Problem çözme-çatışma yönetme

... konulu sunumlar: "Problem çözme-çatışma yönetme"— Sunum transkripti:

1 Problem çözme-çatışma yönetme

2 Çocuğun yaşamındaki en etkili çevre aile çevresidir
Çocuğun yaşamındaki en etkili çevre aile çevresidir. Çocuk yaşamında en etkili örnekleri ailesinden alır. Anne baba olarak tüm davranışlarınızla örnek olunuz.

3 YAPAMAYACAĞI ŞEYLER İSTEMEYİN
Çocuğunuzu iyi tanıyınız. Çocuklardan yapamayacağı şeyler istemeyiniz, beklemeyiniz. Onları yeteneklerinin üstünde başarı göstermeye zorlamayınız.

4 Çocuğun her istediğinin yerine getirilmesi, ona her istediği şeyi yapabileceği, elde edebileceği kanısının verilmesi veya tam tersi olarak isteklerinin çok sınırlandırılması, hiç yerine getirilmemesi çeşitli uyumsuz davranışlar geliştirmelerine neden olacaktır. Bu konuda dikkatli olunuz.

5 ÇOCUKLARINIZI KORKUTMAYIN
Çocuklarınızı korkutmayınız. Fazla baskılardan, bedeni cezalardan ve olamayacak sınırlamalar koymaktan sakının.

6 KENDİNİ YÖNETME Çocuğunuza yeteri kadar harçlık veriniz. Harçlığını mümkünse aylık veya haftalık olarak toptan veriniz. Böylece kendini yönetmeyi öğrenecek ve sorumluluk kazanacaktır.

7 ÇOCUKLARINIZI KIYASLAMAYIN
Çocuklarınızı başka çocuklarla ve kardeşleriyle mukayese etmeyiniz. Her insanın sahip olduğu nitelikler farklıdır. Onları olduğu gibi kabul ediniz.

8 KIYASLAMA YAPMAYIN ONUN AYRI BİR BİREY OLDUĞUNU UNUTMAYIN:
Anne baba çocuğunu kesinlikle hiç kimse ile kıyaslamamalıdır. Kıyaslama çocukta aşağılık kompleksi, kin,nefret, kıskançlık gibi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Her insanın farklı ve biricik olduğu unutulmamalıdır

9 ÇOCUKLARINIZIN ARKADAŞLARININ KİMLER OLDUĞU VE NERELERDE NASIL ZAMAN GEÇİRDİĞİNİ BİLİN.
Ailenin, çocuğunun arkadaşlarının kimler olduğu ve nerede nasıl vakit geçirdiğini bilmesinden kastedilen, çocuğa güven duyulmaması değil, ailenin çocuğuna olan ilgisinden dolayı olmalıdır. Çocuğun sosyal çevresini, ilgilerini, yeteneklerini bilen bir aile, çocuğu ile sağlıklı iletişim kurarak sosyal yaşamını izleyebilir .

10 GENEL OLARAK DAVRANIŞ BOZUKLUKLARININ NEDENLERi
Dikkat çekmek Ebeveynlere karşı güç kazanma isteği İntikam alma isteği Yetersizlik 10

11 DAVRANIŞ BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUKLARLA OLUMLU İLİŞKİ NASIL KURULUR ?
Karşılıklı saygı Çocuğa zaman ayırmak Cesaretlendirme Sevgiyi anlatmak, paylaşmak 11

12 ÇOCUKLARDA SIK GÖRÜLEN UYUM VE DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI
Saldırganlık Çalma Yalan Küfür Tikler Okul korkusu Dışkı kaçırma Altını ıslatma Tırnak yeme Kekemelik Parmak emme İnatçılık Dikkat eksikliği, Hiperaktivite 12

13 SALDIRGANLIK Saldırganlık, çocuğun genellikle kendi akranlarına ve başkalarına vurması, ısırması, tekmelemesi, eşyaları fırlatması ve tükürmesi gibi zarar vermeyi hedefleyen davranışlarda bulunmasıdır. 13

14 SALDIRGANLIĞIN NEDENLERI
Televizyonun ve kitle iletişim araçlarının olumsuz etkisi Olumsuz Anne-baba tutumları Aile içi şiddet Beyin zarı iltihabı, beyin zedelenmesi gibi fizyolojik sorunlar 14

15 Çocuğa şiddet içeren televizyon programları seyrettirmeyin.
Çocukla mümkün olduğunca daha çok ve kaliteli zaman geçirin. 15

16 Çocuğa sosyal olgunluğuna uygun çeşitli sorumluluklar
Çocuk gergin ve sinirliyken onunla tartışmayın, sakinleşmesini bekleyin, daha sonra davranışı ile ilgili konuşun. Çocuğa sosyal olgunluğuna uygun çeşitli sorumluluklar verin, başarma duygusunu yaşamasını sağlayın. 16

17 KÜFÜR Üç temel gruba ayrılır:
Ya beddua etmek yada birine zarar verilmesi dileğini yansıtan konuşma biçimi. Cinsel içerikli küfürler, müstehcen konuşmalar. Kişiliğe yönelik küfürler. Manyak, salak... 17

18 KÜFÜR KONUSUNDA AİLEYE ÖNERİLER
Çocuğunuza iyi model olun. Eğer siz küfür ederseniz çocuğunuzda eder. Çocuğunuz küfrettiğinde kesinlikle şiddet ve tehdit kullanmayın. Çocuğunuzun küfür etmesine Tanık olduğunuzda aşırı tepki vermeyin. Bir süre duymazlıktan gelin. 18

19 Çocuğunuza kızgınlığını daha olumlu nasıl ifade edebileceğini öğretin.
Çocuğunuzun size karşı kızgınlığını ifade etmesine izin verin. Böylece gittikçe daha az küfür edecektir. 19

20 Küfür içeren televizyon programlarından uzak tutun. Çocuğunuzu resim,
müzik, şiir, spor gibi uğraşlara yönlendirin. 20

21 SALDIRGANLIĞIN NEDENLERİ
Saldırgan davranışların ebeveynler tarafından ödüllendirilmesi Çocuğun yetişkinlerden katı ceza, anlayışsızlık ve yetersiz sevgi görmesi 21

22 SALDIRGANLIK KONUSUNDA AİLEYE ÖNERİLER
Çocuğa saldırganlık modeli olmayın. Saldırgan davranışlara tolerans göstermeyin. Saldırgan davranışlar kesinlikle dayakla cezalandırmayın. 22

23 Olumlu davranışı görüp pekiştirin, olumsuz
Çocuk saldırgan davranışları ile isteklerini elde edemeyeceğini, görmeli ve yaşamalıdır. Olumlu davranışı görüp pekiştirin, olumsuz davranışı görmezlikten gelin. 23

24 Kızgınlıktan kurtulmak için alternatifler bulun. Her yaş ve dönemde
çocuğun temel ihtiyaçları zamanında yerine getirin. İletişim kurarken ben dilini kullanın. 24

25 KÜFÜR İnsanların genellikle kızgınlık, öfke veya engellenmelerle karşılaştıklarında kullandıkları kötü kelimelere küfür denir. 25

26 KÜFÜRÜN NEDENLERİ Çocuğun büyüklerini model alması
Dikkat çekmek isteği, Büyüdüğünü ispatlama, Ağızdan kaçırıverme, Akranları tarafından onaylanma gereksinimi 26

27 ÇATIŞMA ÇÖZME

28 İlişkilerdeki çatışma;
ÇATIŞMA İlişkilerdeki çatışma; En az iki insanın ihtiyaç, istek, beklenti ve değerlerinin çakışması veya farklılaşmasından kaynaklanan bir durumdur. Karşılıklı mücadeleyi, anlaşmazlığı, tartışmayı,kavgayı ve çekişmeyi içerebilir

29 ÇATIŞMA Çatışmalar normaldir.
Çatışma ne olumlu, ne olumsuzdur; yalnızca yaşamın doğal bir parçasıdır Çatışmalarının nasıl yönetildiği önemlidir. Çatışmalar ilişkiyi ya güçlendirir, ya da zayıflatır.

30 ÇATIŞMA Anne- baba-çocuk, karı-koca, öğrenci-öğretmen-veli-okul yönetimi, kardeş, arkadaş v.b. ilişkilerinde çatışma hem olumlu hem de olumsuz yollarla yönetilebilir Çatışmanın yıkıcı mı, yapıcı mı olduğunu çatışmanın kendisi değil, çözmek için seçtiğimiz yol belirler

31 İKİ TÜR ÇATIŞMA VARDIR İhtiyaç Çatışması Değer Çatışması

32 KAÇINMA Sorundan kaçarak, küserek, görmezden gelerek, yokmuş gibi davranırlar Kişi kendi gereksinimlerini, isteklerini göz ardı eder Karşısındakinin isteğini kendi zararına olsa da kabul eder İlişkilerinde tavizkardır, pasif davranır

33 YIKICI TEPKİLER Tehdit, baskı,saldırganca tutum, hakaret, aşağılama ve şiddet içeren davranışlar v.b. Dedikodu, şikayet Diğer kişinin istek ve gereksinimlerini göz ardı eder kendi çıkar ve istekleri doğrultusunda hareket eder

34 KİŞİLERARSI ÇATIŞMANIN YARARLARI
UZLAŞMACI ÇÖZÜM SÜRECÜNDE; Anlaşılmak için konuşma, anlamak için dinleme becerilerini geliştirir Kişileri gücenme ve diğer kişiye yönelik olumsuz duygulardan korur Kişinin sosyal gerçekliği daha doğru anlamalarına yol açar Öfke, korku, engellenme gibi duyguların doğru biçimde iletilmesine katkıda bulunur Her türlü güçlükle başa çıkabilme becerisini geliştirir İlişkinin nasıl bir değişime gereksinimi olduğunu belirler Tarafların neyi önemsediğini gösterir, tanımaya yardımcı olur

35 UZLAŞMACI-YAPICI TUTUM
Her iki taraf da; Karşıdakinin istekleri ve duyguları anlamaya çalışılır Kişiliklere saygı gösterilir Ön yargı ve haklı olma mücadelesi yoktur Sorun ortak kabul edilir, Çözüm iki tarafı da kapsar Konuşarak her iki tarafında yararına çözüm bulunur

36 ÇATIŞMA ÇÖZÜMÜNDE YANLIŞ TUTUMLAR
Çatışma çözümünde kişilerin tutum ve davranışları belirleyicidir.

37 Beraber Problem Çözme Problemi konuşmak için sakin bir zamanı seçin.
Problemi duygularınızı katmadan tanımlamaya çalışın. Çocuğun problemi kendi açısından anlatmasına izin verin. Sessizce dinleyin. Mümkün olan bütün çözümleri beraberce tartışın. Hangi çözümü seçeceğinize beraberce karar verin.

38 KAZAN KAZAN YÖNTEMİ 1. Çatışmanın Tanımlanması
(İstek ve İhtiyaçların İfade Edilmesi) 2. Çözüm Önerileri Oluşturma (karşılıklı ihtiyaçları dikkate alarak önerilerin oluşturulması) 3. Çözüm Önerilerini Değerlendirme (tarafların çıkan önerilerin kendi ihtiyaçlarını karşılayıp kaşılamadığını teyit etmeleri) 4. En Uygun Çözümü Seçme (iki taraf için de en uygun çözüm önerisinin seçilmesi) 5. Uygulama Yollarına Karar Verme (karar verilen çözümde kimin ne yapacağının belirlenmesi/işbölümü) 6. Çözümün İşleyip İşlemediğini Takip Etme (bir süre belirleyerek çözümün işleyip işlemediğinin test edilmesi)

39 OLUMLU DAVRANIŞLAR KAZANDIRMAK İÇİN;
Pozitif ödüllendirme yöntemi Çocuk, anne ve baba arasındaki sözleşme 39

40 POZİTİF ÖDÜLLENDİRME YÖNTEMİ
Doğru davranışları öğretmek için en etkili yöntemdir. Kazanılması istenilen davranışlar daima ödüllendirin, Bu sistemde çocuğunuzun davranışlarını ve duygularını ayrı ayrı değerlendirin, Ödüllendirmeyi gözle görülen şeyler için uygulamak gerekir, örneğin; elbiselerini katlaması gibi, 40

41 41

42 ÇOCUK,ANA VE BABA ARASI SÖZLEŞME
1.Kural: Sözleşme yapılırken her iki tarafın da anlaşmaya varması şarttır. 2. Kural: Sözleşmeye göre herkes sözler vermelidir. 3. Kural: Sözleşmeyi kağıda dökmek en iyisidir. Özellikle 6-12 yaşları arasındaki çocuklar üzerinde yazılı belge etkili olur. 4. Kural: Sözleşmeye yazılan maddeler anlaşılabilir ve somut olmalıdır. 42

43 5. Kural: Sözleşmenin olumlu özellikler taşımasıdır
5. Kural: Sözleşmenin olumlu özellikler taşımasıdır. Çocuk bir şeyi yapmamak için değil yapmak için söz vermelidir. Çocuklar olumlu işler sonucunda ödül kazanmak için daha gayretli olurlar. Örnek: Ödevini yapmazsan bu akşam televizyon seyredemezsin demek yerine. Ödevini bitirir bitirmez televizyon izleyebilirsin demek aynı şeyi olumlu ifade etmektir. 43

44 6. Kural: Sözleşmenin adil olmasıdır
6. Kural: Sözleşmenin adil olmasıdır. Çocuk işin çok, ödülün az olduğunu düşünürse yada veli bunun tersini düşünürse bunun acısını yapılacak işten yada birbirlerinden çıkarmaya çalışırlar. 7. Kural: Sözleşmede çocuktan beklenen başarabileceğinin üzerinde ise, cesareti kırılan çocuk, sürekli başarısızlığa mahkum edilmiştir. 8. Kural: Sözleşme için her iki tarafında tartışmayı bilmesi,karşılıklı özveride bulunması gerekir. 44

45 PASLAŞMA TEKNİĞİ 1- Olumsuz duyguları ifade edebilmek insanlarda emniyet supabı gibidir. Çocuğun bu duyguları ifade edebilmesi onun ruhsal gelişiminin emniyetini sağlar. 2- Olumsuz duygularının içine atan çocukta olumlu duygular için yer kalmaz. 3- Küçük çocuklar duygularının içinden olumsuz olanları seçemedikleri için olumlu duyguları da bastırırlar. 4- Eğer çocuk olumsuz duygularını sözlerle ifade edemezse olumsuzluk başka bir anti-sosyal davranış olarak ortaya çıkar. 45

46 Bu tekniği uygularken şu sırayı
takip etmek gerekir : 1. Çocuğun anlattıklarını dikkatle dinleyin. 2. Anlattıklarını kafanızın içinde yeniden şekillendirin. 3. Çocuğunuzun size anlattıklarını kendi sözlerinizle ona yeniden aktarın. 46

47 SORUNLARI KARŞILIKLI ÇÖZME YÖNTEMİ
Özellikle 5 yaşından sonra uygulanabilecek bir yöntemdir. Aile bireyleri karşılıklı olarak oturup çocuğun olumsuz davranışlarını düzeltmesi için bir anlaşmaya varırlar. Anlaşmada her iki tarafında kuralları kabul etmesi ve uygulaması gerekir. Bu konuşmalar yapılırken bir kişide not tutar. 47

48 NEGATİF DÜŞÜNME SANATI
Bu yöntem, çocuğunuz yaşına uygun yaramazlıklar yaptığında, kendinizi kötü hissettiğiniz de kullanılabilir bir yöntemdir. Sizi sinirlendiren hareketlerini boş bir odada günde bir yada birkaç kere abartarak ve hatta komik öğeler ekleyerek ifade etmeniz gerekir. 8 yaşındaki bir çocuk ihtiyar kılığına girmiş bir yetişkin gibi davranmalı, bisikletine ihtiyar bir adam edasıyla binmeli, daime alçak sesle fısıldayarak konuşmalı gibi şeyleri yüksek sesle söyleyin. Bir süre sonra rahatsız olduğunuz bu olayların hiç de önemli olmadığını görürsünüz 48

49 MOLA YÖNTEMİ Molaya Uygun Kötü Davranışlar Vurmak Öfke nöbetleri
Alay ederek öteki çocukları kışkırtıp kızdırmak Anaya babaya yetişkinlere saygısızca konuşmak Öfke çığlıkları atmak,ciyak ciyak bağırmak Oyuncakları kırıp bozmak Başkalarına tekme atmak Isırmak ya da ısırmakla tehtid etmek Saç çekmek başkalarının boğazını sıkmak Taş ,sopa,çamur atmak Evde beslenen hayvanlara eziyet etmek 49

50 MOLA YÖNTEMİNİN KULLANILMAMASINI GEREKTİREN DAVRANIŞLAR
Dudağını sarkıtmak, somurtmak Sinirlilik aksilik keyifsizlik Kendisine verilen işi yapmamak, unutmak Giysilerini oyuncaklarını toplamamak MOLA YÖNTEMİNİN KULLANILMAMASINI GEREKTİREN DAVRANIŞLAR 50

51 Ana babalar molayı ne zaman kullanmalılar?
MOLA YÖNTEMİ Ana babalar molayı ne zaman kullanmalılar? Mola uygulayacağınız bir veya iki kötü davranışı belirleyin. Buna hedef davranış denir. Amacınız bunları değiştirmektir. Bu hedef davranışları mola yöntemini tekrar tekrar uygulayın. Bu hedef davranışın belli bir süre içinde kaç kez yapıldığını sayın. Mola için sıkıcı bir yer belirleyin.(Kendi odası olmasın) Çocuğunuza bu yöntemi açıklayın. Hedef davranışın ortaya çıkmasını bekleyin 51

52 Hedef davranış ortaya çıkınca
Çocuğunuzu mola yerine siz götürün. Bunu yaparken en çok on saniye geçmeli ve en çok on sözcük kullanmalısınız. Mutfak saatini alıp ….. dakika sonra çalmak üzere ayarlayın ve çocuğun işitebileceği yere koyun (mola süresi çocuğun yaşının her yılı için bir dakikadır.) Saatin çalmasını bekleyin. Çocuğunuz saatin çalmasını beklediği süre boyunca onunla her türlü ilgiyi kesin. (Portatif mutfak saati kullanın.) Saat çaldıktan sonra moladan çıkan çocuğa molaya neden gönderildiğini sorun. 52

53 CEZANIN YERİNE KULLANILABİLECEK ÇÖZÜMLER
Paslaşma tekniği Sorunları karşılıklı çözme yöntemi Negatif düşünme sanatı Mola tekniği 53

54 KARDEŞ İLİŞKİLERİNDE ÇOCUKLARLA İLETİŞİM

55 düzeyde sevgi gösterin ve onlarında birbirlerinin
      1) Çocuklarınıza eşit düzeyde sevgi gösterin ve onlarında birbirlerinin değerli olduklarını ifade etmeleri konusunda destekleyin. 2) Birbirlerinden farklı olduklarını ve sizin de onları bu farklı yönleriyle sevdiğinizi ifade edin.

56 3) Çocuklarınızı birbirleriyle kıyaslamayın.
4) Birini diğerinin yanında ‘özellikle aileye yeni katılan kardeşi’ abartılı şekilde sevmeyin. 5) Kardeşine zarar veremeyeceğini kesin bir dille anlatın. Bu kuralları onlara, aile sohbeti havasında sakin bir dille ifade edin.

57 6) Boş zamanlarında birbirleriyle oyun oynamalarını, spor yapmalarını, resim yapma vb sanat etkinliklerine katılabilmelerini sağlayın. 7) Çocuğumuz kardeşine karşı olumsuz duygularını ifade ettiğinde onu anlayışla karşılayın.

58 8) Kardeşler arasında yaşanan çatışmalar çoğu zaman doğal bir süreçtir, böyle durumlarda sakin olun.
9) Kardeşler arası çatışmalarda hakem olmayın. Birbirlerine sözel veya davranışsal olarak zarar verici olmadıkça müdahale etmeyin.

59 10) “Kim yaptı. ” sorusu yerine “Nasıl çözümleyebilirsin
10) “Kim yaptı?” sorusu yerine “Nasıl çözümleyebilirsin?” ifadesi suçlu aramak yerine, onların sorun çözme becerilerinin gelişmesine katkıda bulunacaktır.

60 11) Kardeşler arasındaki çatışma zarar verici boyutlara varıyorsa onları aynı ortamda tutmayın, sakinleşmeleri için ayrı odalara gönderin. 12) Sorunlarına konuşarak çözüm yolları aramaları için bir araya gelmelerini destekleyin.

61 3) Çocuklarınızı birbirleriyle kıyaslamayın.
4) Birini diğerinin yanında ‘özellikle aileye yeni katılan kardeşi’ abartılı şekilde sevmeyin. 5) Kardeşine zarar veremeyeceğini kesin bir dille anlatın. Bu kuralları onlara, aile sohbeti havasında sakin bir dille ifade edin.

62 DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
62