ÇALIŞMA SERMAYESİ KAVRAMI

... konulu sunumlar: "ÇALIŞMA SERMAYESİ KAVRAMI"— Sunum transkripti:

1 ÇALIŞMA SERMAYESİ KAVRAMI
Üretim yapabilmek için sadece sabit varlıklar denilen makine, demirbaş, taşıt ve benzeri varlıklara ihtiyaç duyulmaz. Üretim yapabilmek için hammaddeye, stoklara, nakit, nakit benzeri varlıklara ve müşterileri finanse etmek için alacaklara ihtiyaç vardır. Bu tür kısa vadeli varlıklara yapılan yatırımlara ‘ Çalışma Sermayesi ’ denir. Bu varlıklar üretime bir defa girer, üretim esnasında ya tükenir yada şekil değiştirir, mamule dönüşenler satılıp tekrar nakde dönüşür. Çalışma sermayesinin yeterliliği likidite analizi ile anlaşılmaktadır.

2 Çalışma sermayesinin etkin yönetimi, nakit oluşturarak kârlılığın artmasını sağlamanın yanı sıra nakit sıkıntısı nedeniyle oluşabilecek riskleri de azaltmaktır. Çalışma sermayesini oluşturan kalemlerin yapısı incelendiğinde, işletmenin etkinliği ve finansal gücü hakkında da bilgi alınır. Finansal yöneticisi, günlük çalışma süresinin önemli bir kısmını dönen varlık yönetimine ayırmak zorundadır.

3 ÇALIŞMA SERMAYESİ UNSURLARI
DÖNEN VARLIKLAR Hazır Değerler Menkul Kıymetler Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar Stoklar Gelecek Aylara Ait Giderler Gider Tahakkukları Diğer Dönen Varlıklar

4 NET ÇALIŞMA SERMAYESİ : Dönen varlıklardan kısa vadeli borçlar çıkarıldığında bulunur.
Dönen varlıklar kısa vadeli borçlardan fazla ise NİS fazlası, Dönen varlıklar kısa vadeli borçlardan küçük ise NİS noksanı söz konusudur. Özellikle işletmelere kredi verenler dikkatle bunu izlerler. BRÜT ÇALIŞMA SERMAYESİ: Dönen varlıkların toplamıdır.

5 Çalışma Sermayesinin Finansmanında Kullanılan Kaynaklar
Kasa ve bankadaki rezervler, Kârın nakit tutarı, Satıcı kredileri, Hissedarların yeni sermaye koyması ya da borç vermesi, Banka kredi limitlerinin aşılması ve Uzun süreli kredilerden kısa süreli faaliyetlerin finansmanı.

6 Çalışma sermayesinin gerilimi olarak bilinen; daha açık bir ifade ile işletmenin kaldıramayacağı bir yükümlülüğün altına girmesi olarak da nitelendirilen bu gerilim, aşağıdaki uyarı sinyalleri ile belirlenebilir: İşletmenin nakit pozisyonu üzerinde baskı oluşması, Nakit arttırmak amacıyla, müşterilere erken ödeme için yüksek iskonto uygulanması, Banka kredi limitlerinin aşılması, Başka bankalardan yeni kredi limitlerinin araştırılması, Satıcılara borçlarının zamanında ödenmemesi, Yeni alım için satıcılara tutarın tamamının nakit ödenmesi, Bankalardan acil kredi talebinde bulunulması

7 ÇALIŞMA SERMAYESİNİN ÖZELLİKLERİ
Bölünebilir Kısa vadeli ve likittir. Hareketliliği fazla ve birbirleri ile ilişkilidir. Çalışma sermayesi kararları kısa sürede revize edilebilir. Çalışma sermeyesi yatırımları daha az risklidir.

8 ÇALIŞMA SERMAYESİ ÇEŞİTLERİ
SÜREKLİ ÇALIŞMA SERMAYESİ İşletme faaliyetlerinin en üst düzeyde olması halinde faaliyetlerin aksamadan yürümesine olanak sağlayan minimum dönen varlık miktarıdır. Bu yüzden söz konusu minimum dönen varlıklara sürekli ihtiyaç duyulur. Faaliyet hacmi genişledikçe sürekli çalışma sermayesi de artmaktadır. Devamlılık arz ettiği için uzun vadeli kaynaklarla finanse edilir.

9 ÇALIŞMA SERMAYESİ ÇEŞİTLERİ
DEĞİŞKEN ÇALIŞMA SERMAYESİ Mevsimlik ve devresel dalgalanmalar sonucu sürekli çalışma sermayesinden ayrı olarak ihtiyaç duyulan sermayedir. Konjonktürün iyi gittiği, iş hacminin arttığı zamanlarda ihtiyaç duyulur. Geçici olduğu için kısa vadeli kaynaklarla finanse edilmelidir.

10 ÇALIŞMA SERMAYESİ ÇEŞİTLERİ
OLAĞANÜSTÜ ÇALIŞMA SERMAYESİ Olağanüstü durumlarda karşılaşılan güçlüklerle başa çıkabilmek için gerekli çalışma sermayesidir. Olağanüstü durumlar önceden tahmin edilemediğinden gerekli çalışma sermayesi miktarını tespit etmekte zordur. Bu gibi durumlarda karların ihtiyat olarak bulundurulması uygun düşer.

11 Çalışma Sermayesi Türleri

12 Nakit Yönetimi Nakit yönetimi, nakit giriş ve çıkışlarını göz önüne alarak işletmede bulundurulması gereken en uygun nakit miktarının belirlenmesidir.

13 Keynes, bireyler gibi işletmelerin de üç temel neden ile para bulundurduklarını belirtmiştir;
İşlem nedeni ile; Firmaların günlük normal faaliyetlerinin gerektirdiği gereksinmeleri karşılamak amacıyla, para bulundurmalarını ifade eder İhtiyat nedeni ile; işletmelerin beklenmeyen gelişmeler karşısında hazırlıklı olma amacıyla para bulundurmalarıdır. Spekülasyon nedeni ile; gelecekteki kârlı yatırım fırsatlarından yararlanmak için para bulundurulmasıdır.

14 Kasada Para Bulundurulmasını Belirleyen Faktörler
İşletmenin nakit yönetim politikası, Cari likidite durumu, İşletme yönetiminin likidite ve risk konusundaki tercihleri, Borç ödenim tablosu (borçların vade yapısı), İşletmenin borçlanma yeteneği, Kısa ve uzun dönemdeki tahmini nakit akımları

15 Bilançonun yapısına bağlı olarak farklı enstrümanlara yatırılan nakdin üç temel profili belirlenebilir: Günlük dalgalanan operasyonel likidite, Birkaç gün ile üç ay arasında ihtiyaç duyulmayan kısa süreli nakit ve Üç aydan fazla süre ile ihtiyaç duyulmayan uzun süreli nakit. Merkezi Nakit Yönetimi, firmaya bağlı diğer yan firmaların nakit ihtiyaç ve fazlalarının ana firma tarafından kontrol edilmesidir.

16 Alacak Yönetimi Alacak Yönetimi, firmanın piyasa değerini maksimize edecek alacak düzeyinin belirlenmesidir. Örneğin kredi koşulları katı olduğunda, alacaklara daha az yatırım yapılır ve buna paralel olarak kötü alacaklar da azalır, azalan alacak nedeniyle kârda belirli bir düşüş yaşanacaktır. Potansiyel bir müşterinin ödeme yeteneği değerlendirilirken; firmanın ödeme alışkanlığı, finansal gücü, teminat olarak sunulan varlıklar ve genel ekonomik koşullar dikkate alınmalıdır. Bir müşterinin kredi değerliliği, finansal analiz, regrasyon analizi vb. sayısal tekniklerle belirlenir.

17 Alacak yönetiminde aşağıdaki noktalara özen gösterilmelidir:
Alacak tahsili işletmenin öncelikli konusu olmalıdır, Alacak tahsili ile ilgili işletmenin kesin bir politikası olmalıdır, Vadeli satış kararı vermeden önce müşteriler analiz edilmelidir. Bu amaçla, Ticaret Sanayi Odaları, müşterinin rakipleri, bankalardan, derecelendirme kuruluşlarından ve Merkez Bankasının risk santralizasyonu merkezinden bilgi edinilebilir. Her müşteri için ayrı kredi limiti tahsis edilmeli, limitleri sürekli gözden geçirilmeli özellikle sektörü etkileyen olumsuz gelişmelerin belirmesi halinde daha dikkatli davranılmalıdır, Alacaklar yaşlandırılarak eskiler tahsil edilmeden bu gruba yeni satış yapılmamalıdır.

18 Kredili satış kararı vermeden önce aşağıdaki faktörler özenle değerlendirilmelidir:
Kredi değerliliği, Kredi standartları, Tahsil politikası, Kredili satış tutarı, Kredi vadesi, Erken ödemelerde iskontodan yararlandırma, Alacakların tahsil ve firmaya kazandırma çabaları. Amerika’da vadeli satışlarda yaygın olarak uygulanan 2/10 net 30, ilk 10 günde ödeme halinde fatura tutarı üzerinden % 2 iskontodan yararlanmayı 30 gün içinde ödenmesi halinde herhangi bir vade farkı uygulanmayacağını ifade eder, takip kolaylığı ve müşteriler arasında ayırım yapmaması nedeniyle üstün bir politika olarak bilinmektedir.

19 Eski aylara ya da yıllara ait alacakların artmasının neden kaynaklandığını belirlemek için finans yöneticisi aşağıdaki noktalara dikkat etmelidir: Zayıf kredi kararı, Tahsil sürecinin etkin olmaması, Kredi koşullarının gereğinden fazla esnek olması, Geç fatura çıkarılması ve satışların kaydının gecikmesi, Hatalı fatura düzenlenmesi, Müşteri memnuniyetsizliği.

20 Alacak tahsilatının hızlandırılmasına yardımcı olacak öneriler:
Geç ödemeler ile ilgili uygun prosedürlerin geliştirilmesi, Geç ödemelerin peşine düşülmesi, Tahsilâtın amaç haline getirilmesi, İşletme çabalarının sonuç vermemesi halinde dışsal destek aranması, Alacaklar işletmenin varlıklarıdır. Bu nedenle tahsilât çabalarından mahcubiyet duyulmaması, görüşmelerde somut ödeme belirtileri olmadan, ödenecek arasına dâhil edilmemesi, Olağanüstü pazar koşullarında anlaşma şartlarında değişikliğe gidilmesi ve Alacakların gerektiğinde factoringe devredilmesi,

21 Borç yönetimi: Satıcılar hesabı, etkin nakit yönetiminin en önemli unsurudur. Bu yüzden hesap özenle yönetilerek işletmenin nakit pozisyonu arttırılmadır. Aşağıdaki noktalara dikkat edilerek borç yönetiminin işletmenin likiditesini olumsuz etkilemesi engellenebilir: Satın alma ile ilgili yetkiler, Büyük satın almalarda miktar iskontosu, Satın almanın maliyeti, Stok taşımanın maliyeti, Alternatif satıcıların satış koşulları, Satıcıların kârlılık politikası, Satıcı maliyetlerdeki değişimin faturaya yansıtıp yansıtmadığı, Hammadde tesliminde satıcının dakikliği, Satın almanın hangi periyotlarla yapıldığı (just-in- time gibi)

22 Stok Yönetimi: Satışlar ve üretimi dikkate alarak firmada bulundurulması gereken optimal stok miktarının belirlenmesidir. Stok yönetiminde yöneticilerin sürekli üzerinde durması gereken temel noktalar şu şekilde sıralanabilir: Uygun bir stok düzeyinin sürdürülmesi, Miktar ve değer analizinin yapılması, Uygun sipariş politikalarının uygulanması, Hammadde, yarı mamul ve tamamlanmamış ürün stoklarının detaylı analizi, Fire ve bozulmaların kontrolü ve önlenmesi.

23 Stok düzeyi genellikle işletmenin faaliyet gösterdiği sektöre bağlıdır
Stok düzeyi genellikle işletmenin faaliyet gösterdiği sektöre bağlıdır. Örneğin taze sebze ve meyve satan bir işletme stoklarını üç dört günde bir, halı satıcısı ise birkaç ayda bir devredebilir. Enflasyon oranının yüksek olduğu ülkelerde stoklara müşteri siparişlerini karşılamanın dışında, spekülatif amaçla da yatırım yapıldığı görülmektedir. İşletmelerde stoklar, nezaretçilerine ödenen ücretler, stok giriş- çıkış kayıtlarının yol açtığı giderler, sigorta ve kira giderleri gibi ödemelerle önemli bir maliyet unsurudur. Çalışma hayatında grevler, toplu olarak işten çıkarmalar, satıcıların mal göndermede gecikmeleri ve talepte beklenmeyen dalgalanmalar işletmelerin emniyet stoku bulundurmalarına yol açar.

24 Optimal stok düzeyi aşağıdaki faktörlere paralel olarak değişir:
Stok bulundurma maliyetinin optimum kılınması açısından stok bulundurmama maliyeti ile taşıma maliyetleri arasında bir dengenin oluşturulması gerekmektedir. Optimal stok düzeyi aşağıdaki faktörlere paralel olarak değişir: Katkı payının azalması ya da üretim verimsizliği, Kullanım ya da satış oranlarının belirsizliği, Teslim sürelerinin belirsizliği, Bir işletmenin stok düzeyini, arz kaynaklarının güvenirliliği, firmanın satıcı ve alıcılarla bütünleşme derecesi, satın almada kullanılan kaynakların maliyeti, stokların fiziksel yapısı, dağıtım kanallarının şekli, üretimin niteliği ve satış hacmi gibi koşullar etkiler.

25 Ekonomik Sipariş Miktarı (ESM): Her siparişte toplam stok maliyetlerini minimum kılan optimum tutardır. ESM Formül; ESM= 2𝑆𝑃 𝐶 S: Birim kullanımı, P: Sipariş başına gideri, C: Birim taşıma maliyetini ifade eder.

26 Örnek S: 500 Birim (Birim kullanımı) P: 40 (Sipariş başına gideri) C:4 (birim taşıma maliyeti) ESM= 2𝑆𝑃 𝐶 = 2∗500∗40 4 =100 Birim Her ay verilmesi gereken sipariş sayısı ise, 𝑆 𝐸𝑆𝑀 = =5 defa

27 Optimum stok düzeyini belirleyen faktörler şunlardır:
Her ürünün tahmini satış miktarı, Hammadde ve malzemeye kolayca ulaşabilme, Büyük alımlarda peşin ödeme iskontosundan yararlanılması. Stok yönetiminde etkinlik açısından aşağıdaki noktalara özen gösterilmelidir: Her stok kaleminin kullanım miktarı ve sıklığı belirlenmesi, Satın alma ve depolama sisteminin etkinliğinin gözden geçirilmesi, Üretimde sık ve yoğun kullanılan kalemleri daha sık kontrol ederken önemsiz kalemlerin periyodik kontrol edilmesi, Sürümü ağır malların ya da molası geçmiş, çürümeye yüz tutmuş malların hızla satılması, Gerektiğinde fason üretim imkânlarından yararlanılması, Stokların arka kapıdan çıkışının önlenmesi.

28 ÇALIŞMA SERMAYESİ DÖNGÜSÜ
Nakit girişi sağlanır. Nakitle yada veresiye hammadde - faaliyet alımı yapılır. Stoklar ambarlarda bekletilir yada üretime sevk edilir. Stoklar peşin yada kredili satılır.

29 Faaliyet Döngüsü: Hammadde stoklarının firmaya ulaşması ile satışlardan doğan alacakların tahsil edilmesi arasında geçen süredir. Nakit Döngüsü: Hammadde alımları için ödemenin yapılması ile satışlarından doğan alacakların tahsil edilmesi arasında geçen süredir. Nakit Döngüsü= Faaliyet Döngüsü – Borç Ödeme Süresi

30 NİÇİN ÖNEMLİDİR? Finansal yöneticinin zamanının büyük bir kısmını alır. Aktif toplamı içerisinde önemli yer tutar. Satışlarla doğru orantılıdır. Satışların artış hızından daha az artış hızına sahip olmalıdır. Kredi bulmak için iyi yönetilmesi gerekir. Likidite ve borç yapısına göre değişkenlik gösterir.

31 ÇS DÜZEYİNİ BELİRLEYEN UNSURLAR?
İşletme niteliği İşletmenin içerisinde bulunduğu sektör Maliyetler Satın alma koşulları SDH ADH Dönen varlıkların değeri Konjonktürel hareketler Teknoloji Satışların yıl boyu düzeyi Borçların kalitesi

32 ÇS YETERSİZLİĞİ NASIL ANLAŞILIR?
Borçlar zamanında ödenemez. Stoklar taleplere yetmez. Müşteriye uygun vade tanınamaması. Taleple birlikte iş hacminin geliştirilememesi. Gelişmelere ayak uyduramama.

33 ÇS YETERSİZLİĞİ SEBEPLERİ?
Faaliyetlerden zarar Yanlış kar dağıtım politikaları Stokların yanlış değerlenmesi Girdi fiyatı artışı İş hacmi genişlemesi Alacak tahsilinde sorunlar Uzun vadeli borç ödenmesi Duran varlık edinme Varlık değerlerinin düşmesi

34 ÇS YETERSİZLİĞİ NASIL GİDERİLİR?
Uzun süreli kaynak edinilir Yeni kredi alınır Satış fiyatları yeniden belirlenir ADH ve SDH artırılır. Duran varlıklar azaltılır Kısa vadeli borçlar konsolide edilir. Sermaye artırımı

35 Aşırı yüksek çalışma sermayesi aşağıdaki göstergelerden anlaşılabilir:
Duran varlıklara aşırı yatırım, Stokların üretim ve satış sürecine uyarlanamaması, İşletmenin kredibilitesinin düşük olması, Güçlü bir sermaye imajının avantaj kabul edilmesi, Alacak tahsil süresinin yüksek olması.

36 ÇS NEDEN FAZLA OLUR? Fazla dönen varlıklar Düşük kısa vadeli borçlar
Fazla stok miktarı Vadeli satışlar Likit varlıklara yatırım

37 ÇS YETERLİ OLMASI? Ani dönen varlık düşüşlerinden az etkilenir.
Zamanında borçlar ödenir. Kredi değerliliği artar. Olağanüstü durumlar kolay atlatılır. Veresiye satışların artması ile satış hacmi genişler. Karlar daha rahat dağıtılır. Stok miktarı rahat belirlenir. Likidite, karlılık ve risk dengeli dağılır.

38 Finans yöneticisi, aşağıda belirtilen konular üzerinde durarak; işletmenin çevresi ile uyum sağlar ve aynı zamanda işletmenin pazar değerini olumlu yönde etkileyebilir: Tam kapasitede kesintisiz bir üretimin sürdürülebilmesini güvenceye almak, Değişen pazar koşullarında risk ve getiri dengesini sürdürülebilmek, Para ve sermaye piyasalarında yatırım fırsatlarını değerlendirmek, İşletmenin genel kredibilitesini artırıcı finansal önlemleri almak, Kredi kurumları ile ilişkileri geliştirerek, ihtiyaç durumunda kredi limitlerini kullanmak.

39 ÇS YATIRIM POLİTİKALARI?
ATILGAN Dönen varlıklara daha az yatırım yapılarak likiditenin düşük tutulması ile riskli yatırım seçeneğini oluşturur. Gelir daha yüksek beklenir. İHTİYATLI Dönen varlıklara daha fazla yatırım yapılarak likiditenin yüksek tutulması ile az riskli yatırım seçeneğini oluşturur. NORMAL Dönen varlıklara ne fazla ne de az yatırım yapılır. Atılgan ve ihtiyatlı politikanın karışımıdır.

40 ÇS YATIRIM FİNANSMAN POLİTİKALARI?
DENGELİ Duran varlıklarla çalışma sermayesinin süreklilik gösteren kısmı UVB ile; çalışma sermayesinin dalgalanma gösteren kısmı KVB ile finanse edilir.

41 İHTİYATLI İşletmenin sahip olduğu tüm varlıklar UVB ile finanse edilir. Maliyeti yüksek ve UVB bulmak zor olduğu için uygulaması zordur.

42 ATILGAN Duran varlıklar UVB ile; Dönen varlıklar ise KVB ile finanse edilir.

43 ÇS FİNANSMANINDA KVB KULLANIMI?
KVB bulması daha kolaydır. Çünkü UVB bulmak için daha uzun bir araştırma sürecine razı olmak gerekmektedir. UVB maliyeti yüksektir. Erken ödenmesinde ilk yıllar daha fazla faiz ödenir. UVB verenler daha fazla kısıtlayıcı şart ileri sürerler. Gelişmekte olan ülkelerde UVB bulmak zor, KVB bulmak kolaydır. Ödenememesi daha kısa sürede problem çıkarır.

44 ÇS İHTİYACI BELİRLEME? Ortalama stok tutarı Yıllık satış tutarı
Yıllık genel gider tutarı Satış fiyatı üzerinde brüt kar Satıcıların tanıdığı kredi süresi Alıcılara tanınan kredi süresi

45 Nakit gereksinimi= Günlük Giderler * Sermayenin Bağlı Kalış Süresi
Örnek: Üretimde kullanılan günlük sermaye :T47.000 Hammadde ve malzeme ortalama stok süresi :20 gün Mamullerin ortalama stok süresi :40 gün Kredili satışlarda ödeme süresi :50 gün Bu koşullar altında, satışlar yoluyla paranın işletmeye geri dönmesi 110( ) gündür. Bu durumda çalışma sermayesi ve nakit gereksinimi aşağıdaki gibi hesaplanabilir; Nakit Gereksinimi= * 1100=T