Televizyon Yapım Ekibi

... konulu sunumlar: "Televizyon Yapım Ekibi"— Sunum transkripti:

1 Televizyon Yapım Ekibi
Bütün Televizyon programları bir ekip çalışmasını gerektirir. Programın başarısı ekipteki herkesin üzerine düşen işi düzgün yapmasına bağlıdır. Televizyon: Tiyatro, sinema ve radyonun teknik özelliklerinin bir bileşenidir. Dünyadaki Radyo-TV sektöründeki gelişmeler, ülkemizdeki kuruluşlar tarafından da yakından takip edilmektedir. Görsel ve işitsel iletişim araçlarının toplum hayatında vazgeçilmez oluşları, nitelikli insan gücüne olan ihtiyacı arttırmaktadır.

2 Yapımlarda Vazgeçilmez Hususlar
1-Bir ekip başı vardır. Bir geminin kaptanı gibi… 2-İlgili kişiler yalnızca o haftanın yapımından değil tüm diziden sorumludur. 3-Sette ya da stüdyoda birisi filmi/programı yönetmek zorundadır. 4-Her film/programda bir yönetmen yardımcısı yer alır. 5-Bir film/program ekibinin kilit üyeleri; yani yapımcı, yönetmen ve yönetmen yardımcısı programın başından sonuna kadar birlikte çalışmalıdır.  6- Çalışma ortamları, hem kapalı mekânlar (stüdyolar, kurgu odaları vb.) hem de dış mekânlardır. İş hem aletlerle, hem de insanlarla ilgilenmeyi gerektirmektedir. Hareketli bir hayattan ve değişiklikten hoşlanan kişiler bu meslekte mutlu olabilirler.

3 TV’de Çalışacak Kişilerde Aranan Özellikler
-Görme ve işitme ve duyu organlarında problem olmamalı -El ve parmaklarını ustalıkla kullanan, yaratıcı, titiz olmaları, -Beden ve ruh sağlığı düzgün olması, -Üretici, istekli, meraklı ve sezgisel zekâsı yüksek, -İyi iletişim kurabilen ve hızlı karar alabilen, -Görsel hafızası güçlü ve iyi gözlem yapabilen, -Estetik duyguya sahip ve ayrıntıları algılayabilen, -Dikkatli ve sabırlı, -Tasarım ve görsel yeterliliğine sahip, -Şekilleri doğru algılayabilen kişiler olmaları, -Grafik–animasyoncuların çizim yapma yeteneğine sahip olmaları gerekir.

4 Sinema ile TV Yapım Süreci Arasındaki Farklar-1
1-Sinema için düşünülen çerçeve kompozisyonu televizyona uymaz. 2-Televizyonun özelliğinin gerektirdiği ölçek seçimi, anlatım dili ve ses öğesi gibi ayrıntılar: YAPIM’ın üç aşaması (çekim öncesi, çekim, çekim sonrası) ve bu aşamaların ayrıntıları hep farklılık gösterir. 3-Araştırma, senaryo, mekân seçimi, oyuncu seçimi, yönetim ekibi, çekim ekibi, besteci vb. bulunması; sinema film setinde ya da TV stüdyosundaki çekim aşamasında gerekli olan görüntü, ses, ışık, dekor, aksesuar, yemek-konaklama vb. unsurlar ile kurgu ve seslendirmenin özellikleri kendine göre farklılık arzeder. 4-Film yapımları, bir senaryo ve ona bağlı bütçenin belirlenmesinden sonra yapılır.

5 Sinema ve TV Yapım Süreci Arasındaki Farklar-2
5-Televizyon programları ise, bir dönem öncesinden planlanmaya başlanır. 6-Ana hatlara göre programlanan bu programlar; konu, konu alt başlıkları, sayı, süre, araştırma ve metin yazımı ve nihayetinde bütçelendirilerek gerçekleştirilir. 7-Filmde yapım süreci kesintili film çekimleriyle olabilir. Ancak televizyonda devamlılık unsuru esastır. 8-Bu devamlılığın yerine getirilmesini ise, profesyonel bir ekip uyum içinde çalışırsa yapar. Çok sayıda kişinin yaptığı karmaşık bir iştir televizyonculuk. 9-Sinema Filmi istediği konuyu ele alabilir. Televizyon yayıncısı ise, kamuoyunu izlemek, gözlemek ve ona göre program yapmakla yükümlüdür. Aksi takdirde izlenme oranı düşer.

6 Yapım Ekibi 1-Yayın-Yapım (İçerik) Grubu: Yapımcı, senarist, yönetmen, yönetmen yardımcıları, yazar ve araştırmacılar. 2-Teknik Grup: Teknik yönetmen, stüdyo şefi, resim seçici, ses teknisyeni, ses ekibi, aydınlatma ve ışık operatörleri, sanat yönetmeni, kameramanlar, resim kontrol teknisyeni, KJ Operatörü, Promter Operatörü, kayıt operatörü, makyajcı, kostümcü, dekoratör, grafiker, kurgu-montaj, dublaj vb.

7 1-Yayın-Yapım (İçerik) Grubu
Televizyon ve Sinemada yapımın ana ekibi başlıca şöyle sıralanabilir. Yapımcı (Prodüktör), Prodüktör Yardımcısı, Senarist, Yönetmen (Rejisör), Sinematograf (Görüntü Yönetmeni) Sanat Yönetmeni, Yönetmen yardımcıları, Casting (Oyuncu Havuzu), Yazar ve Araştırmacılar.

8 Yapımcı (Producer) Yapımcı, asıl fikrin sahibi ya da fikirden sorumlu tutulan kişidir. İzleyicinin neyi görmek istediğini ve iyi bir yayını nelerin oluşturduğunu bilme becerisine sahiptir. Yapımcı iyi bir ekip lideridir. Görevi, fikrini görsel olarak yorumlamak ve iyi bir yapım oluşturmaktır. Yapımcı diğer bir deyişle, programın işletme müdürüdür. Televizyonda yapımcı, yalnızca bireysel programlarla değil tüm bir dizinin akıcılığı ve gelişimiyle ilgilenir. Bu kişi genellikle drama, eğlence ve röportaj yapısında olmayan programlarda bizzat çalışmaya katılabilir. Sinemada yapımcı daha çok organizasyon ve lojistik hizmetlerden sorumludur.

9 Yapım Yardımcısı (Assistant of Producer)
Yardımcı yapımcı, drama ve eğlence programları dışındaki pek çok programda yapımcıya, araştırma yaparak, senaryoyu gözden geçirerek, görüşleriyle katkıda bulunarak yardım eden ve aynı zamanda film sekanslarını ve/veya stüdyoyu yönetebilen kişidir. Televizyon programcısı, yapım öncesi, çekim aşaması ve çekim sonrasında program içeriğini düzenleyen ve idari işleri yürüten, temel düzeyde teknik cihazları kullanma becerisine ve yeterliğine sahip nitelikli kişidir. Görevleri şöyle sıralanabilir.

10 Yapım Yardımcısının Görevleri
-Çalışma planı yapmak -Programla ilgili ön hazırlığı yürütmek -Program materyalleri toplamak -Çekim öncesi hazırlıkları yapmak -Çekim sırasında ekibi yönlendirmek -Çekimin tekniğine ve amacına uygun gerçekleşmesini sağlamak -İdari işleri takip etmek -Mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri takip etmek

11 Editör (Editor) Bir televizyon kuruluşu, bir yapımın yayın içeriğinden sorumludur. Editörün Görevi, bu yayın içeriğini görsel olarak yorumlamaktır ve iyi bir yapım oluşturmak için yapım ekibine görüşlerini aktarmaktır. Editör, yalnızca bireysel programlarla değil tüm bir dizinin akıcılığı ve gelişimiyle ilgilenir. Bu kişi genellikle haberler, güncel olaylar ve magazin programlarında çalışır.

12 Yönetmen (Director) Yönetmen, yayın içeriğinin ya da fikrin sanatsal yorumundan sorumlu olan kişidir. Her tür programda yönetmen mutlaka gereklidir. Verimli bir çalışma için çekim grubu ile sanatçılar arasında koordinasyonu sağlayan ve bunun sonucunda anlatmak istediği fikir ya da konuyu görselleştirerek anlatan kişidir. Yapımın özelliğine göre önceden hazırlıklar yapan yönetmen, oluşan metne/senaryoya göre daha önceden anlatıp konuştuğu oyuncularla gerekli görmüşse provalarını da yapar. Daha sonra yapıma ilişkin bilgi ve isteklerini; başta sanat yönetmeni olmak üzere, yapım ve yönetim yardımcılarına, teknik yönetmene, şef kameramana ve şef ışıkçıya anlatır.

13 Yönetmenin Görevleri/1
Yapımı oluşturan her öğenin denetlenmesinden sorumludur. Yapılacak işe göre, sunucu/oyuncuların seçimini gerçekleştirir. Sanat yönetmeniyle birlikte setleri ve kostümleri planlar. Yapım ve yönetim yardımcıları ile çekim planını oluşturur.  Görüntü yönetmeni, teknik yönetmen, şef kameraman ve ışık şefiyle birlikte kamera, ışık ve efektlerini planlar. Oyuncuları yönetir ve canlı yayın ya da bant kayıtsa anında, film çekimiyse sonradan çektiği işi kurgular. 

14 Yönetmenin Görevleri/2
Televizyonlarda yapım gereği ve maliyetler nedeniyle canlı yayınlar daha ön planda ve sayıları fazladır. Bu da yayın sırasında yönetmen tarafından verilen komutların, başta resim seçici olmak üzere, kameramanlar, sesçiler, video ve KJ operatörleri, Playout ve slayt operatörleri, ışıkçılar ve stüdyo yönetmeni tarafından eksiksiz ve zamanında uygulanmasıyla gerçekleşebilir.  Aksi takdirde yayın sırasında teknik bir takım aksaklıklar oluşur ki, bu da seyirciye anında yansır. Bu nedenle herkes profesyonelce işini yapmak durumundadır.

15 Yönetmen Yardımcısı (Assistant of Director)
Yönetmen Yardımcısı, olguları, kişileri ve görüntüleri ortaya çıkarma yoluyla yapımcıya yada yönetmene yardımcı olur. Bazı durumlarda yönetmenin yerini alabilir. Örneğin, dış provaların yürütülmesine yardım etme, çekim yerlerinin araştırılması, rol dağıtımı, müzik seçimi, fotoğraf ve arşiv filmi araştırmaları gibi.  Stüdyoda çekim senaryosu ve kamera kartlarını hazırlamış ve kullanılacak herhangi bir ara görüntü çekimi, müzik ya da film kliplerinin zamanlamasını yapmış olmalıdır. Prova ve kayıt, ya da yayın başlayınca da çekim sayılarını söyleyecek, her şeyin zamanlamasını yapacak, devamlılık notlarını alacak ve yönetmenin programa uygun çalışmasını sağlayacaktır.

16 Araştırmacı/Metin Yazarı/Senarist (Researcher/Scriptwriter- Screenwriter)  
Yapımın iletmek istediği ana fikir ve bu fikri iletmek için yararlandığı tüm öğeleri bir metin olarak hazırlayan kişidir. Fikrin, konunun ya da yapımın gidişatı ve oluşumu için ön araştırma (metin ya da görsel) işlerini yapan aynı ya da başka kişiler olabilir. Yapılan araştırmalar üzerinden televizyon programı için metin yazılır. Film çekimi ya da stüdyoda drama çekimi için ise senaryo yazmakla görevlidirler. Bu konuda editöre ve yönetmene karşı sorumludurlar. Ortaya çıkan metnin yönetmen ve yapım sorumlusu tarafından onaylanması gerekir. Büyük olmayan yapımlarda bu işi yapımcı ve yönetmen olarak bazen aynı kişi de yapabilir.

17 Sanat Yönetmeni (Art Director)
Yapımın metni ya da senaryosunun yönetmen tarafından yorumlanmasına, görsel tasarımla katkıda bulunan kişidir. Film ya da televizyon programı için kullanılacak mekânları tasarlayan, set yapımını yöneten, dekor, aksesuar ve kostümlerin tasarımlarını oluşturan ya da seçimini belirleyen; stüdyonun tasarım bölümünü yöneten kişi. Kimi zaman “Yapım Tasarımcısı” (ABD–Production Designer) adını alır. Yapım boyunca yönetmenin isteği doğrultusunda kendine özgü bir görselliğin sağlanması, sanat yönetmeninin sorumluluğudur.

18 Oyuncu ve Mekân Seçici (Casting and Location Manager)
Oyuncu ve mekân ajanslarından ya da gereğinde sokakta gördüğü kişilerden; yapıma uygun kişileri alternatifleriyle beraber bulmak bu yapım görevlisinin işidir. Yapımda veya filmde rol alabilecek bütün kişi/kişiliklerin analizini yaparak arşivler.

19 Yapım Ekibi Örnekleri Aşağıda verilen tablolarda farklı program tiplerine ne tür bir kadronun gerekeceği gösterilmeye çalışılmıştır. Bazı ortak unsurların olduğu gözden kaçmamalıdır.

20 A-Drama Ekibi

21 B-Müzik ve Eğlence Programları Ekibi

22 2-Teknik Ekip Reji odasından başlayarak teknik yönetmen, stüdyo şefi, resim seçici, ses teknisyeni, ses ekibi, aydınlatma ve ışık operatörleri, sanat yönetmeni, kameramanlar, resim kontrol teknisyeni, KJ Operatörü, Promter Operatörü, kayıt operatörü, makyöz, kostümcü, dekoratör, grafiker, kurgu-montaj, dublaj vb.

23 Reji Odası Stüdyoların çoğunda, Reji (Yönetim) Odası, asıl stüdyonun bir ya da iki kat üstünde yer alır ve genellikle üç ayrı alandan oluşur: Ses Kontrol, Işık Kontrol, Görüntü Kontrol. Reji odasında doğal olarak, bir yönetmen ile yönetmen yardımcısı, resim seçici ve teknik yönetmen vardır.

24 Teknik Yönetmen (Technical Director)
1-Mühendislik eğitimi almış olan teknik yönetmen; kameraların renk dengesini, slâytları ve yollanan dijital görüntüleri ayarlayarak, ışık, renk, parlaklık, ton, kontrast vb. işleri düzenler. 2-Yayından önceki hazırlıklardan sorumludur. (Yani yüksek bir teknik standart elde etmek için kamera, ışık ve ses düzenini hazırlamak gibi). Diğer taraftan da, yapımcı ile teknik personel arasındaki sorunları çözmeye çalışır. 3-Yönetmenle birlikte yapımın/filmin görüntüsünü belirleyen çeşitli öğelerin düzenlenip denetlenmesi görevleri arasındadır.  4-Teknik sorunları çözer ve dışarıdaki herhangi bir kaynakla iletişim kurarak görsel kanallarla da bağlantı sağlar.

25 Resim Seçici (Camera Mixing/Switcher)
Resim seçicinin görevi, görüntüleri kesmek, zincirlemek ya da silmek ve bazı basit elektronik efektleri ayarlamaktır. Uzun ve karmaşık programlarda iki resim seçici görev yapabilir. Daha zor efektlerde, gelişmiş renk düzenlemeleri ve dijital video efektleri yapmak üzere bir video efekt uzmanı da görev alabilir.

26 Görüntü Yönetmeni (Director of Photography)
Görüntü yönetmeni kamera hareketlerinin düzenlenmesi, sahnenin/setin/mekânın aydınlatılması, çerçeveleme ve görüntülerin estetik bir şekilde dizayn edilmesini sağlayarak yönetmenin isteklerine uygun biçimde işlerini yöneten kişidir. Teknik ekibin uyum içinde çalışmasını sağlar ve yönetmene karşı sorumludur.

27 Kameraman (Camera Operator, Cameraman)
 Yönetmenin çekim için istemiş olduğu görsel biçimlenmeyle sorumlu olan ve bu yönde kamerayı kullanan kişidir. Yapımın niteliğine ve büyüklüğüne göre sayıları belirlenir. Büyük ölçekli canlı yayınlarda yirminin üzerinde kamera ve dolayısıyla kameramanla çalışmak söz konusudur. Kameraman; çekim öncesi hazırlıklarını yapan ve çekime estetik yorum katarak görüntü kayıt etme işlemlerini bireysel ya da ekip çalışmasıyla yapıma destek verecek bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.

28 Kameramanın Görevleri
-Kendisine verilen iş ve çekim planını iyice kavramak -Çekim için ön hazırlık yapmak -Aktüel çekim yapmak. -Stüdyo çekimi yapmak -Haber çekimi yapmak -Çekim sonrası işlemlerin yapılıp yapılmadığını kontrol etmek -Mesleki gelişimle ilgili yeni metotları ve uygulamaları takip etmek

29 Ses Yönetmeni (Tonmeister, Sound Editor, Recording Director)
Televizyonda ses yayınından sorumlu olan kişidir. Ses yönetmeni uygun müzikleri seçen, ses efektlerini kaydeden ya da arşivden seçen ve döşeyen, kısacası yapımın ana ses kuşağını oluşturmak için gerekli tüm işlemleri gerçekleştiren kişidir. Stüdyo ya da setteki ses kayıtları için en uygun yerlere en iyi ses kaydını yapmak için, yardımcılarıyla birlikte mikrofonları yerleştirir. Kendisine teybi, pikabı ve disk çaları çalıştıracak bir veya iki yardımcı gerekli olacaktır. Ayrıca stüdyo ya da setteki hareketli mikrofonları kullanmak için de yardımcı kullanır.

30 Ses Teknisyeni (Audio Recordist)
 Ses yönetmenine ses kontrol odasında ya da stüdyoda yardımcı olan kişilerdir. Ses odasında ses aygıtlarını ses yönetmeninin direktifi doğrultusunda kullanırlar. Stüdyo setinde de mikrofonları yerleştirmede ses yönetmenine yardımcı olurlar. Ayrıca hareketli mikrofonları (Bum mikrofon/Boom microphone) gösteri yapan kişinin başının üzerinde, çerçeveye girmeyecek şekilde tutan, alçaltıp yükselten, uzayabilen yatay kolu kullanırlar. Bu aleti kullanan kişiye bum operatörü (boom operatör) denir.

31 Işık ve Görüntü Kontrol
Işık/görüntü kontrol odasında görüntülerin sanatsal ve teknik kalitesi kontrol edilir.  Aydınlatma, sahneyi ve konuları ışıklandırma işlevinin yanı sıra pek çok amaca hizmet eder. Gece-gündüz gibi zaman bilgilerini, hava durumu ve mevsim gibi çevresel koşulları, ışık kaynağı belirtir. Belirli bir ruh durumunu yansıtır. Görüntüde biçim ve boyutları ortaya çıkarır, derinlik verir, belirli bir konuyu vurgular. 

32 Işık Yönetmeni (Lighting Director)
Teknik yönetmenle birlikte aydınlatma düzenini belirleyen, aydınlatma planından yararlanarak aydınlatma düzenini kuran ve yapım aydınlatmasını yapan kişidir. Işık yönetmeni, sanat yönetmeninin görüşlerinden de yararlanır.

33 Işık Şefi (Gaffer)  Aydınlatmayı sağlamak ışık şefinin görevidir. Işık masasını yönetir ve Işık Yönetmeni stüdyo setinde lambaları kurarken ışık yönetmeni ile telsiz yoluyla devamlı irtibat halindedir. Işık yönetim odasında gerekli işlemleri yapar. Konu veya nesneye vuran ve nesneden yansıyan ışığın niceliğine göre kameraların ışık değerlerini (yükseltme ve kazanç) ayarlar.

34 Işıkçı (Juiper/Sparks)
 Işık şefi ile yakın işbirliği içinde çalışır. Görevi, ışık planına göre tasarlanan ışığın yapılmasında aydınlatma araçları ve ışık kaynaklarını istenilen yerlere kurmaktır. Işığı, isteğe göre yumuşatmak, dağıtmak, rengini değiştirmek, yönünü belirlemek, ışık etkileri ve gölgeler yaratmak için filtre, örtü, yansıtaç gibi çeşitli araçları yerine monte eder. 

35 Stüdyo Görevlisi  Stüdyo Görevlisi, sanatçıların isimlerini soyunma odalarının kapılarına yazarak, onlara stüdyo, makyaj, kostüm sağlayarak, kayda ve yayına çağırarak ve bütün sanatçıların ve konuşmacıların tam zamanında ve doğru yerde olmalarını sağlayarak Stüdyo Yönetmeni ya da Yapım Yönetmenine yardım eder.

36 Dekor Tasarımcı (Production Designer)
Yönetmen ve sanat yönetmeninin istekleri ve senaryoya göre dekorları tasarlar ve uygulanmasında stüdyoda bulunarak yapılan işi denetler. Bir sahne ya da sette gerekli tüm mekânın bulunması, dekorun kurulması ve bunun içinde yer alan her çeşit eşyanın bulunarak yerleştirilmesi Sahne görevlileri dekoru yerleştirir, tasarımcı bu yerleştirmeyi ve aksesuarları denetler. Aynı zamanda, yanlarında bir ressam ve bir marangoz da olacaktır. -Talep eden kişiden istenilen tasarıma ait bilgi almak -Tasarım için materyal toplamak. -Story board (resimli senaryo) hazırlamak -Toplanan malzemeyle tasarımı gerçekleştirmek -Tasarımı tamamlayıp teslim etmek -Mesleki eğitime ilişkin faaliyetleri yürütmek

37 Yapım İşçileri/Set Elemanları (Production Workers)
 Sete son eklemeleri yaparlar ve provalar başlarken seti teslim ederler. Hareket etmesi tasarlanan herhangi bir dekoru (örneğin bir salıncak) hareket ettirirler; mobilyaları taşırlar, sayı tahtaları, asansör kapısı vs. gibi mekanik aygıtları işletirler. Normal olarak grafikleri de değiştirirler ve hem tasarımcı hem de set yönetmeni için çalışırlar.

38 Grafik Tasarım (Graphics Designer)
Film ya da programın yapımı sırasında kendisinden istenen görsel; resim, fotoğraf, çizim, illüstrasyon ve yazıları tasarlayıp oluşturan kişidir. Başlıca işlerinden biri yapımların jenerik ve logosudur. Grafik animasyoncu; bir proje çerçevesinde uygun görsel tasarım düzenleyen, sanal ve gerçek nesnelerin tasarımını yapan, bu tasarımları üç boyutlu olarak canlandıran ve bu canlandırmayı bireysel ya da ekip çalışmasıyla yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.

39 Görsel Efekt Kadrosu (Visual Effects Team)
Eğer gösterinizde herhangi bir görsel efekt varsa (sahnenin yıkılması, duman, kar, yağmur ya da patlamalar gibi) o zaman bir görsel efekt tasarımcısı ve birkaç teknisyen stüdyoda olacaktır.

40 Makyaj (Make-Up)  Gösterinin niteliği ne olursa olsun, ekrana çıkan herkese makyaj yapmak gerekecektir. Bu yüzden bir makyaj uzmanı ve çok sayıda makyaj yardımcısı ya da eğer küçük bir gösteriyse yalnızca bir-iki yardımcı olacaktır. Provalar ve kayıtlar sırasında, makyaj uzmanı, ışık yönetmeni ile birlikte ışık kontrol odasında oturmuş renk ön izlemelerini ve makyaj kontrolü yaparlar.

41 Giysi-Kostüm (Costumer)
Programda herhangi bir giysi öğesi varsa, bir giysi tasarımcısı, giysi yardımcıları ve gardropçular olacaktır. Gardropçular, giysileri çıkarır ve toplar, karmaşık giysilerde ve giysi değiştirirken oyunculara yardım eder. Aynı zamanda gerektiğinde giysileri yıkar, temizler, kurutup ütüler ve onarırlar.

42 Elektrikçiler (Electrician)
 Stüdyo setinde çok sayıda elektrikçi bulunacaktır. Bu elektrikçilerin bir kısmı, ışık yönetmeninin gözetimi altında lambaları yerleştirirken, bir kısmı da gösterilerde kullanılacak olan diğer elektrikli aygıtların (müzik grupları, ses yükselticileri ya da ışıkları gibi) bağlantısını yapar ve kontrol eder.

43 İtfaiyeciler ve Güvenlik Görevlisi (Fireman and Security Officer)
Eğer stüdyoda ve dış çekim setlerinde ateş, patlayıcı ya da tehlikeli kimyasal maddeler kullanılacaksa ve yapım gereği birisi sigara içecekse, ya da stüdyo da seyirciler varsa, bu kişiler görevlerinin başında olmalıdır. Birisi oradaki panoya çivi çakmaktadır, çünkü çiviyi çakmazsa pano düşecektir. Eğer bir kamera prova için hazır değilse, bunun nedeni kameramanın kötü niyeti değil, bir aksaklığın ortaya çıkmasıdır. Onun için her zaman teknik görevlilere ihtiyaç vardır.