve ihraç edilmektedir.

13 Traktör İmalat Sektörünün Genel Görünümü
TARMAKBİR verilerine göre; Traktör grubunda yirmiden fazla firma kırka yakın markayı üretim ve bayilik şeklinde temsil etmektedir. Traktörde 9 firma imalatçı ve montaj ağırlıklı imalatçı vasfıyla, değişik yerli katkı oranlarıyla sektörde yer almaktadır. Firmalardan 3’ü kendi motorunu üretirken, yerli marka altında üretim yapmakta olanların pazar payları %28’dir. Lisanslı üretim yapan firmalarla birlikte yerli traktörlerin pazar payı %80’dir. 2012 yılında Türkiye pazarında satılan her 100 traktörden 91'i tarla, 9'u bahçe tipidir.

14 Yıllar İtibariyle Traktör İmalatındaki Değişim Durumu

15 Tarım Alet ve Makineleri İhracatı
Tarım makineleri imalat sektörü, iç pazarın ihtiyaçlarını (Biçerdöver, yüksek kapasiteli balya makineleri, kendi yürür silaj ve hasat makineleri hariç) karşılamakla birlikte özellikle son yıllarda dış pazarlara açılmaya ve rekabet etmeye başlamıştır. 2012 yılında yaklaşık 120 ülkeye, 525 milyon $ seviyesinde tarım makineleri ihracatı gerçekleştirilmiştir. Bu değerin 325 Milyon $’ı traktör, 200 Milyon $’ı ekipmanlara aittir. Bu kapsamda ilk 10 ülkeye gerçekleştirilen ihracat (ABD, Irak, İtalya, Polonya, Azerbaycan, Fransa, Almanya, Fas, Bulgaristan ve Cezayir) ; toplam ihracatın yaklaşık %60’ını oluşturmaktadır. Dünya tarım makineleri ihracatında ilk sırayı Almanya (12,5 Milyar $), ABD ve Hollanda alırken, Türkiye 25. sırada (525 Milyon $) yer almaktadır. (TARMAKBİR)

16 Tarım Alet ve Makineleri İhracatı
İhracatı yapılan başlıca ürünler şunlardır: Traktörler, Zirai traktörlere takılmak için özel imal edilmiş yükleyiciler, Pulluklar, Tohum temizleme makineleri, Kümes hayvancılığına mahsus makineler, Sulama sistem ve makineleri, Pülverizatörler, Ekim makineleridir.

17 Tarım Alet ve Makineleri İthalatı
2012 yılında 638 Milyon $ tarım alet ve makineleri ithalatının 260 Milyon $’ı traktör, 378 Milyon $’ı ise ekipman olarak yapılmıştır. En fazla ithalat yaptığımız ülkelerin başında ise; İtalya, Hindistan, ABD, Almanya, Polonya, Fransa, Çin, Kore ve İngiltere gelmektedir.

18 Tarım Alet ve Makineleri İthalatı
İthalatı yapılan başlıca ürünler: Traktörler, Yüksek kapasiteli balya makineleri, Biçerdöver, Pamuk hasat makinesi, Kendi yürür Silaj makineleridir.

19 Yıllar İtibariyle Tarım Alet ve Makineleri
Dış Ticareti (1.000 $)

20 Tarım Alet ve Makineleri Desteklemeleri
1-ZİRAAT BANKASI VE TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİNCE TARIMSAL ÜRETİME DAİR DÜŞÜK FAİZLİ YATIRIM VE İŞLETME KREDİSİ KULLANDIRILMASI DESTEKLEMELERİ: Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından yatırım ve işletme kredisi olarak, belli tarımsal faaliyetlere ve mekanizasyon ihtiyacının giderilmesine yönelik verilmektedir. Süt sağma sistemleri, Süt soğutma tankı, Yem hazırlama sistemleri, Silaj makineleri, Tarımsal sulama sistemleri için Sıfır Faizli, Diğer Tarımsal Mekanizasyon Araçları için %50 faiz indirimli Zirai Kredileri kapsamaktadır. Ziraat Bankası tarımsal kredi bakiyesi 2002 yılında 227 milyon TL iken 2012 yılında 17,9 milyar TL’ye, Tarım Kredi Kooperatiflerinin ise 2002 yılında 302 milyon TL iken 2012 yılında 4,2 milyar TL’ye ulaşmıştır. Zirai kredi faiz oranları 2002 yılında % arasındayken 2013 yılında % 0-8,25 aralığına gerilemiştir yılında;Tarımsal kredilerin faiz sübvansiyonu olarak 1,3 milyar TL hazinece karşılanmıştır.

21 Tarım Alet ve Makineleri Desteklemeleri
2-DAP KAPSAMINDAKİ İLLERDE KURULACAK DAMIZLIK SIĞIR İŞLETMESİ YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ İLE GAP EYLEM PLANI KAPSAMINDAKİ İLLERDE SÜT SIĞIRCILIĞI YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ: DAP kapsamındaki illerde etçi ve kombine ırklarla kurulacak damızlık sığır işletmesi yatırımlarının desteklenmesi ve GAP kapsamındaki illerde süt sığırcılığı yatırımlarının desteklenmesini öngörmektedir. Sabit süt sağma sistemleri ve süt soğutma tankı için %40 hibe desteği verilmektedir. 2012 yılında GAP ve DAP bölgeleri için süt soğutma tankı ve süt sağım sistemleri için 8 Milyon TL destek sağlanmıştır. Finansmanı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bütçesinde yer alan sermaye transferleri ödeneklerinden karşılanmaktadır.

22 Tarım Alet ve Makineleri Desteklemeleri
3-ÇEVRE AMAÇLI TARIM ARAZİLERİNİN KORUNMASI (ÇATAK) PROGRAMI DESTEKLEMELERİ: 2006 yılında pilot olarak 4 ilde başlayan program 2012 yılında 27 ilde uygulanmıştır. (1. dönem) yılları arası dış kaynaklı olarak uygulanan program, 2009 (2. dönem)-2012 yılları arasında iç kaynaklı olarak uygulamaya devam etmiştir. Anıza doğrudan ekim, Taş toplama, Çiftlik gübresi dağıtma, Sulama sistemleri ve makineleri için makine bedeli üzerinden %70 hibe desteği verilmektedir. 2011 yılında alet ve makine alımı için TL, 2012 yılında TL hibe desteği sağlanmıştır.

23 Tarım Alet ve Makineleri Desteklemeleri
4- KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARININ DESTEKLENMESİ PROGRAMI (KKYDP) : 2006 yılından beri uygulanmakta olan Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı ( KKYDP) kapsamında, 2007 yılından itibaren Makine Ekipman Alımlarının Desteklenmesi amacıyla %50 hibe desteği verilmektedir. Programın 2015 yılında bitirilmesi öngörülmektedir. Hibeye esas yatırım tutarı gerçek kişiler için mal başına TL, tüzel kişiler için mal başına TL olarak uygulanmaktadır. İllere tahsis edilecek hibe tutarı, illerin tarım alanı, tarımsal üretim değeri, kırsal nüfus ve sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi kriterleri ve kalan bütçe ödeneği çerçevesi dikkate alınarak belirlenir. Program kapsamında 2007 yılından bugüne kadar 39 çeşit makine ekipmandan (sulama sistemleri dahil) oluşan toplam adet makine ekipman alımı desteklenmiş ve bu makine-ekipmanlara toplam olarak 718 milyon TL hibe desteği verilmiştir.

24 Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Genel Ödeme Tablosu

25 2007-2012 Yılları Makine ve Ekipman Destekleri
Sayı Makine Türü Adet Hibe (TL) 1 El Traktörü ve Ekipmanları 33.202 21 Arıcılık makine ve ekipmanı 820 2 Mibzer 30.540 22 Sıra Arası Çapa Makinesi 732 3 Pülverizatör 28.897 23 Soğuk hava tesisatlı taşıma aracı 482 4 Motorlu tırpan 21.326 24 Anıza Direk Ekim Makinesi 442 5 Süt sağım ünitesi ve soğutma tankı 12.603 25 Taş toplama Makinesi 356 6 Çayır Biçme Makinası 8.547 26 Lazerli tesviye aleti 319 7 Tarlaiçi Sulama Sistemleri 6.424 27 Koyun Kırpma Makinesi 258 8 Diskli tırmık 6.073 28 Hasat Tablası 251 9 Hububat Harman makinesi 4.987 29 Pamuk Toplama Makinesi 142 10 Balyalama makinesi 4.018 30 File sistemi kurulması 135 11 Silaj makinesi 3.915 31 Su ürünleri için kuluçka dolabı 36 12 Yem hazırlama araçları 3.107 32 Su ürünlerinde buzlama makinesi 13 Zeytin hasat makinesi 2.947 33 Canlı Balık Nakil Tankı 19 14 Gübre Dağıtma Makinesi 2.090 34 Rüzgar Makinesi 15 Pancar Söküm Makinesi 2.050 35 Güneş Kolektörü 16 Sap toplamalı saman makinası 1.706 Tambur filtre 21.686 17 Sap parçalama makinası 1.347 37 Balıkçı gemilerinde soğuk depo 18 Biçer Bağlar 1.249 38 Çeltik fide dikim Makinesi 62.000 Toprak frezesi 1.041 39 Kanola hasat aparatı 550 20 Patates söküm Makinesi 937 *Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı-2013

26 K.K.Y.D.P.’da Makine Ekipman Desteğinde
En Çok Talep Edilen Alet ve Makineler adet El Traktörleri ve Ekipmanları adet Mibzer adet Pülverizatör adet Motorlu Tırpan adet Süt Sağım Ünitesi ve Soğutma Tankı

27 Sonuç Makine parkına katılan binlerce yeni tarımsal alet ve makine işgücü verimliliğini, ürün kalitesini ve verimini artırmıştır. Başta su olmak üzere doğal kaynaklardan sürdürülebilir yararlanma artmıştır. Çiftçinin rekabet gücü yükselmiştir. Tarım makinelerinde yeni pazar imkanları oluşturmuştur.

28 Sonuç Tarım makineleri sanayinin gelişmesine katkı sağlamıştır.
İmalatçılar, çiftçinin yeni teknolojili ve verim faktörü yüksek makineleri tercih etmesi nedeniyle daha fazla Ar-Ge faaliyetleri içinde bulunmaya başlamış ve inovasyona özendirilmiştir. Hibe kapsamında olmayan alet ve makine satışları da dolaylı olarak artmıştır. Hibe desteklerinde; alet ve makinelerin çiftçiler ve iller arası optimum dağılımına ilişkin bir kriter konulmamıştır.(-)

29 Öneriler Sorunların büyük bölümü tarımsal yapının elverişsizliği gibi, ortak konulardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle mekanizasyon sorunlarının çözümü için öncelikle tarımın genel, yapısal sorunlarının çözümlenmesi gerekmektedir. Atıl mekanizasyon kapasitesinin üretime kazandırılmasını sağlayacak “Ortak Makine Kullanım Modelleri - Makine Birlikleri” ülkemiz şartlarına uygun olarak geliştirilmelidir. Tarım alet ve makinelerinden optimum düzeyde fayda sağlanması için çiftçilere yeni teknolojiye sahip alet ve makinelerin eğitimi verilmelidir.

30 Öneriler Hibe kapsamında yerli üretim olarak kabul edilen alet ve makinelerin yerli parça kullanım oranı en az %50 olmalıdır. Biçerdöver ve diğer kendi yürür hasat makinelerinin tescilinin Emniyet Genel Müdürlüğünce yapılması için gerekli hukuki düzenleme yapılmalıdır. İkinci el tarım alet ve makineleri ithalatı yasaklanmalıdır. Ekonomik ömrünü tamamlamış traktör ve biçerdöver parkının yenilenmesi için hurda desteği ve teşvik paketlerinin uygulanması gerekmektedir.

31 Teşekkürler… mcakan@tagem.gov.tr http://www.tagem.gov.tr
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü