Yard.Doç.Dr. İbrahim Halil KILIÇ

... konulu sunumlar: "Yard.Doç.Dr. İbrahim Halil KILIÇ"— Sunum transkripti:

1 Yard.Doç.Dr. İbrahim Halil KILIÇ
HİJYEN ve SANİTASYON Yard.Doç.Dr. İbrahim Halil KILIÇ Hijyen ve Sanitasyon

2 Hijyen Tarihçesi? Antik Yunan mitolojisinde Apollon’un oğlu Aesculape tıbbın tanrısı olarak bilinir. Aesculape’ın kızı Hygieia ise sağlığı korumanın tanrıçası olarak kabul edilir. Yunan mitolojisinde Hygieia olarak bilinen tanrıça; insanın bedensel, zihinsel ve ruhsal temizliği ve sağlığı için, ruhsal şifa enerjisini sağlayan ay tanrıçasıdır (Şekil1.1). Hekimliğin sembolü olarak kullanılan yılanı besleyen bir genç kız olarak gösterilmektedir. Bundan köken alan hijyen (hygiene) kavramı geçmişte sağlık ve güzelliği temsil eder iken, bütün dünya literatüründe sağlığı korumak üzere çalışan bilim koluna bu tanrıçanını isminden esinlenerek hijyen adı verilmiştir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

3 Hijyen tanımı ilk olarak Hippocrates (M. Ö
Hijyen tanımı ilk olarak Hippocrates (M.Ö ) tarafından kullanılmıştır.Nitekim hijyen bilimi sağlığı koruma bilimi hakkında ilk yazılı eser Hippocrates’a aittir. Kuşkusuz hijyen, hayatını korumak ve sağlığına zarar veren nedenlerden, etkenlerden kaçınmak iç güdüsü ile yaşamaya çalışan ilk insanla beraber doğmuştur. Ne var ki, ilk zamanlarda çok ilkel koşullar­da yaşayan insan sağlığını koruma çabası, gerçek bir bilim niteliğini taşımamakta­dır. M.Ö yılında el hijyeni ile gündeme gelen hijyen terimi halk sağlığı bö­lümlerinin Birinci Dünya Savaşı’ndan önceki adı olarak da kullanılmış ve günü­müzde Fransız ve Alman kaynaklarında da bu şekilde yer almaktadır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

4 Hijyen teri­mi çoğunlukla Fransız ve Alman kaynaklarında kullanılır
Hijyen teri­mi çoğunlukla Fransız ve Alman kaynaklarında kullanılır. Bu dillerdeki Hygiene Publique ve Sociale Hygiene terimleri Halk Sağlığı ile eş anlamdadır. İngilizce’ de ise bu terim Halk Sağlığı’nın özel konuları için (çevre hijyeni, besin hijyeni, birey­sel hijyen gibi.) kullanılmaktadır. Öte yandan Osmanlıca’daki Hıfzıssıhha (Sağlığı Koruma) deyimi hijyen ile eş anlamlıdır. Hijyen tanımı sanitasyonla iç içe olup her ikisi birbirini tamamlayan kavramlardır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

5 HİJYEN Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan önlemlerinin tümü olarak da tanımlanabilen hijyen, mitololojik çağlardan beri adında taşıdığı anlamı değişime uğratmadan koruyan bir kavramdır. Kelime olarak sağlam, sağlıklı anlamına gelmektedir. Tıp dilinde sağlık bilgisi anlamına gelen hij­yen; birey ve toplumda sağlığın korunması ve devam ettirilmesi için gerekli bilgi­lerin ve uygulamaların toplamıdır. İnsanların toplu yaşamak zorunda oldukları, okul, iş yeri, hastane ve fabrika gibi alanlarda hijyen kurallarına uyulması insan sağlığı için adeta bir zorunluluk haline gelmiştir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

6 Çünkü hijyen ile bulaşmaların önlenmesi amaçlanarak gerekli tedbirler alın­maktadır. Böylece birçok hastalığın ortaya çıkması önlenerek bu alanları kullanan kişilerin sağlığı da korunmuş olacaktır. Gıda Hijyeninde kullanılan “bulaşma” teri­mi, gıdanın mikrobiyal patojenler, kimyasal maddeler, yabancı cisimler, bozucu ajanlar, zararlılar ve istenmeyen ya da hastalıklı maddeler anlamına gelir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

7 Sağlıklı: Sağlık kurallarına uygun olan.
Hijyen kelimesinin sözlük anlamına baktığımız zaman farklı tanımlamalar yap­mak olasıdır. Sağlık bilgisi: Sağlığın, hastalanmadan önce korunması ile ilgili bilimsel in­celemelerle uğraşan tıp dalı. Sağlıklı bir yaşam için yapılan faaliyetlerin tü­mü, sağlık bilgisi, hıfzısıhha. Sağlıklı: Sağlık kurallarına uygun olan. Temiz: Kirli, lekeli, pis, bulaşık olmayan. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

8 Hijyen kelimesi çeşitli kaynaklarda farkli şekillerde tanımlanmaktadır.
Gıdaların kirlenmesi (Kontaminasyon) her türlü gözle görülür ve görünmez kirlenmeyi kap­sar; ve genel olarak temiz olmayan anlamına gelir, temiz ile hijyen aynı şey değil­dir; temizlik, herhangi bir cismin üzerinde yer alan ve gözle görülebilen kirlerden arındırılmış bir eylemi ifade ederken; hijyenik temizlik ise, sağlığımıza zarar veren mikroorganizmalardan arındırılmış temizlik olarak tanımlanabilir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

9 Hijyen, insan sağlığını korumak, geliştirmek, devamlılığını sağlamak için gere­ken önlemler ile sağlık konularını kapsayan bir bilim dalıdır. Hijyen bilim dalı he­kimliğin diğer bilim dallarına göre daha genel bir sahaya yayılmıştır. Hijyen daha çok hastalıkların sebepleri ve bunların ortadan kaldırılması yani koruyucu hekim­lik denilen bir alanı kapsamaktadır. Hijyen kelimesini daha da açacak olursak, bu­laşıcı hastalık tehlikesini engellemek amacıyla alınan temizlik, dezenfeksiyon ve sterilizasyon önlemleri anlamını taşır. Elbette gıda maddeleri için özel bir anlam ifade ediyor. Gıdalar için alınan hijyenik önlemler; hem gıdaların daha az sürede bozulmasını, çürümesini, kokmasını hem de mikroorganizma yapısının bozularak salmonella gibi etkenlerin üremesini ve bulaşmasını engeller. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

10 Hijyenin Önemi Toplumda sağlıklı birey sayısı ne kadar fazla ise o toplum ekonomik yönden o ka­dar güçlü hale gelir. Tüm toplum ve kişiler için sağlıklı yaşamak temel bir amaçtır. Bu temel amaç bireylerin sağlığının korunması için öncelikle kişisel hijyen kural­larına uyulması ve yaşanılan ortamlarda alanların hijyen kuralları çerçevesinde oluşturulması ile gerçekleşebilir. Çünkü hastalıklar yalnız insan yapısındaki eksik­liklerden veya vücutta kendiliğinden oluşan bozukluklar sonucu ortaya çıkma­maktadır. Bireyin yaşadığı ve etkileşim halinde olduğu çevre de hastalıkların orta­ya çıkmasında önemli bir etkendir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

11 Bu çevre içinde yer alan faktörlerden belki de en önemlisi enfeksiyonun ana nedeni olan mikroorganizmalardır. Enfeksiyon, mikroorganizmaların vücudun tamamında ya da bir bölümünde yayılma durumu­dur. Bu nedenle mikroorganizmaların insan yaşamı üzerinde oluşturduğu tehditle­ri bilmek ve farkli yolarla insan vücuduna transferini önlemek için temizliğe önem vermek ve hijyen kuralları esas alınarak mücadele etmek gereklidir. Örneğin; uy­gun bir şekilde gerçekleştirilen el yıkama işlemi ile elde bulunan pek çok mikroorganizma ortamdan uzaklaştırılarak pek çok hastalık engellenebilir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

12 Hijyen kural­larına yeteri kadar özen gösterilmemesi; üst solunum yolu rahatsızlıkları ve ishal gibi birçok enfeksiyonun oluşmasına ve yayılmasına neden olmaktadır. Hijyen ki­şisel boyutta başlayıp insanların yaşam alanına, oradan çalışma alanlarına ve en so­nunda da halk sağlığına etki eden önemli bir faktördür. Kişiler için yaşamın her alanında vazgeçilemez olan hijyen, işletmelerin başarıları içinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Çünkü tüketicilerin hijyen konusunda eğitim ve bilinçlenme düze­yinin artması ile sunulan tüm hizmetlerin hijyen kurallarına uyularak temiz, özen­li, estetik değerlere uygun, konfor sağlayıcı bir şekilde üretilmesi bir işletmeden beklenen özellikler arasında yer almaya başlamıştır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

13 Bu da hijyenin bir kalite gös­tergesi olarak kabul edilmesinde etkili olmuştur. Bu nedenledir ki, işletmelerin hiz­met verdiği kişi ve personelin sağlığını tehlikeye atmamak ve güvenlerini kazan­mak için endüstriyel hijyen uygulamalarını ihmal etmemeleri gerekmektedir. Han­gi tür işletme veya mekân olursa olsun buralarda hijyen sağlama çok zor ve paha­lı olmadığı gibi büyük yatırımlar da gerektirmez. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

14 Her insan kendi temizliğinden sorumludur
Sağlığın korunması için; vücut, ağız ve dişlerimizin temizlenmesi giyeceklerin sık yıkanması gereklidir. Her insan kendi temizliğinden sorumludur Çocuk yaşlarda anne, baba veya öğretmenler tarafından çoğu zaman bizzat yapılarak öğretilen temizlik uygulamalarının, çocukluktan sonra bireyin kendisi tarafından yapılması gerekmektedir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

15 Hijyen yani temizlik, çocuk hastalıklarında başrol oynuyor.
Zatürre, bronşit, kızamık ve menenjit gibi birçok tehlikeli enfeksiyon hastalığının temelinde hijyen eksikliği yatıyor. Bu eksiklik 5 yaş altı çocukların hayatına mal oluyor. Hijyen yani temizlik, çocuk hastalıklarında başrol oynuyor. Enfeksiyon hastalıkları özellikle 5 yaş altı çocuklarda ölüme sebebiyet verir. Enfeksiyonlardan korunmak, başta yaşadığımız alanı hijyenik hale getirmekten geçiyor. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

16 Enfeksiyonlara neden olan bakteriler kirli suda, havada, banyo ve tuvaletlerde, gıdalarda olduğu gibi çamaşırlarımızda da bulunabiliyor. Birçok enfeksiyon hastalığının özellikle aile içindeki bireylere bulaşmasına, ortak kullanılan havlular, bireylerin iç çamaşırları, nevresim takımları, mutfaklarda kullanılan bezler ve temizlik amacıyla kullanılan yer bezleri neden olur. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

17 SANİTASYON Genellikle hijyen ve sanitasyon kavramları karıştırılmaktadır. Hijyen ile sanitas­yon aslında birbirini tamamlayan ve birbiri ile ilgili olan kavramlardır. Hijyen sağlık kurallarını, sanitasyon ise alınan önlemleri ifade etmektedir. Hijyen; insan sağlığının korunması ve uzun süre yüksek düzeyde tutulması amacına yönelik­tir. Sanitasyon ise insan sağlığını tehdit eden mikroorganizmaların bulundukları ortamdan olabildiğince uzaklaştırılmasını hedeflemektedir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

18 Sanitasyon doğada biyolojik dengenin korunması konusu içinde yer alan, insan sağlığı ve rahat bir yaşam sürmeleri amacıyla yapılan çalışmaların tümünü kapsamaktadır. Bu kap­sam içinde gıda sanitasyonu insan yaşamının temelini oluşturan beslenme gerek­sinimlerinin karşılanmasında fiziksel, kimyasal ve biyolojik yönden güvenilir ni­telikte gıda maddeleri üretimini ifade etmektedir. Çevre koşullarını sağlığa elve­rişli duruma getirme, sağlıklı yaşam için gerekli önlemleri alma ve çevre hijyeni sanitasyonun kapsamı içindedir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

19 Sanitasyon Latincede “sağlıklama” anlamına gelen “sanitas” kelimesinden kö­ken almıştır.
Fransızcadan dilimize giren “Sanitasyon” , bir tıp terimi olarak “halk sağlığını korumak ve hastalığı önlemek için tasarlanan önlemler ve bunların uygu­lanması” anlamında kullanılmaktadır. İnsan sağlığını tehdit eden mikroorganizma­ların bulundukları ortamdan olabildiğince uzaklaştırılmasıdır, Sağlık için uygun koşulların oluşturulması ve sürdürülmesi işlemine “sanitas­yon” denir. Sanitasyon geniş anlamda insan sağlığının iyileştirilmesi, korunması ve sağlığın tekrar kazanılmasında uygulanacak prensipleri içermektedir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

20 İşletmenin korunmasıdır.
Sanitasyonda amaç; İnsanın korunması, Gıdanın korunması, Çevrenin korunması, İşletmenin korunmasıdır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

21 Sanitasyon temizlikle eşdeğer tutulmamalıdır.
Sanitasyon daha geniş kapsamlı­dır. İşletmelerin görünümünün iyileştirilmesine, geliştirilmiş atık uzaklaştırma yön­temleriyle çevrenin korunmasına katkıda bulunur. Sanitasyon, araç ve gereçler ile ortamda bulunan sağlığa zararlı mikroorganizmaların güvenli bir düzeye düşürül­mesini sağlamak üzere, gerekli olan ısı ve kimyasal madde kullanımını kapsayan bir süreçtir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

22 İyi bir sanitasyon programı ile işletmelerde duvarların ve zeminin te­mizliği; uygun havalandırma ve aydınlatmanın sağlanması: araç-gereçlerin temizli­ği; bulaşıkların yıkanması ve çöplerin kurallara uygun olarak ortamdan uzaklaştı­rılması gibi işlemleri kapsar. Çok kısa anlatımla, hijyenle işletmelerde mikroplar­dan arındırılmış bir temizlik hedeflenirken, sanitasyon programıyla da işletmelerde mikroorganizmaların üremeleri önlenmeye çalışılmaktadır. İyi bir sanitasyon prog­ramı yasalara uygun bir üretim yapmaya, işlenen ürünün kalite ve depolama süre­sini arttırmaya olanak sağlar. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

23 Sanitasyonda amaç nedir?
Böylelikle ürünün raf ömrünü ve tüketicinin ürünü tercih etmesini sağlar. Sani­tasyon kurallarına uygun verilen hizmet kaliteyi arttıracağı gibi hizmet alan kişile­rin çeşitli hastalık etkenlerinden korunmasını da sağlayacaktır. Toplum sağlığının korunmasında önemli olan sanitasyon ve hijyen kurallarının çalışanlar tarafından çok iyi bilinmesi, uygulanması ve alman korunma tedbirlerinin yüksek standartta olması gerekir. Aksi taktirde yanlış alışkanlıklar ve uygulamalar sonucunda fizik­sel, kimyasal maddelerle ve mikroorganizmalarla kirlenerek tüketicilerin hastalan­masına, zehirlenmesine hatta ölmesine neden olabilecektir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

24 Müşteri güvensizliği ve kaybı, Satışlarda azalma ve üretim kayıpları,
Sanitasyon ve hijyen uygulamalarını göz ardı eden işletmelerin karşılaşabilece­ği olumsuzluklar şu şekilde sıralanabilir; Müşteri güvensizliği ve kaybı, Satışlarda azalma ve üretim kayıpları, Yasal uygulamalar ve cezalar, Personelde moral bozukluğu ve motivasyon kaybı, Prestij ve imaj kaybı, Personele yeniden eğitim verilme zorunluluğu. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

25 Gıda işletmelerinde sanitasyon denilince ise üretimde hijyenik ve sağlıklı du­rumların yaratılması ve devam ettirilmesi anlaşılmaktadır. Gıda işletmelerinde sanitasyon, sağlıklı ve güvenilir ürün eldesi için hijyenik koşulların sağlanmasına yönelik bir bilimsel uygulama olarak tanımlanmaktadır. Sanitasyon sağlanmasında personel açısından karşılaşılan sorun da taşıyıcılık sorunudur. Taşıyıcı insanlar, patojen (hastalık yapıcı) mikroorganizmayı vücutla­rında kendileri etkilenmeden taşırlar ve bunları temas ettikleri her yere yayarlar. Bu durum taşıyıcı tarafından bilinemeyeceği için tehlike daha da büyümektedir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

26 Gıda endüstrisindeki uygulamaları itibarı ile sanitasyon, hijyenik ve sağlıklı ko­şulların oluşturulması ve korunması çerçevesinde alınan tüm önlemler olarak ta­nımlanmaktadır. Gıda güvenliğini sağlamak için hem gıda hem de çevre sanitasyo- nu bir bütün olarak ele alınmalı, hem ham madde-üretim-depolama-nakil-servis gibi süreçlerde, hem de personel ekipman-alt yapı açısından sanitasyon titizlikle uygulanmalı ve denetlenmelidir. İşletme sanitasyonu, ürün güvenliği ve tüketici sağlığı açısından son derece önemlidir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

27 Daha çok gıdalardaki hijyen koşullarının sağlanması olarak bilinen ve uygula­malı bir bilim dalı olarak kabul edilen sanitasyon; araç ve gereçler yüzeyleri ile ortamda bulunan sağlığa zararlı mikroorganizmaların güvenli bir düzeye düşürül­mesini sağlamak üzere; ısı ve kimyasal madde kullanımını kapsayan bir süreçtir. Sanitasyon herhangi bir yüzeyin veya nesnenin temizlik ve dezenfeksiyonunu da kapsar. Dezenfeksiyon, hastalık yapan ya da gıdalara ve diğer maddelere zarar ve­rerek bozulmalarına neden olan mikroorganizmaların, diğer bir ifade ile mikrop, mantar, küf benzeri. canlıların kimyasal ve fiziksel yöntem ve maddeler kullanıla­rak yok edilmesi veya üremelerinin sınırlandırılması işlemidir Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

28 Amaç ortamdan tüm mikroorganizmaların kaldırılmasıdır.
Dezenfeksiyon iş­lemi ısı, sıcak hava, buhar veya su yardımıyla uygulanır.Dezenfeksiyon işleminde kullanılan maddelere dezenfektan denir. Bir maddenin üzerinde veya içinde bulunan tüm mikroorganizmalardan arındırılması işlemine ise sterilizasyon denir. Bu işlem sonrasında hastalık yapan ve yapmayan sporsuz bakteriler, virüsler, mantarlar gibi tüm mikroorganizmalar öldürülmektedir. Dolayısıyla sterilizasyon ya yapılmıştır ya da yapılmamıştır, bu işlemin dereceleri ya da uygulama farklılık­ları yoktur. Amaç ortamdan tüm mikroorganizmaların kaldırılmasıdır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

29 Sterilizas­yon işlemi uygulanan ve tamamlanan maddeler ve aletler için steril kelimesi kul­lanılır. Steril ortam veya malzeme hiçbir canlı varlık içermez. Dezenfeksiyonda sa­dece hastalık yapıcı ve zarar verici mikroorganizma ve canlılar hedef alınırken; sterilizasyonda ortamda ve eşyada bulunan tüm mikroorganizmaların yok edilme­si amaçlanır. Hijyen, sanitasyon, dezenfeksiyon ve sterilizasyon uygulamalarında her geçen gün gelişen farkli yöntemlerden yararlanılmaktadır. Burada, gıdaların, eşyaların ve yüzeylerin arındırmasında mikroorganizma ve kirlerin yapısal özellikleri etkili ol­makta; sağlanan iyilik koşullarının sürdürülmesi için bazı sağlık kurallarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

30 Mikroorganizma Sanitasyon İlişkisi
Hijyen ve sanitasyon kavramları ile yakından ilgili olan ve bu kavramları önemli kılan en temel olgu mikroorganizmalardır. Hijyen konusuna bakteri virüs, mantar gibi hastalık yapıcı mikroorganizmaların zarar vermesinin engellemesi girmektedir. Bu önlemler çerçevesinde yürütülen en temel işlev sanitasyondur. Mikroorganiz­malar yaşamın her alanında yer almakta ve insan sağlığı için tehlike oluşturabil­mektedir. Bu etkileri yönüyle, mikroorganizma konusu hijyen ve sanitasyon konu­sunun tam ortasındadır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

31 Gıdaların bozulması ve gıda kaynaklı hastalıkların meyda­na gelmesinde en önemli faktör mikroorganizmalardır. Gıdaların bozulması ve çe­şitli hastalıklara neden olması genellikle mikroorganizmaların metabolik aktiviteleri sonucu meydana gelir. Bu etkenler üretim sırasında hammaddeden son ürün el­ de edilip sofraya ulaşıncaya kadar tüm aşamalarda her türlü kirli ekipman ve üre­tim alanlarının yüzeylerinden gıdalara kolaylıkla kontamine olabilmektedir. Bula­şan mikroorganizmalar uygun ortam bulduklarında hızla çoğalıp üründe koku, tat,yapı ve aromayı değiştirerek kaliteyi düşürmekte ve sonuçta ürünün raf ömrü­nü kısaltmaktadırlar. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

32 Aynı zamanda üründe çok sayıda mikroorganizma bulunması pastörizasyon ve sterilizasyon gibi temel ısıl işlemlerin uygulanmasını da güçleştirmektedir. Sonuçta işletmede verimlilik düşmekte ve ekonomik kayıplar söz konusu olmaktadır. Ayrı­ca kontamine gıdaların tüketimi enfeksiyon ve zehirlenmelere neden olarak önem­li sağlık sorunları yaratabilmektedir. Bu bakımdan mikroorganizmaların bulunma­sı olası özellikle ekipmanlarının etkin bir şekilde temizlenmesi ve dezenfeksiyonu, mikrobiyal bulaşmayı kontrol altına almak ve mikroorganizmaların yayılmasını ön­lemede önem taşımaktadır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

33 Mikroorganizma-sanitasyon ilişkisi buradan kaynaklanmaktadır.
Bu yüzden gıdaların dayanıklılık sürelerinin uzatılma­sı ve tüketici sağlığı yönünden güvenceye alınması; üretimden tüketime kadar olan tüm aşamalarda gıdaların mikroorganizmalarla bulaşmasını en az düzeye indiren ve gıdalarda mikroorganizmaların üremelerini kısıtlayan gıda hijyeni kurallarının yerine getirilmesiyle sağlanır. Mikroorganizma-sanitasyon ilişkisi buradan kaynaklanmaktadır. İşletmelerde sanitasyonunun sağlanabilmesi için mikroorganizmaların üremesini etkileyen fak­törlerin, bulaşma kaynaklarının ve mikroorganizmaların kontrol altına alınması yollarının bilinmesi gerekmektedir. İyi bir sanitasyon programı uygulandığı taktir­de hem mikroorganizmaların çoğalması ve taşınmaları engellenmiş, böylece sağlık açısından güvenilir gıdalar üretilmiş olur. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

34 Gıda hijyeni Yaşamın her alanında önemli olan hijyen, gıda işletmelerinde yaşamsal bir nite­lik kazanır. Sağlıksız gıdaların tüketimine bağlı olarak dünyada her yıl bu neden­le birçok insanın yaşamını yitirdiği, istatistiklerin ortaya koyduğu acı bir gerçek­tir. Bu sektörde başarı, tüketiciye güvenilir, temiz, kaliteli ve sağlıklı yiyecek ve içecekler sunmaya dayanır. İşletmelerin en temel hedefi ekonomiktir. Sunacak­ları hizmet karşılığında para kazanmak, pazar payını ve karlılığını arttırmak ister­ler. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

35 Bunun için; Hedefledikleri müşteri grubunun istek ve ihtiyaçlarını karşılayarak onları memnun etmeyi, Tüketicinin doğal hakkı olan güvenilir, hijyenik ürünler sunmayı, Güvenilir bir imaja sahip olmayı, Rekabetin yoğun olduğu bu pazarda sağlam bir yer edinmeyi amaçlarlar. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

36 İnsan yaşamını devam ettirebilmesi için gerekli olan gıdalar iyi koşullarda ha­zırlanmazsa, saklanmazsa veya korunmazsa sağlık için zararlı olan mikroorganiz­malar çoğalarak gıda kirliliğini meydana getirir. Gıdaların çeşitli nedenlerle insan tüketimine elverişli olmaktan çıkmasına gıda kirliliği denir. Kirlenmiş gıdaların tü­ketilmesi çeşitli enfeksiyonlara ve zehirlenmelere yol açar. Gıda kaynaklı bu has­talık ve zehirlenmelerin ortadan kalkması için bazı önlemlerin alınarak gıda hijye­ninin sağlanması gerekmektedir. Besin hijyeni; besinlerin her türlü bozulma veya bulaşma etkeninden uzaklaştırılarak tüketime uygun olması için alınması gerekli önlemleri kapsayan bir kavramdır. Kısaca, gıdaların sağlıklı olması için alınan tüm önlemlerdir denilebilir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

37 Mikroorganizmaların gıda ile temasını engellemek,
Gıda hijyeninin dört temel amacı vardır. Bunlar şu şekilde belirtilebilir: Mikroorganizmaların gıda ile temasını engellemek, Mikroorganizmaların yayılmasını engellemek, Mikroorganizmaların çoğalmasını engellemek, Mikroorganizmaları yok etmek. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

38 Gıda kaynaklı enfeksiyonlar tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.
Dengeli bir diyette önemli rolü olan hayvansal gıdalar insanların tüketimine uygun olarak üretilmelidir. Güvenli bir hayvansal ürünün insanlara bulaşma olasılığı olan mikroorganizma ve kalıntılarını içermemesi gereklidir. Gıda güvenliği; gıdada tüketim anında veya (tüketici tarafından kullanıldığında) gıda kaynaklı tehlikelerin bulunması ile ilgilidir. Gıda güvenliği tehlikelerine giriş gıda zincirinin herhangi bir basamağında ortaya çıkabilir, bu nedenle de gıda zinciri boyunca etkin bir kontrolün gerçekleştirilmesi önemlidir. Bu nedenle, gıda güvenliğigıda zincirinde yer alan tüm birimlerin katkısıyla sağlanan bir olgudur. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

39 Gıda hijyenin amaçları nelerdir?
Gıda hijyeni “İnsan tüketimine uygun gıda üretebilmek için, gıdanın kullanım amacı da dikkate alınarak; gıda kaynaklı tehlikelerin kontrol altına alınması ve üretim aşamalarında gerekli kurallara uyulması ve önlemlerin alınması” olarak tanımlanır. Gıda hijyeni herhangi bir gıdanın temizliği ve hastalık yapan etmenlerden tü müyle arınmış olması anlamına gelir. Bir başka ifadeyle tüketilen gıdalar, kişileri hasta etmemelidir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

40 Gıda hijyeni, patojen mikroorganizmalardan kaynaklanan gıda infeksiyon ve intoksikasyonlarımn önlenmesi yoluyla halk sağlığının korunmasına ve dolayısıyla gıda kaynaklı hastalıklara ilişkin tedavi ve işgücü kayıplarının en az düzeye indirgenmesine, diğer taraftan gıdaların bozulmasına ve kalite düşüklükle rine yol açan faktörlerin kontrol altına alınması, önlenmesi ve bu amaca yönelik tekniklerin geliştirilmesi yoluyla da kalite güvenliğininsağlanmasına ve kayıpların önlenmesine hizmet eder. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

41 Gıda üretimine yönelik hijyenik kurallara uyulması ya- nı sıra, iyi organize olmuş yetkili otorite tarafından, gıda mevzuatı kapsamında risk analizini esas alan resmi kontrollerin yapılması ve tüketicinin bilinçlendirilmesi gelişmiş ülkelerde halk sağlığının korunmasındaki temel stratejiyi oluşturmaktadır. Endüstriyel hijyen uygulamalarında işletmedeki olası tehlike faktörlerini tanımlama, bunlara gerekli önemi verme, kontrolü ve giderilmesi yönünde çaba gösterme, temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalarının ihmal edilmemesi esastır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

42 Bu çerçevede çalışan personelin sağlıklı olması ve hijyen eğitimi de zorunludur.
Tüketici, üretici ve dağıtımcı zincirinde tümüyle her kesimi etkileyen gıda kökenli salgın, zehirleme, bozulma vb. olumsuzluklar, endüstriyel kalite sistemindeki hijyen sorunlarından kaynaklanmaktadır. Gıda hijyenine uymayan işletmelerin karşılaşacağı olumsuzlukların bedeli şu şekilde sıralanabilir: Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

43 Tüketici güvensizliği ve kaybı, Tüketim ve satışlarda azalma,
Yasal yaptırımlar, Üretim yapan işletmedeki personelde moral bozukluğu ve motivasyon eksikliği, Personele eğitim ihtiyacı, Üretim yapan işletmenin başarısızlığı ve ekonomik kayıplar, Firmanın itibarını kaybetmesi, Pazar payının düşmesi, Müşteri ve prestij kaybı, Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

44 Bu sayılan ekonomik kayıplardan daha da önemlisi insan sağlığına verdiği za­rardır.
Risk grubu yüksek olarak tanımlanan hamileler, bebekler, yaşlılar ve özel­likle immunolojik açıdan hasta olan kişilerde doğal olarak bu tip hastalanmalar ve zehirlenmeler çok daha fazla görülmekte, bunun dışında genel olarak kabul edildiği şekli ile basit bir nezle dahi bu tip hastalıkların etkisinin artmasına neden olmaktadır.(Şekil 1.2.) Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

45 Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

46 Etkin Hijyen Sanitasyon Programmm Yararları
Gıda işletmesi sahipleri ve yöneticilerinin temiz bir işletme istedikleri açıktır. Sağ­lıksız işletmelerdeki sorunun sebebi hijyen- sanitasyon prensiplerinin ve etkili bir şekilde uygulanmasının sağlayacağı yararların yeterince anlaşılamamasıdır. İşlet­melerde hijyen ve sanitasyon kontrolünün sağlayacağı faydalar şunlardır: Üretim miktarında artış sağlanır. Sağlık ve güvenlik garantisi vardır. Haksız rekabeti önler. Ürün kalitesinde yükselme görülür. İnsan sağlığı için güvenli ürün elde edilir. Koruyucu hekimliğin başarılı ol­masını sağlar. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

47 Ürünün pazarlamasında etkili olur ve reklâm vasıtasıdır.
İşçi psikolojisini olumlu etkileyerek randımanın artmasına katkı sağlar. Ürünün pazarlamasında etkili olur ve reklâm vasıtasıdır. Tüketicinin aldatılmasını engeller. Uluslar arası pazarda gıda maddelerimize karşı güveni sağlar. Gıda endüstrisinin gelişmesini sağlar. Yasal Etkili bir sanitasyon programı ile yasal zorunlulukların yerine getiril­mesini sağlar. Denetim daha etkin bir şekilde yapılır Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

48 Gıda Hijyeninde Genel İlkeler
Gıda Hijyeni ilkeleri güvenli gıda üretimi için sağlam bir zemin oluşturur. Bu ilke­ler gıda zincirini birincil üretimden son tüketime kadar izler ve her aşamadaki anahtar kontrolleri vurgular. Gıda hijyeninin genel ilkeleri etkin bir HACCP temel­li sistem için sağlam bir zemin oluşturur. Gıda Hijyeni Genel ilkelerinin ve iyi üre­tim uygulamalarının (ÎÜU) uygulanması, üreticinin güvenilir gıda üretimine uygun çevresel koşullar içerisinde çalışmasına izin verir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

49 Bir kuruluşta HACCP sisteminin uygulanmasında ilk adım, gıda hijyeninde ge­nel ilkelere ve iyi üretim uygulamaları uyum için var olan programları gözden ge­çirmek ve tüm gerekli kontrollerin ve belgelendirmelerin (program tanımı, birey­sel sorumlu ve izleme programları) yerinde olup olmadığını görmektir. HACCP: HACCP; “Hazard Analysis Critical Control Points (Tehlike Analizi Ve Kritik Kontrol Noktaları)” kavramının kısaltılmış halidir.HACCP, gıda güvenliğinin sağlanmasına yönelik olarak uygulanan bir sistemdir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

50 Genel ilkeleri ve iyi üretim uygulamaları temel alan programların önemi ne kadar vurgulansa yeridir; çünkü bunlar HACCP plânının zeminini oluşturur. Ye­tersiz programlar HACCP plânı kapsamında tanımlanması, izlenmesi ve korun­ması gereken ek kontrol noktalarına yol açabilir. Özetle, Gıda Hijyeninde Genel İlkelere ve iyi üretim uygulamalarına bağlı kalmak üretilen ürünün güvenilir ol­masını sağlayacaktır. İyi üretim uygulamaları gıda, ilaç, kozmetik ve veteriner preparatlarımn üreti­mi, depolanması, dağıtımı ve tüketiciye ulaştırılması süreçlerini denetleyen bir ka­lite kontrol sistemi olup çok farklı sektörlerde kolaylıkla uygulanabilmektedir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

51 BUGUNLUK BU KADAR Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

52 EL HİJYENİ Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

53 El Hijyeni Herhangi bir el temizliği eylemi için kullanılan genel bir tanımdır. Kişisel temizliğimizde, ellerimizin temizliği çok önemlidir. Çünkü eller, günlük yaşantımızda çevremiz ile her türlü bağlantımızı sağlayan, gün boyunca sürekli kirlenen ve bu nedenle de bol miktarda bakteri barındıran organımızdır. El temizliği bireysel hijyenin ilk adımıdır. El yıkama, günlük yaşantı içinde her şeyden önce kişinin kendi sağlığı için önemliyken, çalışma ortamında, diğer kişilerin sağlığı için de önem kazanmaktadır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

54 Ayakkabılarıyla gezerken kirletici bir takım öğeler basar.
Kişi tüm dış ortam kirleticilerinin sürekli etkisi altındadır. Eliyle dış ortamdaki bir çok kirletici etmene dokunur. Ayakkabılarıyla gezerken kirletici bir takım öğeler basar. Tozlar vücuduna ve saçlarına konar. İnsan derisi bir dereceye kadar dışarıdan gelen kirleticilere karşı koruyucu bir engel oluşturmaktadır. Ancak derideki çatlaklar, yaralar bir takım hastalık etkenlerinin kolayca vücuda girmesine neden olabilir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

55 Mikroorganizmalar En çok
Kirli eller ve kirli sular ile bulaşır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

56 EL HİJYENİ Elleri su ve sabunla yıkamak mikroorganizmaları uzaklaştırmanın en etkili yoludur ve hastalıkları önlemeye yardımcıdır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

57 EL HİJYENİ yıkama süresi ciltteki bakteri sayısında azalma
Su ve normal sabunla el yıkama: yıkama süresi ciltteki bakteri sayısında azalma 15 saniye log10 30 saniye log10 1 dakika log10 Alkollü el antiseptikleri: 30 saniyede log10 azalma Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

58 Alkol bazlı sol ile ovma
Zaman çok önemli! El yıkama Alkol bazlı sol ile ovma 1-1.5 dak sn Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

59 EL HİJYENİ UYGULAMALARI
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

60 El Hijyeni El yıkama Hijyenik el yıkama El antisepsisi
Cerrahi el hijyeni El antiseptiği Antimikrobiyal sabun El yıkama Normal sabun Antiseptik sabun Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

61 El bakımı: Deri iritasyonu riskini azaltmak için yapılan eylemler.
Antiseptik el yıkama: Ellerin su ve sabun veya antiseptik bir ajan içeren diğer deterjanlar ile yıkanması. Antiseptik el ovma (veya el ovma): Dışardan su kullanımı veya durulama, ya da havlu veya başka araçlar ile kurulamaya ihtiyaç duyulmadan mikroorganizmaların oluşmasını azalmak veya yavaşlatmak için antiseptik bir el ovucunun uygulanması. El antisepsi/dekontaminasyon/bakterilerden arındırma: Antiseptik el ovucu uygulanması veya antiseptik el yıkanması yoluyla mikroorganizmaların oluşmasının azaltılması ya da yavaşlatılması. El bakımı: Deri iritasyonu riskini azaltmak için yapılan eylemler. El yıkama:Düz veya antimiktobiyal sabun ve su ile ellerin yıkanması. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

62 El Antisepsisi avuç içlerinin teması avuç içi ile diğer elin yüzeyi
parmak aralarına 1 2 3 Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

63 El Antisepsisi çapraz parmaklar avuç içinde parmaklar baş parmak 4 5 6
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

64 El temizleme: Fiziksel ya da mekanik olarak elleri kirden, organik materyallerden veya mikroorganizmalardan arındırma amacıyla el hijyeninin sağlanması. El dezenfeksiyonu: Dünyanın bazı yerlerinde yaygın olarak kullanılan bir terim olup antiseptik el yıkama, antiseptik el ovma, el antisepsi/dekontaminasyon/bakterilerden arındırma, antimokrobiyal sabun ve suyla el yıkama, hijyenik el antisepsi veya hijyenik el ovma için kullanılır. Dezenfeksiyon genel olarak cansız yüzeyler için kullanılır, fakat el dezenfeksiyonu, bu kılavuzda olmamakla birlikte sık sık literatürdeki el antisepsileri ile aynı anlamda kullanılır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

65 Hijyenik el antisepsisi: Kalıcı deri florasını etkilemeden geçici mikrobiyal floranın uzaklaştırılması için ellerin antiseptik bir el ovucu veya antiseptik el yıkama yöntemi ile arıtılması. Hijyenik el ovma: Kalıcı deri florasını etkilemeden geçici mikrobiyal floranın uzaklaştırılması için ellerin antiseptik bir el ovucu ile arıtılması. Bu preparatlar geniş specturumlu olup hızlı etki ederler ve kalıcı etki gerekli değildir. Hijyenik el yıkama: Kalıcı deri florasını etkilemeden geçici mikrobiyal floranın uzaklaştırılması için ellerin antiseptik el yıkama yöntemi ile arıtılması. Geniş spekturumlu olmasına rağmen genellikle daha az etkilidir ve hijyenik el ovucudan daha yavaş etki eder. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

66 Cerrahi el antisepsisi/cerrahi el hazırlığı: Ameliyat ekibi tarafından ameliyat öncesinde geçici florayı yok etmek ve kalıcı deri florasını azaltmak için uygulanan antiseptik el yıkama veya antiseptik el ovma yöntemi. Bu antiseptiklerin genellikle sürekli antimiktobiyal etkileri vardır. Cerrahi el fırçalama/cerrahi öncesi el fırçalama terimi antimikrobiyal sabun ve su ile ellerin ameliyata hazırlanması anlamına gelir. Cerrahi el ovma ise susuz, alkol bazlı bir el ovucu ile cerrahi el hazırlığı anlamına gelir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

67 Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

68 Doğru El Yıkama Tekniği
Önce su ile eller ıslatılır. Ellere 3-5 ml sabun alınır. En az 15 sn süre ile eller ovalanır. Ellerin ve parmakların tüm yüzeyinin kaplanmış olmasına dikkat edilir. Eller su ile durulanır ve tam olarak kurulanır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

69 Etkili El Yıkama Eller suyla ıslatılır.
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

70 Etkili El Yıkama Ellere 3-5 ml sıvı sabun alınır.
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

71 Etkili El Yıkama Avuç içi avuç içine alınarak
ovalama hareketi tekrarlanır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

72 Etkili El Yıkama Sağ avuç içine sol el sırtı gelecek şekilde yerleştirilir, ovalanarak beş kez tekrarlanır. Aynı hareket diğer el içinde beş kez tekrarlanır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

73 Etkili El Yıkama Sağ eli sol el sırtına koyarak parmak araları birbirinin içine gelecek şekilde tekrarlanır. Aynı hareket sol el içinde tekrarlanır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

74 Etkili El Yıkama Sağ el parmak sırtları sol elin avuç içine gelecek şekilde yerleştirilir, ovalama tekrarlanır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

75 Etkili El Yıkama Sağ el baş parmağı sol avuç içine alınarak rotasyonel olarak beş kez tekrarlanır. Aynı hareket sol el için de tekrarlanır Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

76 Etkili El Yıkama Sağ el parmak ucu iç kısımları sol el avuç içine gelecek şekilde konur, ovalanır Aynı hareketler sol el parmak uçları için de yapılır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

77 Etkili El Yıkama Eller iyice durulanır.
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

78 Ellerin Kurulanması Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

79 Kağıt havluyla eller iyice kurulanır.
Etkili El Yıkama Kağıt havluyla eller iyice kurulanır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

80 Kağıt havlu kullanarak musluk kapatılır. Etkili El Yıkama
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

81 Etkili El Yıkama Kullanılmış havlu çöp kutusuna Atılır.
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

82 Etkili El Yıkama Sıcak su kullanmaktan kaçınılmalı Dermatit riski!!!
Sıvı sabun kullanımı uygun bir seçenek Kısmen boş sabun dağıtıcısına sabun eklenmemeli! Çok kullanımlık havlular uygun değil! Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ Dermatit : Basit tanımı cilt iltihabıdır.

83 Ellerimizi ; Tuvalete girmeden önce ve sonra Yıkamalıyız !!! W.C
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

84 Ellerimizi ; Hayvanları sevdikten sonra
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

85 Ellerimizi ; Gıdalara el sürmeden önce ve sonra Yıkamalız !!!
Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ Yıkamalız !!!

86 Ellerimizi ; Yıkamalıyız.
Çiğ et, balık, veya tavukla temas ettikten sonra Yıkamalıyız. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

87 Eller öksürüp-hapşırdıktan sonra mutlaka yıkanmalıdır.
Özellikle grip gibi hastalıklarda öksürüp-hapşırdıktan sonra ellerin yıkanmaması bulaşmaya neden olur. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

88 Mikroplar kuru yüzeylerde büyüyemez ve çoğalamazlar Bu nedenle ellerimizi yıkadıktan sonra iyice kurulamalıyız !!! Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

89 Cerrahi El Hijyeni Geçici floranın tamamen, kalıcı floranın kısmen ortadan kaldırılması amaçlanır İrritan olmamalı Geniş etki spektrumlu Hızlı ve persistan etkili olmalı Yüzük, saat vs çıkartılmalıdır Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

90 Cerrahi El Hijyeni Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ
Warm water makes antiseptics and soap work more effectively. Your hands--more than any other part of your arms--must be as clean as possible. Therefore, it is important to hold your hands above the level of your elbow to allow the water to flow from your hands (the area of least contamination) to your forearms (the area of most contamination). Otherwise, water may splash onto the unscrubbed portions of your arms and run down over the scrubbed portions, which would contaminate them. Scrubbing for at least 3-5 minutes allows adequate time to remove, inhibit, or kill as many microorganisms as possible. Remove all jewelry on your hands and wrists. Adjust the water to a warm temperature and wet your hands and forearms thoroughly. Clean under each fingernail with a stick or brush. It is important for all surgical staff to keep their fingernails short. Holding your hands up above the level of your elbow, apply the antiseptic. Using a circular motion, begin at the fingertips of one hand and lather and wash between the fingers, continuing from fingertip to elbow. Repeat this for the second hand and arm. Continue washing in this way for 3-5 minutes. Rinse each arm separately, fingertips first, holding your hands above the level of your elbow. Using a sterile towel, dry your arms--from fingertips to elbow--using a different side of the towel on each arm. Keep your hands above the level of your waist and do not touch anything before putting on sterile surgical gloves. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

91 Steril havlu ile kurulama
Cerrahi El Hijyeni 2-6 dakika Fırça kullanımı ? Steril havlu ile kurulama Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

92 Cerrahi El Hijyeni Gözle görülür kir yok ise
Uygun antiseptik, doğru kullanılır ise alkol bazlı el antiseptiği ile el ve ön kolu ovalamak yeterli Tırnak altları alkol içerikli dezenfektan ile fırçalanırsa etkinlik artar Kuruması beklenmeli Günün ilk ameliyatında ve günlük etkinlikler sonrasında eller yıkanmalıdır Kalıcı etkinlik düşük Havlu ile kurulama gerekli değil Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

93 (YIKAMA/ EL ANTİSEPTİĞİ)
CERAHİ EL HİJYENİ (YIKAMA/ EL ANTİSEPTİĞİ) NE ZAMAN GEREKLİ? ASEPTİK İŞLEMLERDEN ÖNCE HASTA İLE TEMAS SONRASINDA HASTA İLE TEMAS ÖNCESİNDE VÜCUT SIVILARI İLE TEMAS SONRASINDA HASTA ÇEVRESİNDEKİ YÜZEYLERLE TEMAS SONRASINDA Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

94 EL HİJYENİ ÜRÜNLERİ Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

95 El antiseptikleri Alkoller Klorheksidin Heksaklorofen
İyot ve iyodoforlar Para-chloro-meta-xylenol (PCMX) Kuaterner amonyum bileşikleri Triklosan Hidrojen peroksit

96 Antibakteriyel özellik açısından el hijyeni ürünlerinin etkinliği
İYİ DAHA İYİ ÇOK İYİ ALKOL BAZLI SOLÜSYON BASİT SABUN ANTİMİKROBİYAL SABUN

97

98 Klorheksidin Organik madde varlığında etkinlik azalır
Biguanid grubunda yer alır Etkinliği pH bağımlıdır ( ) Organik madde varlığında etkinlik azalır Hücre duvarını yıkar Sitoplazmada presipitasyon, hücre içi maddenin dışa kaçışı Antibakteriyel etkisi yavaştır Zarflı virüslere etkili Sporostatik ve mikobakteriostatiktir Deride kalıcı etkisi vardır

99 İyot ve iyodoforlar Pek çok mikroorganizmaya etkili
Antiseptik olarak kullanılan konsantrasyonlarda sporosidal etkinlik yoktur. Protein sentezini ve hücre membranını bozar Organik madde varlığında inaktive olur İyodoforla el yıkama sonrası, etkinlik dak devam eder Gram negatif basillerle kontamine olabilir Polimer taşıyıcı ile elemental iyot veya triiyodidden oluşur

100 Kuaterner amonyum bileşikleri
Katyonik olanlar en sık kullanılan gruptur Membran aktif ajanlardır Bakteri hücre zarına tutunarak sitoplazmik içeriğin sızmasına yol açar Gram negatif bakteriler üzerine zayıf etkilidirler Gram negatif bakteri kontaminasyonu bildirilmiştir

101 Diğerleri Kloroksilenol Hücre duvar yapısını bozar
Gram negatif etkinliği düşüktür EDTA ilavesi ile Gram (-) etkinlik artar Hekzaklorofen Toksik etkileri nedeniyle kullanımı kısıtlanmıştır Triklosan Uzun süreli kullanımda direnç Gram pozitiflere etkinliği daha iyi, P. aeruginosa’ya etkisiz

102 Kombinasyon El antiseptikleri kombine kullanıldığında etki artmaktadır
Cerrahi el hijyeninde % 1 klorheksidin/alkol > % 4 klorheksidin Elde görülen yan etkiler daha az

103 El hijyeni ajanlarının seçimi
Etkin ve düşük irritasyon potansiyeli.. Personelden ürünlerle ilgili bilgi alınır (koku, irritasyon, ciltte bıraktığı his vb) Uygun dağıtıcı sistemler.. Ellere kullanılan diğer ürünlerle etkileşimi önemli!

104 Alkol bazlı (el) ovucu Mikroorganizmaların oluşmasını azaltmak için ellere uygulanmak üzere hazırlanmış alkollü preparat (sıvı, jel veya köpük). Bu tür preperatlarda, katkı maddeleri, diğer aktif maddeler ve hümektan içeren bir veya bir kaç tür alkol bulunabilir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

105 Anti-mikrobiyal (ilaçlı) sabun
Mikroorganizmaların oluşmasını yavaşlatmaya veya azaltmaya yetecek yoğunlukta bir antiseptik ajan içeren sabun (deterjan). Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

106 Antiseptik ajan Canlı dokularda mikroorganizmaların oluşmasını yavaşlatan veya azaltan antimokrobiyal madde. Örnek olarak, alkoller, klorheksidin glukonat, klor türevleri, iyot, kloroxylenol (PCMX), kuvaterner amonyum bileşikleri ve triklosan verilebilir. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

107 Deterjan (sürfaktan) Temizleme özelliği bulunan bileşikler. Bir hidrofilik ve bir lipofilik kısımdan oluşurlar ve anyon aktif, katyon aktif, amfoterik ve iyonik olmayan olmak üzere dört gruba ayrılırlar. Sağlık hizmetlerinde el yıkama veya antiseptik el yıkama için kullanılan ürünler çeşitli deterjan türlerini temsil etse de, bu kılavuzdaki deterjanlar için “sabun” terimi kullanılacaktır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

108 Düz sabun: Anti-mikrobiyal ajanlar içermeyen veya sadece koruyucu olarak etkili olan anti-mikrobiyal ajanların düşük konsantrasyonda bulunduğu deterjanlardır. Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

109 Susuz antiseptik ajan:
Dışardan su kullanımı gerektirmeyen antiseptik bir ajandır. Uygulama sonrasında birey ajan kuruyana kadar ellerini ovar. Bu tanıma farklı el ovucu türleri dahildir (sıvı formülasyonlar, jeller, köpükler). Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ

110 Yard. Doç . Dr. İbrahim Halil KILIÇ