TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ 5.HAFTA-6.HAFTA

... konulu sunumlar: "TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ 5.HAFTA-6.HAFTA"— Sunum transkripti:

1 TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ 5.HAFTA-6.HAFTA

2 Bilgisayarın Yapısı Anakart Slotlar, Portlar Bellekler Sabit Disk Disket sürücü / CD-ROM / DVD-ROM

3 Bilgisayar Sistemi (Tekrar)
Bilgisayar sistemi, herhangi bir işletmenin işlerini bilgisayarda yürütmesini sağlayan yazılım ve donanım birimlerinden oluşmaktadır. Donanım (Hardware): Bir bilgisayar sisteminde bulunan fiziksel aygıtların tümüne verilen ad. Yazılım (Software): Donanıma hayat veren, donanımın kullanılmasını sağlayan programlardır.

4 Bilgisayarın Yapısı BİLGİSAYAR Donanım Yazılım Temel Birimler
Çevre Birimleri İşletim Sistemleri Uygulamalar Anakart İşlemci Yazıcı MS-Dos MS Word Tarayıcı Windows Ram MS Excel Çizici… Unix Harddisk MS Power Point Linux Floppy Muhasebe Programları Nowel Ekran Kartı Oyunlar OS/2 Kasa Chat Programları Monitör Klavye+Mouse

5 Bilgisayar Donanım Yapısı
ANA DONANIM BİRİMLERİ KASA İÇİNDE Anakart (Main Board) RAM İşlemci (CPU) Ekran Kartı (Graphic Card) Sabit Disk (Hard Disc) Disket Sürücü (Floppy Drive) KASA DIŞINDA Klavya (Keyboard) Ekran (Monitor) Fare (Mouse) EK DONANIM BİRİMLERİ KASA İÇİNDE Ses Kartı (Sound Card) CD-DVD-ROM Ağ Kartı (Network Adapter) TV Kartı (TV Card) KASA DIŞINDA Yazıcı (Printer) Hoparlör (Speaker) Oyun Çubuğu (Joystick)

6 Anakart (Mainboard) Sistemin merkezi bileşenidir.
Üzerinde bakır yolların bulunduğu fiberglastan yapılmış levha şeklindedir. Genişleme yuvaları (port), BIOS, ve chipset anakart üzerinde bulunur. İşlemci, Bellek, arabirimler, fare klavye ve çeşitli PC arayüz kartları (modem, Ağ, ekran, ses vs.) anakart üzerine takılır. Anakartlar genellikle desteklediği işlemci türünün ismi ile anılır.

7 Anakart 1. Ram Yuvaları 2. Disket Sürücü bağlantısı
3. IDE Bağlantıları 4. Ekran Kartı Yuvası 5. BIOS Pili 6. PCI Yuvaları 7. SATA Bağlantıları 8. Güney Köprüsü 9. Kuzey Köprüsü 10. İşlemci Yuvası 11. Ara Birimler (PS2, Parelel Port, Seri Port, USB, Firewire, Network Port, Mikrofon, Hoparlör, Line-In vb.) 12. ATX Güç Bağlantısı

8 Anakart - Chipset Chipset ya da Yonga seti, bilgisayarın anakartı üzerindeki temel ve bütünleşik arabirimleri yöneten ve bunlar arasındaki veri akışını sağlayan bir çeşit işlemcidir. Chipsetin görevleri: 1) RAM - Cache Bellek - Mikroişlemci arasındaki ilişkiyi düzenlemek 2) CPU - veri yolları - RAM arasındaki ilişkiyi düzenlemek 3) ISA Veri yollarının denetlenmesi ve ISA - PCI geçişlerini yönetmek 4) PCI - USB Portu arasındaki iletişimi kontrol etmek 5) Güç yönetimini kontrol etmek 6) AGP iletişimini düzenlemek Bilgisayarlarda kullanılan chipset çeşidi, kullanılacak bellek ve mikroişlemci çeşidini de belirler. Günümüzde Intel, VIA, AMD, SiS, ALi, ServerWorks gibi belli başlı üreticilerin chipsetleri bulunmaktadır ve kişisel bilgisayarlarda yoğun olarak Intel, VIA ve SiS chipsetleri kullanılmaktadır.

9 Anakart - Köprüler Anakartlar üzerinde genellikle, Kuzey ve Güney köprüsü olmak üzere iki tür chipset bileşeni (entegresi) mevcuttur. Bu bileşenlerden Kuzey köprüsü, bilgisayarın ekran kartının takıldığı portu (AGP), mikroişlemciyi (CPU) ve bellek biriminin (RAM) çalışmasını kontrol eder. Güney köprüsü ise bilgisayarın diğer çevre birimlerini (PCI, USB, ISA, IDE, BIOS, vb.) denetler.

10 Anakart – Slotlar (Veri yolları)
Anakartın üzerinde genişleme kartlarının takılabileceği yuvalara slot adı verilir. Bu slotlar, VESA, EISA, ISA, PCI ve AGP olmak üzere çeşitli bölümlere ayrılır. Bunlardan su anda en çok kullanılanları ISA, PCI ve AGP dır. VESA slotlar eski 486 işlemcili anakartlarda kullanılmaktaydı. Pentium işlemcilerin devreye girmesiyle birlikte 32 bit veri yolunu destekleyen PCI slotlar kullanılmaya başlandı. Zamanla Pentium II ve Pentium III’lerin çıkmasıyla ISA slotlar yerini tamamen PCI slotlara bırakmıştır.

11 Anakart – ISA Slot ISA (Industry Standart Architecture)
ISA slotlar eski tip iç bağlantılarda modem,ses,ekran,ağ gibi bağlantılarda kullanılıyordu. PCI ve AGP ye nazaran yavaş bir veriyoludur. Maksimum 8 MHz. hızında çalışır. ISA 16 bit veri yoluna sahip olup, eşzamanlı olarak 16 bit veriye ulaşabilir.

12 Hertz? MHZ? Hertz (sembol Hz), frekans (sıklık) birimidir. İsmini Alman fizikçi Heinrich Rudolf Hertz'den alır. Hertz; saniye başına düşen devir sayısını ifade eder. 1 Hertz saniyede bir devir veya 1 MHz saniye başına bir milyon (1,000,000/s) devir şeklinde tanımlanır. 1 Hz = 1 s−1 Bu birim herhangi bir periyodik olaya uyarlanabilir. Mesela; bir insan kalbi 1.2 Hz ile atıyor denebilir. Elektromanyetik dalgaların salınımları, bilgisayar parçaları arasındaki veri akımı ile RAM ve işlemci gibi parçaların hızları 1 MHz (1000 kHz) veya GHz (1000 MHz) olarak ifade edilir.

13 Anakart – PCI Slot PCI (Peripheral Component Interconnect)
Intel tarafından geliştirilen yerel veriyolu standardıdır. Çoğu modern bilgisayarların ana kartında PCI yuvaları, ISA yuvalarının hemen yanında bulunur; beyaz renkte ve ISA'dan biraz daha kısadır. PCI veriyolu Tak Çalıştır desteklidir. 1993'te Intel tarafından geliştirilen bu veri yolu 64 bit'liktir, ama uyumluluk problemleri nedeniyle uygulamada genelde 32 bit'lik bir veri yolu olarak kullanılır. İşlemci ile senkron 33 veya 66 MHZ saat hızlarında çalışır. 32 bit ve 33 MHZ PCI veri yolunun kapasitesi 133 MB/sn'dir.

14 Anakart – AGP Slot AGP (Accelerated Graphics Port)
Hızlandırılmış Grafik Portu, ya da “Gelişmiş Grafik Portu” denir. Yüksek hızlı grafik kartlarını bilgisayarın ana kartına noktadan noktaya yönlendirmek için kullanılır ve öncelikli olarak hızlandırılmış üç boyutlu bilgisayar grafiklerini destekler. Intel AGP’nin ilk versiyonunu ‘AGP specification 1.0’ adı ile 1997’de yayınladı. 1x ve 2x hızlarının ikisini birden içeriyordu. 2.0 AGP 4X ve 3.0 ise 8X olarak belirtilmişti. AGP 66 MHz 1x, 133 MHz 2x, 266 MHz 4x hızlarıyla oldukça hızlı bir veriyolu hem de ana bellek ile daha çabuk iletişimi sağlayan bir porttur.

15 Anakart – IDE Slot IDE (Integrated Drive Electronics)
Bilgisayarın anakartındaki veri yolu ile depolama aygıtları arasında kullanılan standart bir elektronik arabirimdir. Sabit disk, CD sürücüler ve DVD sürücüler IDE kablosu aracılığıyla IDE yuvalarına bağlanır. IDE denetleyicisinin üç temel sorunu vardı. 528 MB'’lık depolama üst sınırı vardı. Yani 528 MB’ın üstündeki diskler IDElerle kullanılamazlar. En çok iki disk desteği vardı. Yalnızca iki disk kullanılabilmekte idi. Ve CD-ROM gibi çevre birimlerine destek vermemekte idi. Günümüzde satılan birçok bilgisayar IDE’nin gelişmiş versiyonu olan EIDE’yi (Enhanced IDE) kullanır. EIDE ile birlikte her bir disk için 8.4 GB’lık disk desteği vardır. Günümüzde bu sınır daha da üste çekilmiştir. 128 GB’a kadar diskler desteklenebilir. 4 tane IDE diski ve CD-ROM kullanılabilir. Bunun için de IDE1 ve IDE2 olarak iki tane arabirim konnektörü kullanılır.

16 Anakart – Floppy Drive Connector
Disket sürücünün anakart üzerine bağlandığı yuvadır. Anakart üzerinde sadece 1 adet Disket sürücü yuvası bulunur.

17 Anakart – BIOS Chip BIOS (Basic Input Output System)
Anakarta, Bilgisayarın açılırken gerekli donanımsal testlerini yaparak çalışır duruma gelmesini sağlayan küçük bir kontrol programcığını barındıran entegredir. Üzerindeki donanımın teknik özelliklerine ait bilgileri barındırır. BIOS, genel olarak bilgisayarın açılabilmesi için gerekli küçük bir yazılımdır. Bu yazılım BIOS Chipi içinde tutulur. Sonuçta bir yazılım olduğu için istenirse silinebilir ve tekrar yüklenebilir. Bilgisayar açıldığı anda işlemciye tüm diğer donanımları sırasıyla tanıtır. Donanımların temel iletişim protokollerini belirler. İşletim sisteminin başlangıç öğelerinin Herhangi bir sürücüden (HDD, CD-ROM vb.) yüklenmesini sağlar. İşletim sistemi çalışırken donanım ve işletim sistemi arasındaki ilişkileri düzenler.

18 Anakart – PS/2 Port PS/2 adı 1987 yılında üretilen IBM Personal System/2 PC’lerinden kalmıştır. Daha önceleri kullanılan DE-9 RS-232 (seri fare bağlantısı) ve 5-pin DIN (klavye bağlantısı) yerine geçmişlerdir. Anakartlar üzerinde 2 adet PS/2 yuva bulunur. Biri fare diğeri klavye içindir. Genellikle farklı renktedirler. Bu renklerden yeşil olan fare, mor olan klavye içindir.

19 Anakart – USB Port USB (Universal Serial Bus)
Harici aygıt kurulumu, hem yeni hem de usta bilgisayar kullanıcıları için zor bir iştir. Gerekli bağlantıları yapmanın yanı sıra, aygıtı konfigüre etmek de zaman alır. Bazen, bir aygıt, sistemin boot işlemi esnasında takılı olmadığı için çalışmayabilir. Genel olarak, bu problemi çözmenin tek yolu, aygıtı bağlayıp sistemi yeniden başlatmaktır. Universal Serial Bus (USB), yukarıda anlatılan zorlukların üstesinden gelmek için bulunmuş çözümlerden birisidir. Yukarıdaki eksiklikleri tamamlamak için USB, tek bir bağlantı tipi ve anında takma/çıkartma özellikleri sunar.Bu iki özellik sayesinde, USB tipi bir çevresel aygıtı takmak oldukça kolaylaşmaktadır. Sistemin açık veya kapalı olmasına dikkat etmeden, USB aygıtı sisteme kolaylıkla bağlanabilir.

20 Anakart – Seri (Com) Port
Seri port seri bir bağlantı noktası, seri iletişim (serial communication), her seferinde içeriye veya dışarıya doğru bir bit bilgi transfer eden fiziksel bir ara yüzdür. Kişisel bilgisayarların tarihi boyunca terminaller veya modemler gibi cihazlar ile bilgisayarlar arasındaki veri transferi çoğunlukla seri bağlantı noktaları üzerinden sağlanmıştır. Fare, klavye, diğer çevre birimleri de bu yolla bilgisayara bağlamaktadır. 2006 yılı itibariyle USB ara yüzü artık seri bağlantı noktasının yerini almış durumda, modern bilgisayarların çoğunluğu diğer cihazlara USB bağlantısı ile bağlanmakta ve bir çoğunda artık tek bir seri bağlantı noktası bile bulunmamaktadır. Seri bağlantı noktalarından maliyeti düşürmek için vazgeçilmekte ve bu bağlantı noktaları legacy port olarak adlandırılmaktadır.

21 Anakart – Paralel Port Paralel port, bilgisayarın kasasının arkasında bulunan 25 pinlik D şeklindeki konnektördür. Seri porta göre hızlı olmasına rağmen aynı stabiliteyi sağlayamaz. Bu baglantı noktasına aynı zamanda LPT (LinePrinTer) de denmektedir. Bu portun bir pini bir seferde 8 bit veri gönderebilir. DB25 isimli portu kullanır. DB25 ismindeki 25 rakamı kablo girişindeki pin sayısını ifade etmektedir. Yazıcı ve tarayıcı bu portu kullanmaktadır. Paralel port, seri port gibi yerini USB'ye bırakmaya başlamıştır. Doğabilecek sorunlardan kaçınmak için uzunlukları 5 metreyi aşan kablolar kullanılmamalıdır. Hedef aygıt sadece PC tarafından gönderilen komutları işlemekle kalmaz PC' ye kendisi de veri gönderebilir.

22 Anakart – Game & Sound Ports
Oyun portu ses kartları üzerinde yer alan seri bir porttur. Ses kartı anakart üstünde bulunuyorsa oyun portu da anakart üzerinde bulunabilir. Ses kartının chipset olarak bulunduğu durumlarda anakart üzerinde Sound Card Connectors bulunur.

23 Anakart – Firewire Port
Bilgisayara, çevre ürünlerinin bağlanmasında kullanılan yüksek hızlı arabirim teknolojisi destekleyen porttur. USB teknolojisinden farklı olarak yüksek hızda çalışan ara birim cihazlarını destekler. 1400 MBit data transferini destekler. FireWire yüksek hızlardan dolayı real-time (gerçek zamanlı) data transferi yapabilen, video, video camcorder, synthesizer gibi arabirimler için idealdir. IEEE 1394 standardını destekler. Apple tarafından geliştirilmiştir.

24 Anakart – RJ-11 Modem Port
Telefon / Modem portudur. Telefon hattı üzerinden internet bağlantısı kurmak için kullanılır.

25 Anakart – RJ-45 Ethernet Port
LAN bağlantısı için kullanılır. 10 Mbps ile 1GB arasında veri transfer hızı sağlar.

26 Anakart – Mikroişlemci (CPU)
Mikro İşlemci (Central Processing Unit) Çevresel birimlerden gelen sayısal verileri işleyerek gelen kodların yapısına göre sanal ortama ya da diğer çevresel birimlere uyarlayan işlevsel ve programlanabilir bilgi ünitesi. Genel bir ifade ile bir bilgisayarın beyni, esas işi yapan kısımdır. Yaptığı işlemlerin mikro saniyeler mertebesinde olması ve aynı zamanda içindeki elektronik devrelerin ve bölümlerin mikron boyutlarında olması nedeniyle Mikro önadını almıştır. Mikroişlemcilerin sınıflandırılmasında önemli bir ölçü olan bit sayısı işlemcinin üzerinde işlem yapabildiği en uzun verinin bit sayısını gösterir. Kelime uzunluğu (word length) de denilen bu parametre 4 bit, 8 bit, 16 bit, 32 bit gibi değerler alabilmektedir. 1978 yılında ilk 16 bitlik işlemcisi olan 8086'yı üreten Intel bir yıl sonra 1979'da harici veri yolu genişliği 8 bit olmanın dışında 8086 ile aynı yapıya sahip olan 8088'i piyasaya sürdü. 8088, 1981 de üretilmeye başlanan IBM PC (Personal Computer - Kişisel Bilgisayar)'nin ilk işlemcisi olmuştur. 16 bitlik işlemcilerde endüstri standardı olan 8086/8088 günümüze kadar gelen çeşitli ürünlerle x86 ailesi diye isimlendirilen mikroişlemci ailesinin çekirdeği olmuştur.

27 Anakart – Bellekler Bilgisayar içinde RAM ve ROM bellek olmak üzere iki çesit bellek bulunur. RAM (Bellek) - (Random Access Memory – Rasgele Erişimli Bellek) Açık olan dosya ve programları aktif halde belleğinde tutarak, işlemciyle sürekli iletişim halinde işlemlerin yapılmasını sağlar. Bilgiler bilgisayar kapandığında ya da elektrik kesildiğinde silinir kaybolur. Static RAM (SRAM), Dynamic RAM (DRAM) ROM (Bellek) – (Read Only Memory – Sadece Okunur Bellek) Bilgisayarın açılış işlemlerinde yardımcı görev alır. Sadece okunabilir bellek olup, bir defa üretici tarafından yazılır ve kullanılır. Elektrik kesintilerinden etkilenmez, bilgiler güvenli ve kalıcıdır. PROM, EPROM, EEPROM, FLASHROM

28 Rom Bellek (Read Only Memory)( Salt Okunur Bellek)
ROM çipleri dört çeşittir ROM (salt okunur) PROM, (programlanabilir) EPROM (silinebilir) EEPROM (Flash ROM, elektrikle silinebilir) Son teknikte kullanılan Flash ROM'ların özelliği çipin karttan çıkarılmadan, hatta bilgisayar kasası açılmadan programlanabilmesidir. Güncellenmiş ROM’un anakart üreticisinin sitesinden indirilerek yüklenmesi BIOS terfii için yeterlidir. AMI, Award, Phoenix gibi büyük bios üreticileri tanınmıştır.

29 Anakart – Ön Bellekler Ana bellek olarak kullanılan bu bellekler dört ana görev noktasında kullanılırlar. Bunlar; L1, L2, L3 önbellekleri ve Ana sistem belleğidir. L1 işlemci üzerinde bulunur 64 KB üzerinde kapasitesi yoktur. L2 anakart ya da İşlemci üzerinde bulunabilir KB arasında değişmektedir. L3 anakart üzerinde bulunur. 512 KB büyüklüğündedir. Önbelleklerin (Cache) tek amacı işlemci ile anabellek arasındaki hız farkının olumsuz etkisini düşürüp işlemci bekleme zamanını en aza indirmektir.

30 Anakart – Ön Bellekler Bir uygulamayı ikinci çalıştırdığımızda, ilk açılışından hızlı açıldığını görürüz. Peki bu olayın perde arkası nedir? Cache Bellek, en son yaptığımız işlemleri değerlendirerek; bir sonraki işlemi %90 tahmin edip, bu bilgileri tutan L1 ve L1 in %10 tutturamaması durumunda bu %10 un da %90'ı oranında tahmin eder ve bu bilgileri tutan L2 adı verilen işlemci çekirdeğine gömülü iki adet statik “ram”den oluşur. Cpu L2'de de bu bilgileri bulamaması durumunda ram'e gider. Orada da yoksa HDD'e (harddisk) gider. Cache Bellek ilk icat edildiği yıllarda board üzerinde yer alıyor ve sadece L1'den oluşuyordu. Geliştiriciler, cache'i cpu içine koymak istiyorlardı. Fakat bu o kadar kolay değildi. Cache belleğin cpu içine yerleştilememesi üzerine, bir dönem çekirdeğe en yakın yere konumlandırılması denendi. (SLOT İşlemciler) Geliştiriciler bir süre sonra cache'i çekirdeğe gömmeyi başardılar, hatta L2 ile birlikte gömdüler. Cache’ li işlemciler normallerinden daha pahalıydı. (%2 başarılı CPU üretimi)

31 Anakart – Ön Bellekler Bir lokantaya ilk defa gidip bir kase çorba istediğinizde çorbanın yapılıp gelmesi uzun sürebilir. Eğer yemeğin yapıldığı yerin (HDD) hemen ön tarafında belirli bir miktar yemeği sıcak tutabilecek bir hazne varsa (RAM) ve siz oradaki çeşitlerden birini yiyecekseniz çorbanın pişmesini beklemezsiniz. Siz eğer aynı yere daha sık gelmeye başlarsanız garson sizi tanır ve sizin geleceğiniz saatlerde yemek arabasına (L2) sizin çeşitlerinizi de koyar. Sürekli müşterisi olursanız ve %90 aynı siparişleri veriyorsanız geleceğiniz saatte çorbanızı masanızda (L1) hazır bulursunuz.

32 Ana Bellekler - DRAM DRAM: Dinamik Rastgele Erişimli Bellek (Dynamic Random Access Memory) DRAM Dr. Robert Dennard tarafından 1966’da IBM Thomas J. Watson Araştırma Merkezi'nde icat edilmiştir ve 1968 yılında patenti alınmıştır. DRAM daha çok kişisel bilgisayarlarda kullanılan bir hafıza türüdür. DRAM’lerde verilerin saklanması için üzerinde enerji depolayan kondansatörler kullanılır. Fakat bu kondansatörler zamanla (çok kısa zamanda) üzerlerindeki enerjiyi kaybederler. Dolayısıyla enerji varken 1 durumunda olan hücre enerji boşalınca 0’a döner. Bu durumda bir transistörün açılıp kapanması suretiyle sürekli olarak bu enerjinin tazelenmesi gerekmektedir. Dinamik ifadesi buradan gelmektedir. FPM DRAM, EDO DRAM, BEDO DRAM, MDRAM

33 Ana Bellekler – DRAM FPM DRAM (Fast Page Mode) Hızlı Sayfa Modu DRAM, 60 ve 70 ns hızlarında çalışmaktadır.33MHz saat hızıyla çalışırlar. EDO DRAM (Extended Data Out) 66 MHz üzerindeki veriyolu hızlarında çalışamazlar. Hızları 70,60 ve 50 ns’dir. SIMM yuvalarını kullanırlar. BEDO DRAM (Burst EDO) EDO’dan farkı bir seferde daha fazla veri paketi gönderebilme özelliğine sahip olmalarıdır. MDRAM (Multibank DRAM) Ekran kartlarında kullanılan en son teknoloji hafıza çeşidir. Daha yüksek performans isteyen kullanıcılara hitap eder. 66 MHz hızında çalışıyor ve 80 MHz’ e kadar çıkabilir.

34 Ana Bellekler – SDRAM SDRAM (Senkronize DRAM) İşlemcilerin hızlanması ile birlikte bu işlemcilerin maksimum seviyede işlem görebilmeleri için yüksek hızlı RAM’lere ihtiyaç duyulmuştur. SDRAM’le birlikte işlemci ve RAM birbirine aynı saat hızında kilitlenirler. Böylece işlemci ve RAM aynı saat hızında senkronize olarak çalışmaktadır. PC100 ve PC133 sandartlarında iki ayrı türde üretilmiştir. Erişim hızı ilk defa 10 ns’nin altına düşmüştür. 168 pinlik DIMM yuvalarına takılır.

35 Ana Bellekler – RD & DDR RDRAM: Rambus şirketi tarafından geliştirilen 800 ve 1066 MHz hızlarında çalışabilen bellek türüdür.Paralel olarak çalışan kanallar sayesinde yüksek çalışma hızına erişmektedir. 184 pin slotlarla RIMM yuvalarına takılır. DDR SDRAM: 168 pinlik DIMM yuvalarını kullanır. PC1600(200MHz x 8 Byte), PC2100(266MHz x 8 Byte), PC2400(300MHz x 8 Byte), PC2700(333MHz x 8 Byte), PC3200(400MHz x 8 Byte) çeşitleri vardır. DDRII SDRAM: Yüksek sistem saat hızlarında çalışabilmektedir. Geçmiş uyumlu değildir. 240 pinlik slotlar kullanmaktadır. DDR2-400, DDR2-533, DDR2-667, DDR2-800 çeşitleri vardır.

36 SIMM? DIMM? SODIMM? Modern sistem boardlarında, RAM, SIMM veya DIMM modüllerinin üzerine kurulmuştur. Daha önceleri, küçük kişisel DRAM’ler kullanılmaktaydı. Genellikle, board üzerinde 36 küçük çip için odalar bulunmaktaydı. Bu durum, yeni RAM çiplerini kurmayı elverişsiz hale getiriyordu. Sonra, birisi bu olayı çözmeyi başardı. İlk olarak SIPP modülleri geldi. Onlar, board üzerinde sabitlenen çoklu ayakları sahipti. O zamandan sonra SIMM modülleri geldi. Bunlar, bir kenar bağlayıcıya sahip kart üzerinde kuruluyorlardı. Ana kart üzerinde, soketlerin içerisine takılıyorlardı ve herkes bunları kurabiliyordu. Günümüzün teknolojisi de şu anda budur. SIMM (Single In-line Memory Module): RAM ın uzerinde gördüğünüz entegrelerinin (chiplerinin) montajının yapıldığı bakır plaketin adıdır. SIMM in iki tipi vardır. Biri büyük, diğeri küçük. Büyük olanın 72-pin ayağı vardır. Küçük olanının 30-pin ayağı vardır. Büyük olanı 32 bit veri çalışma hızına sahiptir. Küçük olan 8 bit veri çalışma hızına sahiptir. DIMM (Dual In-line Memory Module): SIMM in çalışma hızının 64-bit hale getirilmiş şeklidir. DIMM de toplam 72 bağlantı ayağı vardır. 36 sı bir tarafta, 36 sı diğer taraftadır. SODIMM (Small Outline DIMM): SODIMM ler notebooklarda kullanılmak için dizayn edilmiştir. DIMM ler ile aynı özelliklere sahip fakat boyut olarak daha küçüktürler. DIP, SIPP, SIMM 30 pin, SIMM 72 pin, DIMM (168-pin), DDR DIMM (184-pin)

37 Pin? Pin en basit anlatımla veri ve güç ileten bakır veya alüminyum çubukların herbirine verilen addır. Pinler, işlemci, HDD üzerinde veri için, jumperlarda, kasa içi düğme ve ışık bağlantılarında kısaca bilgisayarın her bileşeninde olan bir parçadır.

38 Ana Bellekler – Besleme Gerilimi
İşlemci ve bellek, daha genel haliyle her yonga, çalışabilmesi için bir besleme gerilimine ihtiyaç duyar. Besleme gerilimi, suyu, vanaları ve boruları kullandığımız benzetmemizde suyun kaynaklarındaki (emme ya da basma) akış hızına ya da bir bakıma basıncına denk gelir. Su ne kadar basınçlıysa hazneye olan su akışı o derece hızlı gerçekleşir dolayısıyla bellek belli bir görevi daha hızlı yerine getirir. Voltaj seviyelerinin yeni nesillerde giderek düşmesine rağmen performansın artması çelişkisinin yanıtı, üretim teknolojileri geliştikçe küçülen transistörlerin aynı hızda çalışabilmeleri için daha az gerilimle beslenmeye ihtiyaç duymalarında ve bellek mimarilerindeki ilerlemelerde yatmaktadır. RAM Türü Besleme Gerilimi SDRAM 3.3 Volt DDR-I RAM 2.5 Volt RD-RAM 2.5 veya 1.8 Volt DDR-II RAM 1.8 Volt

39 Sabit Disk (HDD) Sabit disklerin tek amacı bilgileri kalıcı ve düzenli bir şekilde saklamaktır. Sabit disk, vakumlu, sürtünmesiz bir metal kutu içerisine yerleştirilmiş disklerden meydana gelmiştir. Sabit disk içerisinde her disk yüzeyine ait bir okuma yazma kafası yerleştirilmiştir. Bu okuma yazma kafaları disk yüzeyine değmeyip tamamen manyetik alan mantığı ile okuma yazma işlemi yapar.

40 Sabit Disk (HDD) - Yapısı
Disk yüzeyinin büyüklüğüne bağlı olarak 2.5 " 3.5 " 5.25 " olarak üretilmektedir. Disk yüzeyi ile okuma yazma kafası arasında çok küçük bir mesafe bulunmaktadır. Çalışma anındaki temas halinde disk zarar görebilmektedir. Sabit diskteki bilgi elektrik kesildiğinde de bir sonraki bilgi kaydedilene kadar kalıcıdır. Bir sabit diskin saklayabileceği bilgilerin miktarı, MB (Mega Byte) ve GB(Giga Byte) ile ölçülür.

41 Sabit Disk (HDD) - Bağlantı
Bilgisayarınızda birden fazla sabit disk sürücü bulunabilir veya bir sabit disk iki yada daha fazla bölüme ayrılabilir. İlk sabit disk, C sürücüsü diye adlandırılır. Daha sonra takılan hard diskler sırasıyla D,E,F... harflerini alır. Sabit diski ana karta bağlamak için kablolar kullanılır. Bunlar: IDE (Integrated Drive Electronics) SCSI (Small Computer System Interface) EIDE (Enhanced (geliştirilmiş IDE)

42 Sabit Disk (HDD) - IDE / SCSI
Sabit diskler anakarta IDE (Integrated Drive Electronics-Bağlı Cihazlar Elektronik Yapısı) veya SCSI yuvalarından bağlanırlar. IDE yuvalarının bugünkü halini 1986 yılında Compaq ve Western Digital firmaları meydana getirdiği yenilik disklerin kontrol çiplerinin öncesinin aksine disk üzerinde toplanması ile verilerin sisteme transferinde kullanılan çiplerin ise anakart üzerinde bir standart halini almasıdır. Bu arabirimin belirlenmesinden sonra ise anakartlar ve diğer elemanların IDE gibi arabirimlerle uyumlu çalışmasını sağlayacak olan ATA (AT Attachment) eklentisi oluşturulmuştur. İki diskin birlikte kullanımına (Master-Birincil ve Slave-İkincil) izin veren IDE’den sonra yeni bir arabirim geliştirildi buna da E-IDE denildi. IDE kablosu üzerinden saniyede 16,6 MB’lı veri transfer etmek mümkündür. SCSI’ ler ise IDE’lerden daha hızlı olup gelişmiş sabit diskleri desteklemektedir. Fakat SCSI diskler genellikle Server’larda kullanılmaktadır. Wide SCSI, Fast SCSI gibi standartlara ayrılırlar. Ultra DMA ise IDE arabirimlerini gelişmiş versiyonları diyebiliriz. UDMA 33 (Saniyede 33MB), UDMA 66 (Saniyede 66MB) ve UDMA100 (Saniyede 100MB) olarak transfer kapasitelerine göre 3’e veya 4 ‘e ayrılırlar. En ünlü arabirimler E-IDE ve UDMA100’dür

43 Sabit Disk (HDD) - Hız Dönüş Hızı (devir/sn) Her disk belli bir hızda döner.Günümüzde IDE arabirimini kullanan çoğu disk 7200 devir/sn hızında dönerken yakin zamanlarda devir/sn IDE diskler de yaygınlaşmaya başlamıştır. Hızlı SCSI disklerde ise 15 bin devir/sn'ye ulaşılabilir Sabit diskler de tıpkı disket sürücüler gibi, motorlarının çalışabilmesi için gerekli enerjiyi güç kaynağından alırlar. Sabit disklerin üzerindeki verilere ulaşım hızı, floppy disket sürücülere göre çok daha yüksektir. Floppy sürücülerin sürücü motoru diski 300 devir/dakika ile döndürürken, harddisk sürücü motorunun 7200 d/dk ile döndürmesi bu hızda ilk etkendir.

44 Sabit Disk (HDD) – Master / Slave
Bir ana kart üzerinde iki IDE portu vardır ve her birine ikişer depolama aygıtı bağlanabilir. Bu portlardan biri birincil (primary) diğeri ikincil'dir (secondary). Bu portlardan birine iki aygıt bağlanacaksa birisi ana aygıt (master) digeri ikincil aygıt (slave) olacaktır. Bu ayarlama diskin arkasındaki bir jumper sayesinde yapılır. Diskin üzerinde jumper hangi konumdayken diskin master, hangi konumdayken slave olduğu yazar.

45 Sabit Disk (HDD) – SATA Serial ATA (Serial Advanced Technology Attachment veya SATA), hard diskleri bilgisayar sistemlerine bağlanabilmesini sağlayan yeni bir standarttır. Seri bağlantı teknolojisini kullanır. Günümüzdeki IDE diskler ise paralel bağlantı teknolojisini kullanır. SATA’nın, Paralel ATA (PATA)’ya göre bazı üstünlükleri vardır: Daha az pin ve daha düşük voltaj. SATA disklerde 7pin varken, PATA disklerde 40 pin vardır. Daha ince bağlantı kablosu, Daha gelişmiş hata bulma ve düzeltme olanakları. SATA ve SATA II olarak iki ayrı model bulunmaktadır. SATA ilk çıkmıştır ve teorik limit hızı 1.5 Gb/s olarak belirtilir. Ardından SATA II biraz daha geliştirilmiş ve standartlar daha uyumlu olarak piyasaya sürüldü. SATA II'nin teorik hızı 3.0 Gb/s olarak açıklanmaktadır. Yakın zamanda SATA III'ün çıkması planlanmaktadır. Teorik hızı 6.0 Gb/s olacaktır.

46 Disket Sürücü (Floppy Drive)
Disket Sürücüsü, bilgisayarın kasası içerisine ön taraftan disketlerin takılabileceği şekilde yerleştirilmiş, elektrik motoru ileri-geri hareket eden alt ve üst iki yönlü okuma/yazma kafası bulunan sürücüdür. Disketler boyutlarına göre 3.5" ve 5.25" olarak ayrılırlar. 3,5"lik disketler kapasitelerine göre 720 KB'lık,1.44 MB'lık, 2.88 MB'lık olarak ayrılır. 5.25"lik disketler 360 KB'lık,1.2 MB'lık olarak ayrılır. Gelişen teknolojiyle birlikte kapasite ve hız olarak antika durumundadır. Fakat yine de en yeni bilgisayarlarda bile bulunur, çünkü bir bilgisayardan diğerine anlık dosya aktarımı veya az yer kaplayan dokümanların yedeğini alma, veya Sistem Açılış/Kurtarma Disketi olarak kullanıldığında hala işe yarar.

47 CD Sürücü (CD ROM) CD-ROM (Compact Disk Read Only Memory / Kompakt Disk Salt Okunur Bellek) Plastik özlü, yüksek kapasiteli CD’leri okumak için tasarlanmış günümüzün standart donanımlarından biridir. İlk CD-ROM sürücüleri 1978 yılında Sony ve Philips firmalarının ses CD’si üretmek için yaptıkları ortak çalışmanın ürünüdür yılında ise bu iki firmanın çalışmaları bugünkü standardın temellerini oluşturmuştur. İlk piyasaya çıktıklarında tek hızlı olarak sunulan CD-ROM sürücüleri bugün neredeyse bir sabit diskin veri erişim hızına yetirmek üzerelerdir. Günümüzde 52X hızlı olanları standart olarak kullanılmaktadır. Bir CD-ROM sürücü değişik formatlarda yazılmış CD'leri okuyabilir. Örneğin müzik setlerimizde dinlediğimiz ses CD 'leri (Audio CD) , veri CD 'leri (Data CD) ve CD-I formatındaki film CD 'leri (Video CD) gibi. Boyut olarak bilgisayar CD 'leri ile ses CD 'leri arasında fark bulunmamasına karşın en önemli fark bilgisayarlarda kullanılan sürücülerin gelişmiş bir hata düzeltme sistemine sahip olmalarıdır. Bir CD içersinde 650 Mb veri, 74 dakikalık film, 18 saatlik ses veya müzik kaydedilebilir.

48 CD Sürücü (CD ROM) CD-ROM içinde veriler 2 KB'lik sektörler içinde saklanır. Byte'ların birçoğu hata tespiti ve düzeltmesi için ayrılmıştır. 1 KB 'lik veriyi işlemciye yollanmadan önce, ilgili kısım, sürücü tarafından dört kez okunur. Hata düzeltmenin gerekliliği CD'lere yakından bakılınca daha iyi anlaşılır. Parmak izleri, tozlar, çizikler yansıma prensibini bozabilecek problemlerdir. Hata düzeltme mekanizması, çeşitli sebeplerle düzgün yansımayı engelleyen bu sorunlarla baş edebilmeli ve güvenlik verilerinden hareketle hataları düzeltebilmelidir. Sürekli daha da hızlanan sürücülerde hata düzeltme için gerekli olan süre de gittikçe azalmaktadır. Sürücü hatayı düzeltecek zamanı ulaşamayınca, hızını düşürerek gerekli düzeltmeyi yapar. Çizik bir CD'yi, CD sürücü kimi zaman okuyamazken, kimi zaman da çok düşük hızda okur.

49 DVD Sürücü (DVD ROM) DVD, ismi Digital Versatile Disc (sayısal çok amaçlı teker) sözcüklerinin baş harfleri alınarak elde edilmiş olan, CD-ROM görünümünde elektronik kayıt ortamıdır. CD'ye göre, çok daha yüksek kayıt kapasitesine sahiptir. DVD-Video, DVD-Audio, DVD-ROM, DVD-RAM, DVD-R ve DVD-RW gibi çeşitleri vardır. Gündelik yaşamda, teknik tanımı dikkate alınmadan ve sözcüğün açılımı düşünülmeden, yaygın olarak, DVD üzerine kaydedilmiş, film ya da video anlamında kullanılır. DVD'lerin kapasiteleri üretim formlarına göre 4.7 GB ve 17 GB arasında değişebilmektedir. DVD-ROM: salt okunur, kalıpla üretilmiş DVD-R: bir kere yazılır DVD-RW: tekrar yazılabilir DVD-RAM: rastgele erişimle tekrar yazılabilir DVD+R DL: iki katmanlı bir kez yazılır

50 DVD-R/RW / DVD+R/RW DVD-R/RW ve DVD+R/RW iki farklı biçim.
DVD-R/RW ilk çıkan DVD biçimdir. Bu nedenle pek çok DVD okuyucu tarafından destekleniyor. Tek yüz (4.7 GB) ve çift yüz (9.4 GB) desteği vardır. Bilgisayardan bağımsız DVD okuyucularda kullanılacak diskler için tavsiye edilen biçim DVD-R/RW dir. Destekleyen firmalar arasında Panasonic, Toshiba, Apple Computer, Hitachi, NEC, Pioneer, Samsung ve Sharp bulunuyor. DVD+R/RW ise CD-RW tabanlı daha yeni bir biçimdir. Çıkış amacı hem bilgisayar üzerindeki DVD okuyuculara hem de bilgisayardan bağımsız DVD okuyucularla uyum sağlamaktır. Karışık (Video ve data) bilgi içeren disk oluşturulmasını destekliyor. Bu biçimi destekleyen başlıca firmalar Philips, Sony, Hewlett-Packard, Dell, Ricoh ve Yamaha. DVD+-RW ise DVD-R/RW ve DVD+R/RW biçimlerinin ikisini de desteklediğini gösterir.