NOKTALAMA İŞARETLERİ www.ogretmen.info.

... konulu sunumlar: "NOKTALAMA İŞARETLERİ www.ogretmen.info."— Sunum transkripti:

1 NOKTALAMA İŞARETLERİ

2 NOKTALAMA İŞARETİ NE DEMEKTİR?
Duygu ve düşünceleri daha açık ifade etmek, cümlenin yapısını ve duraklama noktalarını belirlemek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek üzere kullanılan işaretlere noktalama işaretleri denir.

3 NOKTA (.) a. CÜMLENİN SONUNDA NOKTA KULLANILIR.
Atatürk, en büyük komutandır. b. KISALTMALARIN SONUNDA NOKTA KULLANILIR. Asist. , Bul. , Atğm. , age. , Doç. , Hst. ...

4 c. BİR YAZININ MADDELERİNİ GÖSTEREN RAKAM VEYA HARFLERDEN SONRA NOKTA KULLANILIR.
A. a. d. TARİHLERİN YAZILIŞINDA GÜN, AY ve YILI GÖSTEREN SAYILARI AYIRMAK İÇİN NOKTA KULLANILIR. 21.O7.2000, 11.O8.1965,

5 e. SAAT ve DAKİKA GÖSTEREN SAYILARIN ARASINA NOKTA KONUR.
Tren, 09.15’te kalktı. Dersler, 12.05’te sona eriyor. ... f. BİBLİYOGRAFİK KÜNYELERİN SONUNA NOKTA KONUR. ATATÜRK, M. Kemal, Nutuk, Ankara 1937.

6 h. SAYILARDAN SONRA SIRA BİLDİRMEK İÇİN NOKTA KULLANILIR.
g. BÜYÜK SAYILARDA ÜÇLÜ GRUPLARIN ARASINA NOKTA KONUR. , h. SAYILARDAN SONRA SIRA BİLDİRMEK İÇİN NOKTA KULLANILIR. 3. , 5. , II. , XX. , XXXV.

7 VİRGÜL (,) Sessiz dereler, solgun ağaçlar, sarı güller
a. BiRBiRi ARDINCA SIRALANAN EŞ GöREVLi KELiME ve KELiME GRUPLARININ ARASINA ViRGÜL KONUR. Sessiz dereler, solgun ağaçlar, sarı güller Dillenmiş ağızlarda tutuk dilli gönüller b. SIRALI CÜMLELERİ BİRBİRİNDEN AYIRMADA ViRGÜL KULLANILIR. Bir varmış, bir yokmuş. Umduk, bekledik, düşündük.

8 c. CÜMLE İÇİNDE ARA SÖZLERİ ve ARA CüMLELERi AYIRMAK iÇiN ViRGüL KULLANILIR.
Şimdi, beyler, izin verirseniz, size bir soru sorayım. d. ANLAMA GÜÇ KAZANDIRMAK İÇİN TEKRARLANAN KELiMELERiN ARASINA ViRGüL KONUR. Akşam, yine akşam, yine akşam, Göllerde bu dem bir kamış olsam!

9 NOT: İKİLEMELERDE KELİMELER ARASINA VİRGÜL KONMAZ.
bata çıka, koşa koşa, yavaş yavaş, akşam akşam... e. TIRNAK İÇİNDE OLMAYAN ALINTI CÜMLELERDEN SONRA VİRGÜL KULLANILIR. Ankara’ya yarın gideceğim, dedi.

10 f. HiTAP iÇiN KULLANILAN KELiMELERDEN SONRA ViRGüL KULLANILIR.
Efendiler, bilirsiniz ki, hayat demek, mücadele demektir. g. YAZIŞMALARDA BAŞVURULAN MAKAM ADINDAN SONRA ViRGüL KULLANILIR. Türk Dil Kurumuna, Atatürk Üniversitesi Rektörlüğüne,

11 h. SAYILARIN YAZILIŞINDA KESİRLERİ AYIRMAK iÇiN ViRGüL KULLANILIR.
25,35 (yirmi beş tam, yüzde otuz üç) 10,50 (on tam, yüzde elli) ı. BİBLİYOGRAFİK KÜNYELERDE VİRGÜL KULLANILIR. ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Ankara 1958. İPEKTEN, Haluk, Nazım Şekilleri, Ankara 1985.

12 NOKTALI VİRGÜL (;) a. CÜMLE İÇİNDE VİRGÜLLERLE AYRILMIŞ TÜR VEYA TAKIMLARI BİRBİRİNDEN AYIRMAK iÇiN KULLANILIR. Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Orhan, Aslan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül,Zeynep adı verilir. b. ÖGELER ARASINDA VİRGÜL BULUNAN SIRALI CüMLELERi BiRBiRiNDEN AYIRMAK iÇiN KULLANILIR. İş işten geçti; artık gelse de olur, gelmese de. c. VİRGÜLLE AYRILMIŞ ÖRNEKLERİ FARKLI ÖRNEKLER-DEN AYIRMAK İÇİN KULLANILIR. Türkiye,Türkmenistan,Azerbaycan;Ankara, Aşkabat.

13 SORU (?) İŞARETİ a. SORU BİLDİREN CÜMLE ve İFADELERİN SONUNA KONUR.
Ne zaman tükenecek bu yollar arabacı? b. BİLİNMEYEN YER,TARİH vb. DURUMLAR İÇİN KULLANILIR. Yunus Emre ( 1240?-1320) c. BİR BİLGİNİN ŞÜPHEYLE KARŞILANDIĞI DURUMLARDA AYRAÇ İÇİNDE SORU İŞARETİ KULLANILIR. Ankara’dan Erzurum’a 7,5 (?) saatte gitmiş. d. SORU İFADESİ TAŞIYAN SIRALI CÜMLELERDE SORU İŞARETİ EN SONA KONUR. Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı? Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklar’dan mı?

14 ÜNLEM (!) İŞARETİ a. SEVİNÇ, ACI, KORKU, ŞAŞMA GİBİ DUYGULARI ANLATAN CÜMLELERİN SONUNA ÜNLEM İŞARETİ KONUR. Ne mutlu Türküm diyene! Hava, ne kadar da soğuk! b. SESLENME HİTAP ve UYARI SÖZLERİNDEN SONRA üNLEM iŞARETi KULLANILIR. Ordular! ilk hedefiniz Akdenizdir, ileri! Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle!

15 c. BİR SÖZE ALAY, KÜÇÜMSEME VEYA KİNAYE ANLAMI KATMAK İÇİN AYRAÇ iÇiNDE üNLEM iŞARETi YAZILIR.
Maşallah fidan gibi (!) boyu var. (Kısa boylu birisi için)

16 İKİ NOKTA (:) a. KENDİSİNDEN SONRA ÖRNEK VERİLECEK CÜMLENİN SONUNA İKİ NOKTA İŞARETİ KONUR. Yeni harfler alındıktan sonra eski yazı ile bir tek kelime bile yazmayan iki kişi görmüşümdür: Atatürk ve İnönü. b. KENDİSİNDEN SONRA AÇIKLAMA YAPILACAK CÜMLENİN SONUNA İKİ NOKTA İŞARETİ KONUR. Kendimi takdim edeyim: Elektronik mühendisi Ali PINAR.

17 ÜÇ NOKTA (…) a. TAMAMLANMAMIŞ CÜMLELERİN SONUNDA ÜÇ NOKTA iŞARETi KULLANILIR. Her sene yaz başında gelirdi, bu sene... b. KABA SAYILAN VEYA SÖYLENMEK İSTENMEYEN BöLüMLERiN YERiNE KULLANILIR. Arabacı B...’ya yaklaştığımızı söyledi. c. ALINTILARDA ATLANILAN YERLER OLDUĞUNU GöSTERMEK iÇiN KULLANILIR. Şiiri okumaya başladı: “ İstanbul puslu karaltısıyla müstefî’lün bir gemi...”

18 d. SÖZÜN BİR YERDE KESİLMESİYLE İFADEYE GÜÇ KATMAK İÇİN ÜÇ NOKTA İŞARETİ KULLANILIR.
“Gök sarı, toprak sarı, çıplak ağaçlar sarı...” “Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!“ e. ÜNLEM ve SESLENDİRMELERDE ANLATIMI PEKiŞTiRMEK iÇiN üÇ NOKTA iŞARETi KULLANILIR. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar. - Koca Ali... Koca Ali, be!... NOT: TÜRK İMLÂSINDA İKİ NOKTA YAN YANA KULLANILMAZ.

19 KISA ÇİZGİ (-) a. SATIR SONUNDA KELİMELER BÖLÜNÜRKEN,
b. ARA SÖZLERİ ve ARA CÜMLELERİ AYIRMAK İÇİN, Örnek olsun diye -örnek istemez ya- söylüyorum. c. DİLBİLGİSİNDE KÖKLERİ, EKLERİ, FİİL KÖK ve GÖVDELERİNİ AYIRMAK İÇİN KULLANILIR. gör-gü-süz-lük, kitap-çı-lık, göz-lük-çü-lük...

20 UZUN ÇİZGİ (_) a. YAZIDA SATIR BAŞINA ALINAN KONUŞMALARI GÖSTERMEK İÇİN KULLANILIR. BUNA, KONUŞMA ÇİZGİSİ DE DENİR. -Yoo, güvercinlerime dokunmayınız, dedi. b. KONUŞMALAR TIRNAK İÇİNDE GÖSTERİLİRSE UZUN ÇİZGİ KULLANILMAZ. Arabamız tutarken Erciyes’in yolunu: “Hancı”dedim.” Bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu’nu?”

21 EĞİK ÇİZGİ a. ADRES YAZARKEN APT. NUMARASI İLE DAİRE NUMARASI ve SEMT İLE ŞEHİR ARASINA KONUR. Altay Sokağı, Nu.:21 / 14 Kurtuluş / ANKARA b. DİLBİLGİSİNDE EKLERİN FARKLI ŞEKİLLERİNİ GÖSTERMEK İÇİN KULLANILIR. -a / -e, -dan / -den, -madan / -meden...

22 TIRNAK İŞARETİ (”) a. ALINTILARI GÖSTERMEK İÇİN KULLANILIR.
Atatürk “Ne mutlu Türküm diyene!” vecizesini 29 EKİM 1933’te söylemiştir. b. ÖZEL OLARAK BELİRTİLMEK İSTENEN SÖZLER TIRNAK İÇİNE ALINIR. Yeni bir “barış taarruzu” başladı.

23 TEK TIRNAK İŞARETİ (’) a. TIRNAK İÇİNDE ve YENİDEN TIRNAĞA ALINMASI GEREKEN BİR SÖZÜ BELİRTMEK İÇİN KULLANILIR. Edebiyat öğretmeni “şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi. b. DİL YAZILARINDA VERİLEN ÖRNEĞİN ANLAMINI GÖSTERMEK İÇİN KULLANILIR. Göktürk Anıtları’nda budun, ‘millet’; sab, ‘söz’ demektir.

24 DEN DEN İŞARETİ (“) ALT ALTA GELEN SÖZ VEYA SÖZ GRUPLARININ TEKRAR YAZILMASINI ÖNLEMEK İÇİN DENDEN KULLANILIR. etken fiil işteş “

25 YAY İŞARETİ ( ) a. CÜMLENİN YAPISIYLA DOĞRUDAN DOĞRUYA İLGİSİ OLMAYAN AÇIKLAMALAR İÇİN KULLANILIR. Yunus Emre (1240?-1320)’nin eserlerini okumakta fayda vardır. b. TİYATRO ESERLERİNDE OYUNCULARIN HAREKETLERİNİ AÇIKLAMAK ve GÖSTERMEK İÇİN KULLANILIR. İhtiyar (Yavaş yavaş Kaymakama yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi?

26 KESME İŞARETİ (’) a. ÖZEL ADLARA GETiRiLEN iYELiK ve HAL EKLERiNi AYIRMAK iÇiN KULLANILIR. Atatürk’üm, Kâzım Karabekir’i, İsmet Bey’i... b. YABANCI ÖZEL ADLARDAN SONRA GETiRiLEN ÇOKLUK ve YAPIM EKLERi KESME iŞARETi iLE AYRILIR. Honolulu’lu, Bordeaux’lu, Lille’li ... c. KISALTMALARA ve SAYILARA GETİRİLEN EKLERiN AYRILMASINDA KULLANILIR. TBBM’nin, BM’de, 1881’de, 1923’te...

27 d. N’ETMEK, N’EYLEMEK GİBİ İFADELERDE KULLANILIR.
N’oldu?, N’etsin?, N’apalım?... e. BİR EK VEYA HARFTEN SONRA GELEN EKLERİ AYIRMAK İÇİN KULLANILIR. A’dan Z’ye kadar hepsini bilirim. f. ÖZEL ADLAR İÇİN YAY AYRAÇ İÇİNDE BİR AÇIKLAMA YAPILDIĞI TAKDİRDE KESME İŞARETİ, YAY AYRAÇTAN SONRA KONUR. Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)’nin... g. CİNS İSİMLER İÇİN KESME İŞARETİNE GEREK YOKTUR

28 SON