MÜHENDİSLER VE MİMARLARIN SINIFSAL KONUMU İşçi sınıfının parçası mıyız? Sendikalarda örgütlenebilir miyiz? Mühendis ve mimarlar için asgari ücret sınıfı.

... konulu sunumlar: "MÜHENDİSLER VE MİMARLARIN SINIFSAL KONUMU İşçi sınıfının parçası mıyız? Sendikalarda örgütlenebilir miyiz? Mühendis ve mimarlar için asgari ücret sınıfı."— Sunum transkripti:

1

2 MÜHENDİSLER VE MİMARLARIN SINIFSAL KONUMU İşçi sınıfının parçası mıyız? Sendikalarda örgütlenebilir miyiz? Mühendis ve mimarlar için asgari ücret sınıfı bölüyor mu?

3 Sınıf analizi yaparken… 1- Üretim araçlarının mülkiyeti karşısındaki konum 2- Üretimin sonuçlarının paylaşımı karşısındaki konum 3- Üretim sürecinin belirlenmesi karşısındaki konum

4 Sınıf analizi yaparken… Özgürleşmiş emek 1- Metalaşma: Kölelik veya serflikte belirgin olan “bağımlılıktan” kurtulma ve işçinin işgücünü satabilmesi 2- Mülksüzleşme: Üretim araçlarının mülkiyetinden özgürleşme İşçi; “Geçimini sağlayabilmek için işgücünü satmaktan başka yolu olmayan ve ayrıca işgücünü satabilme özgürlüğüne sahip bulunan(metalaşma), ve üretimi kendi başına sürdürebilecek başka olanaklara sahip bulunmayan (mülksüzleşme) ücretlidir”

5 Sınıf analizi yaparken… “Burjuvazi, şimdiye kadar itibar gören ve saygılı bir huşuyla bakılan her mesleğin halesini çekip aldı. Dokturu, avukatı, rahibi, şairi, bilim adamını ücretini ödediği kendi ücretli emekçisi durumuna getirdi” Komünist Manifesto

6 1- Üretim araçlarının mülkiyeti karşısındaki konum MESLEK / SINIF İŞÇİ SINIFIKÜÇÜK BURJUVAZİSERMAYE SINIFI ÖĞRETMEN Kamuda veya özel bir eğitim-öğretim kurumunda ücret karşılığı çalışıyorsa Özel ders vererek hayatını sürdürüyor ise Dershane veya okul sahibi ise DOKTOR Devlet hastanesi veya özel hastanede ücret karşılığı çalışıyorsa Özel muayenehanesinde çalışıyorsa Özel bir hastanenin sahibi ise MÜHENDİS Kamuda veya özel şirkette ücret karşılığı çalışıyor ise Danışmanlık yapıyor, proje imzalıyor, program yazıyor vs.ise Üretim yada hizmet konusunda şirket sahibi ise

7 Sınıf analizi yaparken… 1- Üretim araçlarının mülkiyeti karşısındaki konum 2- Üretimin sonuçlarının paylaşımı karşısındaki konum 3- Üretim sürecinin belirlenmesi karşısındaki konum

8 2- Üretimin sonuçlarının paylaşılması karşısındaki konum Toplumsal gelirden alınan pay olarak da formüle edilebilecek, “üretimin sonuçlarının paylaşımı yada bölüşümü” sonucunun etkisi Üretimin pazara ulaştırılması sırasında kimi uğraklarda, toplumsal üretimden alınan pay. Tüketimin realizasyonu için gerekli her uğrakta, artı-değerden kendine düşen payı almak için bekleyen birileri mutlaka vardır. Prim sistemi yada hisselerin bir kısmının çalışanlara devri, çalışanların motivasyonunu sağlamaya yönelik bir uygulamadır. Önemli olan çalışanın hayatını idame ettirebilmek için emek gücünü satıyor olmasıdır; kaça sattığı değildir.

9 Sınıf analizi yaparken… 1- Üretim araçlarının mülkiyeti karşısındaki konum 2- Üretimin sonuçlarının paylaşımı karşısındaki konum 3- Üretim sürecinin belirlenmesi karşısındaki konum

10 Ücretli çalıştığı halde, sahip olunan ve kullanılan bilgi ile sermaye birikim sürecine dair kararlar alıyor, sermaye sınıfı adına sermaye yönetimi üstleniliyorsa, ücretli çalışma kriteri devre dışı kalmış demektir. Sermaye sahibi sınıfın yönetim ve denetim işlevlerini, onlar adına ücret karşılığında üstlenerek, sermayenin birikiminin sürdürülebilmesi için gerekli kararları alanların üretim süreci içindeki yerleri, sermaye sahibi sınıfın egemenlik ilişkileri içindedir İşte bu yüzden de onlar, sermaye sahibi sınıfın içinde telaki edilir ve sermaye sahibi sınıfın ücretli üyeleri olarak kabul edilir.

11 Sınıf analizi yaparken… Sınıf aidiyetini belirleyen diğer etmenler; Bilinç (İşçilik bilinci- sınıf bilinci- siyasal bilinç) Gelir düzeyi, sosyal statü ve yaşam koşulları, İdeoloji, ideolojik belirlenimler

12 Tartışmalar “Gelişen teknoloji sayesinde sermayenin işçi sınıfına bağımlılığı ortadan kalkmaktadır. Bu işçi sınıfının toplumsal bir sınıf olarak ortadan kalkmasına neden olmaktadır. Sermaye sınıfının karşısında (yanında) ancak yeni bir ‘orta sınıftan’ bahsetmek mümkündür. Sermayenin tabana yayılması, borsa, kar dağıtımı vs. gibi araçlarla mülkiyet sorunu da çözülmüştür. Sınıflar ortadan kalkmakta, sınıf mücadelesi bitmektedir.” Sanayi sonrası toplum, Bilgi çağı, Üçüncü sanayi devrimi

13 Tartışmalar “İşçi sınıfı hiç bu kadar büyük bir niteliğe ulaşmamıştı. Teknik elemanlar, üretim süreçleri üzerindeki denetimlerini yitirmişler, ayrıcalıklı konumları ortadan kalkmış, kafa yada kol emekçisi, mavi yakalı yada beyaz yakalı ayrımları silikleşerek olağanüstü merkezileşmişlerdir. Teknik elemanlar işçileşmişlerdir. Tarihin hiçbir kesitinde olmadığı kadar işçi sınıfı bugün birikimli, eğitimli ve niteliklidir. Bu durum sermaye karşısındaki mücadelede yeni olanaklar açmaktadır.”

14 Sendikalar… Türkiye’de mevcut sendikal zemin İşçi ve kamu emekçileri sendikaları ayrı İşkolu esaslı sendikalar Meslek, işyeri, bölge vb. sendikal örgütlenme yok Toplu iş sözleşmelerinin düzeyi: işyeri-işletme Sektör sözleşmesi, çerçeve sözleşme vb. yok

15 Noİşkolu adı İşkolunda çalışan işçi sayısı İşkolunda sendika üyesi işçi sayısı Sendikala şma oranı Kurulu sendika sayısı %3 barajını aşan sendika sayısı 1Tarım ve avcılık123.17134.45728,0%42 2Gıda 520.913 69.60513,4%43 3Maden 186.698 35.89419,2%42 4Petrol ve kimya466.03135.0367,5%41 5Tekstil995.64085.6338,6%71 6Ağaç ve kağıt222.98114.4326,5%61 7İletişim 68.394 16.20323,7%11 8Basın ve yayın 104.141 3.7143,6%40 9Banka 265.736 60.65422,8%43 10Büro 2.151.600 91.7524,3%90 11Cam, çimento ve toprak 161.908 27.10916,7%32 12Metal 1.367.258 206.32515,1%81 13İnşaat 1.438.464 33.7572,3%30 14Enerji 234.575 46.47019,8%31 15Taşımacılık 671.179 38.2285,7%60 16Gemi ve liman 143.764 10.0557,0%41 17Sağlık ve sosyal hizmet 281.196 7.1542,5%30 18Konaklama ve eğlence 630.768 27.8494,4%60 19Savunma 191.784 23.30912,2%41 20Genel hizmetler 655.417 134.03520,5%53 10.881.6181.001.6719,2%9223

16 Sendikalar… Türkiye’de mevcut sendikal zemin Sendika üyeliği: 6356 sayılı yasa 17.madde “15 yaşını dolduran ve bu kanun hükümlerine göre işçi sayılanlar, işçi sendikalarına üye olabilirler. İşveren vekili “işveren adına işletmenin bütününün yönetenler”

17 Sendikalar… Türkiye’de mevcut sendikal zemin Toplu sözleşmelerdeki kapsam maddeleri “Bu sözleşme istede unvan ve adresleri yazan işyerlerinde çalışan işçileri kapsar. Ancak, müdürler, müdür yardımcıları, şefler, şef yardımcıları, mühendisler, büro personeli, müdür yardımcısı durumundaki amirler, ustabaşları, teknik ressamlar bu sözleşmenin kapsamı dışındadır”

18 Sendikalarda sorunlu alanlar… FABRİKA MY BY SENDİKAL ÖRGÜTLÜLÜĞÜN YASLANDIĞI ZEMİN İstihdamın parçalanmasının etkisi

19 FABRİKA T MY BY Gİ DTDT DTDT DTDT Üretimde çalışan işçiler Yemekhane Bakımcılar Temizlik Görevlileri Nakliyat-sevkiyat Güvenlik Paketleme Son işlemler (taşlama, çapak alma vb) Belirli Süreli Hizmet Akdi ile çalışanlar (genellikle en fazla 11 ay süreli sözleşmeler) Müdürler Şefler Mühendisler Ustabaşı Formen Büro Personeli Daha önce fabrikanın içinde olan bazı üretim birimleri. SENDİKASIZ SENDİKALI part-time çalışanlar çağrı üzerine çalışanlar ödünç iş ilişkisi özel istihdam büroları SENDİKASIZ

20 Sendikalarda sorunlu alanlar Hizmet sektörünün genişlemesi Geleneksel sendikal yapının zayıf noktası Kamusal hizmetlerin piyasaya açılması (eğitim ve sağlık işyerleri) Marketler/mini marketler AVM’ler Yeni işler (çağrı merkezleri, yazılım-bilişim…)

21 Sendikalarda sorunlu alanlar Toplu sözleşme düzeninin zorlanması TİS’lerde açılan gedikler (ücretleri belirlemede ek yöntemler, çalışma sürelerinin belirsizleşmesi, farklı sözleşmelerle çalışan işçiler…) TİS’lere bireysel düzenleme basıncı Kapsamının daralması…

22 Sendikalar… Birbiri ile paralel iki süreç yaşanıyor; 1.İşçi sınıfının değişen yapısı- sınıf içi heterojenleşme 2.Proleterleşme süreci

23 Sendikalar… Bölünmüş sınıfın birliğini hedefleyen örgütlenme modelleri (cüreti) Sınıf içinde farklılaşan taleplerin ortaklaştırılması Güvencesiz çalışanların örgütlenmesi Mevcut yasal düzlemi zorlayan hedefler (hizmet sektörü, sanayi bölgeleri…) İşçi-kamu emekçisi ortak örgütlenmesi …

24 Mühendis ve mimarlar için asgari ücret 1 Ağustos 2012 tarihli TMMOB-SGK arasında imzalanan “işbirliği” protokolü Temel amaç mühendis-mimar ücretlerinin gerçek rakam üzerinden beyan edilmemesinden kaynaklanan prim açığının azaltılması. Diğer amaç “kayıt dışı istihdamın önlenmesi”. TUİK verilerine göre ücretlilerin yaklaşık olarak 1/3’ü kayıt dışında çalışmaktayken, mühendis ve mimarlar arasında “her hangi bir sosyal güvenlik kurumuna bağlı olarak çalışmayan” mühendis-mimarların oranı sadece %0,6 (2006 Profil Çalışması)