Ergonomi Ergo (iş) nomos (kural / yasa)

... konulu sunumlar: "Ergonomi Ergo (iş) nomos (kural / yasa)"— Sunum transkripti:

1 Ergonomi Ergo (iş) nomos (kural / yasa)
Ergonomi sözcüğü, Yunanca "ergo" ve "nomos" sözcüklerinden oluşmaktadır. Ergo (iş) nomos (kural / yasa) anlamına gelmektedir. Ancak bu kelimelerin birleşmesinden oluşan anlam ergonomi sözcüğünün anlamını karşılamaz. Ergonomi insanı gözlemleyerek, çevreye müdahele eden bir disiplindir.

2 Yunancada; “Ergon= Çalışma, Nomikos = Yasa” Ergonomi= Çalışma yasası (Kuralları) Ergonomi; insan kullanımına yönelik tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesi çalışmalarının tümüdür. İNSAN FAKTÖRLERİ Ergonomi, insanların anatomik ve antropometrik özelliklerini, fiziksel kapasitelerini ve toleranslarını göz önüne alarak, endüstriyel iş ortamındaki tüm faktörlerin etkisi ile olabilecek organik ve psiko-sosyal stresler karşısında, sistem verimliliği ve insan-makine-çevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan disiplinli bir araştırma geliştirme aracıdır. Ergonomi; insan kullanımına yönelik tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesi çalışmalarının tümüdür. En kısa ve geniş tanımıyla çevre insan etkileşimi olarak tanımlanabilir.

3 Ergonomi biliminin amaçları:
1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması 2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine açık olan her şeyin insana uygun tasarımıyla: a. İnsan performansının artması b. İnsan güvenliğinin sağlanması c. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi d. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması amaçlanır.

4 Üretim sistemleri tasarımlarında ve işletiminde
ergonomik faktörler dikkate alınmazsa; Verim azalır Kayıp zamanlar artar Devamsızlıklar ve işten ayrılmalar artar İşle ilgili hatalar artar İş kalitesi düşer Çalışanların fiziksel ve psikolojik sorunları artar İş kazaları – Meslek Hastalıkları artar

5 Statik Çalışma Anında Vücutta Meydana Gelebilen Arızalar
Statik Çalışmaya Örnekler Meydana Gelen Şikayetler Sürekli ayakta durma Ayak ve bacak ağrıları, varisler Aralıksız sandalyede oturma Sırt ve boyun ağrıları Oturma yerinin arkalığının yüksek olması durumu Diz, alt ve üst baldır, ayak ağrıları Öne doğru eğilme halinde Omurlar arası ağrılar ve omuz deformasyonu Yana doğru omuz hareketli çalışma Omuz ve üst kol ağrıları Başı devamlı olarak aşırı derecede öne eğimli çalışma Sırt, boyun ağrıları, boyun omurlarında aşınma Herhangi araç ve gerecin uygun olmayan şekillerde tutulması Parmak, bilek ağrıları ve mafsal iltihapları

6 Birikimsel zedelenme hastalıkları
AĞIR, TEKRARLANAN ya da SÜREKLİ GÜÇ HARCAMASI gerektiren iş aktivitelerinin yol açtığı, ağırlaştırdığı kas iskelet sistemi hastalıklarıdır. Tendonlar, Tendon kılıfları, İlişkili kaslar ve kemikler El, bilek, dirsek, omuz, Boyun, bel ve sırtı ilgilendiren hastalıklardır. İş kaybı İşten kalma

7 Ergonomi 3 ana bölümde incelenir:
Fiziksel Ergonomi (İnsanların anatomik, antropometrik, fizyolojik ve biyomekanik karakteristikleriyle ligilenir) Algısal-Bilişsel Ergonomi (Cognitive-Ergonomi)(Asıl çalışma alanı gösterge dizaynıdır. Hata olasılığını en aza indirmek hedeflenir. Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı zilleri, sinyaller, joystickler, direksiyon ve araç-uçak göstergeleri Örnek: Hava trafik kontrolü) Örgütsel Ergonomi ( İnsanları ve işi en iyi etkiyi sağlayacak şekilde örgütler konuları: iletişim, ekip kaynak yönetimi, iş tasarımı, çalışma saatlerinin belirlenmesi, toplum ergonomisi, uyumlu çalışma, sanal örgütler, kalite yönetimi) Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır. Multidisipliner bir bilimdir. Birçok bilimin katkısı ile faaliyetini yürüten bir bilim alanıdır. Bir iş yerinde, Ergonomik tasarım yapılacaksa, ergonomik riskler saptanacaksa veya herhangi bir ergonomik iyileştirme yapılacaksa antropometri, fizyoloji, tasarım mühendisliği, insan anatomi ve fizyolojisi, tıp, psikoloji vb birçok bilim alanının katkısı ile gerçek bir ergonomik faaliyet yürütülebilir.

8 Temel ergonomi hedefleri:
Fiziksel yönetim Beceri yönetimi Risk yönetimi Zaman yönetimi

9 Ergonomide dikkat edilmesi gereken faktörler:
Fiziksel Faktörler (çevre koşulları: aydınlatma, gürültü, ısıtma …) Biyolojik Faktörler (vücut boyutları, vücut yetenekleri, fizyolojik süreçler) Psikolojik Faktörler (mental iş yükü, bilgi işleme, eğitim güdülenme) İş etmenleri (iş gereksinimleri (zaman hız vb.), iş tasarımı) Örgütsel Faktörler (örgüt tipi, yönetim biçimleri) Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır. Multidisipliner bir bilimdir. Birçok bilimin katkısı ile faaliyetini yürüten bir bilim alanıdır. Bir iş yerinde, Ergonomik tasarım yapılacaksa, ergonomik riskler saptanacaksa veya herhangi bir ergonomik iyileştirme yapılacaksa antropometri, fizyoloji, tasarım mühendisliği, insan anatomi ve fizyolojisi, tıp, psikoloji vb birçok bilim alanının katkısı ile gerçek bir ergonomik faaliyet yürütülebilir.

10 Ekipler, çalışma grubu için tasarım
Ergonomik Tasarımlar İnsan için tasarım Çalışma istasyonu tasarım, Bilgi, beceri ve eğitim gereksinimleri, Çevre, Görev tasarımı, Görev desteği, Sağlık ve güvenlik konuları, Yaşlı işçiler vb. Ekipler, çalışma grubu için tasarım İş tasarımı, Genel sistem ve durum modelleri, Ekip çalışması ile ilgili örgütsel öngörüler, Ekipler için teknik kaynaklar, Ödüllendirme yapısı vb. Örgütsel tasarım Global çalışma, kurala bağlı süreçler, Sorumluluk, otorite ve katılım, Yetenekleri geliştirme ve örgütsel öğrenme vb. Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır. Multidisipliner bir bilimdir. Birçok bilimin katkısı ile faaliyetini yürüten bir bilim alanıdır. Bir iş yerinde, Ergonomik tasarım yapılacaksa, ergonomik riskler saptanacaksa veya herhangi bir ergonomik iyileştirme yapılacaksa antropometri, fizyoloji, tasarım mühendisliği, insan anatomi ve fizyolojisi, tıp, psikoloji vb birçok bilim alanının katkısı ile gerçek bir ergonomik faaliyet yürütülebilir.

11 ERGONOMİYİ OLUŞTURAN BAŞLICA BİLİMLER Antropometri Fizyoloji ve
Biyomekaniktir. Diğer katkıda bulunan bilimler: Fizyoloji, biyoloji Fizik Psikoloji Enformasyon bilimleri İstatistik İşletme yöntemleri Tasarım Yönetim İş psikolojisi Sosyoloji Mühendislik sistemleri Başta fizyoloji biyomekanik ve antropometri olmak üzere birçok bilim alanı katkıda bulunur böylece ergonomik bir uygulama gerçekleştirilebilir.

12 Antropometri İnsan vücut ölçülerinin istatistiksel karakteristikleri ile ilgilenir. Antropometrik veriler elbise mobilya, makine, el aletleri ve tezgah dizaynı için çok önemli bilgiler sağlar.

13 Antropometri

14 İş Fizyolojisi: İşin gerekliliklerine kas iskelet sisteminin, solunum sisteminin ve Kalp-damar sisteminin yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir.

15 Biyomekanik: İnsan dokularının özellikleri ve mekanik streslere dokuların yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir. Makinede çalışan kişilerin olası zararlardan korunması için kask, eldiven maske vb. koruyucu ekipman üretimi biyomekanik desteğiyle başarılabilir Kronik ya da kümulatif bozuklukların oluşmaması için önlem almayı sağlar.

16 İdeal oturma pozisyonu:
Kalça, diz ve bilek açıları 90 ° daha fazla olmalı Beden açısı 30 ° den fazla olmamalı Üst kol yere 20 ° aşı yapmalı Dirsek açısı 90° ila 120° olmalı Önkol yere 20 °- paralel durmalı Ön kol desteği olmalı Baş omurganın devamıdır. Bilek önkolun devamıdır.

17 İş istasyonu tasarımında akla ilk gelen temel düzenlemeler; oturak, ekran ve masa üzerinde yoğunlaşmıştır. Bununla ilgili dünyanın pek çok yerinde kurulmuş enstitülerde standartlar oluşturulmuştur. Çalışma masasının düzenlenmesi sırasında uyulması gerekli standartlar şunlardır: Masa yüksekliği: cm Ekrana bakış mesafesi: cm. Masa kalınlığı: 2.5 cm Çalışma alanı genişliği: En az 71.3 cm. Bilgisayar ve döküman için ek alan gereklidir. Göz - Ekran ilişkisi: Ekranın tepe noktası göz hizasında olmalıdır. Bakış açısı: derece Sandalye oturma genişliği (en az): 51.0 cm. Diz-masa mesafesi (en az): 38.1 cm

18 Ergonomik iyileştirme
Ergonomi stresi azaltma sanatıdır. Ergonomik iyileştirme ÖNCE SONRA

19 Ergonomik çalışmaların
ÖZETLE- Ergonomik çalışmaların 2 boyutu vardır 1-İnsan ve çevre etkileşiminin bilimsel olarak incelenmesi 2-Elde edilen sonuçların tasarım ve uygulamalar için kullanılması 19

20 Ergonomik tasarımlarda göz önüne alınacak hususlar;
ÖZETLE- Ergonomik tasarımlarda göz önüne alınacak hususlar; Sistemler; Antropometrik ölçülere Anatomik – Fizyolojik özelliklere Yeteneklere – Becerilere Kendisini geliştirmeye Yanlışı telafi etmeye uygun olmalıdır 20

21 ÖZETLE-Ergonomik tasarımlarda göz önüne alınacak hususlar;
İnsanın meslek hastalığı ve iş kazası riski en az olmalı Zorlanma düzeyi mesai boyunca sürdürülebilir olmalı Tehlike sinyallerinin özel bir ayırdedilebilirliği olmalı Sinyaller; Kolay algılanabilir, anlaşılabilir ve yorumlanabilir olmalı Birbirleri ile ilgili kumanda elemanları birbirlerine yakın olmalı Sistem içindeki nesneleri tutma ve taşımak kolay olmalı Tehlike anında hızla yer değiştirmek olanaklı olmalı Çevre koşulları ergonomik sınırlar içinde olmalı Yapılan iş tekdüze olmamalı Sosyal ve kişisel gereksinimleri karşılamalı