TÜBERKÜLOZ tarihçesi, patogenezi ve klinik bulguları

... konulu sunumlar: "TÜBERKÜLOZ tarihçesi, patogenezi ve klinik bulguları"— Sunum transkripti:

1 TÜBERKÜLOZ tarihçesi, patogenezi ve klinik bulguları

2 Dünyada yıllık insidens yüzbin’ de 143
Mycobacterium tuberculosis insanlardaki en yaygın, en çok hastalık yapan ve en çok öldüren mikrobiyal patojendir Dünya nüfusunun 1/3’ü M.tuberculosis ile infekte Her yıl 8-9 milyon yeni olgu eklenmekte Her yıl 1,5-2 milyon kişi ölmekte Önlenebilir ölümlerin % 25’ini oluşturmakta Dünyadaki olguların %95’i ve ölümlerin %98’i gelişmekte olan ülkelerdedir Dünyada yıllık insidens yüzbin’ de 143

3 ÖLÜM NEDENLERİ İskemik kalp hastalığı Serebrovasküler hastalık ASYE
İshal Perinatal hastalık KOAH TÜBERKÜLOZ Kızamık Trafik kazası Akciğer kanseri

4 vertebra tüberkülozu bulguları saptanmıştır
Mısır mumyalarında vertebra tüberkülozu bulguları saptanmıştır

5 M.Ö Hipokrat hastalığın evrelerini ve değişik şekillerini tanımlamıştır Fitizis = ben tükeniyorum Aristo (M.Ö ) hastalığın bulaşıcı olduğunu düşündü

6 Robert Koch 1882 yılında hastalığın etkeni olarak M
Robert Koch 1882 yılında hastalığın etkeni olarak M.tuberculosis’i saptadı 1894 de tüberkülini buldu 1918’ de Mendel ve Mantoux deri içi testleri teşhis için ortaya attı

7 Jorgen Lechman 1944 – PAS Selman Waksman ve Albert Schatz 1944 – Streptomisin Gerhard Domagk 1952 – INH 1953 Pirazinamid 1964 Etambutol 1965 Rifampisin

8 Türkiye’ de tüberküloz
İlk verem savaş teşkilatı 1923’ de Prof.Dr.Tevfik Sağlam tarafından kurulmuştur 1925’ de İstanbul Verem Mücadele Derneği kurulmuştur İlk sanatoryum 1923’ de Büyükada’ da açılmıştır İlk Fitizyoloji kürsüsü Ord.Prof.Dr.Tevfik Sağlam tarafından açılmıştır

9 Ulusal Hastalık Yükü – Maliyet Etkililik Çalışması 2000

10 Ulusal Hastalık Yükü – Maliyet Etkililik Çalışması 2000

11 Mycobacterium Tuberculosis
Düz çubuk ya da hafifçe kıvrık biçimde C da ürer Zorunlu aerob Fakültatif intrasellüler Endo veya ekzotoksini yoktur

12 Hücre duvarı özellikleri
A: Plazma membran B: Komplex polimer C: Peptidoglikanlar D: Arabinogalaktan E: Mikolik asit H: Lipoarabinomannan(LAM) G: Glikolipid G * E H B D C * A

13 M. Tuberculosis’in bulaşma yolları
Solunum yolu ile oluşan damlacık çekirdeği ile bulaşır İnfeksiyonu başlatan 1-3 basil içeren, 1-5 µm boyutundaki damlacıklardır

14 Bulaşmayı etkileyen faktörler
Kavite Balgamdaki basil sayısı Balgamın aerosol oluşturması Konuşma (200 basil) Öksürük (3500 basil) Hapşırık ( basil) Basilin canlılığı Basilin virülansı Havalandırma Ultraviyole, güneş ışığı, ısı Kaynağa yakın olma Basil kaynağı ile geçirilen süre Yaş İmmunite Önceden infeksiyon geçirmesi Kaynak hasta Ortam Hedef kişi

15 Yayma (+) 1 hasta 10-20 kişiyi infekte eder

16 Non immun savunma mekanizmaları
Basil (+) akciğer tüberkülozu hastası İlk karşılaşma Non immun savunma mekanizmaları % 70 yeterlidir % 30 yetersizdir Basil uzaklaştırılır İnfeksiyon başlamaz İnfeksiyon başlar

17 Tüberküloz patogenezi -1
Basil inhale edilir Alveolar makrofajların içine alınır Alveolar makrofaj içinde çoğalmaya devam eder (Gohn odağı) Hiler lenf bezlerine ulaşır (Gohn kompleksi) Oradan sistemik dolaşıma katılır Kanlanması en iyi olan organlara yerleşir (Simon odakları) Lenfositlerden salgılanan sitokinler makrofajları aktif hale getirir Makrofaj basili yok eder Hastalık kontrol altına alınır Vücut direnci düşünce dormant basiller aktive olur (Simon odakları) Primer tbc Post-primer tbc

18 Tüberküloz patogenezi - 2
fagozom TNF-a Alveol makrofajı M.tbc CD 4 IL-1 F CD 4 IFN- g CD 4 MHC II Ag Fagozom Lizozom Reaktif oksijen ve reaktif nitrojen ara ürünleri, lizozomlarda enzim yapımında artış, 1,25 dihidrokolekalsiferol oluşumu

19

20 Non immun savunma mekanizmaları
Basil (+) akciğer tüberkülozu hastası İlk karşılaşma Non immun savunma mekanizmaları % 70 yeterlidir % 30 yetersizdir Basil uzaklaştırılır İnfeksiyon başlamaz İnfeksiyon başlar İmmun savunma mekanizmaları % 95 yeterlidir % 5 yetersizdir % ömür boyu sessizliğini korur. (dormant basiller) % Geç progresyon =Reaktivasyon tbc =Erişkin tipi tbc Progresif Primer tbc Miliyer tbc

21 GRANÜLOM Ortada kazeifikasyon nekrozu Epiteloid histiositler ve Langhans tipi dev hücreler Lenfositler ve monositler Fibroblastlar

22 Tüberküloz kliniği (Primer tüberküloz)
%65 asemptomatik En sık belirti ateş (subfebril) İştahsızlık, yorgunluk, oyun oynamakta isteksizlik, kilo alımında yavaşlama veya kilo kaybı Hafif öksürük Çocuk ne kadar büyükse klinik bulgular o kadar belirgindir Eritema nodozum (> 7 yaş)

23 Post-primer tüberkülozun kliniği
Akciğer tüberkülozu (%85) İmmundirençte azalma yapan bir durum Kuru öksürük Hemoptizi Ateş Gece terlemesi Kilo kaybı

24 Tüberküloz reaktivasyonuna yol açan sebepler
HIV infeksiyonu (100 kat ) Bağışıklığı baskılayan tedaviler Lösemi Lenfoma Kronik malabsorbsiyon (2,6 kat) Diabetes mellitus (3 kat) Silikozis (30 kat) Kronik böbrek yetersizliği (10-25 kat) Gastrektomi (2-5 kat) Sigara (3 kat) Dünyadaki HIV (+) lerin %50 si tbc (+)

25 BÜYÜK KENTLER ve TÜBERKÜLOZ
YÜKSEK NÜFUS YOĞUNLUĞU EŞİTSİZLİKLER KÖTÜ SOSYO-EKONOMİK DURUM KÖTÜ ALTYAPI KÖTÜ SAĞLIK KOŞULLARI YÜKSEK HIV PREVELANSI

26 Hapishaneler de Tüberküloz
photo by Sergei Gitman © 1998 PHRI Dünya da 8-10 milyon mahkum var. Yılda 4-6 kez değişiyor. TB toplumdakinin katı sık. Bazı ülkelerde Tüberküloz ‘un %25’ i hapıshanelerde Geç tanı, yetersiz tedavi,kalabalık yaşam,kötü havalanma, artmış infeksiyon riski

27 Ekstrapulmoner tüberküloz
Akciğer dışı tüberküloz (%15) Lenfadenit tüberküloz (%40) Plevra tüberkülozu (%20) Kemik eklem tüberkülozu ve Pott absesi (%10) Genitoüriner tüberküloz (%7) Miliyer tüberküloz (%7) Menenjit tüberküloz (%5) Gastrointestinal tüberküloz (%5) Larenks tüberkülozu Deri tüberkülozu

28 Lenfadenit tüberküloz
En sık ekstrapulmoner tüberküloz şekli Genç erişkinlerde Boyun lenf nodları Ağrısız, lastik kıvamında lenfadenopati Drene olabilir (scrofuloderma) PPD aşırı pozitiftir

29

30

31

32

33

34 Tüberküloz plörezi Daha çok genç erişkinlerde
Lokal semptomlarla (ateş, yan ağrısı) akut başlangıç Genel semptomlarla (kırıklık, yorgunluk, terleme, kilo kaybı) sinsi başlangıç Orta derecede sıvı toplanır

35

36

37 Kemik ve eklem tüberkülozu
Lokal ağrı, hareket kısıtlılığı %50 omurgada, %15 kalça, %15 diz

38 Diskler arasında daralma
Vertebrada anteriorda yıkım Paraspinal abseler (soğuk abse) Gibbus deformitesi

39

40

41

42 Genito-üriner tüberküloz
Prostatit ve prostat büyümesi, epididimit, orsit, bazen ağrısız skrotal kitle. Sık idrara çıkma, dizüri Steril piüri Tekrarlayan böbrek taşları Sebebi açıklanamayan ateş İnfertilite, adet düzensizlikleri

43 Miliyer tüberküloz Ateş, dispne, takipne, taşikardi, siyanoz ile akut tablo Kilo kaybı, ateş, halsizlik, öksürük, dispne, baş ağrısı ile kronik tablo HM, SM Göz dibinde koroidal tüberküller görülür (%30-60) Mortalite %25 %30 menenjit görülür

44 Menenjit tüberküloz Bebekler ve çocuklarda
EVRE 1: Davranış değişiklikleri, baş ağrısı, irritabilite, kusma EVRE 2: Oryantasyon bozukluğu, kafa çiftleri tutulumu, ekstremitelerde parezi EVRE 3: Koma Mortalite %20-25

45 Perikard tüberkülozu Çok seyrek görülür Dispne, ortopne, göğüs ağrısı
Perikard tamponadı bulguları Fibrozisle iyileşir----konstriktif perikardit

46

47 Deri tüberkülozu (Lupus vulgaris)
En sık baş ve boyun bölgesi tutulur

48

49

50

51

52

53