1. KONU TARİH BİLİMİNE GİRİŞ

... konulu sunumlar: "1. KONU TARİH BİLİMİNE GİRİŞ"— Sunum transkripti:

1 1. KONU TARİH BİLİMİNE GİRİŞ
1. TARİHİN KONUSU VE ÖZELLİKLERİ 2. ZAMAN VE TAKVİM 3. TARİHİN ÖNEMİ 4. TARİHİ OLAYLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 5. TARİHİ OLAYLARIN FARKLI BAKIŞ AÇILARIYLA DEĞERLENDİRLMESİ 6. TARİHİ BİLGİLERİN DEĞİŞEBİLİRLİĞİ

2 I. ÜNİTE TARİH BİLİMİ Kral mezarları- Muğla

3 1. TARİHİN KONUSU VE ÖZELLİKLERİ
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Tarih kavramı size neleri çağrıştırmaktadır? Geçmişteki insanların yaşantılarını neden öğrenmek isteriz? Tarihte meydana gelen olayları öğrenmek istememizin nedeni ne olabilir?

4 TEMEL KAVRAMLAR Yanda verilen kavramlar size neleri çağrıştırmaktadır?
MİLAT BELGE (Kaynak) NESNELLİK OLAY OLGU ÇAĞ Yanda verilen kavramlar size neleri çağrıştırmaktadır?

5 a) Tarihin Tanımı ve Özellikleri
GEÇMİŞ İNSAN YER ve ZAMAN SEBEP- SONUÇ BELGE

6 “ Tarih; yüzyılların tanığı, gerçeğin ışığı, yaşamın efendisi ve geçmişin habercisidir.’’
Cicero (Çiçero)

7 Edward H. Carr (Edvırd Kar)
Tarihçi ile olgular arasında kesintisiz bir karşılıklı etkileşim süreci, bugün ile geçmiş arasında bitmez bir diyalogtur. ’’ Edward H. Carr (Edvırd Kar)

8 “3000 yıllık geçmişinin hesabını yapamayan insan, günübirlik yaşayan insandır.’’
Goethe

9 1997 Tanım: Tarih, insan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, uğraşla-rını, birbirleriyle olan ilişkilerini, yer ve zaman göstererek neden sonuç ilişkileri içerisinde inceleyen bir bilimdir. Durum: İslamiyet’in hızlı yayılmasında diğer din ve inançlara karşı gösterilen hoş görünün payı büyüktür. Avrupa’da ve Asya’da ezilmiş ve horlanmış insanlar Müslümanları kurtarıcı olarak karşıladılar. Yukarıda verilen durumda tarihin tanımında yer alan öğelerden hangisine değinilmemiştir? A) İnsan ilişkileri B) Neden- sonuç ilişkileri C) Yer D) İnsan topluluklarının yaşayışları E) Zaman

10 etkinlik Görselleri inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
Anadolu Medeniyetleri Müzesi- Ankara Sebastopolis antik kenti- Tokat 1. Toplumlar neden tarihi araştırma ve tarihçi yetiştirme ihtiyacı duyarlar? 2. Tarihi buluntuların korunması niçin önemlidir?

11 b) Tarihin Konusu YAŞAYIŞ BİÇİMİ İLİŞKİLERİNİ KÜLTÜR VE UYGARLIK

12

13 Hac ibadetini yapan Müslümanlar
TBMM’nin açılışı (23 Nisan 1920)

14 Tarihi Olay ve Olgu kavramları
Geçmişte meydana gelen, başlangıç ve bitiş tarihi belli olan olaylara “tarihi olay” denir. OLAY OLGU Tarihi olay sonucunda uzun sürede gelişen durumlara ise “tarihi olgu” denir

15 Yukarıdaki tabloya olay ve olgulara örnekler yazınız.

16 1982 Birbirini izleyen iki tarihsel olaydan birinin, ötekinin nedeni sayılıp sayılmayacağını ortaya çıkarmak için neye bakılmalıdır? Sonrakinin nedenlerinin, öncekinin sonuçları arasında olup olmadığına İki olayda da aynı kişilerin etkin olup olmadığına İki olayın da aynı yerde geçip geçmediğine İki olayın konuları arasında bir benzerlik olup olmadığına Olayların sonuçları arasındaki benzerliğe

17 İstanbul’un fethi (Fausto Zonaro)

18 2012 Olay ve olgu kavramları düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisi tarihî bir olguya örnek gösterilebilir? İstanbul’un fethedilmesi Türkiye’nin çağdaşlaşması Malazgirt Savaşı’nın kazanılması Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması Pearl Harbour Baskını’nın yapılması

19 c) Tarihte Yer ve Zaman İlişkisi
Tarihi bir olay için, yer ve zaman en önemli unsurlardır. Tarihi olayın doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi için olayın geçtiği yer ve zamanın bilinmesi gerekir. Ayrıca coğrafi şartlar, bölgenin özellikleri, olayların sebep ve sonucunu doğrudan etkilediğinden tarihi olayların geçtiği yerlerin bilinmesi son derece önemlidir.

20 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, C I, s. 112
yorumlayalım KAFKASYA CEPHESİ Başkomutan Enver Paşa, Güney Kafkasya ve Kuzey İran’a girip Rusları abluka altına almak için 20 Aralık 1914’te kişilik bir Türk kuvvetine Sarıkamış-Umraniye istikametinde taarruz emri verdi. Bu cephede Rusya’nın da kişilik bir kuvveti bulunuyordu. Bu taarruz 22 Aralık 1914’ten 19 Ocak 1915’e kadar devam ettiyse de yüksek dağlar, yolsuzluk, soğuk, açlık ve tifüs sebebiyle Türk kuvvetleri kişilik bir kayıp vermesine rağmen Rus cephesinin arkasına düşemedi ve plan gerçekleşmedi. Prof. Dr. Fahir ARMAOĞLU 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, C I, s. 112

21

22

23 cevaplayalım Yukarıdaki metni ve resimleri de esas alarak Tarihi olayların değerlendirilmesinde, tarihi olayın geçtiği yerin ve coğrafi özelliklerin bilinmesi neden önemlidir?

24 ç) Tarihte Sebep-Sonuç İlişkisi

25 d) Tarih Biliminin Yöntemi
Tarihi bir olayın değerlendirilmesi ve sonuca ulaştırabilmesi için yapılan araştırma planına “yöntem” denir. Her bilim dalının kendine özgü yöntemleri vardır. Tarih bilimi de kendine has bilimsel özellikleri ve yöntemleri olan sosyal bir bilim dalıdır.

26 ( ) Deney ve gözlem yapar. ( ) Kaynakları inceler.
Aşağıdaki tabloda verilen özelliklerden tarih bilimine uygun olanlarını söyleyiniz. etkinlik ( ) Nesneldir. ( ) Özneldir. ( ) Tekrarlanır. ( ) Tekrarlanmaz. ( ) Deney ve gözlem yapar. ( ) Kaynakları inceler. ( ) Geçmişte yaşanmış olayları inceler. ( ) Kanunları vardır. ( ) Tarihsel bilgiler kesindir.

27 Kaynak Arama Tasnif Tahlil Tenkit Terkip

28

29 Birinci Elden kaynaklar
Ana Kaynaklar Hatıralar Seyahatnameler Kitabeler Paralar Arkeolojik malzemeler Birinci Elden kaynaklar Bilgilerini bir ana kaynağa dayanarak veren eserlerdir. İkinci Elden Kaynaklar Ana kaynakla, Birinci elden kaynaklara dayanarak meydana getirilen kaynaklardır. Kaynaklar “Ana kaynaklar”, Bir olayı yaşamış birinin anlattığı hatıralar ve kaleme aldığı eserler, seyahatnameler, kitabeler, paralar, devletlerin resmi evrakları bu gruba girer.

30 cevaplayalım Tarihi araştırmalarda ana kaynaklar, diğer kaynaklara göre neden daha fazla önem taşımaktadır?

31 .

32

33 Tarihi kaynaklar, bilgi veren kaynağın ve malzemenin cinsine göre
SÖZLÜ YAZILI YAZISIZ ÇİZİLİ- SESLİ GÖRÜNTÜLÜ

34 Aşağıda verilen görselleri “ana kaynak”, “birinci elden kaynak”, “yazılı kaynak” ve “sözlü kaynak” olarak ayırınız. etkinlik

35 1998 Aşağıdakilerden hangisi tarihi olayların araştırılmasında başvurulan yollardan biri olamaz? A) Kronoloji ve coğrafyadan yararlanma B) Kaynak taraması yapma C) Buluntuları inceleme D) Deney yapma E) Olaylar arasında ilişki kurma

36 e) Tarihin Tasnifi (Sınıflandırılması)
a. Zamana Göre Sınıflandırma b. Mekana Göre Sınıflandırma c. Konuya Göre Sınıflandırma

37 Tarihi zamana göre sınıflandırmanın sakıncaları neler olabilir?

38 Aşağıda verilen eserleri zamana, mekana ve konulara gore sınıflandırınız.
etkinlik

39 TENKİT İÇ TENKİT DIŞ TENKİT
Yazar görüşlerinin eser üzerindeki etkileri araştırılır. Eserin adı, yazarı, basıldığı yer ve basım tarihi tespit edilir. Verilen bilgilerin farklı kaynaklarda ne şekilde yer aldığına bakılır. Belgelerin orijinalliği, tarihi ve yönleri araştırılır.

40 DIŞ TENKİT İÇ TENKİT Kaynak sahte mi değil mi?
Ne kadar belge değeri var? Yazarı kim? Ne zaman , nerede yazılmış? İÇ TENKİT Bilgilerin doğru olup olmadığının araştırılmasıdır.

41 OSMANLILARDA DEVLET ARŞİVİ
Bilgi Notu OSMANLILARDA DEVLET ARŞİVİ Bugün dünyanın en büyük arşivi olan Başbakanlık Devlet Arşivleri başta olmak üzere Türkiye’nin arşivlerinde milyarlarca yaprak tarihi vesika bulunmaktadır. Bu zenginlik atalarımızın, Osmanlı Türklerinin yazılı kağıda gösterdikleri dikkat ve özenin sonucudur. Osmanlılarda devlet vesikaları yaprak veya ciltli defter halinde düzenlenip muhafaza edilirdi. Defterler, yıllara göre sıralanarak evrak mahzenlerinde saklanırdı. Yapraklar ise vesikanın önemine göre atlas veya adi kumaştan keselere konurdu. Birkaç kese bir torba haline getirilir, birkaç torba da bir sandığa yerleştirilirdi. Torbaların üzerine içlerinde ne olduğu yazılırdı. Sandıkların içlerinde ne olduğu ise üzerlerine yapıştırılan etiketlerden belli olurdu.

42 Sandıklar ya Topkapı Sarayı’ndaki padişah arşivine ya da Paşa Kapısı’ndaki sadaret yani başbakanlık arşivine gönderilirdi. Osmanlı Devleti’nde “hazine” adı verilen üç teşekkülden biri de “Defterhane Hazinesi” denen bugünkü anlamıyla büyük arşivdi. Osmanlıda arşive “hazine” denmesi bile arşive ne derece değer verildiğini göstermeye kafidir. Yılmaz ÖZTUNA Türk Tarihinden Yapraklar (s ’ten özetlenmiştir.)

43 . .

44 Tarihçi, tarihi olayın sentezini yaparken şu hususları göz önünde bulundurur:
İyi bilinmeyen bir olayı, benzer başka bir olayın sebep ve sonuç ilişkileriyle açıklamaya çalışır. Eserinde sade ve anlaşılır bir dil kullanır. Olayları, meydana geldikleri zamanın şartlarına göre değerlendirir. Olay üzerinde daha önce yapılan çalışmaları göz önünde bulundurur. Olayın meydana geldiği dönemdeki doğal, ruhsal, medeni ve ekonomik etkenleri dikkate alır. Kanıtlanabilir nesnel bilgiler kullanır.

45 Yüzyılların tanığı, gerçeğin ışığı ve geçmişin habercisi olan …
Yüzyılların tanığı, gerçeğin ışığı ve geçmişin habercisi olan … bilimidir. Geleceğe yön verebilmek için ……………. bilmek gerekir. Tarih geçmiş ile gelecek arasında bir ‘dür. Tarihi meydan getiren en önemli öğe …….... ‘dır. Tarihte …………. yöntemi ile tarih araştırmalarının kolaylaştırıl-ması amaçlanır. Tarihte bir olayın sonucu, kendinden sonraki olayların aynı zamanda …………… oluşturur. tarih geçmişi köprü insan tasnif nedenini

46 2. ZAMAN VE TAKVİM HAZIRLIK ÇALIŞMALARI İnsanların, takvim oluşturmasının amaçları nelerdir? Günümüzde kullanılan takvimlerde ne tür bilgiler yer almaktadır? Türklerin günümüze kadar kullandıkları takvimleri biliyormusunuz?

47 TEMEL KAVRAMLAR Yanda verilen kavramlar size neleri çağrıştırmaktadır?
Takvim Yüzyıl Zaman Milat Yanda verilen kavramlar size neleri çağrıştırmaktadır?

48 a) Takvimlerin Ortaya Çıkışı
Zaman; dünyayı ve tüm varlıkları etkileyen bir işin, bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçmekte olduğu süredir. İnsanlar, zaman içinde yaşanılan gelişmeleri yıl, ay ve saate göre ayırarak takvimi ortaya çıkarmışlardır. Böylece zamanı verimli kullanmak istemişlerdir. Takvim düzenlenirken Dünya’nın kendi etrafında bir defa dönmesi ile geçen zamana “gün”, Ay’ın Dünya çevresinde bir tur yapması ile geçen zamana “ay”, Dünya’nın Güneş çevresinde bir tur dolanması ile geçen zamana “yıl” denmiştir. Takvim yaprağı

49 MAYA TAKVİMİ

50 GÜNEŞ YILI ESASLI TAKVİMLER

51

52 Aşağıda verilen tarihleri hangi döneme ait olduklarını yazınız.
etkinlik MÖ 1253 MS 745 814 135 69 689 2015

53 1997 MÖ tarihleri Milat takviminin başlangıcından geriye doğru gittikçe sayısal olarak artar. Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir? A) MÖ iki tarihten sayısal değeri büyük olan küçük olandan eski bir tarihi gösterir. B) MÖ iki tarihin arasındaki süreyi bulmak için bu iki tarihi toplamak gerekir. C) MÖ bir tarih ile MS bir tarih arasındaki süre bunlardan sayısal değeri küçük olanın sayısal değeri büyük olandan çıkarılmasıyla bulunur. D) MS iki tarihin arasındaki süreyi bulmak için bu iki tarihi toplamak gerekir. E) MS iki tarihten sayısal değeri küçük olan büyük olandan daha yakın bir tarihi gösterir.

54 AY YILI ESASLI TAKVİMLER
Hicri Aylar

55 cevaplayalım Ramazan ayının her yıl gün erkene gelmesinin sebebini nasıl açıklayabilirsiniz?

56 1990 Aşağıdakilerden hangisinin oluş zamanı diğerlerine göre daha belirgindir? Türkiye, şubat ayının 28’inde NATO’ya girmiştir. Atatürk, XIX. ve XX. yüzyıllarda yaşamıştır. Kars Antlaşması, Ekim ayının birinci yarısında imzalanmıştır. Yazı, günümüzden yaklaşık beş bin yıl önce bulunmuştur. Türkiye, 1932 yılında Milletler Cemiyeti’ne üye olmuştur.

57 Toplumların takvimlerde başlangıç yılı olarak kabul ettikleri olayların ortak özelliği nedir?

58 b) Türklerin Kullandıkları Takvimler

59

60

61 Türklerin Hicri takvimi kullanmalarının sebebi ne olabilir?
cevaplayalım Türklerin Hicri takvimi kullanmalarının sebebi ne olabilir? Miladi takvim ile Hicri takvim arasındaki farklar nelerdir?

62 Türklerin kullandığı ………………
Türklerin kullandığı ………………. takvimde yıllar sayı ile değil, hayvan adlarıyla gösterilir. Osmanlı Devleti’nde mali işlerde kullanılmak için ………… takvim yapılmıştır. Zamanı gün, ay, yıl gibi dönemlere bölme ve bu zaman dilimlerini bir düzen içinde sıralamaya …………. denir. Mısır takvimi …………. yılına, Sümer takvimi ise ……….. yılına dayalıdır. ……… takvim Hz. Muhammed’in Mekkeden Medine’ye göç etmesini başlangıç alır. On iki Hayv. Rumi takvim güneş ay Hicri

63 a) Tarih Öğrenmenin Amaç ve Faydaları
3. TARİHİN ÖNEMİ a) Tarih Öğrenmenin Amaç ve Faydaları Tarih, insanların geçmişten ders alıp geleceğe yön vermelerini sağlar. Tarih, insanlara, vatan ve millet kavramları ile milli ve kültürel değerleri öğretir. Tarih, milli birlik ve beraberlik anlayışının kuvvetlenmesini sağlar. Devlet yöneticilerine devletin nasıl yönetileceği konusunda yardımcı olur. İnsanlara karşılaştıkları durumları tarihi olaylarla bağlantı kurdurarak mantıklı bir sonuca varma yeteneği kazandırır. İnsanların, aralarındaki sorunları barış yoluyla çözümlemelerine katkıda bulunur.

64 yorumlayalım ÇANAKKALE 1997 yılında, Turgut Özal’ın başbakanlığı döneminde Türkiye’ye çağrılan Japon eğitim heyeti ile Türk heyeti arasında şöyle bir diyalog yaşanır: Japon Heyeti: Biz çocuklarımızı okul öncesinde Hiroşima’ya, Nagazaki’ye götürür, bombalanmış bu bölge hakkında bilgilendirir, onlara buralarda bitkinin bile yeşermediğini gösteririz. Ve deriz ki: “Eğer sizler çalışmaz, sizden öncekileri geçmezseniz vatanınız işte böyle düşman tarafından bombalanır. Hiçbir canlının yaşamayacağı bir durumda size bırakıp giderler. Çalışırsanız bindiğiniz hızlı trenleri bile geçecek yeni vasıtalar yaparsınız. Gerisi sizin bileceğiniz iş. Türk Heyeti: Peki, Türkiye için tespitleriniz var m›? Gözlemleriniz nedir?

65 büyük ve en çetin savaşlarının yaşandığı Çanakkale’niz var.
yorumlayalım Japon Heyeti: Elbette var. Bizimkinden çok daha önemli. Bir tanesi Çanakkale Savaşları’nın olduğu bölge. Bu bölge, gençlerinizin şok olması için yeter de artar bile. Bir metre kareye on iki bin merminin düştüğü, dünya savaş tarihinin en büyük ve en çetin savaşlarının yaşandığı Çanakkale’niz var. Sizler de çocuklarınızı o büyük savaşların yapıldığı yere götürebilirsiniz. Gerçekten de Çanakkale Savaşları, biz Türkleri, bu ülkede yaşayan herkesin vücudunun her zerresini iliklerine kadar titretecek yoğunlukta müthiş bir güce, etkiye sahiptir. M. Nihat MALKOÇ Kardelen Dergisi (Sayı 74, Aralık 2012, özetlenmiştir.)

66 Çanakkale Şehitleri Abidesi

67 TARTIŞALIM Yukarıdaki diyalogdan hareketle tarih öğrenmenin insanlar üzerinde ne tür etkiler bırakabileceğini, insanlara ne tür katkılar sağlayabileceğini arkadaşlarınızla tartışınız.

68 b) Atatürk ve Tarih Tarihin milletlerin hayatında oynadığı rolü çok iyi bilen Atatürk, 29 Ekim 1923’te Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Türk tarihinin doğru kaynaklara dayandırılarak araştırılmasına önem verdi. 1924 yılında İstanbul Üniversitesine bağlı olarak Türkiyat Enstitüsünü kurdu, başına Prof. Dr. Fuat Köprülü gibi büyük bir bilgini getirerek Türk tarihi, dili ve edebiyatı üzerine çalışmalar başlattı.

69 Atatürk, Türk milletinin tarihini öğrenmesini ve kendisini tanımasını amaçladı yılından itibaren tarih çalışmalarını başlattı ve okullarda milli tarih dersleri öğretilmesini sağladı yılında yaptığı tarih çalışmaları sonucunda “Türk Tarihinin Ana Hatları” adlı eserini yayınladı. 1931 yılında tarihimizle ilgili bilimsel çalışmalar yapılması için Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu) kuruldu. Kendisi de zaman zaman tarih çalışmalarına bizzat katılarak destek verdi.

70 yorumlayalım Türk kabiliyet ve kudretinin tarihteki başarıları meydana çıktıkca bütün Türk çocukları kendileri için lazım olan atılım kaynağını o tarihte bulabileceklerdir. Türk çocukları bu tarihten bağımsızlık düşüncesini kazanacaklar, o büyük başarıları düşüncelerle harikalar yaratan adamları öğreneceklerdir. Dünyanın bize hürmet göstermesini istiyorsak evvela biz kendi benliğimize ve milliyetimize bu hürmeti hissen, fikren, fiilen, bütün iş ve hareketlerimizle gösterelim. Türk evladı ecdadını tanıdıkca daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır.

71

72 4. TARİHİ OLAYLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Tarihi olaylar; meydana geldiği dönemin siyasi, sosyal, kültürel, dini ve ekonomik özelliklerini yansıtır. Bu yüzden bir tarihi olayı değerlendirirken o dönemin şartları göz önünde bulundurulmalıdır.

73 etkinlik Kendinizi Osmanlı yöneticileri yerine koyarak Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşına girip girmemesi konusunu değerlendiriniz.

74 5. TARİHİ OLAYLARIN FARKLI BAKIŞ AÇILARIYLA DEĞERLENDİRİLMESİ
Tarihi olayların değerlendirilmesinde en önemli husus tarihçilerin olaylara tarafsız yaklaşmalarıdır. Tarihçi, olayları duygusal yaklaşımlarla açıklamamalıdır. Çünkü bu tür öznel yaklaşımlar tarihi gerçeklerin ortaya çıkmasını engellediği gibi tarihin bilimselliğini kaybetmesine neden olmaktadır.

75 6. TARİHİ BİLGİLERİN DEĞİŞEBİLİRLİĞİ
Tarihte mutlak değerler yoktur. Bu düşünceden hareket eden tarihçiler geçmişte yaşanmış tarihi olaylarla ilgili sürekli araştırmalar yapmaktadır. Bu araştırmalar sonucunda bulunan yeni bilgi ve belgeler, mevcut tarihi bilgilerin değişmesine yol açabilmektedir.

76 cevaplayalım Yeni araştırmalar ve elde edilen bulgular mevcut tarihi bilgilerimizi nasıl etkilemektedir?