Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
TİM Ar-Ge, İnovasyon, Patent, Marka Teşvikleri Öneriler Sunumu Ankara, 18 Şubat 2014 Değerli Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanım, Değerli Bürokratlar, Öncelikle bugün bizleri dinlemeye vakit ayırdığınız için teşekkür ediyoruz. 2 Ekim’de Sayın Başbakanımıza, ardından 10 Ekim’de Sayın Kalkınma Bakanımıza ve aynı gün Maliye Bakanımıza, 13 Kasım’da da Sayın Başbakan Yardımcımıza ihracatla ilgili genel sunumlar gerçekleştirdik. Bu sunumlarda genel önerilerimizi ifade ettik Bugünse yine hem güncel ekonomik gelişmeleri hem de yüksek katma değerli ihracat artışına yönelik önerilerimizi sizlerle paylaşmak için buradayız.

Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm
Ajanda Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) Sayın Bakanım önce Dünya ve Türkiye ekonomisindeki görünüm hakkında bilgi vermek istiyorum.

2014’te Küresel Ekonomide Belirgin Toparlanma Öngörülüyor
Dünya ekonomisi, 2011 yılında reel olarak yüzde 2,8 büyüdü. 2012 yılında bu rakam yüzde 2,4’e geriledi. 2013 rakamının yüzde 2,3 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. 2014 yılı için de IMF ve Dünya Bankası da büyüme tahminlerini revize etti. Dünya Bankası büyüme tahminini yüzde 3’ten yüzde 3,1’e IMF, yüzde 3,5’ten yüzde 3,7’ye revize etti. Kaynak: Dünya Bankası, IMF

IMF - 2014 Dünya Ekonomisinde Büyüme Beklentileri
2012 2013 2014 (2013/10 Tahmin) (2014/01 Tahmin) DÜNYA 3,1 3,0 3,5 3,7 GELİŞMİŞ ÜLKELER 1,4 1,3 2,0 2,2 ABD 1,6 2,6 2,8 EURO BÖLGESİ -0,6 -0,4 1,0 AB 27 -0,2 0,0 JAPONYA 1,9 1,2 1,7 GELİŞEN ÜLKELER 4,9 4,7 5,1 ORTA VE DOĞU AVRUPA 2,3 2,7 BDT 3,4 2,1 ASYA 6,5 6,3 6,7 ORTA DOĞU VE K.AFRİKA 4,5 3,6 3,3 SAHRA AFRİKASI 5,0 6,0 6,1 LATİN AMERİKA TÜRKİYE 3,8 BRICS Ekonomileri 2013 T 2014 T Brezilya 2,5 Rusya 1,5 3,0 Hindistan 3,8 5,1 Çin 7,6 7,3 G.Afrika 2,0 2,9 Ortalama 3,5 4,2 Türkiye Bu tablolardan da dünya ekonomilerindeki 2014 büyüme beklentilerini görebiliriz. 2014 için Dünya ekonomisindeki beklentiler her geçen gün daha da iyileşiyor. IMF öngörülerine 2014 büyüme beklentisi yüzde 3,5 iken bu rakam yüzde 3,7’ye revize edildi. Gelişmiş ülkelerin büyümesi yüzde 2’den yüzde 2,2’ye yükseltildi. Euro bölgesinin 2014 büyüme beklentisi yüzde 1. Gelişen ülkelerin ise büyüme ortalaması yüzde 5,1. Asya’nın büyümede yine öne çıktığını görüyoruz. IMF tahminlerine göre Türkiye’nin 2014 büyüme beklentisi yüzde 3,5. BRICS ülkelerinin 2014 büyüme beklenti ortalaması ise yüzde 4,2. Bizler de Türkiye için OVP hedefleri ile paralel yüzde 4 büyüme bekliyoruz. Kaynak: IMF World Economic Outlook (Ocak 2014)

Küresel Ekonomide Son 12 Yıl
PARASAL GENİŞLEMEDEN ÇIKIŞ, YENİ NORMAL PARASAL GENİŞLEME DÖNEMİ NORMAL OLAĞANÜSTÜ PARASAL GENİŞLEME DÖNEMİ arasında dünya ekonomisindeki büyümenin yüzde 4’ler mertebesinde olduğunu görüyoruz. 2009 kriziyle bu rakam yüzde 2,2’ye geriledi. Halbuki Türkiye’nin büyümesi dünya ile karşılaştırdığımız zaman oldukça iyi. Kaynak: TÜİK, OVP, Dünya Bankası (hesaplama yöntemi farklılığı sebebiyle Türkiye GSMH ile Dünya GSMH karşılaştırmasında Dünya Bankası alınmıştır)

Reel Ortalama GSYH Büyümesi
Arasındaki Büyüme Tempomuzu Küresel Krizin de Etkisiyle Arasında -3.9 P. Düşürdük Reel Ortalama GSYH Büyümesi %2.6 %5.2 -3.9 p Türkiye arasında yüzde 2,6 büyüdü. döneminde yüzde 7,2 büyüdü. arasında ise maalesef yüzde 3,3 büyüdük. Bu büyüme aslında hiç de küçümsenemeyecek bir başarı. Ancak dünyada yaşanan krizlerin de etkisiyle büyüme oranımız düştü. 2013’teki %4’lük oranı iyimser kabul ediyoruz. Not: 2013 tahmini değeri Maliye Bakanı tarafından 15 Ocak’taki 2013 Bütçe gerçekleşme toplantısında açıklanmıştır.

Dünyada Ve Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Girişleri (Milyar $)
Türkiye’ye giren uluslararası doğrudan yatırım girişleri azalıyor. 2013’ün ilk 11 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13’lük bir gerileme var.

Dünya İhracatının Gelişimi: Türkiye Mal İhracatının Gelişimi:
Dünya İhracat Gelişimi (Ocak-Kasım 2012/2013) Dünya ekonomilerinin 2013’teki ihracat performansına baktığımızda Türkiye’nin nispeten daha iyi bir performans sergilediğini görüyoruz. 2013 yılında Kuzey Amerika’da ihracat artış hızı yüzde 2, Asya’da yüzde 2,8, Euro Bölgesi’nde % 3,9 oldu. Euro Bölgesi ihracat artışında itici güç oldu. .. ve Dünya genelinde yüzde 2,4’lük bir ihracat artış hızına ulaşıldı. Mal ihracatındaki %5.8’lik artışımızla 2012’deki gibi Dünya ortalamasının üzerindeydik. Dünya İhracatının Gelişimi: 2012: %-0,3 2013: %2,4 Türkiye Mal İhracatının Gelişimi: 2012: %4,1 2013: %5,8 Kaynak: WTO

Mal Ticareti (Trilyon $) 12,3 15,2 17,8 18,3 19,1
2014 Dünya Ekonomisindeki Beklentiler 2009 2010 2011 2012 2013 2014T Mal Ticareti (Trilyon $) 12,3 15,2 17,8 18,3 19,1 Mal Ticareti Büyüme (%) Değer Bazında -21,7 23,4 18 0,2 3 4 Mal Ticareti Büyüme (%) Miktar Bazında -12 14 5 2 3,3 2014 yılında dünya mal ihracatının 19,1 trilyon dolara ulaşmasını bekliyoruz. Mal ticaretinde değer bazında büyüme beklentimiz yüzde 4, miktar bazında büyüme beklentimiz ise yüzde 5.

Doğrudan Yabancı Sermaye Girişleri 2006-2008’de Yakaladığı Momentumu Kaybetmiş Durumda
Burada da net görüldüğü üzere, 2008 sonrası dönemde yabancı sermaye girişlerindeki düşüşler dikkat çekici.

Cari açık sürdürülebilir olmayan bir şekilde finanse ediliyor.
Cari Açık Ve Finansmanı (Milyar $, ) Özellikle tabloda gördüğümüz gibi önemli olan cari açığın finansmanı. Daha önce doğrudan yatırımlar ön plana çıkarken şimdi azalmış durumda. Kaynak: TCMB Cari açık sürdürülebilir olmayan bir şekilde finanse ediliyor.

Ajanda Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) Şimdi dış ticaretteki gelişmeler hakkında sizlere bilgi vermek istiyorum.

2013 İhracat Rakamları (‘000 $)
SEKTÖRLER 2012 2013 Değ. (%) Pay (13)(%) I. TARIM 11,6 14,1 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER 9,6 9,8 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 19,7 1,3 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 15,5 2,9 II. SANAYİ 4,2 78,5 A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 8,8 8,2 B. KİMYEVİ MADDELER VE MAM. -0,4 11,5 C. SANAYİ MAMULLERİ 4,6 58,7 III. MADENCİLİK 20,6 3,3 T O P L A M (TİM) 5,8 95,8 İhracatçı Birlikleri Kaydından Muaf İhracat -57,0 T O P L A M (TÜİK+TİM) 100 Bu yılın tamamını ihracatta toplamda 151,9 milyar dolarlık bir performansla kapattık. Mal ihracatımız yüzde 5,8 artarken, İhracatçı birlik kaydından muaf ihracat yüzde 57 geriledi. Bu gerileme yüzünden altın dahil tüm ihracatımız 2013 yılında yüzde 0,4 gerileyerek 151,9 milyar dolar oldu.

Aylık Mal İhracatı Gelişimi (Milyar $)
%5 %9 %2 %10 %11 %0,3 %0,3 %17 %6 %6 %1 Mal ihracatında senelik toplamda yüzde 5,8’lik bir artış sağladık. 12 ayın 10’unda o aya ait mal ihracatında cumhuriyet tarihi rekoru kırdık. Tüm aylarda artış açıkladık. Net 145 milyar 443 milyon dolar mal ihracatı gerçekleştirdik. Bu toplam da senelik bazda bir rekordur. REKOR *Belirtilen aylarda mal ihracatında Cumhuriyet tarihi rekoru kırılmıştır.

Mal İhracatı Ve İhracatçı Birlik Kayıtlarından Muaf İhracat Kalemleri Kırılımı (Milyar $)
Burada ihracatımızın mal ihracatı ve ihracatçı birlikte kaydından muaf ihracat olarak ayrı ayrı kırılımını görüyorsunuz. Mal ihracatında 2013 yılı 2012’ye göre daha iyi bir yıldı. Not: Mal İhracatı TİM’in sektörel rakamlarını, altın ve diğer kalemler ise ihracatçı birlik kaydından muaf ihracatı temsil eder.

Pazar Çeşitlendirmesi İhracatta AB Pazarına Bağımlılığımızı Azalttı
2002 yılında AB’nin ihracatımızdan aldığı pay yüzde 56 iken, bu pay 2012 yılında yüzde 39’a geriledi. Ama bu dönemde Ortadoğu ve Afrika Pazarında büyük başarılar yakaladık. Ortadoğu ve Afrika Pazarında ticari heyetler ve ihracatçılarımızın pro-aktif davranması ile bu konuma ulaştık. Avrupa krizinden az etkilendik. Avrupa’dan boşalan eksiğimizi Ortadoğu ile tamamladık. Ancak son dönemde yaşanan olumsuz gelişmelerle birlikte, Ortadoğu ülkelerinde ciddi sıkıntı yaşadık. Not: TÜİK verilerine göre toplam verilerdir.

İhracat Rakamları (‘000 $)
2014 Ocak Ayı İhracat Rakamları (‘000 $) OCAK SEKTÖRLER 2013 2014 Değ. (%) Pay (13)(%) I. TARIM 13,7 16,1 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER 11,5 11,3 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 22,8 1,8 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 17,6 3,0 II. SANAYİ 9,1 80,6 A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 8,9 B. KİMYEVİ MADDELER VE MAM. 6,8 11,7 C. SANAYİ MAMULLERİ 9,3 60,0 III. MADENCİLİK 2,1 3,4 T O P L A M 9,6 100,0 2014 yılına ihracatta rekorla başladık. Ocak ayında mal ihracatımızı yüzde 9,6 artırarak 12 milyar dolar ile Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdık.

İhracat Yapılan İlk 10 Ülke (% Değ.)
2014 – Ocak Ayında En Fazla İhracat Yapılan İlk 10 Ülke (% Değ.) 7. Rusya -%14 6. ABD %19 3. İngiltere %18 1. Almanya %20 5. Fransa %8 8. İspanya -%1 2. Irak %16 4. İtalya %9 9. Hollanda -%1 10. İsrail %45 Bu artışta özellikle Avrupa Birliği ülkelerine ihracatımızdaki artış etkili oldu. Ocak ayında Almanya’ya ihracatımız %20, İngiltere’ye ihracatımız %18, İtalya’ya ihracatımız %9 ve Fransa’ya ihracatımız %8 artış gösterdi.

Türkiye’nin Dünya Ticaretinden Aldığı Pay (%)
Altın ihracatının 2013’teki negatif etkisiyle, küresel Pazar payımız binde 85’ten binde 84’e indi. * Dünya ticareti verisi tahminidir

2013 Yılsonu İhracatı & Küresel Ticaret Pazar Payı
ve TÜİK Verileriyle Toplam İhracat 2013 2023 500 İhracat Geliri (Milyar $) % 0,84 % 1,5 Dünya Pazar Payı (%) % 14 %12 Yıllık Ort. Artış Oranı (%) 151,9 Malumunuz olduğu üzere bu yılın tamamında toplam ihracatımız milyar dolar oldu, yani binde 4 düşüşle yılı kapattı. Burada altın ihracatının toplama 10 milyar dolar negatif etkisi oldu. Mal ihracatında ise sene içerisinde yüzde 5.8’lik bir artış sağladık, 12 ayın 10’unda rekor kırdık. 145 milyar dolar mal ihracatı gerçekleştirdik.

2 Trilyon $’lık milli gelir için yıllık % 9,4 büyüme gerekli.
Türkiye’nin İhracat Gelişimi Ve 2023 Hedefi (Milyar $) 2023  500 Milyar $ 2002 yılından bu yana mükemmel bir ihracat büyümesi var. İhracatımızı 36 milyar dolardan 152 milyar dolara yükselttik. Şimdi bunu 500 milyar dolara taşımak için yapmamız gereken çok şey var. 2 Trilyon $’lık milli gelir için yıllık % 9,4 büyüme gerekli.

2003 – 2013 Yılları Dış Ticaret Verileri Ve İhracatın İthalatı Karşılama Oranları
İhracatın ihracatı karşılama oranı neredeyse yüzde 60 seviyesine geriledi. 2023 yılında hedefimiz ihracatın ithalatı karşılama oranını yüzde 80’e çıkarmak.

Ajanda Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) Sayın Bakanım, Şimdi konu ile ilgili önerilerimizi Paylaşmak istiyorum.

%0 %100 Robert J. Gordon ‘İnovasyonun ölümü, büyümenin sonudur’
Seri üretimde doyum noktasına ulaşıldı. % %100 Buzdolabı, çamaşır makinesi, televizyon internet ve bilgisayar gibi insan hayatını kolaylaştıran gereğinden fazla birçok icat yapıldı. 5 Ekim Cumartesi günü, TÜSİAD’ın düzenlediği CEO Forum’a katılan Northwestern Üniversitesi İktisat Profesörü Robert James Gordon güzel bir sunum gerçekleştirdi. Bu sunumda Prof. Gordon ekonomik türbülansların artarak devam edeceği önümüzdeki 10 yılda, inovasyonun büyüme için her zamankinden daha önemli ve gerçekleştirilmesinin de zor olacağının altını çizdi.

Robert J. Gordon ‘İnovasyonun ölümü, büyümenin sonudur’
Artık yeni bir çağa girdik. Bu çağda inovasyonlar son bulmayacak. Ancak inovasyon kapasitesinin gelişimi de zorlaşacak. Türkiye’nin teknolojik tavanı yakalaması için Ar-Ge, tasarım, inovasyon ve markalaşmada hızlı bir ilerleme yapması gerekiyor. Bu da ancak eğitim ve yatırım kalitesinin yükseltilmesi ve Yüksek Katma Değerin 4 bileşeni olan Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım ve Markalaşmanın gelişmesi ile mümkün. Artık insanoğlunun günlük hayatta ihtiyaç duyduğu herşey seri üretimle birçok ülkede üretilebiliyor. Klasik imalat ve üretimle fark yaratmak mümkün görünmüyor, yeni ihtiyaçlara olabilecek en inovatif ürünlerle cevap vermek gerekiyor. Büyüme artık ağırlıkla yüksek katma değerli ürün ve hizmetlere bağlı, yüksek katma değerin de 4 önemli bileşeni var, Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma.

Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum) – Rekabetçilik Modeli
1 Temel Gereklilikler Kurumlar Altyapı Makroekonomik istikrar Sağlık ve temel eğitim Üretim faktörleri odaklı ekonomiler Verimlilik (Etkinlik) Artırıcılar Yüksek öğrenim ve hizmet-içi eğitim Ürün piyasalarının etkinliği Emek piyasalarının etkinliği Finansal piyasaların çeşitliliği Teknolojik altyapı Pazar büyüklüğü Verimlilik odaklı ekonomiler İnovasyon ve Çeşitlilik Faktörleri Faaliyet çeşitliliği (İş gelişmişliği) İnovasyon İnovasyon odaklı ekonomiler 2 Türkiye Küresel Rekabet Endeksi’nin 2 Önemli Parametresi «İnovasyon ve Ar-Ge Kapasitesinde» 44. sırada. 2. aşamadan 3.’ye geçiş grubunda. Küresel rekabet forumu sınıflandırmalarına baktığımızda, Türkiye olarak Verimlilik Odaklı Ekonomiler grubundan İnovasyon Odaklı Ekonomiler grubuna yani 2. seviye’den 3. seviyeye geçmeye çalışan bir ülke konumundayız. Fakat bilhassa Ar-Ge kapasitesi, inovasyon kabiliyeti ve üniversite-sanayi işbirliği parametrelerinde sıralamada maalesef 45-50’lerden yukarı çıkamıyoruz. 3 Kaynak: World Economic Forum (Global Competitiveness Report, )

2023 3,00 $ / kg 166 milyon ton 500 milyar $ x2 2013 x1.7 x3.4
2023 Stratejisi  Yükte Hafif Pahada Değerli İhracat Artışı/Hedefi 2023 3,00 $ / kg 166 milyon ton 500 milyar $ 2013 x2 1,47 $ / kg 98 milyon ton 145 milyar $ x1.7 Ancak senelik ortalama %12 artışla 2023’te 500 milyar doları yakalamanın 2 ana çarpanına baktığımızda, 3 katlık bu artışı sadece hacimle sağlamak mümkün görünmüyor. Mal ihracatı tonajındaki artışına paralel olarak kg başına fiyat artışı sağlamak artık daha öncelikli olmalı. Örneğin, mal ihracatında kümüle %70 artış sağlarken kg fiyatında %100’lük artış yakalamamız gerekiyor. x3.4 *Not: 2013 için verilen rakamlar sadece birlik kayıtlarındaki mal ihracatı değerlerini yansıtmaktadır çarpanları sadece örnek teşkil etmektedir.

İnovasyon Markalaşma Tasarım Ar-Ge Yüksek Katma Değer
Yüksek Katma Değerli İhracat Artışının 4 Ana Bileşeni Ar-Ge İnovasyon Markalaşma Tasarım Yüksek Katma Değer Firmalarımız yurtdışı marka başvurularında atılımlar yapıyorlar, Faydalı model ve patent başvurularımızda önemli artışlar var, Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki, özel sektörde yüksek katma-değere yönelik 4 ana parametreye odaklanma açısından önemli bir farkındalık oluşuyor. Bu 4 kulvarda da önemli bir momentum yakaladık, bu rüzgarı, başarılı programlarla devam ettirmek gerektiğine inanıyoruz. 2023 yolunda yüksek katma değerli ihracat artışına ve küresel rekabet gücüne bu yaklaşımla ulaşacağız. Kaynak: Türkiye 2023 İhracat Stratejisi

500’den Fazla Ar-Ge ve Tasarım Projesi 54 Ar-Ge Merkezi 16 Teknopark
28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası 28-30 Kasım 2013 tarihlerinde 3 gün boyunca Son derece başarılı, ilgi toplayan bir Türkiye İnovasyon Haftası etkinliği gerçekleştirdik. Üniversite ve Sanayi’yi bir araya getirdik. Etkinliğe Katılımcı geldi, TİMTV Takipçisi Dünya’nın 4 bir yanından canlı takip etti, 500’den Fazla Ar-Ge ve Tasarım Projesi sergilendi, 54 Ar-Ge Merkezi 16 Teknopark etkinliğe katıldı. Katılımcı TİMTV Takipçisi 500’den Fazla Ar-Ge ve Tasarım Projesi 54 Ar-Ge Merkezi 16 Teknopark

28-30 Kasım 2013 II. Türkiye İnovasyon Haftası

Yüksek ve İstikrarlı Büyüme
10. Kalkınma Planı Vizyonu & Büyüme Stratejisi Yüksek ve İstikrarlı Büyüme Vizyon Verimlilik artışı ve sanayileşmenin hızlandırılması yoluyla ihracata dayalı, özel sektör öncülüğünde, rekabetçi üretim altyapısının geliştirilmesi. Makroekonomik İstikrar Beşeri Sermaye ve İşgücü Piyasası Teknoloji ve Yenilik Fiziki Altyapı Kurumsal Kalite 10. Kalkınma Planı’nın ana vizyonu, 2014 Bütçesi ve alınan makroekonomik aksiyonlar TİM’in 2023 stratejileriyle ve vizyonuyla birebir örtüşmektedir. İhracata dayalı büyüme, özel sektör öncülüğünde rekabetçi üretim altyapısının geliştirilmesi temel felsefemizdir. Bu noktada iyi bir momentum yakalayarak Başta 2014 hedefi olan ve ihracatçı birliklerimizin birebir mutabık kaldığı milyar dolar mal ihracatı hedefini tutturmak, ve diğer yılları için daha iyisini yaparak 2023 rotasından çıkmamak ana amacımızdır. 2023’e yönelik senelik ortalama %12 ihracat artışı yakalamamız gerekiyor. döneminde ortalama %14’ü başarmıştık. Kaynak: 10. Kalkınma Planı Şekil 1: Büyüme Stratejisi (Sayfa 68)

2013 yılında 93 firmanın 105 markası TURQUALITY® Programı;
Başarılı bir örnek  TURQUALITY® Programı 2013 yılında 93 firmanın 105 markası TURQUALITY® Programı; 50 firmanın 53 markası Marka Destek Programı kapsamında değerlendirilmiştir. Misyon Vizyon Güçlü global Türk markaları geliştirerek ülkemizin ihracatını artırmak, Geliştirilen Türk markaları sayesinde “Türk Malı” imajını ve Türkiye’nin itibarını güçlendirmek, Seçilmiş marka potansiyeli taşıyan firmalara destek olmak 10 yılda 10 dünya markası yaratmak, Buna ulaşmak için marka yaratma potansiyeli olan firmaların belirlenerek, oluşturulan destek platformu çerçevesinde desteklenmelerini sağlamak Firma bazlı ihracat performansına baktığımızda, 1 milyar $ üzeri ihracat yapan firmalar çıkarıldığında TURQUALITY programı kapsamındaki firmalar yine birim performanslarıyla öne çıkıyorlar.

136 firma, firma başına 35 milyon$ yıllık ihracat
Başarılı bir örnek  TURQUALITY® Programı TURQUALITY® / Marka Destek Programları kapsamında; DESTEK ORANI % 50 DESTEK SÜRESİ TURQUALITY® 5 YIL MARKA YIL Yurtdışı birimlere ilişkin giderler, Tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetleri, Moda/Endüstriyel ürün tasarımcı istihdamına ilişkin giderler, Danışmanlık (Strateji, operasyon, organizasyon, teknoloji) giderleri, Bilişim ve bilgi yönetimi alanında verilen destekler. Patent, faydalı model, endüstriyel tasarım ve marka tesciline ilişkin harcamalar, Kalite belgesi alımına ilişkin giderleri, 2,34 $ / kg 8 milyar $ ihracat 136 firma, firma başına 35 milyon$ yıllık ihracat Bu firmaların birim ihracat değeri kg başına 2.34 $ Firma başına yıllık ihracat değeri ise 35 milyon dolar. TURQUALITY bu açıdan bilhassa ihracat artışlarına baktığımızda başarılı bir uygulama örneği sergiliyor.

TÜRKİYE ABD Firma başına yıllık ihracat değeri
(Türkiye – ABD Karşılaştırması) TÜRKİYE ABD 152 milyar $ ihracat 58 bin aktif ihracatçı Firma başına yıllık ihracat değeri 2,6 milyon $ 1,5 trilyon $ ihracat 302 bin aktif ihracatçı Firma başına yıllık ihracat değeri 5 milyon $ Dünya Bankası uzmanlarının yaptığı araştırmaya göre Türkiye’de ihracat artışında gelişime açık bir diğer nokta da firma başına ihracat rakamı. Firma başına senelik 2.5 milyon dolar olan ihracatı gelişmiş ülkeler seviyesi olan 5 milyon doların üzerine çıkarmamız gerekiyor. Kaynak: World Bank Rolicy Research Working Paper, T. Cebeci - Impact of Export Destinations on Firm Performance

İhracat Gelişimi (Milyar $)
İhracat Performans Karşılaştırması (Türkiye – Güney Kore) & İhracatın Milli Gelire Katkısı İhracat Gelişimi (Milyar $) İhracat / GSYİH (%) 2023 Hedefi %25 1998’de Kore’nin ihracatı 132 milyar dolardı. 2000 senesinde 172 milyar dolara yükseldi. Kore’de 2011 yılında 557 milyar dolara ulaştı. Baktığımızda Türkiye’de ihracatının milli gelire oranı yüzde 19. Bu rakam Almanya’da yüzde 42, Güney Kore’de yüzde 44. 2023 hedefimiz ihracatın milli gelir içindeki payını yüzde 25’e çıkarmak. Bu hedefin nihai hedef olmayıp bir aşama olduğunu dikkate almak gerekiyor.

Güney Kore İhracat Başarı Hikayesi
Dış Ticaret- KİTA (Kore Uluslararası Ticaret Birliği) İthalat- KOIMA (Kore İthalatçılar Birliği) Kore İhracatçılar Birliği 2012 547 milyar $ ihracat, 519 milyar $ ithalat, 1,1 trilyon $ dış ticaret hacmi 1997 136 milyar $ ihracat Kore’nin ihracat başarı hikayesinde sadece ihracatı değil ithalatı artırmaya da odaklanması yatıyor. 1977 10 milyar $ İhracat Ar-Ge yatırımlarının neticeleri Bambu ağacının büyümesine benzer şekilde bir süre sonra belirginleşiyor. 1997 144 milyar $ ithalat 1977 10,8 milyar $ ithalat

Güney Kore İhracat Başarı Hikayesi – Ana Aşamalar
Güney Kore 70’li yıllarda yoğun ithalat yapmış, 80’lerde yerli ürün geliştirmeye odaklanmış, 90’lı yıllarda ise nitelikli insan gücü ve Ar-Ge’ye önem vermiştir. KOBİ’ler için strateji geliştirilmesine önem vermiştir. 1950 Tarım ekonomisi 1960 Bilgi ekonomisi 1970 Teknoloji Transferi Ağır Sermaye Yatırımları 1980 Yerli ürün geliştirme Sanayilerde Dönüşüm 1990 Ar-Ge Teknoloji Yoğun Sanayiler İnovasyon ve Bilgi Ekonomisi 2014 «Creative Economy» Yaratıcı Ekonomi * Davos Zirvesi’nde Devlet Başkanı’nın konuşmasından Güney Kore ile Türkiye’nin ihracat yapıları da oldukça benzerlik taşıyor.

Türkiye – Güney Kore Toplam Ar-Ge Harcamaları/GSYH (%) Karşılaştırması (1990-2010)
1997 ve sonrasındaki yıllarda ihracatındaki esas sıçramayı yapan Güney Kore’nin 90’lı yıllardan itibaren Ar-Ge harcamaları / GSMH oranını %2’ler üzerinde tuttuğunu gözlemliyoruz. Görülüyorki Güney Kore bu birikimlerin ve yatırımların meyvelerini hemen almadı, ancak bir noktadan sonra oluşan sinerji ve Ar-Ge kapasitesi ihracat ve ekonomi atılımının temel itici gücü oldu.

Güney Kore – Ekonomik Gelişme Evreleri (A)
Bilim, Teknoloji ve Ar-Ge Politikaları Uygulamaları (1970)  Ar-Ge Altyapısının Geliştirilmesi Kurum / Yasa / Plan / Program Teknoloj Geliştirmeyi Destekleme Kanunu (1972) Teknoloji Yönetimini Destekleme Kanunu (1973) Büyük Ölçekli Araştırma-Geliştirme Kompleksleri (Bilim Kentleri) Kurulması 6 Üniversite – 6 Ana Endüstrinin Ar-Ge Çalışması İçin Eşleştirilmesi ve Görevlendirilmesi Kamu İhtisas Araştırma Enstitüleri Kurulması (1975) Kore İleri Bilimler Enstitüsü’nün Kurulması (KAIS) (1977) Güney Kore’nin yaptığı atılımın ilk aşaması Yani yapıtaşlarında esas noktalardan biri Belli sektörler ile belli üniversitelerin eşleştirilmesi ve bu eşleşmelere spesifik hedefler tayin edilmesidir.

Güney Kore’nin ihracatındaki sıçrama 1997 sonrasına gerçekleşmiştir.
Güney Kore – Ekonomik Gelişme Evreleri (B) Güney Kore’nin ihracatındaki sıçrama 1997 sonrasına gerçekleşmiştir. Uzun yıllar süren yatırımlardan sonra Güney Kore ekonomisindeki ana dönüşüm ‘belirli nitelikli – yüksek teknolojili, ve yüksek katma-değerli yerli teknoloji ürünlerine odaklanma ve bilhassa Üniversite-Sanayi işbirliği ile Ar-Ge/inovasyon kabiliyet ve kapasitesini geliştirme ile mümkün olmuş ve esas başarı 90’lı yıllar sonrasında gelmiştir. Asya krizi sonrası başka çıkış yolunun olmaması da bu aksiyonlarda önemli bir etken olmuştur.

Güney Kore – Ekonomik Gelişme Evreleri (C)
Tıpkı ülkemizin 2. evreden 3.evreye geçiş çabalasında olduğu gibi, Güney Kore ekonomisi de ‘İnovasyon’ odaklı bir ekonomi olma yolunda önce Yüksek Teknoloili Sanayi Sektörleri ve hemen akabinde Bilgi Yoğun ve İleri Teknolojili sektörlere odaklanarak ilerleme sağlamıştır.

Güney Kore – Büyüme Motoru Sanayiler
Güney Kore’nin başarısındaki 2 ana unsurdan 1.si, yeni nesil büyüme motoru olacak nitelikli ve yüksek teknolojili sanayilerin belirlenmesidir.

Güney Kore – İnsan Kaynakları ve Eğitim Politikaları
2. ana unsur ise, bu dönüşümü gerçekleştirecek nitelikli insan kaynağının gelişimine yönelik hayat boyu eğitim programlarının oluşturulması, yüksek öğrenim sisteminin geliştirilmesi, mühendislik ve temel bilimler eğitimlerinin geliştirilmesi, Brain Korea (Kore’nin Beyni) Programı NURI programı gibi kapsamlı Doktora – Master destek programları oluşturularak nitelikli işgücü sayısının artırılması gibi uzun vadeli, büyük adımlar atılmasıdır. (Güney Kore’nin yaptığı atılımlarla ilgili detaylar sizlere takdim edilen raporda yer almaktadır.)

Ajanda Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) Sayın Bakanım, Şimdi AR-GE, İnovasyon Teşvikleri ile ilgili olarak Size çeşitli ülkelerden örnekler sunmak istiyorum.

Kalkınma Bakanlığı 2014 Yılı Mali Programı
İmalat Sanayii Üretim Yapısı Türkiye’de Üretim (%) Teknoloji Yoğunluğu 2003 2007 2012 Yüksek 5.7 3.4 3.5 Ortanın üstü 21.9 23.2 24.1 Ortanın altı 25.5 34.8 33.2 Düşük 47.0 38.7 39.1 Toplam 100 Ürettiğimiz malların ise sadece yüzde 3.5’i ileri teknoloji ürünü kabul edilen ürünler. Buradan ihracatımızdaki ileri teknolojinin üretimden daha yüksek olduğunu görmek mümkün.

Türkiye’de İhracat (%) AB Ülkelerinin Gerçekleştirdiği İhracat (%)
Kalkınma Bakanlığı 2014 Yılı Mali Programı İmalat Sanayi İhracatının Yapısı Türkiye’de İhracat (%) AB Ülkelerinin Gerçekleştirdiği İhracat (%) Teknoloji Yoğunluğu 2003 2007 2012 2011 Yüksek 6.2 4.5 3.7 19.8 Ortanın üstü 24.3 32.8 31.4 41.1 Ortanın altı 22.8 29.7 31.5 20.5 Düşük 46.8 33.0 33.5 18.6 Toplam 100 İhraç ettiğimiz imalat sanayii ürünlerinde yüksek teknolojili ürünlerin payı sadece yüzde 3.7 oranında. Avrupa Birliği ülkelerinin toplam ihracatlarında ileri teknoloji ürünlerinin payı yüzde 19.8, ortanın üstü teknoloji ürünlerinin payı ise yüzde 41.1 oranında.

Yüksek teknolojili ürün ihracatının payı
Orta-Yüksek ve Yüksek Teknolojili Ürünlerin İhracatımızdaki Payı (%) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2019 2023 Orta -yüksek teknolojili ürün ihracatının payı 27,3% 28,0% 29,2% 30,0% 30,8% 31,5% 32,1% 35,0% Yüksek teknolojili ürün ihracatının payı 3,4% 3,6% 3,7% 3,5% 4,1% 4,9% 5,5% 8,0% Yüksek teknolojili ürünlerin ihracatımızdaki payı mevcut durumda sadece yüzde 3.7. Bu oranı 2023’te hedeflediğimiz seviye olan yüzde 8’e çıkarmamız gerekiyor. Kaynak: 2023 Türkiye İhracat Stratejisi

Küresel Rekabetçilik Endeksleri
Üniversite-Sanayi Ar-Ge İşbirliği Sıralaması Eğer kısıtlar teorisini dikkate alarak en zayıf olduğumuz noktaya odaklanırsak şunu rahatça ifade edebiliriz ki, acilen geliştirmemiz gereken yönümüz üniversite-sanayi işbirliğini etkin hale getirmek. Bizler TİM olarak bu konuya destek vermek için her yıl ortalama 8 Ar-Ge proje pazarı, 17 tasarım yarışması düzenliyoruz ve çok kapsamlı bir Türkiye İnovasyon Haftası etkinliği düzenleyerek Dünya’da bu konuda en iyi isimleri bu etkinlikte ağırlıyor, sunumlar yaptırıyor ve en iyi Ar-Ge ve Tasarım projelerini sergiliyoruz. Ancak daha fazlasını yapmalıyız, bu amaçla bir inovasyon endeksi çalışmasına da başladık. Kaynak: World Economic Forum (Global Competitiveness Report, 2012)

Doktoralı Ar-Ge Merkezi Çalışan Oranında Oldukça Gerideyiz & Ar-Ge Merkezi Sayımız Yetersiz
Ar-Ge merkezi sayımız oldukça yetersiz, buna paralel olarak Ar-Ge merkezlerinde istihdam edilen doktoralı çalışan oranlarında da gelişmiş ülkeler grubunun bir hayli gerisindeyiz. Kaynak: Dünya Bankası İstatistikleri (2010)

OECD Ülkeleri Ar-Ge Harcamaları / Milli Gelir, % (2004-2011 Ortalama)
Ar-Ge Harcamalarının Milli Gelire Oranı (%) Ancak 2023 hedeflerimize yani ekonomide Dünya’da ilk 10 arasına girmeye en üst lige çıkmaya yönelik olarak gideceğimiz daha uzun ve ince bir yol var. İhracatta mevcut performansımızı (son 10 senede başardığımız gibi) bir 3 kat daha artırmamız gerekiyor. Bu açıdan baktığımızda, Ar-Ge harcamalarının milli gelirdeki payını yani yüksek katma değerli ihracata yönelik ana yatırım unsurumuzu mümkün olduğunca hızlı %2-3 aralığına çekmemiz, ve 2023’te %3’e ulaşmamız gerekiyor. ’de bu oran ortalama %0.7, 2012’de ise %0.92 idi. Kaynak: OECD

Türkiye’deki Ar-Ge Harcamalarının Milli Gelir İçindeki Payı (%)
Ancak 2023 hedeflerimize yani ekonomide Dünya’da ilk 10 arasına girmeye en üst lige çıkmaya yönelik olarak gideceğimiz daha uzun ve ince bir yol var. İhracatta mevcut performansımızı (son 10 senede başardığımız gibi) bir 3 kat daha artırmamız gerekiyor. Bu açıdan baktığımızda, Ar-Ge harcamalarının milli gelirdeki payını yani yüksek katma değerli ihracata yönelik ana yatırım unsurumuzu mümkün olduğunca hızlı %2-3 aralığına çekmemiz, ve 2023’te %3’e ulaşmamız gerekiyor. ’de bu oran ortalama %0.7, 2012’de ise %0.92 idi. Kaynak: TÜİK

Sosyo-Ekonomik Hedeflere Göre Merkezi Yönetim Bütçesinden Ar-Ge Faaliyetleri İçin Ayrılan Ödenek ve Harcamalar, Harcamalar ve GSMH İçerisindeki Pay Sosyo-ekonomik hedefler (milyon TL) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 (*) TL Pay % % Yeryüzünün keşfi ve kullanımı 91 4 61 2 113 3 122 145 169 Çevre 47 52 56 90 81 96 Uzayın keşfi ve kullanımı 21 1 32 49 36 51 Ulaşım, telekomünikasyon ve diğer altyapılar 45 35 26 27 33 Enerji 59 69 92 95 100 120 Endüstriyel üretim ve teknoloji 235 10 403 11 368 8 384 9 466 Sağlık 87 124 74 67 76 Tarım 82 148 152 149 171 Eğitim 58 57 68 66 71 Kültür, eğlence, din ve kitle iletişim - Siyasi ve sosyal sistemler, yapılar ve süreçler 18 29 23 48 70 Genel bilgi gelişimi: Ar-Ge (Genel Üniversite Fonlarından finanse edilen) 942 39 1.430 40 1.587 42 2.009 2.122 1.967 41 Genel bilgi gelişimi: Ar-Ge (diğer kaynaklardan finanse edilen) 247 286 302 435 496 503 Savunma 489 20 920 853 906 792 974 Toplam 2.427 3.612 3.786 4.426 4.523 4.770 Toplam / GSMH (%) 0,26 0,38 0,34 0,32 0,31 Merkezi Yönetim Bütçesinden Ar-Ge faaliyetlerine yapılan harcamalar GSMH’nin toplamda %0.3’ü seviyesinde seyrediyor. Benchmark aldığımız Güney Kore’de bu oran %1, toplam Ar-Ge harcamaları / GSMH oranı da %3.2 seviyesinde. Dünya’daki diğer başarılı örneklerde de Ar-Ge harcamalarının 3’te 2’sini özel sektör yapıyor, ancak devletin katkısı 3’te 1’in altına düşmüyor, yani gelişmiş ülkelerde merkezi yönetim bütçesinden GSMH’ye oranla %1’lik bir kaynak aktarımı devam ediyor.

Türkiye’de Ar-Ge Teşvik Mevzuatı
Teşvik Konusu Detayı Ar-Ge İndirimi Gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenillk harcamalarının tamamı ile 500 ve üzerinde tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamasının bir önceki yıla göre artışının %50’sı kazancın tespitinde indirim konusu yapılır. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Ar-Ge ve destek personelinin ücretleri doktoralı olanlar için %90, diğerleri için % 80 gelir vergisinden müstesnadır. Ar-Ge ve destek personelinin, ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisinin; doktoralı olanlar için % 90'ı, diğerleri için % 80'i tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir. Sigorta Primi Desteği Ar-Ge ve destek personeli ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin %50’si her bir çalışan için beş yıl süreyle Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Teknogirişim Sermayesi Desteği Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından, üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok beş yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için bir kerelik Türk Lirasına kadar teknogirişim sermayesi desteği hibe olarak verilir. Damga Vergisi İstisnası Her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmaz. Ar-Ge teşvik mevzuatının Ar-Ge indirimi Gelir Vergisi Stopajı teşviği, Sigorta Primi Desteği, Teknogirişim Sermaye Destekleri ve Damga Vergisi indirimi olmak üzere 5 ana unsurdan oluştuğunu görüyoruz. (Detaylı bilgiler sonraki 2 slide’da özetleniyor.)

Seçilmiş Ülkelerde Ar-Ge/İnovasyon Teşvikleri (1)
Alan İçerik A.B.D. Ar-Ge Toplam AR-GE harcamalarına yüzde vergi indirimi. Çin Ar-Ge İnovasyon Nitelikli Ar-Ge harcamaları için % 150 süper indirim. Yüksek/yeni teknolojili şirketlere % 15 kurumlar vergisi indirimi. Nitelikli teknoloji transferi için vergi muafiyeti. Nitelikli yabancı yatırımlı Ar-Ge merkezlerine ithalat vergisi, KDV ve ithal Ar-Ge ekipmanlarında tüketim vergisi istisnası (31 Aralık 2015’ten itibaren) Japonya KOBİ'ler için toplam AR-GE harcamalarına yüzde 12 vergi indirimi. Büyük firmalar için toplam AR-GE harcamalarında yüzde 8-10 vergi indirimi. Almanya Seçilmiş Ar-Ge projelerinde yüzde 50'ye varan nakit desteği (KOBİ'ler için bu oran daha da artabiliyor) ABD ve Japonya Ar-Ge harcamalarına yönelik muhtelif kurumlar vergisi indirimleri sağlıyor. Çin nitelikli Ar-Ge harcamaları için %150 oranında süper vergi indirimi sunuyor, nitelikli teknoloji transferi ve nitelikli yabancı yatırımlı Ar-Ge merkezlerine de çeşitli vergi avantajları sağlıyorlar. Almanya ise seçilmiş Ar-Ge projelerine ve nitelikli yüksek teknoloji ürünlerine %50 nakit deteği sağlarken, KOBİ’lere daha yüksek oranlarda destek veriyor. Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013)

Alan İçerik Fransa Ar-Ge OECD ülkelerinde en cömert Ar-Ge teşviklerini sağlayan ülke. 1. yıl %40, 2. yıl %35 ve sonraki yıllar için %30 Ar-Ge vergi indirimi. Federal bir laboratuvarla işbirliği için yapılan tüm Ar-Ge harcamalarında %60’lık indirim. İngiltere Büyük firmalar için %150, KOBİ’ler için %225 süper indirim. KOBİ’lerin zarar etmesi durumunda Ar-Ge vergi kredisini nakit olarak %24 oranında alması. Brezilya İnovasyon Toplam Ar-Ge harcamaları için %160 süper indirim. Eğer firma proje için görevlendirdiği araştırmacı sayısını her sene yüzde 5'e kadar arttırırsa süper indirim oranı yüzde 170'e, yüzde 5'ten çok arttırırsa yüzde 180'e çıkıyor. Patent geliştirme aşaması için patent alındıktan sonra extra yüzde 20 daha indirim veriliyor. Fransa OECD grubunda Ar-Ge teşviklerinde en cömert ülkelerden biri. Ar-Ge harcamalarına 1.yıl %40, 2. yıl %35 ve diğer yıllar için %30 vergi indirimi sağlıyor. Federal laboratuvarlarla işbirliği içerisinde yapılan harcamalarda bu indirim oranı %60’ı bulabiliyor. İngiltere ve Brezilya da sırasıyla % ve %160’lık süper indirimlerle Ar-Ge’ye teşvik veriyorlar. Brezilya araştırmacı sayısı ve patent/faydalı model gelişimine çok daha agresif teşvikler sağlıyor. Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013)

Alan İçerik İtalya Ar-Ge AR-GE yoğunluklu start-up şirketlerine yapılan yatırımlara yüzde vergi indirimi Araştırmacı istihdam eden şirketlere istihdam maliyetlerinde yüzde 35 vergi indirimi Hindistan Biyoteknoloji veya imalat ürünleri üretimini kapsayan kurum içi Ar-Ge harcamalarında %200 süper indirim. Ürün Geliştirme Süper kesinti haricindeki ürünlerde Ar-Ge harcamaları için %100 indirim. Kanada Toplam Ar-Ge harcamalarına yüzde 15 vergi indirimi. Şehirden şehire değişen yüzde 4,5 ve yüzde 35 arasında değişen vergi teşvikleri İspanya Toplam Ar-Ge harcamalarına yüzde 25 vergi indirimi. Nitelikli araştırmacı istihdam eden şirketlere istihdam maliyetlerinde yüzde 17 vergi indirimi Tasarım Patent, dizayn, know-how gelirlerinin yüzde 50'si vergiden muaf. İtalya yaptığı uygulamalarla girişimci (start-up) şirketlerini ve Ar-Ge merkezlerini destekliyor. Hindistan belli endüstrilerdeki Ar-Ge harcamalarına %200 süper indirim sağlıyor. Buna ek olarak belli segmentlerdeki ürün geliştirme uygulamalarına da ek teşvikler sunuyor. Kanada farklı şehirlerde farklı avantajlar sağlarken, İspanya da bilhassa nitelikli araştırmacı ve nitelikli ürünlere yönelik kapsamlı Ar-Ge teşvikleri sağlıyor. Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013)

Alan İçerik Meksika Ar-Ge Projelere göre değişmek kaydıyla yüzde arasında nakit desteği Güney Kore KOBİ'lerin Ar-Ge harcamaları için mevcut yılda yüzde 25, 3 senenin ortalamasını aşan AR-GE harcamaları için yüzde 50 vergi indirimi KOBİ'lerde Seçilmiş projeler için yüzde 30 vergi indirimi Büyük firmaların AR-GE harcamaları için mevcut yılda yüzde 8, 3 senenin ortalamasını aşan AR-GE harcamaları için yüzde 40 vergi indirimi Hollanda Araştırmacı istihdam eden şirketlere istihdam maliyetlerinde yüzde vergi indirimi İstihdam maliyetleri haricindeki toplam Ar-Ge harcamaları için % 154 süper indirim. İrlanda %25 oranında Ar-Ge vergi indirimi. Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan binalarda %25 vergi indirimi uygulaması. İsrail Öncelik alanındaki şirketlerde %25 yerine %6-12 vergi oranı Öncelik alanında bulunan şirketlerin kendi üretim tesislerinde yatırım yapmak üzere Yatırım Merkezi tarafından yatırımın %20’si oranında hibe. Meksika projelere ve ürünlere göre doğrudan %80’e varan nakit destekleri sağlarken, Güney Kore ise sonraki slide’larda daha detaylı aktaracağımız gibi belli sektörlerdeki Ar-Ge harcamalarına %50’ye varan vergi indirim avantajını uzun vadeli programlar şekilde sağlıyor. Hollanda Ar-Ge istihdam maliyetlerine süper indirimler uygularken, İrlanda ve İsrail de öncelikli sektörlerde önemli vergi avantajları ve yatırımlar üzerinden vergi kredileri/hibeleri sağlıyorlar. Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013)

Alan İçerik Tayland Ar-Ge Tayland’lı Ar-Ge hizmeti sağlayıcılardan alınan desteklerde %200’lük süper indirim Singapur dönemi içerisinde yapılan nitelikli Ar-Ge harcamaları için % oranında değişen süper vergi indirimleri 31 Mart 2015’e kadar Ekonomi Geliştirme Kurulu tarafından kabul edilen projelerdeki Ar-Ge harcamalarına %200 vergi indirimi Filipinler Ar-Ge faaliyetlerinde görev alan girişimciler için 4 yıla kadar «Gelir Vergisi Tatili» Malezya Tasarım Değer yaratmaya yönelik araştırmalar neticesindeki ürün ve tasarımlar, 5 yıl içerisinde ticarileşene kadar %50’lik vergi muafiyeti Singapur, Filipinler, Malezya gibi UzakDoğu ülkeleri de Ar-Ge / İnovasyon yarışında öne çıkmak için oldukça cazip teşvikler uyguluyor. Kaynak: Deloitte Global R&D Survey (2013)

İngiltere, Hollanda, Singapur İngiltere, Brezilya, Singapur
Seçilmiş Ülkelerde Yüksek Katma Değer Yaratmadaki 4 Ana Unsura Yönelik Teşvik Mevzuatı Ar-Ge İnovasyon Patent – Faydalı Model? Tasarım – Ürün Geliştirme İngiltere, Hollanda, Singapur  Ar-Ge harcamalarına yönelik % oranında süper vergi indirimleri İngiltere, Brezilya, Singapur  Ar-Ge harcamaları paralelinde belirlenen inovasyon projelerine yönelik % indirim, bu projelerdeki istihdamın artması durumunda oran % ’e çıkıyor İngiltere, Brezilya Patent geliştirme aşaması için patent alındıktan sonra extra yüzde 20 daha indirim veriliyor. Patent ve faydalı modellerden elde edilen gelirler gelir vergisinden ve tüm vergilerden tamamen muaf Malezya, Hindistan  Süper kesinti haricindeki ürünlerde Ar-Ge harcamaları için %100 indirim. 4 ana unsurda baktığımızda, Ar-Ge, İnovasyon, Marka-Patent-Faydalı Model, Tasarım / Ürün Geliştirme kulvarlarında seçilmiş ülkelerin teşvik uygulamaları örnek alınabilecek şekilde öne çıkıyor.

Ajanda Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Görünüm Dış Ticaretimizde Gelişmeler & 2023 Hedefleri Yüksek Katma Değer için Ar-Ge, İnovasyon, Tasarım, Markalaşma Güney Kore Karşılaştırmalı Analizi Ar-Ge, İnovasyon Teşvikleri ve Çeşitli Ülkelerden Örnekler KOBİ Destek ve Teşviklerine Dair Yapının Değerlendirilmesi Öneriler (A. Genel Öneriler, B. Spesifik Öneriler) Sayın Bakanım, Şimdi KOBİ destek ve teşvikleri hakkında görüşlerimizi paylaşmak istiyorum.

KOBİ Destek ve Teşvikleri
KOBİ Destekleri -KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) -TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı) -TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) -Kalkınma Ajansları -Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı -Çevre ve Şehircilik Bakanlığı -Ekonomi Bakanlığı -Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı * KOBİ Teşvikleri -Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (Küçük Sanayi Siteleri, Endüstri Bölgeleri, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Organize Sanayi Bölgeleri Teşvikleri) -Ekonomi Bakanlığı (Yatırım Teşvik, Serbest Bölgelere Vergisel Teşvik-3218 sayılı kanun) -Kültür ve Turizm Bakanlığı (5225 sayılı kültür yatırım ve girişimlerini teşvik kanunu) --İŞKUR (Aktif İstihdam Programları, Pasif İstihdam Programları (İşsizlik Sigortası, Ücret Garanti Fonu, Kısa Çalışma Ödeneği, İş Kaybı Tazminatı, SGK Prim Teşviki Uygulaması) -Gelir İdaresi Başkanlığı (193 sayılı Gelir Kanunu, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, 3065 sayılı katma değer vergisi kanunu, 4325 sayılı kalkınmada öncelikli bölgelerde yatırımların teşviki, 488 sayılı Damga Vergisi kanunu , 492 sayılı Harçlar Kanunu, 5084 sayılı Yatırımların teşviki kanununda yer alan vergisel teşvikler KOBİ’lere yönelik 8 kuruluş destek sağlarken, KOBİ teşvikleri de farklı 5 kuruluş tarafından sağlanıyor. KOBİ ve Ar-GE Teşvik Mekanizması biraz dağınık bir yapı sergiliyor. * Bakanlıklar alfabetik sıralama ile yer almaktadır.

Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz
(Genel – 1) Şirketlerin tasarım ve ürün geliştirme faaliyetleri harcamalarının Ar-Ge teşviki kapsamı dışında, benzer bir “Tebliğ” ile teşvik edilmesi, Inovasyona yönelik harcamaların kurumlar vergisi matrahından iki katının düşürülmesi Yurtdışında yapılacak marka yatırımlarının kurumlar vergisi matrahından düşürülmesi TASARIM, AR-GE ve INOVASYON Yüksek katma-değerin 4 ana bileşeninden 3’üne yönelik olarak %200’lük bir ‘süper’ vergi indirimi, yurtdışı marka yatırımlarına yönelik vergi indirimi, Belirilenecek nitelikli / ileri teknolojili sektör ve ürünlere yönelik teknoloji transferi ve Ar-Ge harcamalarına destek verilmesi

Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz
(Genel – 2) İhracata Dayalı Büyüme modeli için yüksek-katma değerli odak sektörlerin belirlenmesi ve bu sektörlere TÜBİTAK’ın teknoloji yenileme, teknoloji transferi ve Ar-Ge harcamalarında %75’e varan destek vermesi Yurtdışındaki Ar-Ge Merkezlerinin Türkiye’ye çekilmesi için çeşitli maliyet avantajları ve teşviklerin mutlaka geliştirilmesi Yurtdışından nitelik Ar-Ge personeli istihdamının ve danışmanlık hizmet alımının önündeki engellerin / limitasyonun kaldırılması TASARIM, AR-GE ve INOVASYON Yüksek katma-değerin 4 ana bileşeninden 3’üne yönelik olarak %200’lük bir ‘süper’ vergi indirimi, yurtdışı marka yatırımlarına yönelik vergi indirimi, Belirilenecek nitelikli / ileri teknolojili sektör ve ürünlere yönelik teknoloji transferi ve Ar-Ge harcamalarına destek verilmesi

TEKNOLOJİ ve INOVASYON
Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz (Genel – 3) Her sektöre yönelik teknoloji ve inovasyon desteği için 2’şer üniversitenin görevlendirilmesi, teknoloji transferinin desteklenmesi, Teknoparklarda teknoloji transfer ofisleri Teknoparklarda Sanayi/Üniversite işbirliğinin işlevselleştirilmesi KOBİ’ler için inovasyon destekleme programının oluşturulması ve KOBİ destek & Ar-Ge / Inovasyon mevzuatının tek çatı altında toplanması Üniversite mezunlarına Ar-Ge merkezlerinde çalışma öncesi Ar-Ge yüksek lisans eğitimi verilmesi TEKNOLOJİ ve INOVASYON Tıpkı Güney Kore’de olduğu gibi, - her sektöre yönelik teknoloji ve inovasyon desteği için belli üniversitelerin görevlendirilmesi, teknoloji transferinin desteklenmesi. - Üniversite-Sanayi işbirliğinin işlevselleştirilmesi, - KOBİ’ler için inovasyon destekleme programının ve TİM’in gerçekleştireceği çalışmanın çıktılarına dayanan bir ‘inovasyon endeksi’ ve ödüllendirme mekanizmasının oluşturulması. - KOBİ destek ve Ar-Ge / İnovasyon mevzuatının tek çatı altında toplanması

Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz (Genel – 4) TEKNOLOJİ ve INOVASYON Her sektöre yönelik teknoloji ve inovasyon desteği için 2’şer üniversitenin görevlendirilmesi, teknoloji transferinin desteklenmesi, Teknoparklarda teknoloji transfer ofisleri Teknoparklarda Sanayi/Üniversite işbirliğinin işlevselleştirilmesi KOBİ’ler için inovasyon destekleme programının oluşturulması ve KOBİ destek & Ar-Ge / Inovasyon mevzuatının tek çatı altında toplanması Tıpkı Güney Kore’de olduğu gibi, - her sektöre yönelik teknoloji ve inovasyon desteği için belli üniversitelerin görevlendirilmesi, teknoloji transferinin desteklenmesi. - Üniversite-Sanayi işbirliğinin işlevselleştirilmesi, - KOBİ’ler için inovasyon destekleme programının ve TİM’in gerçekleştireceği çalışmanın çıktılarına dayanan bir ‘inovasyon endeksi’ ve ödüllendirme mekanizmasının oluşturulması. - KOBİ destek ve Ar-Ge / İnovasyon mevzuatının tek çatı altında toplanması

Yüksek Katma Değerli İhracatı Artırmaya Yönelik Önerilerimiz (Genel – 5) Ar-Ge mevzuatının tek çatı altında toplanması. Türkiye’deki Ar-Ge desteklerinin durumunu bütünsel bir anlayışla ve rakip ülkelerdeki Ar-Ge desteklerini göz önünde bulundurarak periyodik olarak karşılaştıracak bir yapının kurulması. Anadolu illerindeki beyin göçünü engelleyecek nitelikli üniversite-sanayi işbirliğini süreci yeniden tasarlanarak güçlendirilmelidir. TEKNOLOJİ ve INOVASYON Rakip ülkeler belirlenmesi Ar-Ge Teşvikleri, İnovasyon yatırım ve destekleri ve KOBİ girişim sermayesi desteklerine yönelik karşılaştırmalı raporların sürekli oluşturulması ve performansın ölçümlenmesi. Dünya çapında faal küresel teknoloji şirketlerinin Ar-Ge merkezlerini Türkiye’ye çekmek için ek avantajlar sağlanması, Üniversite – sanayi eşleşmesi ile inovasyon / Ar-Ge kabiliyetinin ‘tamamının’ belli bölge, şehir ve üniversitelere yoğunlaşmasının ve yurtiçi yurtdışı beyin göçünün kontrol edilmesi.

Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Ürünler
Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 1) Uluslararası NACE-2 sanayi sınıflandırmasında yüksek teknolojili yoğunlukla ürünler kapsamında aşağıdaki ürünler yer almaktadır; 254 Silah ve mühimmat imalatı 26 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 261 Elektronik bileşenler, yarı iletkenler ve devrelerin imalatı 262 Bilgisayar ve çevre ekipmanlarının imalatı 263 İletişim ekipmanlarının imalatı 264 Tüketici elektroniği ürünlerinin imalatı 265 Ölçme, Test, Kontrol ve hassas İzleme ürünlerinin imalatı 266 Tıbbi ve medikal aletlerin imalatı 2733 Kablolamada kullanılan gereçlerin imalatı 2823 Büro makineleri ve ekipmanlarının imalatı 2931 Motorlu kara taşıtları için elektronik donanmaların imalatı 303 hava taşıtları ve uzay araçları ile bunlarla ilgili makinelerin imalatı 304 Askeri savaş araçlarının imalatı 21 İlaç ve eczacılık ürünleri imalatı 6201Yazılım Hizmetleri. vb. Yüksek Teknoloji Yoğunluklu Ürünler

Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler
İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 2) – Destek Programı Alternatif A Uluslararası NACE-2 sanayi sınıflandırmasında yüksek teknoloji yoğunluklu ürünler kapsamında yer alan ürünlerin ihracatının desteklenmesi için özel bir program hazırlanması ve uygulanması. Bu program kapsamında desteklenecek firmalar ihraç edecekleri ileri teknoloji yoğunluklu ürünü kendi üretmelidir. İhraç edilecek ürünün buluşu kendi tarafından yapılmış olabilir veya patenti satın alınarak firma tarafından üretiliyor olabilir. Bu program kapsamında firmalara, aşağıdaki destek unsurları kapsamında her yıl en az dolar olmak üzere bu ürün ihracatlarının yüzde 10’nuna kadar destek verilebilir. Bu programa başvuran ve kabul edilen firmaların yüksek teknoloji yoğunluklu ürünlerinin ihracatında aşağıdaki desteklerin sağlanması;

a. Prestij fuarlara (yılda çok kez) katılım desteği
Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 2) – Destek Programı Alternatif A ... devamı a. Prestij fuarlara (yılda çok kez) katılım desteği b. Özel nitelikli alım heyetleriyle eşleştirme ve buna yönelik faaliyetlerin desteklenmesi (küresel 5 büyük alıcı ile) c. Uluslar arası kamu/özel ihalelerine katılım desteği d. Teminat mektubu desteği, müşavirlik hizmetleri satın alma desteği e. Pazar araştırma, lojistik, taşıma destekleri f. İhale teklifi için kur garantileri, (Eximbank özel programı) g. Yurtdışı ofis desteği h. Pazarlama, tanıtım, iletişim, sponsorluk faaliyeti destekleri i. Küresel perakende satış kanallarına katılım desteği j. Alıcı kredisi destekleri (Eximbank özel programı) k. Uluslararası patent alımı destekleri

Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler
İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 3) – Destek Programı Alternatif B 5746 sayılı ARGE faaliyetlerinin desteklenmesi hakkında kanun kapsamında ARGE merkezleri kurulmaktadır. Bu ARGE merkezlerindeki araştırma faaliyetleri ile geliştirilen ve yurtiçinden patenti alınarak üretilip ihraç edilen ileri teknoloji yoğunluklu ürünlerin ihracatının desteklenmesi. Bu program kapsamında desteklenecek firmalar ihraç edecekleri ileri teknoloji yoğunluklu ürünü kendi üretmelidir. Bu program kapsamında firmalara, aşağıdaki destek unsurları kapsamında her yıl en az dolar olmak üzere bu ürün ihracatlarının yüzde 10’nuna kadar destek verilebilir. Bu programa başvuran ve kabul edilen firmaların yüksek teknoloji yoğunluklu ürünlerinin ihracatında aşağıdaki desteklerin sağlanması;

Prestij fuarlara (yılda çok kez) katılım desteği
Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 3) – Destek Programı Alternatif A ... devamı Prestij fuarlara (yılda çok kez) katılım desteği Özel nitelikli alım heyetleriyle eşleştirme ve buna yönelik faaliyetlerin desteklenmesi (küresel 5 büyük alıcı ile) c. Uluslararası kamu/özel ihalelerine katılım desteği d. Teminat mektubu desteği, müşavirlik hizmetleri satın alma desteği e. Pazar araştırma, lojistik, taşıma destekleri f. İhale teklifi kur garantileri, (Eximbank özel programı) g. Yurtdışı ofis desteği h. Pazarlama, tanıtım, iletişim, sponsorluk faaliyeti destekleri i. Küresel perakende satış kanallarına katılım desteği j. Alıcı kredisi destekleri (Eximbank özel programı) k. Uluslararası patent alımı destekleri

Destek Programının Uygulanması
Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 4) – Uygulama Destek Programının Uygulanması Yüksek teknoloji yoğunluklu ürünlerin ihracatının desteklenmesi için özel olarak yönetilecek ve uygulanacak bir program (Turquality benzeri) hazırlanmalıdır. Bu program kapsamında başvuran firmalar için katılım kriterleri oluşturulmalı, firmalar 3-5 yıl boyunca yoğun olarak desteklenmeli, başarı kriterleri konularak performansları izlenmeli, program içinde devamları performanslarına göre olmalıdır. Program için her yıl Türkiye’nin ileri teknoloji yoğunluklu ürün ihracatı hedefinin en az yüzde 5’i kadar kaynak ayrılmalı ve kullandırılmalıdır.

Diğer Destek Unsurları
Yüksek Teknolojili Yoğunluklu Ürünler İhracat Destekleri İçin Öneriler (Spesifik – 4) – Uygulama Bu programlar içinde yer alacak firmalara aşağıdaki destek alternatiflerinin de verilmesi değerlendirilmelidir; İhracat satışlarından elde edilen gelirler için kurumlar vergisi istisnası uygulanması, Bu ürünleri üreten ve ihraç eden firmaların otomatik olarak “onaylanmış ihracatçı” statüsüne alınması, Bu sınıflama içinde yer alan ürünleri üreten ve ihraç eden firmalar için KDV iadesi ve DİR uygulamalarında teminat istisnası (KGF tarafından karşılanması), kullandıkları ihracat kredilerinde teminat istisnası (KGF Eximbank kefaleti), kredi faiz indirimi Bu ürünlerin üretiminde kullanılan yurtiçi girdilerde ödenen KDV için istisna uygulanması, Bu ürünlerin ihracatından doğan KDV iadesinin kaynağında yapılması (ödeme ve iade işlemi olmaması) Bu ürünlerin ihracatından doğan KDV iadesinin misli ile (yarım katı, bir katı vb) yapılması, Üçlü patent alınan ürünün yeni ARGE harcamalarının üç yıl boyunca ihracat tutarının yüzde 50’sine kadar karşılanması. Diğer Destek Unsurları

Firmaların Tasarım Faaliyetlerinin
(Yatırımlar Ve Harcamalar) Desteklenmesi (A) Türkiye’de Faaliyet Gösteren Ve Yurtdışında Kendi Tescilli Markası İle Satış Yapan Şirketlerin Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi İstihdam edilen tasarımcıların brüt maaş giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları İstihdam edilen tasarımcıların yurtdışı eğitim giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla $ İstihdam edilen tasarımcıların yurtdışı fuar ve lansman etkinliklere katılım giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları Tasarım ofisi ve modelhanelerde numune ve prototip üretiminde kullanılacak makine ve ekipman yatırımlarında KDV ve gümrük vergisi istisnası; prototip üretim makineleri, bilgisayarlı tasarım ekipmanları, kalite kontrol ekipmanları vb. Tasarım faaliyetlerinde kullanılacak yazılımların satın alma ve/veya kiralama giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları

(Yatırımlar Ve Harcamalar) Desteklenmesi (A) Tasarım konusunda alınacak yurtiçi ve yurtdışı en az 6 ay süreli danışmanlık hizmetleri giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları Marka, patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları ile markaların yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları Model/nunume/hızlı prototip üretiminde kullanılacak yılda en fazla ABD Dolar ithal sarf malzemelerinde gümrük vergisi istisnası Tasarımların yurt dışı pazarlarda tanıtılması amacıyla gerçekleştirecekleri görsel ve yazılı tanıtım giderleri, sergi, bienal, tasarım fuarı, tasarım yarışması katılımları ve organizasyonları ile bu faaliyetlerin tanıtımına ilişkin harcamaları % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları tutarında desteklenir. Türkiye’de Faaliyet Gösteren Ve Yurtdışında Kendi Tescilli Markası İle Satış Yapan Şirketlerin Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi

(Yatırımlar Ve Harcamalar) Desteklenmesi (B) Türkiye’de Faaliyet Gösteren, Yerli Ve /Veya Yabancı Markalar İçin Fason Üretim Yapan/Yaptıran Şirketler İle Yurtiçinde Kendi Markası İle Satış Yapan Şirketlerin Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi a. İstihdam edilen tasarımcıların ve ürün geliştirme personelinin brüt maaş giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları b. İstihdam edilen tasarımcıların ve ürün geliştirme personelinin yurtdışı eğitim giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla $ c. İstihdam edilen tasarımcıların yurtdışı fuar, lansman ve benzeri etkinliklere katılım giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları d. Tasarım merkezi, inovasyon merkezi, modelhane içinde numune/prototip üretiminde kullanılacak makine ve ekipman yatırımlarında KDV ve gümrük vergisi istisnası; numune üretim makineleri, bilgisayarlı tasarım ekipmanları, kalite kontrol ekipmanları vb.

(Yatırımlar Ve Harcamalar) Desteklenmesi (B) e. Tasarım faaliyetlerinde kullanılacak yazılımların satın alma ve/veya kiralama giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları f. Tasarım konusunda alınacak yurtiçi ve yurtdışı en az 6 ay süreli danışmanlık hizmetleri giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları g. Marka, patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları ile markaların yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla ABD Doları h. Model/numune/hızlı prototip üretiminde kullanılacak yılda en fazla ABD Dolar ithal sarf malzemelerinde gümrük vergisi istisnası ile desteklenir. Türkiye’de Faaliyet Gösteren, Yerli Ve /Veya Yabancı Markalar İçin Fason Üretim Yapan/Yaptıran Şirketler İle Yurtiçinde Kendi Markası İle Satış Yapan Şirketlerin Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi

Teşekkürler. www.tim.org.tr | www.timtv.com.tr twitter.com/turkihracat
facebook.com/IhracatcilarMeclisi

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim