İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ’NDE RİSK YAKLAŞIMI.

... konulu sunumlar: "İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ’NDE RİSK YAKLAŞIMI."— Sunum transkripti:

1 İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ’NDE RİSK YAKLAŞIMI

2 Zarara uğrama tehlikesi
RİSK KAVRAMI RİSK : Zarara uğrama tehlikesi Türk Dil Kurumu

3 RİSK KAVRAMI TEHLİKE “Tehlike” potansiyel olarak zarara sebep olabilecek hal ve duruşlardır. Bunlar, insan davranışları, maddeler veya makineler, çalışma metotları, iş organizasyonunun diğer konuları olabilir.

4 RİSK KAVRAMI ZARAR “Zarar” çalışan insanın kazanma gücünün hasar görmesi (fiziksel yaralanma, hastalık) veya ortadan kalkması (ölüm), işletme için ise ekipman hasarı ve bunlardan kaynaklanan her türlü maddi kayıp olarak tanımlanabilir.

5 RİSK KAVRAMI RİSK “Risk”, Tehlike dolayısıyla ortaya çıkan bir olayın oluşturduğu hasar derecesi ile, olayın oluşma olasılığının bileşkesidir.

6 RİSK KAVRAMI HASAR DERECESİ
OLASILIK RİSK R = O X D R : Risk O : Olasılık D : Hasarın Derecesi HASAR DERECESİ

7 ÇALIŞAN İNSAN İÇİN RİSK ÇALIŞMA ORTAMI İÇİN RİSK İŞVEREN İÇİN RİSK
RİSK KAVRAMI RİSK TANIMI YAPARKEN ÇOK ÖNEMLİ OLAN SORU ŞUDUR: KİM İÇİN RİSK? BU SORUNUN CEVABI ŞUNLAR OLABİLİR: ÇALIŞAN İNSAN İÇİN RİSK ÇALIŞMA ORTAMI İÇİN RİSK İŞVEREN İÇİN RİSK İŞLETME ÇEVRESİ İÇİN RİSK TOPLUM İÇİN RİSK ÜLKE EKONOMİSİ İÇİN RİSK V.D. OLAY, HUKUKSAL ALANDA BELİRSİZLİK TAŞIMAMALIDIR. BELİRSİZLİKLER, YASADAN YARARLANANLARA ZARAR DEMEKTİR. YASALARLA MECBUR TUTULAN EYLEMLERİN NASIL GERÇEKLEŞTİRİLECEĞİ BİLİMSEL ORTAMLARDA TARTIŞILMALI VE BELİRSİZLİKLER TAŞIMAMALIDIR.

8 İŞ KAZASI RİSKİ Mİ? MESLEK HASTALIĞI RİSKİ Mİ?
RİSK KAVRAMI BİZ “KİM İÇİN RİSK?” SORUSUNUN CEVABI YASALARDA BELLİ OLMAMASINA RAĞMEN CEVABI TAHMİN EDEBİLİYORUZ.CEVAP : ÇALIŞAN İNSANIN RİSKİ’ DİR. BELLİ OLMAYAN DİĞER BİR KONU DA İFADE EDİLEN RİSKİN İŞ KAZASI RİSKİ Mİ? MESLEK HASTALIĞI RİSKİ Mİ? OLDUĞUDUR. DEĞERLENDİRMELER YAPILIRKEN DİKKAT EDİLDİĞİNDE, İNSAN FAKTÖRÜNÜN GÖZ ARDI EDİLDİĞİ GÖRÜLECEKTİR. YAPILAN DEĞERLENDİRMENİN DAHA ÇOK İŞ KAZASI RİSKİNİN BELİRLENMESİ OLDUĞU İZLENİMİ ALINACAKTIR.

9 RİSK KAVRAMI RİSK RİSK TEHLİKE ÇALIŞAN İNSAN TEHLİKE

10 RİSK KAVRAMI ORTAK RİSK RİSK RİSK ÇALIŞAN İNSAN TEHLİKE

11 RİSK KAVRAMI ORTAK RİSK RİSK RİSK ÇALIŞAN İNSAN TEHLİKE ÇEVRE RİSK

12 RİSK ALGILAMA YETENEĞİ ZAMANLA AZALIR (İŞLETME KÖRLÜĞÜ).
RİSKİ ALGILAMA RİSKİN ALGILANMASI, BİLGİ, GÖRGÜ, HAYAL GÜCÜ ve SENTEZ KABİLİYETİ GEREKTİRİR. RİSK ALGILAMA YETENEĞİ ZAMANLA AZALIR (İŞLETME KÖRLÜĞÜ). BU YETENEĞİ SÜREKLİ EĞİTİMLE CANLI TUTMAK GEREKİR. Risk algılama Zaman

13 BİR MUSİBET BİN NASİHATTEN EVLADIR !!!!
RİSKİ ALGILAMA EĞİTİMLE CANLI TUTULMAYAN ALGILAMA YETENEĞİ İSTENMEYEN DURUMLARLA YENİDEN CANLANIR. BİR MUSİBET BİN NASİHATTEN EVLADIR !!!! CİDDİ KAZA Risk algılama Zaman

14 RİSKİ ALGILAMA CİDDİ KAZA İSTENMEYEN DURUM İLE ORTAYA ÇIKAN BU CANLANMA BİR SÜRE SONRA ESKİ HALİNİ ALIR. SÜREKLİ EĞİTİM ŞART !!!!!!!!!! Risk algılama Zaman

15 RİSK KAVRAMI Yaşam süresindeki tahmini azalma ve nedenleri NEDENLER
GÜN Evlenme (Erkek) 3500 Sigara İçme (Erkek. 20 Sigara/gün) 2250 Kalp Hastalığı 2100 Evlenme (Kadın) 1600 Fazla Kilo (% 30) 1300 Fazla Kilo (% 20) 900 Sigara içme (Kadın, 20 Sigara/Gün) 800 Düşük sosyoekonomik durum 700 Pipo içme 220 Yemek yemede artış (100 Kal/gün) 210 Mesleksel Radyasyon maruziyeti (1 Rem/yıl,40 yıl) 40 Doğal radyasyona maruziyet 8 Tıbbi olarak X ışını maruziyeti 6 Kahve içme Diyet içecekler 2 Reaktör kazaları Nükleer endüstriden yayılan radyasyon (A.B.D.) 0,02

16 SAĞLIK DENGESİ KONAKÇI ETKEN ÇEVRE

17 RİSK KAVRAMI SAĞLIĞIN DOĞAL GİDİŞİ KLİNİK DEVRE PRİMER KORUMA
ETKEN ÇEVRE İNSAN ORGANİZMASI HER ÜÇ FAKTÖR GRUBU KARŞILIKLI OLARAK ETKİLEŞİR İYİLEŞME ÖZÜRLENME ÖLÜM SEMPTOMLAR KONAKÇI REAKSİYONU HASTALIK UYARANI KLİNİK ÖNCESİ DEVRE KLİNİK DEVRE PRİMER KORUMA SEKONDER KORUMA TERSİYER KORUMA SAĞLIK KAPASİTESİNİN YÜKSELTİLMESİ ÖZGÜL KORUMA ERKEN TANI VE UYGUN TEDAVİ İŞGÖRMEZLİĞİN DURDURULMASI KAZANMA GÜCÜNÜN İADESİ

18 ETKEN : ETKEN FİZİKSEL ETKENLER KİMYASAL ETKENLER BİYOLOJİK ETKENLER
HASTALIĞI BİZZAT OLUŞTURAN ETKENLER FİZİKSEL ETKENLER RADYASYON, GÜRÜLTÜ, TİTREŞİM, V.D. KİMYASAL ETKENLER GAZLAR, TOZLAR, BUHARLAR, V.D. BİYOLOJİK ETKENLER MİKROPLAR, BAKTERİLER, VİRÜSLER, V.D. TRAVMATİK ETKENLER ERGONOMİK UYUMSUZLUKLAR, V.D.

19 KONAKÇI – İNSAN ORGANİZMASI
GÜVENSİZ DAVRANIŞLAR, İNSANIN NÖROLOJİK VE PSİKOLOJİK YAPISININ GEÇİCİ VEYA SÜREKLİ OLARAK ZARAR GÖRMESİ İNSANIN GENETİK YAPISI İNSANIN GENETİK YAPISINDAKİ ENZİMATİK BOŞLUKLAR, V.D. SÜREKLİ HASTALIKLAR DİYABET,KALP DAMAR HASTALIKLARI, GÖRME VE İŞİTME BOZUKLUKLARI V.D. GEÇİCİ HASTALIKLAR GRİP, BAĞIRSAK ENFEKSİYONLARI, KIZAMIK GİBİ BULAŞICI HASTALIKLAR V.D. MADDE BAĞIMLILIĞI İLAÇ, ALKOL, NİKOTİN, UYUŞTURUCU BAĞIMLILIĞI V.D. ALIŞKANLIKLAR ÇİĞ ET YEME, ELLE YEME, HİJYENİK ALIŞKANLIKLAR, V.D. GELENEK VE GÖRENEKLER AKRABA EVLİLİĞİ, TOPRAĞA BAĞIMLILIK, DİLALTI KESME, V.D.

20 ÇEVRE ÇEVRE FİZİKSEL ÇEVRE BİYOLOJİK ÇEVRE SOSYAL ÇEVRE
KONAKÇI DIŞINDA KALAN CANLI-CANSIZ, MADDİ-MANEVİ HERŞEY. FİZİKSEL ÇEVRE İNSANIN DIŞINDAKİ BÜTÜN CANSIZ ORTAM. TOPRAK, MAKİNA, BİNA, MALZEME, MADDE, V.D. BİYOLOJİK ÇEVRE İNSANIN DIŞINDAKİ BÜTÜN CANLI ORTAM.İNSANLAR, HAYVANLAR, BİTKİLER, MİKROORGANİZMALAR, V.D. SOSYAL ÇEVRE İNSANIN DOĞDUĞU ANDAN İTİBAREN TÜM KAZANIMLARINI SAĞLAYAN ÇEVRE. MESLEĞİNİ, KÜLTÜRÜNÜ, AİLE YAPISINI, V.D.

21 SAĞLIK DENGESİNİ BOZAN FAKTÖRLER
ETKEN İLE İLGİLİ FAKTÖRLER ETKENİN TÜM FİZİKSEL, KİMYASAL, BİYOLOJİK, MEKANİK ve YASAL ÖZELLİKLERİ KONAKÇI İLE İLGİLİ FAKTÖRLER KONAKÇIDA KAZAYA veya MESLEK HASTALIĞINA NEDEN OLAN ÖZELLİKLER ÇEVRE İLE İLGİLİ FAKTÖRLER KAZANIN VE MESLEK HASTALIĞININ OLUŞMASINDA ETKİLİ OLAN ÇEVRE ÖZELLİKLERİ

22 SAĞLIK DENGESİNİN BOZULMASI
ÖRNEK: KURŞUN ZEHİRLENMESİ

23 MADDE HALİ : KATI, SIVI, GAZ
ETKEN KURŞUN ve TUZLARI AĞIR METAL(Atom Ağ: 207,19) MADDE HALİ : KATI, SIVI, GAZ ERGİME NOKTASI : 327,5 OC KAYNAMA NOKTASI : 1740 OC MAK DEĞERİ : 0,15 mgr/m3 İKAME MADDESİ YOKTUR.

24 KONAKÇI – İNSAN ORGANİZMASI KURŞUNUN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI KURŞUN
SOLUNUM: ALINAN KURŞUNUN %40’I ABSORPLANIR SİNDİRİM : ALINAN KURŞUNUN %10’U ABSORPLANIR DERİ : ALINAN KURŞUNUN ESER MİKTARI ABSORPLANIR KURŞUN KANA KARIŞTIKTAN SONRA KIRMIZI HÜCRE MEMBRANINA BAĞLI OLARAK VÜCUDU DOLAŞMAYA BAŞLAR. SERT DOKULARDA (KEMİK, SAÇ, TIRNAK GİBİ) DEPOLANIR. ZAMAN ZAMAN ENZİM AKTİVASYONUNA BAĞLI OLARAK ÇÖZÜNEREK, İKİNCİL ZEHİRLENMELERE NEDEN OLUR. HEMOGLOBİN SENTEZİNİ BOZAR ve BU SENTEZ SONUCU ORTAYA ÇIKAN, İDRARLA ATILAN BAZI MADDELERİN (COPROPORFİRİN, δ-AMİNO LEVÜLİNİK ASİT V.D.) MİKTARININ ARTMASINA NEDEN OLUR.BU NEDENLE BU MADDELER, ZEHİRLENME BELİRTİSİ (BİYOLOJİK İNDEKS) OLARAK KULLANILIR. İLERİKİ DÖNEMLERDE KURŞUN, AĞIZ HİDROJEN SÜLFÜRÜ İLE BİRLEŞEREK DİŞLERDE BOURTON ÇİZGİSİ OLUŞTURUR. ÇOK İLERİ DÖNEMLERDE EXTREMİTELERDE KURŞUN FELÇLERİ GÖRÜLÜR.

25 KONAKÇI – İNSAN ORGANİZMASI
YETİŞKİNLERDE KAN KURŞUN DÜZEYLERİ ÖRNEKLENEN GRUP µg Pb/100 ml KAN KIRSAL,SİGARA İÇMEYEN 11 KIRSAL,SİGARA İÇEN 15 POLİSLER 25 SERVİS İSTASYON ÇALIŞANLARI 28 TRAFİK POLİSLERİ 30 TUNEL İŞÇİLERİ OTOPARK İŞÇİLERİ 34 GARAJ TEKNİSYENLERİ 38

26 KONAKÇI – İNSAN ORGANİZMASI KURŞUN İÇİN BİYOLOJİK İNDEKSLER
TEST NORMAL KABUL EDİLEBİLİR TEHLİKE KAN KURŞUN <40 µg/100 ml 40-80 µg/100 ml > 120 µg/100 ml İDRAR KURŞUNU <80 µg/litre µg/litre > 250 µg/litre COPROPORFİRİN <150 µg/litre µg/litre > 1500 µg/litre İDRAR δ-AMİNO LEVÜLİNİK ASİT <0,6 mg/100 ml 0,6-2 mg/100 ml > 4 mg/100 ml

27 ÇEVRE KURŞUN ve TUZLARINA RASTLANAN ENDÜSTRİ ALANLARI
BÜTÜN BOYAMA İŞLERİNDE (OTOMOTİV SANAYİ) AKÜ İMALATI SANAYİ ŞİŞE CAM SANAYİ SERAMİK SANAYİ MATBAACILIK EKSOZ TAMİR ATELYELERİ MOTOR TEST ATELYELERİ MOTOR TEMİZLEME İŞLEMLERİ KAYNAK İŞLERİ V.D.

28 İNSANDA ÇEVRESEL KURŞUN ALIMI ve ABSORPSİYONU
KAYNAKLAR ABSORPSİYON % (µg/GÜN) TOPLAM GÜNLÜK YİYECEK ve İÇECEKLER 300 µg/GÜN 5-15 15-45 ŞEHİR HAVASI 15-90 µg/GÜN 25-50 4-45 SİGARA İÇMEYEN KENTSEL ALAN 20-90 SİGARA İÇMEK 40 µg/GÜN 10-15 4-6 SİGARA İÇEN 24-96 ENDÜSTRİ HAVASI 2000 µg/GÜN 15 300 ENDÜSTRİYEL