TÜRKİYE'DE YEREL YÖNETİMLER TARAFINDAN SUNULAN EVDE BAKIM HİZMETLERİ

... konulu sunumlar: "TÜRKİYE'DE YEREL YÖNETİMLER TARAFINDAN SUNULAN EVDE BAKIM HİZMETLERİ"— Sunum transkripti:

1 TÜRKİYE'DE YEREL YÖNETİMLER TARAFINDAN SUNULAN EVDE BAKIM HİZMETLERİ
Ezel ESATOĞLU Ceyhun ÖZDEMİR Özdemir ve Esatoğlu 2014 1 1 1

2 Özdemir ve Esatoğlu 2014 2 2

3 Evde Bakım Hizmetleri Kavramı,
Bu Çalışmada Evde Bakım Hizmetleri Kavramı, Evde Bakım Hizmeti Sunulan Başlıca Hasta Grupları, ve Yerel Yönetimler ile ilgili kısaca bilgi verilmiş, Türkiye'de Yerel Yönetimler Tarafından Sunulan Evde Bakım Hizmetleri hakkında durum değerlendirmesi yapmak amaçlanmıştır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 3 3 3 3

4 Çalışmada il belediyeleri tarafından;
Çalışmanın evrenini Türkiye de bulunan 81 il belediyesi oluşturmaktadır. Çalışmada il belediyeleri tarafından; Evde bakım hizmeti verilip verilmediği, Hizmet verilmesi durumunda verilen hizmet çeşitliliği, Büyükşehir statüsündeki belediyelerin evde bakım hizmeti sunum çeşitliliği araştırılarak, Özdemir ve Esatoğlu 2014 4 4 4

5 Hizmet veren Belediyelerde Hizmet verme şartları,
Verilen hizmetin kapsamı ve içeriği, Ne kadar süredir evde bakım hizmeti verildiği, Kaç personel ile hizmet verildiği ve çalışan personelin nitelikleri, Hizmetin denetiminin kim tarafından yapıldığı, Hizmet sunumunun belediye bünyesinde mi yoksa hizmet alımı yoluyla mı yapıldığı sorularına yanıt aranmştır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 5 5

6 Belediyelerin resmi internet siteleri taranarak bilgi
Araştırma sırasında Belediyelerin resmi internet siteleri taranarak bilgi alınmaya çalışılmış, Ulaşılan bilgiler telefon ile aranarak teyid edilmiş, Hizmet veren belediyelerin yetkililerine araştırma konusu aktarılarak detaylı bilgi alınmıştır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 6 6 6

7 Evde Bakım Hizmetleri Kavramı
Kısaca Bireylerin bakım gereksinimlerinin ev ortamında karşılanması (Karahan ve Güven, 2002;156) olarak tanımlanan evde bakım hizmetleri Hekim, hemşire, psikolog, diyetisyen, fizyoterapist, sosyal hizmet uzmanı, Ev ekonomisti ve bakım destek elemanı İşbirliği ve eşgüdümü ile sürekli...., kapsamlı.., organize bir şekilde verilen koruyucu ve tedavi edici hizmetleri kapsamaktadır. Evde bakım hizmetlerinden yararlanan gruplar çoğunlukla kronik ve yatağa bağımlı hastalar, yaşlılar ve özürlü bireylerdir Özdemir ve Esatoğlu 2014 7 7 7

8 Türkiye’de evde bakımla ilgili ilk proje 1993 yılında Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’nce Ankara, Adana, İzmir ve İstanbul illerinde uygulanmış..... Ancak başarılı olmadığı düşünülerek devam ettirilmemiştir. Günümüzde Sağlık Bakanlığı dışında özel sağlık kuruluşları ve bazı yerel yönetimler tarafından evde bakım hizmeti verilmektedir. Sağlık Bakanlığı evde bakım hizmetlerinin sadece sağlık ayağında hizmet vermektedir. Yerel yönetimlerin bir kısmı hem sağlık hem de sosyal ağırlıklı hizmet vermekte, bir kısmı ise evde bakımın sadece sosyal yönü üzerinde çalışmalarını sürdürmektedir 8 8 8

9 Evde Bakım Hizmet Çeşitleri
Evde Bakım Hizmetlerini Evde Sağlık Bakım Hizmetleri ve Evde Sosyal Bakım Hizmetleri Olarak 2 Başlık Altında ele alabiliriz. Evde Sağlık Bakım Hizmetleri Evde doktor muayenesi, kontrolü ve takibi Evde fizyoterapi, psikoterapi seansları Evde sağlık eğitimi (gebelik, emzirme, hasta bakımı) Evde bebek bakımı, aşı takibi Evde tetkik, tahlil ve röntgen hizmeti verilmesi Evde yara pansumanı, enjeksiyon gibi hizmetleri içine alır Özdemir ve Esatoğlu 2014 9 9 9

10 Evde Sosyal Bakım Hizmetleri
Kişisel bakım (tıraş, banyo, tuvalet ihtiyacı vb.) Yemek yedirilmesi, elbise bakımı, yatağın hazırlanması Gezdirme, alışveriş yapma ve meşguliyet tedavisi Hastaneye götürülmesi ve resmî işlemlerin takibi Özürlülerin özel bakım ve eğitimi Yemeklerin hazırlanması, Ev bakım ve onarımı, kişisel hijyen bakımı, vb. yıllarca süren destek hizmetlerini kapsamaktadır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 10 10 10

11 TÜRKİYE'DE ENGELLİ NÜFUSUN ENGEL GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI
Dünya da ve Türkiye’de Engelli ve Yaşlı Nüfus Sayısı Sürekli Artmaktadır. EYH GN. Müdürlüğü 2013 Yılı verilerine Göre Türkiye’de Engelli Birey Bulunmaktadır. Yaşlı Nufus Oranı ise 1977 yılında toplam nüfusun % 5.4 iken yılında % 7.2 si kadar olacağı öngörülmektedir. TÜRKİYE'DE ENGELLİ NÜFUSUN ENGEL GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI Dil ve Konuşma Görme İşitme Ortopedik Ruhsal ve Duygusal Süreğen Hastalıklar Zihinsel TOPLAM *Bir Kişi Birden Fazla Gruba Dahil Olabileceğinden, Satır Toplamı “TOPLAM” Satırından Büyük Çıkabilir Özdemir ve Esatoğlu 2014 Kaynak: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü 11 11 11 11

12 % 7.2 sinin yemek yeme ihtiyacını
Hacettepe Ün. Nüfus Etütleri Enstitüsünün 2008 yılında yaptığı Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmasında 65 yaş ve üzeri grubun günlük hayata ilişkin aktiviteleri yapabilme becerileri incelendiğinde ; Bu gruba ait nüfusun % 16.6 sının yatağa yatma kalkma becerisini güçlükle veya yardımla yerine getirdiği % 15.4 ünün Giyinme Soyunma ihtiyacını % 7.2 sinin yemek yeme ihtiyacını % 12.7 sinin tuvalete gitme ihtiyacını % 22.1 inin Banyo yapma ihtiyacını % 41.3 ünün Alışveriş yapma işlevini % 36.6 sının Yemek Pişirme işlevini güçlükle veya yardımla yerine getirdiği % 54.7 sinin Günlük ev işlerini yardımsız yerine getiremediği görülmektedir

13 Çizelge 3. Yaşlıların Yaş Gruplarına Göre Günlük Hayata İlişkin Aktiviteleri Yapabilme Becerisi
Artan Yaşlı Nüfus ve Özürlü Birey Sayısı Dikkate Alındığında Evde Bakım Hizmetlerine Olan İhtiyaç Her Geçen Gün Artmaktadır. Evde Bakım Hizmetleri ile Kısa Bir Giriş Yaptıktan Sonra Konunun 2 başlığı olan yerel yönetimlere geçelim Bakalım yerel yönetimler ne dir, Kimdir, Sağlık ve Sosyal alanda neler yapmaktadır? 1313 Özdemir ve Esatoğlu 2014 13 13

14 Yerel Yönetimler Yerel Yönetimler; halkın mahalli ve müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları, görevleri ve yetkileri yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenen kamu kuruluşlarıdır. (Bozkurt ve Ergun, 1998: 259). Tükiye’de yerel yönetim sistemi il özel idaresi, belediye ve köy olmak üzere üç kademelidir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 14 14 14

15 Kaynak: Muhasebat Genel Müdürlüğü
Çizelge Yılı Ocak- Aralık Dönemi Mahalli İdarelerin Fonksiyonel ve Sınıflandırma Düzeyinde Giderleri (1.000 TL) Personel Giderleri Sos. Güv. Kurum Dev.Prim Gid. Mal ve Hizmet Alım Giderleri Faiz Giderleri Cari Transferler Sermaye Giderleri Sermaye Transferi Borç Verme TOPLAM Genel Kamu Hizmetleri Savunma Hizmetleri 20.306 80.809 19.005 87.166 5.924 Kamu Düzeni ve Güvenlik Hizmetleri 13.524 434 Ekonomik İşler ve Hizmetler Çevre Koruma Hizmetleri 20.311 2.640 İskan ve Toplum Refahı Hizmetleri 57.045 74.249 Sağlık Hizmetleri 31.069 11.749 4.118 Dinlenme Kültür ve Din Hizmetleri 74.066 17.356 Eğitim Hizmetleri 7.487 1.002 6.122 8.821 Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım Hiz. 87.711 12.985 801 Kaynak: Muhasebat Genel Müdürlüğü Özdemir ve Esatoğlu 2014 15 15 15

16 Yerel Yönetimlerin 2013 yılı gider kalemleri incelendiğinde; savunma hizmetlerinden sonra en az sağlık ve sosyal yardım hizmetlerine harcama yaptığı görülmektedir. Yerel Yönetimlerin Bütçelerinden Sağlığa Ayırdığı payın genel bütçenin sadece % 1.38’i sosyal yardımlar için ise %1.40 olduğu görülmektedir. Belediye Türlerine Göre Personel Sayıları incelendiğinde; Toplam personel in çalıştığı yerel yönetimlerde çalışan sağlık personeli sayısı sadece olarak görülmektedir.

17 Kaynak: Muhasebat Genel Müdürlüğü (2013)
Şekil 1. Mahalli İdarelerin Fonksiyonel Giderlerinin Toplam Gidere Oranı (%) Kaynak: Muhasebat Genel Müdürlüğü (2013) Özdemir ve Esatoğlu 2014 17 17 17

18 Çizelge 5. Belediye Türlerine Göre Personel Sayıları 2012
Özdemir ve Esatoğlu 2014 18 Kaynak: MİGM, 2013 18 18

19 Özdemir ve Esatoğlu 2014 19 19 19

20 Evde Sıcak Yemek Hizmeti
Çizelge 7. İl Belediyelerinin Evde Bakım Hizmetleri Verme Çeşitliliğine Göre Dağılımı İl Belediyeleri Evde Sıcak Yemek Hizmeti Evde Temizlik Hizmeti Evde Sağlık Hizmeti 1 Ankara X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 20 20 20

21 81 il belediyesi üzerinde yapılan bu çalışmada Türkiye'de yalnızca 27 il belediyesinin evde bakım hizmeti verdiği sonucunu ulaşılmıştır. Bunlardan sadece Ankara, Aydın, Bursa, İstanbul, Mersin ve Samsun İl Belediyelerinin evde sağlık, sıcak yemek, temizlik ve kişisel bakım hizmetlerinin tamamını verdiği belirlenmiştir Balıkesir, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Kırşehir, Kahramanmaraş il belediyelerinin sadece evde temizlik hizmeti verdiği, Bolu, Eskişehir, Denizli, Diyarbakır, Karaman, Kocaeli, Kırklareli, Sakarya ve Tokat İl Belediyelerinin sadece evde sıcak yemek hizmeti verdiği, İzmir Büyükşehir Belediyesinin sadece evde sağlık hizmeti verdiği, Kayseri, Kütahya Niğde ve Trabzon İl Belediyelerinin ise evde sıcak yemek ve temizlik hizmetini bir arada verdiği saptanmıştır.

22 Evde bakım hizmeti veren 27 il belediyesi içerisinde;
% 74.1'inin evde sıcak yemek hizmeti verdiği, % 62.7'sinin evde temizlik hizmeti verdiği, % 29.6'sının evde sağlık hizmeti verdiği ve % 25.9'unun ise evde sıcak yemek, evde temizlik ve evde sağlık hizmetini bir arada verdiği bulgusuna ulaşılmıştır.

23 Çizelge 9. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Çalışan Personelin Sayısal Durumu
Hizmet Veren Personel Sayısı 5—10 11—20 21—30 31 ve Üzeri 1 Ankara X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 23 23 23

24 Çizelge 10. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinin Personel Sayısına Göre Dağılımı
Özdemir ve Esatoğlu 2014 2424 24 24

25 Evde bakım hizmeti veren il belediyelerinin personel sayılarına göre dağılımı incelendiğinde;
Ankara, Antalya, Bursa ve İstanbul Belediyelerinin 30 ve üzeri personel sayısı ile evde bakım hizmeti verdiği görülmektedir. Hizmet Veren İl Belediyelerinin % 44.4’ünün arası personel ile hizmet verdiği, % 37 ’sinin 5-10 arası personel ile hizmet verdiği, % 14.9’ unun ise 31 ve üzeri personel sayısı ile hizmet verdiği görülmüştür.

26 Çizelge 11. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Görev Yapan Personel Durumu
Personel Özellikleri Sos. Hizm. Uzm. Doktor Hemşire FTR Uzm. PDRM Diş Hekimi Diğer 1 Ankara X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 26 26 26

27 Çizelge 12. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinin Personel Türüne Göre Dağılımı
Özdemir ve Esatoğlu 2014 27 27 27

28 Evde bakım hizmeti veren il belediyeleri, hizmet veren personel türüne göre incelendiğinde;
Sosyal hizmet uzman ile hizmet veren belediyelerin, Ankara, Antalya, Aydın, Bursa, İstanbul, İzmir, Mersin ve Samsun Belediyeleri olduğu belirlenmiştir. Evde doktor ve Hemşire Hizmetinin de yine aynı belediyeler tarafından verildiği belirlenmiştir

29 Hizmet veren belediyelerin % 29
Hizmet veren belediyelerin % 29.6'sının sosyal hizmet uzmanı, doktor ve hemşire çalıştırdığı görülmektedir. Psikolojik değerlendirme ve rehberlik hizmeti veren belediye oranı % 18.5, Fizik tedavi hizmeti veren belediye oranı % 14.8 ve Diş hekimliği hizmeti sunan belediye oranının ise, % ile sınırlı kaldığı belirlenmiştir

30 Çizelge 13. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelernde Hizmet Verme Süreleri
Evde Bakım Hizmet Süreleri 1-3 YIL 4-6 YIL 7-9 YIL 10 YIL VE ÜZERİ 1 Ankara X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat 3030 30 30

31 Çizelge 14. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinin Hizmet Verme Süresine Göre Dağılımı
Özdemir ve Esatoğlu 2014 31 31 31

32 Çizelge 15. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Hizmet Sunum Biçimi
Evde Bakım Hizmeti Sunum Şekli Hizmet Belediye Tarafından Veriliyor Hizmet Dışarıdan Satın Alınıyor 1 Ankara X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 32 32 32

33 Evde bakım hizmeti veren il belediyelerinin hizmet verme sürelerine göre dağılımı incelendiğinde;
İl belediyelerinin % 59.2’si 1-3 yıl arası süredir hizmet vermeye başladığı, % 29.7’sinin 4-6 yıldır evde bakım hizmeti sunumu yaptığı, Yanlız; Ankara ve İstanbul B.Şehir Belediyelerinin 10 yıl ve üzeri süredir, Antalya B. Şehir Belediyesinin 7 yıl ve üzeri süredir Evde Bakım hizmeti verdiği belirlenmiştir.

34 Çizelge 16. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinin Hizmet Sunum Şekline Göre Dağılımı
Özdemir ve Esatoğlu 2014 34 34 34

35 Evde Bakım Hizmeti Veren 27 il belediyesinden
% 62.9 unun evde bakım hizmetini belediye kadrolu personelince verdiği, % inin ise hizmet satın alma veya belediye içerisinde belediyeye bağlı ayrı bir şirket kurarak, hizmet sunumunu bu şirket aracılığı ile yerine getirme yoluna gittiği, ancak evde bakım hizmetinin organizasyon ve denetimini kendi kadrolu çalışanları ile yaptığı görülmektedir. Hizmet Satın alma yoluna giden belediyelerin genelde Evde Bakım Hizmetinin sağlık ve sosal yönünü bir arada sunan belediyeler olduğu gözlemlenmiştir.

36 Çizelge 17. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Hizmet Denetim Durumu
Denetim Sağlama Biçimi Sosyal Hizm. Uzmanı Belediye Sağlık İşleri Görevlisi Belediye Sosyal İşler Görevlisi Diğer 1 Ankara X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 36 36 36

37 * Diğer; belediye başkan yardımcısı, yardımlaşma dernek yöneticileri
Çizelge 18. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Hizmeti Denetleyen Personel Dağılımı * Bağzı belediyelerde hizmet denetimini sosyal işler ve sağlık işleri görevlileri beraber yürütmektedir. * Diğer; belediye başkan yardımcısı, yardımlaşma dernek yöneticileri Özdemir ve Esatoğlu 2014 37 37 37

38 Hizmet veren Belediyelerin % 59
Hizmet veren Belediyelerin % 59.2 sinde denetimi belediye sosyal işler görevlisi, % 33.3 ünde denetimin sosyal hizmet uzmanı ile yapıldığı görülmektedir. % 14.9 unda ise hizmet denetimini belediye sağlık işler görevlilerince yapıldığı belirlenmiştir

39 * Bir Büyükşehir Belediyesi Birden Fazla Hizmet Verebilmektedir.
Çizelge 19. Büyükşehir Belediyelerinin Evde Bakım Hizmeti Verme Türüne Göre Dağılımı * Bir Büyükşehir Belediyesi Birden Fazla Hizmet Verebilmektedir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 39 39 39

40 Büyükşehir Belediyelerinin evde bakım hizmeti verme çeşitliliğine göre dağılımı incelendiğinde;
14 büyükşehir belediyesinin (% 46.7) evde sıcak yemek hizmeti verdiği, 12 büyükşehir belediyesi nin (% 40) evde temzilik hizmeti vediği, 8 büyükşehir belediyesinin (% 26.7) evde sağlık hizmeti verdiği, 7 büyükşehir belediyesinin (% 23.3) evde sağlık hizmeti, sıcak yemek ve temizlik hizmetini bir arada verdiği görülmüştür. 13 büyükşehir belediyesinin ise (% 43.3) evde bakım hizmeti vermediği saptanmıştır.

41 Şekil 2. Türkiye'de İl Belediyelerinin Evde Bakım Hizmeti Verme Çeşitliliği
41 Özdemir ve Esatoğlu 2014 41 41

42 Türkiye haritası üzerinde, il belediyeleri evde bakım hizmeti verme çeşitliliğine göre incelendiğinde; Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan 4 il, 4 büyükşehir belediyesinden sadece Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin evde bakım hizmeti verdiği, hizmet içeriğinin ise evde sıcak yemek ve temizlik hizmeti olduğu görülmektedir. Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan 11 il, 3 büyükşehir belediyesinin hiçbirinde evde bakım hizmetinin verilmediği saptanmıştır. Karadeniz Bölgesinde bulunan 15 il, 3 büyükşehir belediyesi içerisinde, Samsun Büyükşehir Belediyesi evde sağlık, evde temizlik ve evde sıcak yemek hizmeti vermektedir. Trabzon Büyükşehir Belediyesi evde temizlik ve evde sıcak yemek hizmeti, Tokat ve Bolu il belediyeleri evde sıcak yemek hizmeti vermektedir. Çankırı ve Çorum il belediyelerinin evde temizlik hizmeti verdiği görülmektedir.

43 İç Anadolu Bölgesinde bulunan 9 il, 4 büyükşehir belediyesinden,
Ankara Büyükşehir Belediyesi evde sağlık bakımı, sıcak yemek ve temizlik hizmetlerini bir arada vermektedir. Kırşehir ve Kayseri Büyükşehir Belediyesi sıcak yemek ve temizlik hizmeti vermekte, Eskişehir, Karaman ve Niğde il belediyelerinin evde sıcak yemek hizmeti verdiği görülmektedir. Kırşehir belediyesi evde bakım hizmetini farklı bir şekilde değerlendirmektedir. Belediye desteği ile kurulan gönüllülük ilkesine dayalı çalışan, adını bölgenin halk ozanı Neşet ERTAŞ’ın bir eserinden alan “Gönül Dağı” yardımlaşma derneği aracılığı ile belediye bütçesine külfet sağlamadan, ihtiyaç sahiplerine evde sıcak yemek, temizlik, tadilat ve sosyal bakım hizmeti vermektedir. Konya Büyükşehir Belediyesi ise diğer örneklerden farklı olarak evde bakım hizmetinin sunumunu kendisi yapmamakla beraber, başvuran ihtiyaç sahibi bireylere ilçe belediyeleri, il sağlık müdürlüğü, kaymakamlık ve sivil toplum kuruluşlarınca evde bakım hizmetinin ulaşmasını koordine ederek denetimini yapmaktadır

44 Marmara Bölgesinde bulunan 5 il 6 büyükşehir belediysinden; İstanbul ve Bursa Büyükşehir Belediyesi evde sağlık, evde temizlik ve evde sıcak yemek hizmeti vermektedir. Sakarya, Kocaeli ve Kırklareli il belediyeleri evde sıcak yemek hizmeti, Çanakkale ve Balıkesir il belediyeleri de evde temizlik hizmeti vermektedir. Ege Bölgesinde bulunan 3 il, 5 büyükşehir belediyesinden; Aydın Büyükşehir Belediyesi kurmuş olduğu AYBA adlı “Aydın Büyükşehir Belediyesi Hizmet Ağı” ile evde sağlık, evde temizlik ve evde sıcak yemek hizmeti vermektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi Türkiye’ de hastane işleten tek belediye olarak Eşrefpaşa Hastanesi Evde Bakım Merkezi aracılığı ile, evde sağlık hizmeti vermektedir. Kütahya Belediyesi evde temizlik ve sıcak yemek hizmeti, Denizli Belediyesi evde temzilik hizmeti vermektedir. Akdeniz Bölgesi; Antalya ve Mersin Büyükşehir Belediyeleri evde sağlık, sıcak yemek ve temizlik hizmeti, Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi evde temizlik hizmeti vermektedir

45 Bölgelere göre en çok Marmara Bölgesi ve İç Anadolu Bölegesi 7'şer adet belediye ile evde bakım hizmeti veren belediyelerin %51.9'unu sınırlarında bulundurmaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, yalnız Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi evde bakım hizmeti vermekte, Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan 14 il belediyesinin hiçbirinde evde bakım hizmeti verilmemektedir.

46 Çizelge 20. Türkiye’de Bulunan İl Belediyelerinin Evde Bakım Hizmeti Verme ve Verilen Hizmetin Çeşitliliğine Göre Dağılımı Özdemir ve Esatoğlu 2014 46 46 46

47 Türkiye geneline göre il belediyelerinin evde bakım hizmeti verme çeşitliliği değerlendirildiğinde;
Belediyelerin sinin evde yemek hizmeti, % 22.2 sinin evde temizlik hizmeti verdiği, % 9.9 unun evde sağlık hizmeti verdiği, % 8.6 sının evde temzilik, sıcak yemek ve sağlık hizmetlerini bir arada verdiği, % 6.2 sinin evde yemek ve temizlik hizmetini bir arada verdiği ve 54 il belediyesinin bu da % 66.7 ye tekabül etmektedir evde bakım hizmeti vermediği saptanmışır

48 Özdemir ve Esatoğlu 2014 4848 48 48

49 Türkiye'de evde bakım hizmetleri üzerine yapılan literatür taramalarında pek çok farklı uzman, farklı yorumlarla kendi görüşünü savunmaktadır. Dünyadaki örneklerine bakıldığında, Belçika, Fransa, İtalya, Portekiz, İspanya ve Birleşik Krallık gibi çok sayıda ülkede evde bakım hizmetlerinin sağlık bileşeni, sağlık hizmetleri sistemine, sosyal bileşeninin ise sosyal sisteme dahil olduğu bir organizasyon yapısı bulunmaktadır. Danimarka, Finlandiya, İsveç gibi ülkelerde karar mercileri evde bakım hizmetini tek bir kurumun sorumluluğunda toplamanın avantajlarını fark etmiştir; o da belediyelerdir. Örneğin Danimarka’da belediyeler 1992 yılından beri evde bakım hizmeti vermektedir. Almanya ve Hollanda, evde hemşirelik ve sosyal bakım hizmetlerini, sigorta tabanlı tek bir fon ile finanse etmektedir. Bu kurumsal aktörlere ek olarak gönüllülerin, derneklerin ve kar amaçlı kurumların da evde bakım hizmetleri sağlanmasında geniş rolü bulunmaktadır (Çoban, 2004). 49 49

50 Bir kısım görüş de, Evde bakım hizmetleri dahil tüm sosyal hizmet uygulamalarının yerel yönetimler tarafından sunulması gerektiğini düşünmektedir. Ankara Büyükşehir Belediyesi temsilcileri kendi işleyişlerini anlatırken, ihtiyaç sahibi başvurmasa bile büyükşehir belediye başkanının şehrin en ufak mahallesinde olan bir sorundan en geç 1 ay içerisinde haberdar olacağını ve gerekli önlemlerinde en hızlı şekilde alınacağı görüşünü savunmaktadır (Seyyar ve Selek Öz, 2010). İhtiyaç sahibi birey farklı organizasyonlara, farklı kurum ve kuruluşlara gidip hizmet talep etmek yerine, tek bir merkez olarak belediyeye başvurabilir. Belediye ihtiyaç sahibine en uygun evde bakım hizmetini en iyi şartlardan verebilecek kurumu organize ederek hizmet sunumunu sağlarken, verilen hizmetin takibini de yapabilir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 50 50

51 Şentürk, ''Belediyeler İçin Sosyal Politika Rehberi'' adlı kitabında, fiziksel erişebilirliğin sağlanması, barınma ve dolaylı gelir desteği, evde bakım servisleri, sağlık servisleri, gündelik yaşama katılım organizasyonu olarak sayılmaktadır. Şeklinde ifade etmekte; Özellikle geniş aileden çekirdek aileye geçişin sonucunda yaşlıların toplumsal hayattan soyutlanmaları sorunu artmaya başlamıştır.” şeklinde yerel yönetimlerin, yaşlılar için yaşadığı ortamdan soyutlanmadan bakım hizmetleri vermeleri gerektiğini savunmaktadır. Seyyar, “Sosyal Siyaset Ekseninde Yerel Özürlüler Politikası” adlı çalışmasında sosyal belediyecilik adına sağlık hizmetine erişimde sorun yaşayan özürlü bireylere evde tıbbi ve bunu tamamlayıcı olarak sosyal bakım hizmetlerinin sunulması gerekliliğinden bahsetmektedir. 51 51

52 Şahinöz ve diğerleri, “Yerel Yönetimlerde Sağlık Hizmetleri” isimli eserde;
Dağınık ve karmaşık bir ulusal sağlık sistemsizliği yerine, bütüncül, merkezi ve yerel yönetim dengesinin sağlandığı, genel bütçeden aktarılacak kaynaklar ile yerel kaynakların birleştirilerek verimli kullanıldığı, köy-ilçe-il-bölge ekseninde yatay-dikey etkileşim ağı ile oluşturulacak demokratik, özerk, katılımcı bir yapı içerisinde başta sağlık, eğitim, konut, çevre olmak üzere en temel hizmetleri çözmeye yönelik bir sistem oluşturmaya çaba gösterilmesi gerekliliğini savunmaktadır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 52 52

53 Bu araştırmada, Türkiye'de bulunan 81 il belediyesinin yalnızca 27 tanesinin evde bakım hizmeti verdiği bulgusuna ulaşılmıştır. Türkiye genelinde 81 il belediyesi içerisinde; % 24.7’si evde sıcak yemek hizmeti, % 20.9’u evde temizlik hizmeti, % 9.9’u evde sağlık hizmeti, % 8.6’sının ise evde sağlık, sıcak yemek, temizlik ve tadilat hizmetlerini bir arada verdiği belirlenmiştir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 53 53

54 Özdemir ve Esatoğlu 2014 54 54

55 Yerel yönetimlerin çalışan personel sayıları, toplam giderleri, verilen evde bakım hizmetleri ve çeşitliliği incelendiğinde, sağlık ve sosyal yardım hizmetlerinin yetersiz olduğu ve bu işlerin merkezi yönetime bıraktığı ortaya çıkarılmıştır. Türkiye’de evde bakım hizmetleri konusunda farkındalık henüz yaratılamamıştır. Evde bakım ne sadece bir sağlık bakım hizmeti ne de sadece sosyal bakım hizmetidir. Evde bakım bu hizmetlerin bütünüdür. Belediyelerin hizmet sunumunda gelir grubu düşük olan bireyleri öncelediği saptanmıştır. Bu sonuç çerçevesinde orta gelir grubunun hizmetten yararlanamadığı söylenebilir. Türkiye’de orta gelir grubuna hitap eden evde sosyal bakım sisteminin olmadığı belirlenmiştir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 55 55 55

56 Türkiye’de Evde Bakım Hizmetleri ile iligi Organizasyon eksikliği ve hiyerarşik uyumsuzluk olduğu bir gerçektir. Türkiye’nin dünyadaki örneklerinden farklı olarak kendi şartlarına uygun bir model geliştirmesi gerektiği, düşünülmektedir. . 56 56 56

57 Yerel yönetimler tarafından sunulan evde bakım hizmetlerinin büyük bir kısmı sadece yemek veya temizlik hizmeti ile sınırlı kalmaktadır. Toplamda 81 il belediyesi içerisinde ancak 27 tanesinin bu hizmetlerden bir veya birkaçını sunduğu belirlenmiştir. Türkiye’de evde sağlık ve sosyal bakım hizmetlerini bir bütün olarak aynı çatı altında veren kurum sayısı ise 7 Büyükşehir Belediyesi ile sınırlıdır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 57 57 57

58 Önerilerimiz ise; Sınırlı sayıda belediyede evde bakım hizmeti mevcuttur, daha fazla sayıda olması gereklidir. Orta gelir grubuna hitap eden evde bakım sisteminin acil olarak kurulması gereklidir. Belediyelerde sosyal hizmet uzmanı istihdam edilmesi ve evde bakım başvurularının mutlaka sosyal hizmet uzmanı gözetiminde değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Yerel yönetimlerin kendi bütçelerinden evde bakım hizmetlerine daha fazla pay ayırmasının uygun olacağı, yeterli bütçesi bulunmayan yerel yönetimlere merkezi bütçeden kaynak aktarımı sağlanması gerektiği düşünülmektedir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 58 58 58

59 Evde bakım hizmetlerinin eksik kalan yönü olan sosyal bakım hizmetleri yerel halka en yakın birimler olan yerel yönetimler tarafından eksiksiz bir şekilde verilmesinin uygun olduğu düşünülmektedir. Yerel yönetimler bu konuda bilinçlendirilmeli ve desteklenmeli, merkezi yönetim tarafından gerekli kaynak kullanımı da bu yönde yapılmalıdır. Evde Bakımla ilgili Koordinasyon eksikliği de, bu hizmetlerin tek bir merkez tarafında ciddiyet ve samimiyetle organize edilmesi ile çözüleceği düşünülmektedir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 59 59 59

60 Kaynaklar AKSAYAN, S., CİMETE, G. (1998). ‘Kronik Hastalıklı Bireylerin Evde Bakım Gereksinimleri, Olanakları ve Tercihleri’. 1.Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı, Marmara Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu ve Tıp Fakültesi Yayını, İstanbul, ss: ARNO, P.S., KAREN, A., PADGUG, R, (1994). “The Economic Impact of High-Technology Home Care”. The Hastings Center Report, Vol. 24, No. 5. (Sep.-Oct.), p. S:15-19; aktaran, Çoban, 2004. BOZKURT, Ö., ERGUN, T.,"Kamu Yönetimi Sözlüğü", TODAİE, Ankara,1998. BULUT, I. (2001). “Evde Bakım Hizmetleri ve Sosyal Hizmet”, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, Yayın No: 009, Ankara, s CMS. (2002). Centers for Medicare & Medicaid Services, Department of Health & Human Services-USA (2002), Medicare and Home Health Care. Publication No. CMS-10969, Baltimore; aktaran, Çoban, 2004. ÇOBAN, M., ESATOĞLU, A.E. (2004). “Evde Bakım Hizmetleri Konusunda Görüş Belirleme:Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim Hastanesi Doktorları ve Hemşireleri Üzerine Bir Uygulama”. 9.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiriler Kitabı, 3-6 Kasım, Ankara, s:266. ÇOBAN M., ESATOĞLU A.E. (2010). “One story of Uncertainity-Home Care Services in Turkey”. Sixth International Conefernce on Health Care Systems, Zirve Universty, Proceeding Book, p: Özdemir ve Esatoğlu 2014 60 60

61 ÖZ C.S., SEYYAR A., (2010). “Yerel Siyaset”dergisi. Sayı:42.
DAVEY, A., PATSIOS D., (1999). “Formal and Informal Community Care to Older Adults: Comparative Analysis of the United States and Great Britain”, Journal of Family and Economic Issues, Vol. 20(3), Fall, p , aktaran; Seyyar ve Selek Öz 2009. Engelli Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü files/istatistik_ pdf, “Engelli Bireylere İlişkin İstatstiki Bilgiler”, Erişim Tarihi: KARAHAN, A., GÜVEN, S. (2002). “Yaşlılıkta Evde Bakım”. Geriatri, 5(4): Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, “Mahalli İdarelerin Türlerine Göre Harcamaları ” migm.gov.tr/Istatistik /Mahalli_Idarelerin_Turlerine_Gore_Harcamalar.pdf, Erişim Tarihi: ÖZ C.S., SEYYAR A., (2010). “Yerel Siyaset”dergisi. Sayı:42. ÖZER, Ö., ŞANTAŞ,F., “Kamunun Sunduğu Evde Bakım Hizmetleri ve Finansmanı”, Acıbadem Üniverstesi Sağlık Bilimleri Dergisi, Cilt. 3, Sayı. 2, Dergisi. org/pdf/pdf_AUD_127.pdf T.C. İçişleri Bakanlığı (2013). “Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, 2012 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu”. Ankara. Türkiye İstatistik Kurumu, Nüfus Projeksiyonları ve Tahminleri 2014, /VeriBilgi.do?tb_id=39&ust_id=11. Erişim Tarihi: T.C Resmi Gazete. 13 Temmuz Sayı :25874. VELİOĞLU, P. (1999). 'Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar'. (1. Baskı), İstanbul: Alaş Ofset. World Health Organization, 2002 ( Chronic_conditions/en/index.html, erişim: 25 Temmuz 2008) Özdemir ve Esatoğlu 2014 61 61

62 Sağlıklı, Mutlu ve Huzurlu
Yaşlanma Dileğiyle Özdemir ve Esatoğlu 2014 62 62 62

63 63 63

64 Herkesin Birgün Evinde Bakılmaya İhtiyacı Olabilir
Beni Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim 6464 64 64