GENEL İŞLETME Hazırlayan Gizem Uğur.

... konulu sunumlar: "GENEL İŞLETME Hazırlayan Gizem Uğur."— Sunum transkripti:

1 GENEL İŞLETME Hazırlayan Gizem Uğur

2 İŞLETME KAVRAMI, DİĞER BİLİM DALLARIYLA İLİŞKİLERİ, AMAÇ VE İLKELERİ

3 İŞLETME KAVRAMI İşletme kavramını çok değişik açılardan tanımlamak olasıdır. Bir işi gerçekleştirmek, bir iş yeri işletmek ya da çalıştırmak eylemi işletme olarak bilinir. En kısa anlatımla ekonomik değer taşıyan mal ya da hizmetin üretildiği veya pazarlandığı ya da her iki eylemin birden yapıldığı kuruluşa işletme denir. Burada mal üretimi ekonomik değer taşıyan somut maddeler için, örneğin; ekmek, makine, elbise gibi ; hizmet üretimi ise banka ve sigorta işleri, avukatlık, danışmanlık gibi işler için kullanılır.

4 İşletme için ortak ve genel bir tanıma gidilebilir: belirli ölçüde kar elde etmek ya da hizmet yaratmak amacıyla, üretim faktörlerini (sermaye, emek, doğal kaynaklar) bilinçli, uyumlu ve sistemli olarak bir araya getiren ve toplumun gereksinme duyduğu mal ve hizmetleri üreten ya da pazarlayan ekonomik ve sosyal kuruluşlara işletme denir. Bilindiği gibi işletme özde mal ya da hizmet üretimi yapmak amacıyla kurulur ve işletilir.

5 İŞLETME GİRDİLERİ İşletmenin üretim sürecini gerçekleştirerek tüketicilerine mal ve hizmet sunabilmesi için işletme dışından belirli girdiler sağlaması gerekir. Söz konusu girdiler içinde en önemlisi sermayedir. Bu kavram işletmeye giren fiziksel değer ile parasal varlığı ifade eder. İşletmenin ekonomik gücü genellikle sermayesi ile ölçülür. Bir bakıma işletmenin sahip olduğu tüm ekonomik varlıklar sermaye olarak tanımlanabilir. İşletme kuruluşundan işleyişine kadar her zaman sermaye gereksinme duyar ve üretim sürecinin en önemli faktörü olarak kabul edilir.

6 İşletme girdileri içinde yer alan bir diğer faktör olarak doğal kaynaklardan söz edilebilir. Özellikle işletmenin hammadde gereksinmesini doğal kaynaklarla karşılaması gerekir. Örneğin; arsa, arazi, orman , maden, petrol, su vs. gibi kaynaklardan işleme iş koluna göre değişen ölçülerde yararlanır. İşletme girdileri arasında en ilginç faktörü insan gücü (emek faktörü) oluşturur. İnsan işletmenin hem amacı, hem de aracı olarak rol oynar. İşletmeyi kuran, yöneten, kararlar alan, orada çalışan insandır. Bu nedenle tüm teknolojik gelişmelere ve otomasyona kaşın, işletmenin en değerli girdisi olarak insan kabul edilir.

7 İŞLETME ÇIKTILARI Bir üretim sürecine geçebilmek için gerekli işletme girdileri sağlandıktan sonra bunlar planlanan ve amaçlanan biçimde uyumlu ve bilinçli olarak bir araya getirilir. Ancak işletme bunu yaparken ekonomik davranmak, etkin ve verimli çalışmak zorundadır. Kuşkusuz burada önemli konu planlı çalışmaktır. Üretim sürecini akışı, girdilerin bilinçli bileşimi, kararların etkin, yerinde ve zamanında alınması ve üretilen mal ve hizmetlerin en kısa ve en iyi yoldan tüketicilere sunulması gibi aşamalarda özenle hazırlanan plana gereksinme duyulur.

8 Öte yandan işletmenin gerçekleştirildiği üretim süreci sonunda elde edilen bir başka çıktı olarak bilgi ve deneyimden söz edilebilir. Üretim mal ve hizmetlerin kalitesi, kapasitesi, maliyeti, üretim sürecinin planlanması ve gerçekleştirilmesi gibi konularda bir çıktı olarak elde edilen ve hiçbir yoldan kolaylıkla sağlanamayacak bilgi ve deneyim birikimine ulaşılır. Bunları elde eden yöneticiler geçmiş dönemin başarı ya da başarısızlıklarını, nedenlerini daha açık bir biçimde görme ve daha sonraki dönemlerde noksanlıkları giderme şansına sahip olurlar. işletme çıktıları, işletmenin kar, büyüme, tüketiciye ve topluma hizmet gibi amaçlarını gerçekleştirmeyi sağlar.

9 İŞLETMECİLİĞİN DİĞER BİLİM DALLARIYLA İLİŞKİLERİ

10 İŞLETME VE İKTİSAT İşletmecilik, ekonomi bilim dalının bir parçasıdır. Ekonomi bilimi, ekonomik hayatı bir bütün olarak ele alır, ekonomik gelişme, kalkınma, fiyat oluşumu, enflasyon, para-kredi politikasının düzenlenmesi, gelir dağılımı, istihdam gibi konuları ve sorunları ülke düzeyinde inceler. İşletme bilimi ise, bir işletmenin kuruluşundan gelişimine kadar her aşamada rasyonellik, verimlilik ve karlılık ilkeleri doğrultusunda üretim-pazarlama eylemlerini en iyi şekilde yerine getirebilme ve işletmeyi en iyi biçimde yönetebilme yollarını araştırır, karşılaşılan sorunlara çözümler arar. Bu nitelikleri ile sağlıklı ve verimli çalışan işletmeler sağlıklı bir ekonomik yapının da temel taşlarını oluştururlar.

11 İŞLETME VE DAVRANIŞ BİLİMLERİ
Ekonominin çekirdeğini işletme, işletmenin çekirdeğini ise insan oluşturur. Bu nedenle insan unsurunun işletme içindeki yerini ve önemini çok iyi bilmek gerekir. Davranış bilimleri insanın çeşitli özelliklerini sosyolojik, psikolojik ve antropolojik açıdan ele alır ve çeşitli deney, gözlem ve analiz yoluyla insanı tanımaya çalışır. İnsan, işletmeyi kuran, onu yöneten, orada çalışan ve onun ürettiği mal ve hizmetleri satın alan kişidir. Görüldüğü gibi insan olmadan bir işletmenin varlığından, üretim gücünden ve ürettiğini satarak varlığını sürdürmesinden söz edilemez. O halde insan işletmenin en değerli varlığıdır.

12 İŞLETME VE HUKUK Toplumsal ve ekonomik düzeni sağlamak amacıyla yasalar, tüzük, yönetmelik ve diğer yazılı olan ve olmayan kurallar geliştirilmiştir. Bu hukuksal düzen kuşkusuz toplumun bir parçası olan işletmeleri de yakından ilgilendirir ve etkiler. İşletme kuruluş formalitelerini yasal düzenlemeler içinde yerine getirir, belirli sınırlar içinde çalışır, hak ve sorumluluklarını gözetler. İş Yasası, Borçlar Yasası, Medeni Yasa, Ticaret Yasası, Vergi Yasaları gibi çeşitli yasalardan etkilenen işletme ile hukuk arasındaki ilişkiler süreklilik taşır. Böylelikle işletmenin devlete, özel kişi ve kuruluşlara karşı yasaklayıcı, düzenleyici, özendirici, kural ve önlemlerden bilgi sahibi olması ve yasalara uygun hareket etmesi sağlanır.

13 İŞLETME VE MATEMETİK İşletmede doğru ve zamanında karar alabilmek için matematik ve istatistikten geniş ölçüde yararlanılır. Fiyat, faiz, stok, üretim, iş gören sayıları gibi sürekli değişikliklerin yakından izlenmesi ve karşılaşılan sorunların çözümü için yöneylem araştırması gibi sayısal yöntemlere sıkça başvurulur. İşletme yöneticileri bir geminin kaptanı gibi ileriyi daha berrak görebilmek için bu gibi bilimsel verileri kullanmak zorundadırlar. Örneğin; doğrusal programlama tekniğinden ve olasılık hesaplarından yararlanılır. Ayrıca işletmede etkili bir denetim sisteminin kurulmasında, işletmenin hangi noktada bulunduğunun araştırılmasında ve gelecekle ilgili gözlem ve analizlerin yapılmasında matematik ve istatistiksel yöntemler geniş ölçüde kullanılır.

14 İŞLETMEDE İZLENEN AMAÇLAR
İşletmeler yapılarına, kuruluş nedenlerine, içinde bulundukları ekonomik düzenin koşullarına, yönetim anlayışlarına ve buna benzer diğer etkenlere bağlı olarak farklı amaçlar güdebilir. Kar etmek Topluma hizmet Büyümek ve gelişmek Tüketicilere hizmet

15 İŞLETMECİLİK TEMEL İLKELERİ
İşletme, kuruluşundan başlayarak her türlü yatırım kararlarında, harcamalarında ve yönetsel uygulamalarda son derece titiz davranmak ve belirli ilkeleri izlemek zorundadır. İşletmeleri böylesine titiz ve özenli çalışmaya iten en önemli neden piyasanın inatçı ve ezici rekabet koşullarıdır. Varlıklarını sürdürebilmek ve daha ileriye gidebilmek için her işletme belirli ilkelere ve denenmiş kurallara uymak zorundadır. Bu ilkeler işletme değişse bile kolay kolay değişmezler. Bir bakıma işletmecilik ilkeleri evrensel ve çok boyutludur. Örneğin; kar amacını ön planda tutan bir işletme ya da toplumsal hizmeti birinci planda öngören işletme için söz konusu ilkelerin önemi pek değişmez.

16 VERİMLİLİK Verimlilik, üretim faaliyetlerinden elde edilen çıktının fiziki miktarının bu üretim faaliyetine konan girdilerin (üretim faktörlerinin) fiziki miktarına oranıdır. Verimlilik, bir işletmede kaynakların ne ölçüde etkili kullanıldığını gösteren bir ölçüdür. Verimliliği ölçme nedenleri; üretimi yakından izlemek, sapmalar varsa düzeltmek, zamandan, hammadde ve malzemeden artırımı sağlamak, maliyeti düşürmek ve üretilen miktarı arttırmaktır.

17 Bir işletmede verimlilik artışı aşağıdaki koşulların varlığı halinde söz konusudur:
Aynı miktarda girdi için çıktı miktarının artırılması Aynı miktarda çıktı için girdi miktarının azaltılması Girdi miktarı azaltılırken, çıktı miktarının artırılması Çıktı miktarındaki artışın girdi miktarındaki artıştan hızlı artması Çıktı miktarındaki azalmanın, girdi miktarındaki azalmadan yavaş olması.

18 İşletmenin rekabet gücünü arttırmak için bütün işletme birimlerinde verimlilik anlayışını yaygınlaştırmak gerekir. Verimliliğin arttırılabilmesi için şunlar yapılmalıdır: Makineleşmeyi artırmak İleri teknolojiyi kullanmak Standardizasyon sağlamak Yeterli hammadde sağlamak Fire ve hurdaları azaltmak Taşımacılığı kolaylaştırmak Ergonomik koşullar sağlamak İş etüdü yapmak Makine duruşlarını azaltmak Düzenli bakım yapmak İşyeri düzeni oluşturmak Eğitim olanaklarını artırmak İletişimi geliştirmek

19 EKONOMİKLİK Ekonomiklik, toplam satış tutarının üretimin maliyet giderleri tutarına oranıdır. İşletmede maliyet giderlerinin düşük olması veya bu maliyet giderleriyle sağlanan mal veya hizmetin satış tutarının yüksek olması ekonomiklik oranını yükseltir.

20 KARLILIK Karlılık, belirli bir dönem içinde elde edilen karın o dönemde işletmede kullanılan sermayeye oranıdır. Bu oranın yüksekliği işletme başarısını yansıtır. Bu amaçla üretim miktarı ve satış fiyatının yüksek tutulması, buna karşılık üretimin maliyet giderleri ve sermayenin düşük olması gerekir. Öz sermaye: bir işletmenin sahip olduğu varlıklar toplamıdır. Öz sermayeyi bulmak için varsa işletmenin borçlarını toplam sermayeden düşmek gerekir. Net kar ise bir işletmenin belirli bir dönemde elde ettiği toplam gelirlerden tüm giderler ve vergiler düşüldükten sonra geriye kalan olumlu farkı ifade eder. Finansal karlılığa öz sermaye karlılığı da denir. Brüt kar: toplam gelirden tüm gider ve vergilerin düşülmediği andaki kardır. Toplam sermaye ise öz ve yabancı sermaye toplamıdır. Ekonomik karlılığa toplam sermaye karlılığı da denir.

21 TOPLAM KALİTE Müşteri beklentilerine uygun olarak bir mal veya hizmeti rakip firmalara göre daha iyi, daha ucuz ve daha güvenli biçimde üretmek ve müşterilere sunmak demektir. Toplam kalite, satış öncesi hammadde girişinden, süreçlerin en iyi şekilde işlemesinden başlayıp yan sanayi ve tedarikçileri (firmaya mal verenleri) de kapsamına alan ve satış sonrası hizmetleri de içeren faaliyetler bütünüdür. Temel amaç yüksek verimlilik, yüksek kalite, fakat düşük maliyetle üretimi gerçekleştirmek ve sağlanan uzun dönemli müşteri memnuniyeti sayesinde rekabet gücünü arttırmaktır.

22 İşletmeler toplumun çeşitli kesitleriyle sürekli ve düzenli ilişkiler içinde bulunurlar ve bu kesitlerden hem etkilenir, hem de onları etkilerler. Bu etkileşim süreci, işletmenin yapısına, büyüklüğüne, faaliyet gösterdiği alana göre farklı düzeylerde olabilir. Ancak işletmeler varlıklarını borçlu oldukları çeşitli çevre kuruluşlarına ve kişilere karşı ödemeleri gereken borç ve sorumlulukları vardır. Çünkü yaşamlarını bu kuruluşlara borçludurlar ve onların sayesinde gelişme ve büyüme şansına sahiptirler. Bu nedenle, bir bakıma her biri birer çıkar grubu olan bu kişi ve kuruluşlara karşı dengeli bir işletme politikasının izlenmesi gerekir.

23 SORULAR İşletme nedir? Özsermaye ve brüt kar nedir?
İşletmenin girdileri-çıktıları nelerdir?