ERGENLİK.

... konulu sunumlar: "ERGENLİK."— Sunum transkripti:

1 ERGENLİK

2 ERGENLİK NEDİR/ ERGEN KİMDİR ?
Ergenlik, yüzleşilmesi gereken temel görevler olarak eğitim, olgunlaşma ve beklemeyi içeren bir dönemdir. Bireyin çocukluktan yetişkinliğe geçerken biyo psiko sosyal yönden geliştiği bireyselleştiği, toplumsallaştığı fiziksel, duygusal,, hormonal ve bilişsel yönden olgunlaştığı bir dönemdir. Ergenliğin başlangıcından, fizyolojik ve psikolojik erişkinliğe ulaşıncaya kadar geçen gelişim dönemi. Birey, çocukluğun bağımlılığından ve hamlığından kurtularak olgunluğa ve bağımsızlığa yönelir. Bu dönemde cinsel özelliklerde, vücut imajında, cinsel ilgide, sosyal rollerde, zihinsel gelişmede ve öz-kavramda önemli çoğu kez rahatsız edici değişiklikler gerçekleşir.(Budak S. Psikoloji sözlüğü;269 ) Ergen ise bu yola girmiş yetişkinlik yolunda adım atmış bireydir. Bireyin yetişkin sorumluluğunun eşiğinde, ama sorumlu olmadığı dönem. ( Onur B. S:27 ) Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

3 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
NE ZAMAN BAŞLAR ? Ergenliğin başlangıcı kız ve erkek bireylerde farklı zamanlarda olur; Kültürel coğrafi ve bireysel farklılıklar olmakla birlikte Kızlarda erkeklerde yaşları arasında. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

4 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
NASIL ANLAŞILIR ? Ergenlik başlangıcının en temel belirtileri kız ve erkek bireylerde fiziksel değişimlerle değerlendirilir. Kızlarda özellikle fizik yapıda gelişme ve mensturasyon, Erkeklerde ıslak rüyalar, testislerde büyüme ve fiziksel değişim. Birincil ve ikincil cinsiyet rollerinin gelişimi. Bilişsel, duygusal ve sosyal değişim. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

5 ERGENLİKTE MEYDANA GELEN GELİŞİM ÖDEVLERİ NELERDİR?
FİZKSEL GELİŞİM… BİLİŞSEL GELİŞİM… DUYGUSAL GELİŞİM… SOSYAL GELİŞİM… CİNSEL GELİŞİM… AHLAKİ GELİŞİM… Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

6 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
ERGENLİKTE FİZİKSEL GELİŞİM ;dış görünüşle ilgili bilginin anında erişilebilir olması, onun duyguların ve değişimlerin ilk izlenimindeki önemine katkıda bulunmaktadır. Ergenlik sürecini beyindeki hipotalamus başlatır. Hipotalamus hipofizi uyararak gelişimle ilgili hormonal düzenlemeyi sağlar. Gelişimin genel özelliği baştan ayağa doğru olmasıdır. Önce eller sonra kol kaslarının gelişmesi gibi.(bu durum ergenin zaman zaman sakar davranışlar yapmasına sebep olur) Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

7 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
ERİNLİK Erinlik dönemi cinsel organların olgunlaştıkları sırada kısa süren fizyolojik değişiklikler evresidir.ergenliğin erinlikten farkı tek başına fizik olgunluğu değil gelişimin her yönüyle tam bir olgunluğu kapsamasıdır. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

8 Ergenlikte Cinsiyete Özgü Fiziksel Gelişmeler:
ERKEKLERDE 13-15 YAŞLARINDA BAŞLAR; Bedensel değişim testesteron hormonunun etkisiyle başlar. Hızlı boy uzaması, büyüme hızı 10.5 cm/yıl Genital bölgede tüylenmenin başlaması, Yüzde sakal ve bıyık tüylerinin belirmesi, Gırtlak yapısı ( kıkırdaklaşma) ve sesin (kalınlaşması) değişmesi, Yüzde sivilcelerin artması Islak rüyalar. Kol bacak adalelerinde, göğüs kafesi ve omuzlarda meydana gelen gelişmeler. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

9 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
KIZLARDA ; Kızlarda değişim östorojen hormonunun salınımıyla başlar. Kalça ve göğüslerde deri altında toplanan yağ miktarında artış.(göğüs gelişimi 9.8 yaşında başlayarak 5.1 yılda tamamlanır. )Neyzi ve Günöz 1986:26 Omuzlar yuvarlaklaşır, Kol bacak ve elleri daha hızlı büyür. ( vücudun diğer bölümleri eşit büyüme oranına gelene kadar bundan dolayı zorluk yaşayabilir. ) Boy ve kilo artışı, Ter bezleri gelişmeye başlar ve vucut yağlanır. Mensturasyon Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

10 ERGENLİKTE BİLİŞSEL GELİŞİM:
Düş kurma çağı… Kuram geliştirme zamanı… olasılıkları görme dönemi… bunlar, ergen düşünmesinin yaygın görünümleridir. (Onur B.1995:185 ) Ergenin fizyolojik gelişme ve olgunlaşmasıyla birlikte yaşamının her alanında olduğu gibi düşünce içeriği ve biçiminde de bir takım gelişmeler gözlenir Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

11 BİLİŞSEL GELİŞİMİN DÖRT ETMENİ;
Piaget bilişsel gelişimi açıklamak için dört etmeni vurgular. İlk olarak sinir sisteminin olgunlaşması gibi biyolojik temellerin olması. İkinci olarak çevredeki nesnelerle ve olgularla etkileşim gibi fiziksel deneyimler. Üçüncü olarak toplumsal aktarım (dilin ve eğitimin rolü ) Dördüncü olarak dengeleme veya düzenleme, bilişsel gelişimin temelini oluşturur. ( aktaran ;Onur B.:188 ) DENGELEME; Bilişsel gelişimin eşgüdümleyici yada örgütleyici etmenidir. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

12 PİAGET’İN BİLİŞSEL GELİŞİM EVRELERİ;
Duyu-hareket evresi: duyu hareket dönemi doğumdan iki yaşına kadar olan ve daha çok motor devinimsel eylemlerin olduğu dönemdir. İşlem öncesi(tasarımsal) evre:Dilde ve sembolik oyunda imgeler ve sembollerin kullanıldığı dil gelişimin başladığı dönemdir. Somut işlem evresi: ilk zihinsel işlemlerin ortaya çıktığı dönemdir. Bu dönemde birey korunum ilkesini kazanmaya başlar, sınıflamayı, sistematik olarak düzenlemeyi ve nesnelerin bir üst sınıfla ilişkilendirilmesini bu dönemde öğrenir. Soyut işlem evresi: 11 yaş civarında başlayan ve düşünmenin yetişkin düşüncesi düzeyine ulaştığı bu döneme soyut işlemler dönemi denir. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

13 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
ERGENLİK DÖNEMDİNDE BİLİŞSEL GELİŞİM SÜRECİNDE GÖRÜLEN TEMEL DEĞİŞİKLİKLER; Yaşam kurallarının kişiler arası anlaşma sonucu olduğunu anlar. Bireysel düşüncelerini ifade etmek ve düşüncelerini haklı gösterebilecek mantıksal çıkarsamlar kullanmayı öğrenir. Varsayımlar oluşturarak bunları sınama ve soyut düşünce yeteneği geliştirir. Soyutlama yaparak bir durumdan diğerine geçiş yapabilir. Gerçek yada gerçekleşmesi muhtemel durumlar karşısında kendisinin ya da üyesi olduğu gurupların düşüncelerine eleştirel gözle bakabilir. Toplumsal kurallara karşı tutumu değişir. Deneme yanılma yoluyla sebep sonuç ilişkilerini anlamaya başlar. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

14 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
DUYGUSAL GELİŞİM: Bu dönemi fırtına ve gerginlik dönemi olarakta tanımlanabilir. Karamsarlık, gerçekle ilgili çatışmalar, kişisel üzüntüler, güvenlik duygusu, kazanma duygusu, başarısızlıkları ve yetersizlikleri gencin içine kapanmasına neden olabilir. Bu dönemde duyguların şiddeti artar ve ergenin sağlıklı bir başa çıkma mekanizması geliştirmemesi, sosyal destek görememesi sonucu olumsuz alışkanlıklar kazanılabilir. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

15 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
ERGENLİK DÖNEMİNDE DUYGUSAL DEĞİŞİKLİKLERDE MEYDANA GELEN TEMEL DEĞİŞİKLİKLER: Yalnız olmaktan alınan hazzın yanı sıra bir gruba ait olma duygusu ve özlemi: Yetişkinlerle çatışmakla birlikte onlara katlanma duygusu. Genel endişe ve umutsuzluk hissine karşın gelecek hakkında olumlu beklentiler ve duyguların olması. Duygularını şiddetli tepkilerle yaşama. Değişken ruhsal yapı. Zaman zaman içine kapanıp hayal dünyasında yaşar. Bu dönemde ergenin kendisi, sosyal çevresi, okul yaşamı ve geleceğine ilişkin kaygı duygusu hakimdir. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

16 ERGENLİKTE SOSYAL GELİŞİM:
Bu dönemde genç; çabuk kurulan ve bozulan ilişkiler, kolay etkilenme, toplum içinde sivrilme, ilgi çekme ve rol sahibi olma çabası içindedir. Toplumda saygınlık kazanmaya ve statü sahibi olmaya gereksinme duyar. Toplumsal uyum geniş ölçüde bu gereksinimin karşılanmasına bağlıdır. Gencin bu dönemde ailesiyle, arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle olan ilişkileri de önemlidir. özdeşleşme içine girerek aile bireylerine, çevredeki kişilere, düşüncelere genişleyen alanda, gencin benimsediği düşünce, davranış, tutum ve eylemleri oluşur. Gencin bu dönemde arkadaş ilişkileri çerçevesinde, ait olduğu grup önem kazanır ve grup normlarına uymada çaba harcar. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

17 ERGENLİKTE SOSYAL GELİŞME :
Bireyin içinde yaşadığı toplumda etkili olabilmesi için, gerekli nitelikleri geliştirme sürecine sosyalleşme denir. Ergen her toplumda o çağa ve topluma ve kültür yapısına uygun duygu düşünce tutum ve davranış geliştirme çabası içindedir. Bu dönemde genel davranışlar coşkulu, çabuk kurulan ve bozulan ilişkiler, etkilenmeye açık düşünce yapısı, grup içinde öne çıkma ( lider rolü ) ilgi çekme, rol ve statü belirleme gibi durumlarla belirlenir. Ergen bu dönemde toplum içinde statü kazanma gereksinimi duyar Ergen sosyalleşmesinin gelişimini etkileyen en önemli faktörlerden birisi aile tutumları ve aile içi iletişimdir. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

18 ERGENLİK DÖNEMİ SOSYAL GELİŞİM GÖREVLERİ;
Ergen bu dönemde bir kimlik arayışı ve kimlik oluşturma çabası içindedir. Sorumluluk ve özerklik arasında bir denge kurmaya çalışır. Aile ilişkilerinde zayıflama ve aile dışı gruplarla özdeşim kurarak ait olma çabası. Yasaları ve toplumsal kuralları benimseyerek toplumsal beklentiye uygun davranışlar geliştirme. Bu dönem erkek ergenlerin kurduğu gruplar daha büyük ve yüzeyselken kızların kurduğu gruplar daha küçük ve ilişkiler daha derindir. Karşı cinse karşı ilgi gelişir ve karşı cinsin ilgisini çekmeye yönelik davranışlar gösterir. Yetişkinler tarafından anlaşılmadığı düşüncesi hakimdir. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

19 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
EVRE (YAŞ ) PSİKOSOSYAL KRİZ ANLAMLI İLİŞKİLER OLUMLU GELİŞMELER OLUMSUZ GELİŞME 1. 0 – 1 BEBEKLİK GÜVENSİZLİĞE KARŞI GÜVEN ANNE UMUT İNANÇ DUYGUSL ÇARPITMA UZAKLAŞMA 2. 2 – 3 ÇOCUKLUK UTANÇ VE KUŞKUYA KARŞI ÖZERKLİK EBEVEYNLER İRADE KARARLILIK DÜRTÜSELLİK ZORLANIM 3. 3 – 6 OKUL ÖNCESİ SUÇLULUK DUYGUSUNA KARŞI İNSİYATİF AİLE AMAÇ CESARET ACIMASIZLIK ENGELLENME 4. 7 – 12 OKUL ÇAĞI AŞAĞILIK DUYGUSUNA KARŞI BECERİ KOMŞULAR OKUL BECERİKLİLİK BECERİKSİZLİK ATALET 5. 12 – 18 ERGENLİK ROL KARIŞIKIĞINA KARŞI KİMLİK AKRANLAR – ROL MODELLERİ BAĞLILIK, SADAKAT FANATİZM REDDİYE 6. 20 – 30 GENÇLİK TECRİT OLMAYA KARŞI YAKINLIK ARKADAŞLAR- PARTNERLER SEVGİ AYRIM GÖZETMEZLİK DIŞLAYICILIK ORTA YAŞ DURGUNLUĞA KARŞI ÜRETKENLİK EV İŞ ARKADAŞLARI ÖZEN BAKIM İNKARCIIK UZATMA ERİŞKİNLİK VE YAŞLILIK UMUTSUZLUĞA KARŞI ÜRETKENLİK TÜM İNSANLIK BİLGELİK UMUTSUZLUK KİBİR Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

20 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
ERGENLİKTE CİNSEL GELİŞİM: toplumun kendisine kısıtlayıcılık hakkı tanıdığı tek biyolojik gereksinimdir. Ergenlikte ortaya çıkan bütün biyokimyasal değişimlerin önemli etkilerinden biri, cinsel dürtülerdeki ve duygulardaki artıştır. Birçok ergen için bu yeni keşfedilen duygular şaşkınlık ve kaygı kaynağı olabilir. Bu dönemde kız nasıl kız gibi davranması gerektiğini erkek de nasıl erkek gibi davranması gerektiğini öğrenecek, kendisiyle ilgili cinsel kimlik geliştirip bunu kabul edecektir. Aynı zamanda cinsel olgunlaşma ve cinsel dürtüleri denetim altına alma, cinselliğe karşı sağlıklı tutum geliştirme, karşıt cinsle olan ilişkilerinde saygılı-ölçülü olabilmeyi öğrenecektir. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

21 ERGENLİKTE CİNSEL GELİŞİM GÖREVLERİ;
BU DÖNEM DEĞİŞİKLİKLERİ İKİ BAŞLIKTA DEĞERLENDİRİLİR BİRNCİL CİNSİYET DEĞİŞİKLİKLERİ: üreme organlarının gelişmesi ve değişmesini içerir. Yetişkin özelliklerini kazanmasıyla ifade edilebilir. İKİNCİL CİNSİYET DEĞİŞİKLİKLERİ: ergenin beden yapısındaki genel gelişimi değişimi ve olgunlaşmayı ifade eder. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

22 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
ERGENLİKTE AHLAKİ GELİŞİM; Bir ergenin ahlaki gelişimini sorguladığımız zaman alsında sorduğumuz nokta, çocuğun toplumsallaşmış ve hem kuramsal hem de kişisel değerleri özümsemiş olup olmadığıdır. KURAMSAL BAKIŞ ; Psikanalitik Kuram; Bireyin 5 yaş civarında en son kişilik parçasıdır, haz ilkesi olan id’e karşı toplumsal duruşu ve vicdanı temsil eder. Çocuk anne ve babasıyla özdeşleşme gerçekleştirerek zaman içinde içselleştirirler gelişen. Toplumsal Öğrenme Kuramı; Çocuğun model olarak kabul ettiği yetişkinler vardır ve çocuk başlangıçta hangi davranışları sürdürüp hangilerini bırakacağını dışsal ödül ve ceza kontrolleri aracılığıyla öğrenir. Ahlaki davranış, öğrenilen ve sürekli pekiştirme ile yerleşen bir süreçtir. Kohlberg’ in Ahlaki Gelişim Kuramı : Kohlberg yaşları 10 ile 16 arasında olan deneklere bir dizi ahlak ikilemi verip bunlara verilen yanıtları kategorilere ayırarak altı ayrı evrenin ortaya çıktığı bir ölçek elde edebileceğini bulmuştur. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

23 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
DÜZEYLER YAŞLAR EVRELER 1. AHLAK (GELENEK)ÖNCESİ: YAPILAN AÇIKLAMALAR, SAYGINLIK VE GÜÇLE BAĞDAŞAN DIŞ ONAYLARA DAYANIR… 4 – 5 6 – 9 CEZA – İTAAT YÖNELİMİ : YARGILAR CEZAYI ENGELLEME VEYA ÖDÜL TEMELİNE DAYANARAK VERİLİR.. GÖRELİ ARAÇSAL (ÇIKARCI) YÖNELİM: YARGILAR KARŞILIKLI İYİLİK VEYA BİREYİN GEREKSİNİMLERİNİ KARŞILAMAK TEMELİNE DAYANARAK VERİLİR… 2. GELENEKSEL DÜZEY : YAPILAN AÇIKLAMALAR, UYGUYU, SADAKATİ, OTORİTENİN VE TOPLUMSAL DÜZENİN DESTEKLENMESİNİ VE TOPLUMSAL DÜZENDEİ İNSANLARLA ÖZDEŞLEŞMEYİ AÇIĞA VURUR… 10 – 15 İYİ ÇOCUK YÖNELİMİ: YARGILAR DİĞER İNSANLARI HOŞNUT ETME GELECEK ELŞTİRİRYİ ENGELLEME VEYA DİĞER İNSANLARIN ACILARINI AZALTMA TEMELİNE TEMELİNE DAYANARAK VERİLİR… YASA VE DÜZEN YÖNELİMİ: YARGILAR OTORİTENİN SAYGISINI SÜRDÜRME VE YASALARA YASA OLDUKLARI İÇİN UYMA TEMELİNE DAYANARAK VERİLİR. 3. GELENEK ÖTESİ (ÖZERK) DÜZEY: YAPILAN AÇIKLAMALAR, DEĞERLERİ OLUŞTURAN İNSALARIN YADA GRUPLARIN OTORİTESİNDEN BAĞIMSIZ OLAN DEĞERLERİ VE İLKELERİ TANIMLAR.. 18 – 20 20 - + TOPLUMSAL SÖZLEŞME YÖNELİMİ:YARGILAR İNSAN HAKLARINA VE BÜTÜN TOPLUM TARAFINDAN ÜZERİNDE ANLAŞMAYA VARILMIŞ STANDARTLARA DAYANILARAK VERİLİR… İNSAN YAŞAMININ DEĞERİ YÖNELİMİ: YARGILAR ADALET, EŞİTLİK, İNSAN HAKLARI VE İNSAN ONURUNA SAYGI İBİ ETİK İLKELERE UYGUN OLUP OLMAMAMAYA DAYANARAK VERİLİR… Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

24 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
ERGENLİK DÖDNEMİ KAYGILARI; Yetişkinliğin amaçlarına ve değerlerine doğru gerçekten harekete geçemeden önce çocukluğun amaçlarını ve değerlerini bırakmaya zorlanırlar ve bundan doğan konumsuzluk, önemeli çatışma ve strese neden olur. Kendini aşağı görmek. Kendine güveni olmamak. Değişken ruhsal yapıya sahip olmak. Olaylar karşısında olayla orantısız tepki vermek. Olayları fazlasıyla ciddiye almak. Hayal dünyasında yaşamak. Cinsel konuları ve sorunları anne-baba ile konuşamamak. Belli saatlerde eve dönme zorunluluğun olması. Ekonomik olarak kendisini rahat hissetmemek. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

25 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
Dikkatini toplamakta zorlanmak. Etkin çalışma yöntemleri konusunda bilgi sahibi olmamak. Zaman planlaması yapamamaktan dolayı yaşadığı sorunlar. Yapılan işin ağır ve yavaş yapılması. Grup içinde yanlış anlaşılma kaygısı. Sosyalleşme ve sosyal ilişkileri sürdürme konusundaki kaygıları ve yetersizlikleri. Arkadaşlık ilişkilerindeki değişkenlik. Popüler olma ile ilgili kaygılar. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

26 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
NASIL DAVRANMALI: SORUNLARA YAKLAŞIRKEN; Sorunların çözümüne ortak yaklaşın. İletişim kurmada ve sürdürmede istekli olun. İletişim başlatmak için fırsatları değerlendirin. Karşılaşılan durumlar ile ilgili objektif olun. Empati yapmaya ve onu anlamaya çalışın. Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN

27 Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN
Kaynaklar: ONUR B.Ergenliği anlamak KULAKSIZOĞLU A. Ergenlik Psikolojisi ÖZTÜRK O. Ruh Sağlığı Ve Davranış Bozuklukları STEİNBERG. Ergenlik Psikolog Hüseyin KÜÇÜKOSMAN