MESLEK HASTALIKLARI Prof. Dr. A. Hakan ONUR.

MESLEK HASTALIKLARI Prof. Dr. A. Hakan ONUR

Meslek Hastalığı, sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir. 506 sayılı kanuna göre, tespit edilmiş olan hastalıklar listesi dışında herhangi bir meslek hastalığı sayılıp sayılmaması üzerinde çıkabilecek uyuşmazlıklar Sosyal Sigortalar Kurumu Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır.

Meslek hastalığı, sigortalı olarak çalıştığı sırada veya böyle bir hastalığa sebeb olacak işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ise, sigortalının kanuni yardımlardan yararlanabilmek için eski işinden fiilen ayrılması ile, hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için tüzükte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır. Meslek hastalığında da, iş kazasında olduğu gibi, işçinin uğradığı bedeni veya ruhi arızanın uygun neden ve sonuçlu yani işle illiyetli olması gerekir. Meslek hastalığının bilhassa, işçinin işyerinden ayrıldıktan sonra tesbit edilmiş olması halinde ilmi ve tıbbi inceleme yapılması, hastalığın işyerinde çalışma sonucu olup olmadığı, onun sonucu ise, meslek hastalığı sebebi ile husule gelen maluliyet derecesine işçinin zamanında tedavi altına girip girmemesinin tesiri olup olmadığı, tesiri var ise bunun derecesi tesbit olunmalıdır.

Meslek Hastalıkları Çalışma Ortamları :
Fiziksel Sebeplerden, 2. Kimyasal Sebeplerden ileri gelebilir. Fiziksel sebepler; toz, ısı, nem, ışık, gürültü, havalandırma durumu gibi unsurlardır. Kimyasal sebepler; kimyasal maddelerin kullanılmasından hasıl olan unsurlar olup kurşun, civa, arsenik, benzen, azot bileşikleri anilin ve nitro-amin türevleri halojenli hidrokarbonlar, karbon sülfür vb. gibi maddelerden ileri gelenlerdir.

Meslek Hastalıkları Tarifinin Açılımı
Bir hastalık, sakatlık veya ruhi arıza meydana gelmelidir. Bu durumlar geçici veya sürekli ve az çok olabilir. S.S.K. meslek hastalığında da % 10 dan az maluliyet sürekli iş görememezlik geliri bağlanmaz. 2. Hastalık (Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğüne ekli listede) yer almalıdır. 3. Bu arızalar işin niteliği ve yürütüm şartları yüzünden meydana gelmelidir.

İşin nitelik ve yürütüm şartları işçiyi iş kazasındaki gibi ani bir şekilde değil yavaş yavaş etkilemektedir. Hastalık, sakatlık veya arıza ile işin nitelik ve yürütüm şartları arasında illiyet bağı bulunmalıdır. İşçinin çalıştığı işin sağlık işlemleri Tüzüğüne ekli listede var ise ve işçide listede mevcut meslek hastalığı tesbit edilmiş ise ve listedeki süre koşulu gerçekleşmiş ise bu bağ mevcuttur. ( örneğin; pnomokonyoz için en az bu şartı haiz işyerinde 3 yıl çalışmış olması şartı) Meslek hastalığı ani bir şekilde meydana gelemez. Bu hastalıkta muayyen bir süre zararlı faktörlerin tekerrürlü olarak etkisi gerekir. Bu süreler tesbit edilmiş ve tüzükte istisnaları gösterilmiştir. İlliyet bağına etkili süre meydana çıkma sorumluluk süresidir. İşçi işyerinden ayrılmış olsa bile sorumluluk süresince listedeki hastalık çıkar ise meslek hastalığı sayılır. Bazen istisnalarda bu süre S.S.K. Yüksek Sağlık Kurulu kararıyla istisnadan faydalanılır. (Örneğin silikoz ve asbestozdan 5 yıl geçtikten sonra çıktığında da karar ile illiyet bağı kurulabilir.

Hastalık Yükümlülük Süresi Başlıca İşler (Birkaç Örnek)
Öksürük,akciğer ödem, dispne,siyanoz… 3 gün Kaynak İşleri, Dinamit Atımı Silikoz ………………………………5 yıl………….Silis ihtiva eden tozlarla Asbestos……………………………..5 yıl………….Benzen,toluen,ksilen vb. Lökozlar…………………………….30 gün.………..Kullanma işleri ile X ışını Berilyoz………………………………1 yıl………….radyoaktif mad.çalışma Gürültüden meydana gelen arızalarda……………………….3 ay………….Gürültülü işte 2 yıl ve 85 desibel üstünde çalışma şartıyla Kurşun Bileşik ve Alaşımları……….1-3 yıl……… Romatizmal Arızalar………………….1 yıl……….Yeraltı,yerüstü rutubet,buhar ve fazla hava ceryanından

BAŞLICA HASTALIK CİNSLERİ
Kömür Tozları………………………….. Pnomokonyoz (Genel) Antresit………………………………….. Antrakoz,Antrako-Silikoz Aliminyum Tozları Akciğerde…………. Aluminoz AsbestTozları…………………………... Asbestoz Kalay Oksidi Tozları…………………… Stannoz Demir Oksidi Tozları…………………... Sideroz Berilyum Tozları……………………….. Berilyoz Talk Tozları…………………………….. Talkoz Baryum Tozları…………………………. Baritoz(Baryum pnomokonyozu)

MESLEK HASTALIĞINA NEDEN OLAN UNSURLAR
Meslek hastalıkları tıp otoritelerince muhtelif tasnif metodları ile tasnif edilmektedir. Genel ve yaygın tasnif şekli aşağıdadır. Zararlı gazlar ve dumanları (buharlar) Alifatik hidrokarbonlar(Metan,etan,propan,bütan vb.) Halojenli hidrokarbonlar Aromatik hidrokarbonlar ve türevleri Zararlı tozlar(pnömokonyozlar) Metal ve metaloidler Kanserojen faktörler (meslek kanserleri) Pestisidler Fiziksel ajanlar İnfeksiyon amilleri(mesleksel infeksiyon hastalıkları) Dermatoz amilleri(mesleksel dermatozlar) Plastik maddelerden gelebilecek zararlar

Havanın Terkibi ve İnsanlar İçin Gereken Miktarlar
1 litre hava = gr. Deniz Seviyesi Saf ve Kuru Havada % O2 % N2 % CO2 % Argon (A)

Normal İnsan Solunum Hava (lt) Hava(lt/dak) (lt/dak)
İstirahat Normal Çalışma Ağır İşte Çalışma

Fizyolojik Etki Yüksek düzeyde gürültünün etkisinde kalan kişilerde, yüksek kan basıncı oluştuğu ve bu durumun kalıcı olduğu yapılan gözlemlerle kanıtlanmış bulunmaktadır. Uykusuzluk gürültünün neden olduğu rahatsızlıkların en önemlilerindendir. Ek olarak; gürültünün migren, ülser, kalp krizi, dolaşım bozuklukları türünden rahatsızlıklara neden olabileceği ileri sürülmekle birlikte, kulakta yaptığı tahribat dışında bu tür hastalıklarla doğrudan ilişkisi kanıtlanmış değildir.

Meslek hastalığı oluşturabilecek fiziksel etkenler
Isı Toz Vibrasyon Havalandırma Fiziksel Etkenler Gürültü Hava akımı Aydınlatma Radyasyon Nem Basınç

Gürültü İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve
Hoşa gitmeyen seslere gürültü denir. Gürültü şiddeti desibel olarak ölçülür. İşyerlerinde çalışanların üzerinde, fizyolojik etkiler bırakan ve İş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanabilir.

İşyerlerinde Sağlığı Olumsuz Etkileyebilecek Fiziksel Risk Etmenleri
Her 3 dB’lik artışda, ses iki kat artar. Her 10 dB’lik artışta, ses on kat artar. Desibel Skalaları A skalası: İnsan kulağının işitmelerinde B scale: Telefon şirketlerince kullanılır C scale: Tüm seslerde kullanılır

2 dB + 2 dB = 5 dB 3 dB + 3 dB = 6 dB 4 dB + 4 dB = 7 dB

Birden fazla gürültü kaynağının bulunduğu ortamlarda
Ses düzeyleri yüksek düzeydeki sese Arasındaki fark (dB) eklenecek miktar (dB)

Gürültü Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 23/12/2003 Sayısı:25325) Amaç Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, işçilerin gürültüye maruz kalmaları sonucu sağlık ve güvenlik yönünden oluşabilecek risklerden, özellikle işitme ile ilgili risklerden korunmaları için alınması gerekli önlemleri belirlemektir. Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de uygulanır.

Kapsam Madde 2 — Bu Yönetmelik 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerinde uygulanır. Dayanak Madde 3 — Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir. Tanımlar Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen; a) En yüksek ses basıncı (Ppeak) : "C"-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum değerini,

b) Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8h) (dB(A) re
b) Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8h) (dB(A) re.20 µPa) : TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalamasını, c) Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8h) : TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, günlük gürültü maruziyet düzeylerinin sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını, d) Bakanlık : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını, ifade eder.

1.1.5.5. Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Etkin Değerleri
Madde 5 — Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri ile ilgili hususlar aşağıda belirtilmiştir: a) Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından, günlük gürültü maruziyet düzeyleri ve en yüksek ses basıncı yönünden maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri, aşağıda verilmiştir; 1) Maruziyet sınır değerleri : LEX, 8h = 87 dB (A) ve Ppeak = 200 µ Pai (i dB (C) ile ilgili olarak 20 µ Pa) 2) En yüksek maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 85 dB (A) ve Ppeak = 140 µ Paii (ii. 137 dB (C) ile ilgili olarak 20 µ Pa) 3) En düşük maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 80 dB (A) ve Ppeak = 112 µ Paiii (iii. 135 dB (C) ile ilgili olarak 20 µ Pa)

b) İşçiyi etkileyen maruziyetin belirlenmesinde, işçinin kullandığı kişisel kulak koruyucularının koruyucu etkisi de dikkate alınarak maruziyet sınır değer uygulanacaktır. Maruziyet etkin değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmayacaktır. c) Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde ve aşağıdaki şartlara uyulmak kaydı ile maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerlerinin uygulanmasında günlük maruziyet değerleri yerine haftalık maruziyet değerleri kullanılabilir: 1) Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi 87 dB (A) maruziyet sınır değerini aşmayacaktır. 2) Bu işlerdeki riskleri en aza indirmek için yeterli önlemler alınmış olacaktır.

Örnek Uygulama: İşçi dört makine ortamında ne kadarlık bir gürültüye maruzdur?

Örnek Uygulama Dört makinanın gürültü seviyeleri aşağıda verilmiştir. Bu ortamda çalışan işçinin ne kadarlık bir gürültü maruziyetinde kalacağını hesaplayınız. A makinası 86 dBA B makinası 86 dBA (A makinası ile aynı) C makinası 82 dBA D makinası 78 dBA Çizelge 10.1 sayfa 212 deki ver. İki makine arasındaki fark 0 dBA ise o zaman 3 dBA eklenir. Yani aynı gürültü seviyesinde 3 dBA eklenir ve A ve B’nin bileşkesi 89 dBA olur. A-B’nin C ile Farkı = 7 dB’dir. Çizelgeden 7 dB için 0,8’lik dB eklenir. A-B-C 89,8 dB olur. A-B-C’nin D makinesi ile89,8 – 78 =11,8 =12 dB olur. 12 dB için 0,2 dB eklenir. bileşke ses (A-B-C-D) = 89,8 + 0,2 = 90 dBA bulunur.

Örnek uygulama Saat Dilimi Gürültü değeri 8:00-10:00 90 dBA
Çizelge 1. Tesiste Ölçülen Zaman Dilimlerindeki Gürültü düzeyleri Saat Dilimi Gürültü değeri 8:00-10:00 90 dBA 10:00-11:00 95 dBA 11:00-12:30 75 dBA 12:30-13:30 85 dBA 13:30-14:00 14:00-16:00 90 dBA; 2+2 = 4 saat 95 dBA; 1+0,5 = 1,5 saat 75 dBA; 0,5 saat (ihmal) 85 dBA; 1 saat Toplam 8 saat

D= Vardiyadaki toplam gürültü maruziyeti (doz) İzin verilen sınır yüzdesi Ci= i seviyesi gürültüye maruz kalma süresi Ti= i seviyesi gürültüde izin verilen maksimum maruz kalma süresi n= Gözlenen farklı gürültü seviyelerinin sayısı Buna göre 85 dBA tüm vardiyada maruziyet olduğunda Uygulamadaki ölçümlere bakılırsa; %93,75 %100’den küçük olduğu için izin verilen sınır değeri aşmamıştır. Buna rağmen %93,75 %50 den büyük olduğu için 85 dBA’lik (ağırlıklı 8 saatlik ortalama) sınırı aşılmıştır.

Ses Hava basıncındaki dalgalanmaların kulaktaki etkisinden ileri gelen fiziksel bir duygu olarak ta tanımlanabilir. Genç ve sağlıklı bir kulak 20 hz. ile hz. frekanslar arasındaki seslere uyum sağlar yani bu aralıktaki sesleri duyabilir. Yine, genç ve sağlıklı bir kulak 20 μpa şiddetindeki ses ile 200 μ pa şiddetindeki sesleri sağlıklı olarak duyabilir. Gürültü seviyesi 80 desibelin altına düşürülmeye çalışılmalıdır. Ortamdaki gürültü 80 desibelin altına düşürülemezse kulak koruyucuları kullanmalıdır.

Yer ve konumlara göre gürültü düzeyleri
Gürültü Düzeyi Yer ve Konum 0 dB İşitme eşiği 20 dB Sessiz bir orman 30 dB Fısıltı ile konuşma 40 dB Sessiz bir oda 50 dB Şehir içinde bir büro 60 dB Karşılıklı konuşma 70 dB Dikey matkap 80 dB Yüksek sesle konuşma 90 dB Kuvvetlice bağırma 100 dB Dokuma salonları 110 dB Havalı çekiç, Ağaç işleri 120 dB Bilyeli değirmen 130 dB Uçakların yanı 140 dB Ağrı Eşiği

Günlük hayatta gürültü

Gürültünün etkileri: Psikolojik Etki
Bulunan ortamda, fonksiyonlar için belirlenmiş gürültü düzeylerini aşan gürültünün etkisinde kalan kişiler rahatsız, tedirgin ve sinirli olmakta, tedirginlik ve sinirlilik hali gürültünün etkisi kalktıktan sonra devam edebilmektedir. Belirlenen düzeylerin aşıldığı durumlarda yorgunluk ve zihinsel etkinliklerde yavaşlama gözlenmektedir. Ani olarak yükselen gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, gürültüden etkilenim sürse bile daha sonra normale dönüş olmaktadır.

Performans Etki İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi gibi etki şeklindedir. Etkisinde kalınan gürültü nedeniyle belli bir frekans aralığında oluşan kalıcı işitme kaybı diğer frekanslardaki seslerin duyulmasını ve algılanmasını engellemez, ancak bir takım fonksiyonların engellenmesine neden olabilir.

1.1.4. Gürültüden korunma 1.1.4.1. Teknik korunma
a) Gürültü kaynağında Gürültü düzeyi düşük makineler seçilmeli ve değiştirilmeli Gürültü düzeyi daha az olan işlem seçilmeli Gürültü kaynağı izole edilmeli . b) Gürültülü ortamda alınması gereken önlemler: Makinelerin yerleştirildiği zeminde, Gürültü kaynağı ile maruz kalan kişi arasında, engel konularak ve uzaklık artırılarak Sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerler ses emici malzeme ile kaplamak.

c) Gürültünün etkisine maruz kalan kişide alınması gereken önlemler:
Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması, Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması, Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucu kullanmak. Tıbbi korunma Gürültülü işlerde çalışacakların işe girişlerinde odyogramları alınmalı, genç ve sağlıklı olanlar çalıştırılmalıdır. İş kazalarının önlenmesinde, kesin denilebilecek, yeterli önlem alınabiliniyorsa, gürültülü işlerde doğuştan sağır ve dilsizlerin çalıştırılması da düşünülebilir. Gürültülü işlerde çalışanların, her altı ayda bir odyogramları alınmalı ve işitme kaybı görülenlerde, gerekli tedbirler alınmalıdır.

1.1.4 Kulak koruyucularının engelleme değerleri
Cinsi Derecesi Pamuk dB Parafinli pamuk dB Cam pamuğu 7, dB Kulak tıkacı dB Manşon tipi Kulaklık dB

Titreşim TİTREŞİM YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete Tarihi: 23/12/2003
Resmi Gazete Sayısı: 25325 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından BİRİNCİ BÖLÜM : Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, işçilerin mekanik titreşime maruz kalmaları sonucu ortaya çıkabilecek sağlık ve güvenlik risklerinden korunmalarını sağlamak için alınması gerekli önlemleri belirlemektir. Kapsam

Titreşim Yönetmeliği Madde 2 - Bu Yönetmelik, 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren ve mekanik titreşime maruz kalma riski bulunan tüm işyerlerinde uygulanır. Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile, titreşime maruz kalma riski bulunan tüm işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de uygulanır. Dayanak Madde 3 - Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir. Tanımlar Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen; a) El - kol titreşimi: İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de, damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimi, b) Bütün vücut titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi,

Titreşim Yönetmeliği c) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM : İşverenlerin Yükümlülükleri Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Etkin Değerleri Madde 5 - Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri: a) El - kol titreşimi için; 1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2,

Titreşim Yönetmeliği 2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2,5 m/s2. İşçinin el-kol titreşimine maruziyeti, bu Yönetmelik Ek'inin A Bölümünün 1 inci maddesi hükümlerine göre değerlendirecek veya ölçülecektir. b) Bütün vücut titreşimi için; 1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1,15 m/s2, 2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 0,5 m/s2 olacaktır. İşçinin bütün vücut titreşimine maruziyeti bu Yönetmeliğin Ek'inin B bölümünün 1 inci maddesinin hükümlerine göre değerlendirilecek veya ölçülecektir.

İşle İlgili Hastalıklar
Kimyasal Faktörler Çeşitli kimyasal faktörlerin kalp hastalıklarının oluşmasında ek bir risk faktörü olması söz konusudur. Bunlar arasında karbondisülfür, organik nitratlar, arsenik, koroner hastalıklarının oluşum ve gelişmesinde önemli birer faktördürler. Nitratlar, bir taraftan koroner kalp hastalıkları insidansını arttırırken, diğer taraftan nitratla çalışılan ortamdaki işçilerin, bu ortamdan uzaklaşmaları halinde ani ölüm nedeni olabilirler

Kimyasal Faktörler Özellikle patlayıcı maddelerin yapımında kullanılan nitratların bulunduğu çalışma ortamından kısa bir süre (haftalık izin gibi) uzaklaşanlarda ani ölümler görülmüştür. Arsenikle çalışanlarda, koroner kalp hastalıkları ölümleriyle, alınan arsenik dozu arasında pozitif korelasyon saptanmıştır.

Kimyasal Faktörler Karbon monoksit, koroner yetersizliği olanlarda, angina krizlerini arttırıcı ve ağırlaştırıcı bir kimyasaldır. Trafiğin sıkışık olduğu yerlerde, garajlarda, fırınlarda bu risk her zaman söz konusudur. Kadmiyum ve kurşunun yüksek kan basıncına, halojenli hidrokarbonların aritmilere neden olduğu ileri sürülmektedir.

Stresörler Çalışma ortamında çok çeşitli stressorler vardır. Bunların bir kısmı fiziksel, bir kısmı mentaldir. Yapılan araştırmalar, stres ile koroner kalp hastalıkları arasında ilişki olduğunu göstermektedir. Yüksek risk meydana getiren koşullar arasında iş güvencesinin olmayışı, rekabet, düzensiz çalışma saatleri, yorucu ve monoton işler, gece çalışması sayılabilir.

ZARARLI GAZLAR VE DUMANLAR
Basit Asfeksianlar (Boğucular) Şimik Asfeksianlar (Zehirliler) İritan Gazlar (Üst solunum yolları iritanları akciğer dokusu iritanları) Sistematik Tesirli Gaz ve Buharlar

A-BASİT ASFEKSİANLAR Asfeksi hali; boğulma (suffocation), dudaklar, kulaklar, yüz ve vücutta siyanoz ve teneffüsün durması ile kendini gösteren bir durumu ifade eder. Bunlar oksijeni adeta iterek onun yerine geçmek veya oksijenin miktarını azaltmak suretiyle ölüme sebeb olan maddelerdir. Genellikle zehir tesiri göstermezler.

Karbondioksit Havada % 0.04 nisbetinde bulunur. Fermantasyon veya karbonlu maddelerin tam yanmasından meydana gelir. İş ortamında CO2 için M.A.K. değeri (müsaade edilen azami konsantrasyon) 5000 P.P.M. (particul per milion) % 0.5 dir. Daha yüksek miktarların tesirleri şöyledir: CO2 Tehlikesiz, solunum derinleşir. Başağrısı, dispne ve terleme Başağrısı, tremor, görme bozukluğu ve şuursuzluk 10’dan fazla Şuursuzluk (Şahıs normal atmosfere nakledilmediği veya kendisine oksijen verilmediği takdirde ölür.)

Metan, Etan, Propan, Bütan, Asetilen
Alifatik hidrokarbonlar serisine dahil olan bu gazlar da kapalı mahallerde biriktiklerinde aynı şekilde asfeksi husule getirebilirler. Metan bitki çürümesi ve ayrışması neticesi teşekkül eder. Bataklık gazı vekömür ocaklarında yüksek ve patlayabilecek konsantrasyonlarda (% hacim, en şiddetli % 9 )bulunabilir. Bu gaz kömür ocaklarında infilaklara ve asfeksiye sebep olur. Kömürleşmede basınç altında C, H2O2 birleşimleri ile CO2 CH4 ve H2O kömürleşmede 54 molekül H2 ve O2 çekilirken 24 molekül çekilir. C zenginleşir.

Propan ve Bütan : Tüp gazı olarak çok kullanılır
Propan ve Bütan : Tüp gazı olarak çok kullanılır. Tüp gazı imal ve dolum, dağıtım tesislerinin özellikle buralarda kapalı kısımlarda asfeksi vakalarına rastlanır. Asetilen : Oksijen kaynağında, maden kesimlerinde, bazı maden ocaklarında (aydınlatma), kimya endüstrisinde (bazı sentez işleri) kullanılır. Uyuşturucudur. Başağrısı, bulantı, tıkanma hissi ve baş dönmesi yapar. Yukarıda belirtilen yerlerin kapalı kısımlarında arızi durumlarda yüksek konsantrasyonlara çıkabilir ve asfeksiyon bir tesir gösterebilir. Azot Protoksid (NO) : Fizyoloji bakımından tamamen zararsız değilse de asfeksi yolu ile anestesi husule getirme maksadıyla kullanılır. Asfeksiyon tesiri yanında hafif narkotik bir tesir gösterir. Endüstride nadiren (istihsal yerleri ve tüp depo mahalleri) asfeksilere sebep olur. Hidrojen, Nitrojen ve Kapalı Atmosferdeki Diğer Gazlar : Bunlar istihsal yerleri ve depo kısımlarında arasıra asfeksilere sebep olurlar.

B- ŞİMİK ASFEKSİANLAR Karbonmonoksit (CO) : Saf halde renksiz, kokusuz, tatsız, muharriş tesiri olmayan ve havadan hafif bir gazdır. Düşük konsantrasyonları dahi zehirleyici ve öldürücüdür.

Hacim İtibariyle Fizyolojik Tesiri
% CO Konsantrasyonu Birkaç saat maruz kalınırsa göze çarpacak önemli tesir görülmez. saat maruz kalınırsa zehirlenme alametleri ve baş ağrısı dakika-1 saatte zehirlenme 1.5 saat-2 saat şiddetli baş ağrısı, bulantı ve göz kararması 2 saatten fazla maruz kalınırsa ölüm saatten fazla maruz kalınırsa şuur kaybı saatten fazla maruz kalınırsa şiddetli baş ağrısı, bulantı ve şuur kaybı saatten sonra ölüm

4. 0 ve daha fazla kısa bir süre maruz kalınırsa ölüm
4.0 ve daha fazla kısa bir süre maruz kalınırsa ölüm. Normal bir insandaki 5 litre kan 1.1 litre CO kabul edilebilir (azami) solunum yolu ile %60 kana karışır, %40 tekrar dışarı atılır. 7 saat müddetle teneffüs edilmesi halinde çalışanlara zarar vermeyecek CO gazının nispeti % olarak tesbit edilmiştir (100 kısım CO e karşı kısım hava hacmi). M.A.K. 100 ppm toksik tesir CO in hemoglobine olan affinitesinin çok (oksijene nazaran misli) olmasından ileri gelir. Bu suretle alyuvarların hemoglobini CO ile birleşince dokulara O2 taşıyamaz. Saf CO zehirlenmesinde deri kiraz kırmızısı rengindedir. Vücut ısısı normal veya hafif yüksektir, nabız süratlidir. Tansiyon başlangıçta yükselir sonra düşer.

Maden ocaklarında önemlidir, yangın ve infilakları takiben meydana gelir. Detektör ile ocaktaki miktarı tespit edilir. Hayvanlarda kanarya ve fareler CO’e karşı çok hassastır ve indikatör olarak kullanılabilir.

HİDROJON SÜLFÜR (H2S) Renksiz ve havadan biraz ağır ve çürük yumurta kokusunda bir gazdır. Hayvansal ve bitkisel artıkların kokuşmaları (tuvaletler, kanallar, arıtma tesisleri v.b.) kimya ve boya endüstrisi ( basit sülfürlerin imali, reaktif olarak kullanılması, sülfat asidinin ve klor asidinin tasfiyesi v.b.), vizkoz ve rayon ipeği imalatı, gazhaneler v.b.müesseseler atmosfere fazla miktarda H2S verirler. Solunum ile vücuda girer ve hücre içerisinde bünyelerinde ağır madenler bulunan fermentleri bloke ederek hücre içi solunumu felce uğratır. M.A.K. 20 ppm veya 30 mg/m3 tür.

SİYANÜR ASİDİ HCN ve TUZLARI
Siyanür asidi(HCN) 26 oC üzerinde gaz haline geçer. Organik siyanür bileşikleri plastik madde ve sentetik kauçuk imalatında, kalsiyum siyanür ziraatte parazit imhasında kullanılır. Siyanür asidi ve siyanürler, dokulara hemoglobinden oksijenin geçmesini sağlayan enzim mekanizmasına zarar verirler. M.A.K. 10 ppm veya 11 mg/m3 tür. Akut Zehirlenme : Süratle gelişir ve birkaç dakikada ölüm vüku bulur. O2 dokulara geçmediği için şahsın kan kırmızı ve parlaktır. Kronik Zehirlenme : Devamlı surette ve az miktarda siyanürlere maruz kalan işçilerde başağrısı, kırıklık, iritabilite ve iştahsızlık görülür. Maruz kalma son bulduktan birkaç hafta sonra bu şikayetler geçer. Primer Korunma : İyi aspirasyon ve havalandırma ile gerçekleşir. Sekonder Korunma : Zehirlenme vakasında süratle hareket edilmelidir.Önce bir amly nitrit ampülü kırılıp mendil üzerine dökülüp burnun altına tutulur, suni teneffüse başlanır, damardan yavaş yavaş sodyum nitrit (%3 eriğinden 10 cc) ve bunu takiben aynı şekilde ve yavaş yavaş sodyum tiyosülfat (%25 eriğinden 50 cc) zerk edilmelidir.

C- İRİTAN GAZLAR Üst solunun yolları iritanları Akciğer dokusu iritanları

C.1. Üst Solunum Yolları İritanları : Üst solunum yolları ile gözlere tesir ederler, tesir derhal görülür ve şahıs bu muhitten derhal uzaklaştırılmak ister aksi halde alt solunum yolları ve akciğerlere tesir eder. B grupta özellikle amonyak, kükürt dioksit ve formaldehit vardır. Amonyak (NH3) : Keskin kokulu, havadan hafif ve renksizdir. Ticarette genellikle % 25 lik eriyiği kullanılır. Endüstride suni gübre, nitrat asidi, petrol, boya gibi çeşitli maddelerin sentezinde kullanılır ve soğutucu olarakta faydalanılır. M.A.K. 50 ppm veya 35 mg/m3 tür ppm lik miktarlar kısa süre içinde öldürür. Kükürt dioksit (SO2) : Renksiz ve keskin kokulu bir gazdır. Sülfirik asit, sülfit ve hidrosülfit istishalinde tekstil ve un sanayiinde (beyazlatıcı, selüloz ve kağıt endüstrisinde , kok fırınlarında, petrol rafinelerinde ve diğer bazı endüstri kollarında karşılaşılır. SO2 tahriş edicidir, tat ve koku hissini kısmen veya geçici olarak azaltır. 10 ppm üzerindeki miktarlara genellikle uzun süreler tahammül edilemez. SO2 aşikar iritasyon, ses kısıklığı, kusma, yorgunluk, refleks bozuklukları gibi tesirler gösterir. Büyük şehirlerdeki hava kirlenmelerinde sağlığa zararlı faktörlerdendir. Kömür, fuel-oil, mazot v.b. yakıtların bünyelerinde bulunan kükürdün yanması ile hasıl olup bacalardan şehir havasına atılır. Şehir atmosferinde ppm altındaki miktarları önemli belirti meydana getirmez. Üstündeki miktarlar bulantı, öksürük, bronşit, anfizem v.b. arazlar yapar. M.A.K. 5 ppm veya 13 mg/ m3 tür.

Formaldehit (H CH O) : Oda sıcaklığında gaz şeklindedir
Formaldehit (H CH O) : Oda sıcaklığında gaz şeklindedir. Ticarette %35-40 arasındaki sudaki eriyiği (formalin, formol) veya polimerizasyon mahsulü formaldehit kullanılır, para-formaldehitin ısıtılması ile formaldehit teşekkül eder. Endüstride deri imalatında (kurutucu ve sertleştirici), biracılıkta, su geçirmez kağıt imalatında, cam süslemesi, ayna sırlaması,sentetik reçine yapımında, suni tutkal ve çeşitli plastik maddeler imalatında v.b. kullanılır. M.A.K. 5 ppm veya 6 mg/m3 tür.

C.2. AkciğerDokusal İritanları : Bunlar, üst solunum yolları iritanlarına benzer karakteristikler gösterirler ve tesirleri akciğer dokusundadır. En önemlileri şunlardır: Klor (Cl2) : Sarı-yeşil renkte bir gaz olup tabiatta genellikle klorürler (örneği yemek tuzu) halinde bulunurlar. Tekstil ve kağıt endüstrisinde beyazlatıcı olarak, su ve muhtelif sıvılarda dezenfekten olarak, kimya endüstrisinin muhtelif kısımlarında (klorlu eriticiler, klorlu insektisitler, klorlu soğutucular v.b.) bileşiklerinin eldesinde kullanılırlar. Gözleri ve solunum yollarını tahriş eder, fasılasız klor öksürüklerine neden olur, yüksek konsantrasyonlarda muhtemelen refleks neticesi olarak boğaz kapanabilir ve akcğer ödemi görülebilir. M.A.K. 1 ppm veya 3 mg/m3 tür.

Fosgen (CO Cl2) : Karbon oksi klorür ( karbonil klorür)
Fosgen (CO Cl2) : Karbon oksi klorür ( karbonil klorür). İritan tesirli klor kadar şiddetli değildir, bu nedenle işçi muhitten uzaklaşmak istemez ve işine devam eder, neticede 24 saat sonra akciger ödemi meydana gelir. Boya endüstrisinde, kimyevi bileşiklerde, cam endüstrisinde kumların beyazlatılmasında ve klor gibi harp gazı olarak kullanılır. M.A.K. 1 ppm veya 4 mg/m3 tür. Azot Dioksit (NO2) : Oda sıcaklığında kırmızımtırak esmer ve serin çevrede ise soluk yeşil renkte bir gazdır. Solunum yollarında nitrik asit meydana getirir, fazla teneffüs edilirseakciğer dokusu bozukluklarına neden olur. Nitrik asit imalatında, patlayıcı madde imalatında, boya endüstrisinde kullanılır. Elektrik kaynağında (yüksek ısı havanın oksijen ve azotunu birleştirir) ve daha az olarak asetilen kaynağında eksoz gazlarında rastlanır. M.A.K. 5 ppm veya 9 mg/m3 tür. Kükürt Trioksit (SO3) : Alfa izomeri, adi sıcaklıkta sıvı halde, beta izomeri katı haldedir. Sülfirik asit kullanıan yerlerde rastlanır. Şiddetli bir tahriş edicidir. Ozon (O3) : Renksiz veya soluk mavi renkli ve kuru ot kokusunda (elektrik kokusu) bir gazdır. Elekrik kaynakcılığında, rontgen odalarında, beyazlatma işlemlerinde (un, nişasta, şeker, kumaş v.b.) ve ozon istihsalinda karşılaşılır. Düşük konsantrasyonlarda zarları tahriş eder, yüksek konsantrasyonda akciğer ödemi, akciğer iltihabı yapar.M.A.K. 0.1 ppm veya 0.2 mg/m3 tür. Klorür Asidi (HCl) : Dumanlı, keskin kokulu, renksiz veya hafif sarımsı bir sıvıdır. Solunum, sindirim ve deri teması ile vücuda girer. Ağızda yara, dişlerde aşınma, solunum sisteminde öksürük, bronşit ve nefes darlığı yapar. M.A.K. 5 ppm veya 7 mg/m3 tür.

Uygulama: Endüstriyel bir tesisin 6 m, 12 m ve 3,6 m yüksekliğe sahip bir odasında 0,56 m3/h Klorobenzenin odaya girdiğini düşünürsek sağlık problemi yaratmaksızın çözüm için ne kadar hava gereklidir? Klorobenzenin müsaade edilen limit değeri 75 ppm’dir. Oda boyutlarının yapılan işlemlerde dikkate alınmadığına dikkat edin!!!

MESLEK HASTALIKLARI Meslek hastalıklarında ise hastalıkla yapılan iş , yani meslek arasında nedensel bir bağlantı vardır Örneğin kurşun zehirlenmesi yalnızca kurşunun kullanıldığı işyerlerinde çalışanlara özgü bir sağlık sorunudur, başka işlerde çalışanda görülmez. Oysa kronik bronşit tozlu yerlerde çalışanlarda görülmekle birlikte tozsuz ortamlarda çalışan kişilerde de görülebilir. O halde meslek hastalıkları işe özgü olan ve doğrudan doğruya işin yürütümü sırasında ortaya çıkan, nedeni yalnızca işyerinde olan sağlık sorunlarıdır.

MESLEK HASTALIKLARI Ülkeler arasında değişmekle birlikte , yılda Her bin çalışan için 4–12 yeni meslek hastalığı olgusu beklenirken ; Her yüz çalışan için 2–10 işle ilgili hastalık olgusu beklenmektedir .

MESLEK HASTALIKLARI Uluslararası Çalışma Örgütü‘nün ( ILO ) 2005 yılı verilerine göre bir yıl içerisinde dünyada 2.2 milyon insan iş kazası veya meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. İşe bağlı ölümlerin beşte dördü ( 1.7 milyon ) meslek hastalığı nedeniyle meydana gelmektedir. Yüzde onu kalıcı veya uzun süreli sakatlıklarla sonuçlanan 160 milyon meslek hastalığı vakası bildirilmektedir .

MESLEK HASTALIKLARI Dünyada iş kazası ve meslek hastalıklarına bağlı ölümlerin dağılımı incelendiğinde mesleki kanserler % 32 ile ilk sırada yer almakta, onun ardından % 23 ile kalp damar sistemi hastalıkları gelmektedir. Hastalıkların maliyeti incelendiğinde ise % 40 ile kas iskelet sistemi hastalıkları en çok harcama yapılan hastalık grubu olarak karşımıza çıkmaktadır.

MESLEK HASTALIKLARI Ülkeler arasında meslek hastalığı sayılarında farklılık yaratan faktörler olarak , teknoloji kullanım düzeyi , riski iş kollarının yoğunluğu , ülkenin iş sağlığı politikaları , işçi-işveren ve devletin akılcı ve sorumlu yaklaşımı olduğu söylenebilir. Türkiye‘de riskli iş kolları gelişmiş ülkelere göre oldukça yoğundur . Çimento sanayi , madencilik , dokuma sanayi , akü üretimi , pestisit ve diğer kimyasalların üretimi Türkiye ‘ de ilk dikkati çeken riskli alanlardır.

MESLEK HASTALIKLARI Türkiye ‘de meslek hastalıkları ile ilgili elde edilen veriler sadece Sosyal Güvenlik Kurumu istatistikleriyle sınırlıdır. SGK istatistikleri çalışanların tümünü kapsamamakta, işkolu ve hastalık sınıflarına göre meslek hastalıkları verileri elde edilememektedir .

MESLEK HASTALIKLARI 2006 yılında sigortalı işçi sayısı ‘dır ve saptanan meslek hastalığı sayısı 574‘tür. Harrington J.M.‘nin verdiği değer hatırlanacak olursa , bir ülkenin iş sağlığı alanındaki gelişmişlik düzeyiyle bağlantılı olarak saptanması gereken meslek hastalığı sayısı binde 4-12 arasında olmalıdır . Binde dört düzeyi temel alınırsa saptayamadığımız meslek hastalığı sayısı ‘ in üzerindedir . Binde on iki rakamı temel alınırsa yılda saptayamadığımız meslek hastalığı sayısı dolaylarındadır .

MESLEK HASTALIKLARI Meslek hastalığı tanımı bütün ülkelerde benzer şekilde yapılır . Meslek hastalıkları genel olarak işyeri ortamında bulunan zararlı unsurların etkisi ile oluşan ; işle ilgili hastalıklar olup yasal olarak meslek hastalığını tanımı tarihinde sayılı Resmi Gazete ‘ de yayımlanan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre, ‘’sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık , bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir . ‘’ şeklinde yapılmıştır .

MESLEK HASTALIKLARI Bu tanıma göre Türkiye’de bir hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için temel olarak iki koşul bulunmaktadır .

MESLEK HASTALIKLARI Birincisi bir dış sebeple meslek hastalığını doğuran aynı olayın birden fazla meydana gelmesi ve vücuda yavaş yavaş etkide bulunması gerekir. Ayrıca tedricen tekrar eden dış sebep , işçinin vücut bütünlüğünü ihlal etmelidir. Ancak , meslek hastalıkları sadece vücudun fizik bütünlüğünde değil , ruh ve sinir bütünlüğünde de arazlar meydana getirmektedir . Bu nedenle vücut bütünlüğünün ihlalinden , hem fizik , hem de ruh bütünlüğündeki ihlaller anlaşılmalıdır .

MESLEK HASTALIKLARI İkinci koşul ise, nedensellik bağıdır.
Bir hastalığın meslek hastalığı olarak nitelendirilebilmesi için bu hastalık ile görülen iş arasında uygun nedensellik bağı bulunmalıdır. Ayrıca , meslek hastalıklarında işçi , işverenin emir ve talimatı altında çalışıyor ve çalıştığı işyerinin durumu hastalık oluşturmaya uygun bulunuyorsa , uğranılan hastalık esasen meslek hastalığıdır .

MESLEK HASTALIKLARI Tanımda meslek hastalığının meslekle ilişkisi net bir biçimde ortaya konmaktadır . Meslek hastalığı kısa süreli maruziyetler sonucu değil de tekrarlanan sebeple ve genellikle aylar / yıllar boyu tekrarlanan maruziyetler sonucu oluşmaktadır . Yani bir veya birkaç kez tozlu ortama veya maden ocağına girmekle pnömokonyoz ( toza bağlı akciğer hastalığı ) meydana gelmez. Pnömokonyozun oluşabilmesi için en az 3 yıllık maruziyet süresinin geçmesi gerektiği mevzuatta da belirtilmektedir .

MESLEK HASTALIKLARI Benzeri şekilde gürültüye bağlı işitme kaybı oluşması için de en az 2 yıl gürültülü ortamda çalışmış olmak gerekmektedir . Meslek hastalığı işin niteliğine göre de farklı farklı olmaktadır , yani değişik işlerde farklı meslek hastalıkları görülmektedir .

MESLEK HASTALIKLARI Birçok ülkede ve hatta tüm dünyada meslek hastalıkları ile ilgili kavramların yeniden tanımlanması gündeme gelmiştir . Bunun nedeni ise çalışma ortamından kaynaklanan ve işçinin sağlığını bozan mesleksel hastalıklar nedeniyle işverenler ve sigorta şirketlerinin tazminat talepleri açısından oldukça büyük kayıplar vermesidir .

MESLEK HASTALIKLARI Bu nedenle batı dünyasında giderek kamu ve özel sigortalarla , hukukçular arasında büyük iş kolu haline gelen tazmin problemlerine ışık tutmak için ; başta Dünya Sağlık Örgütü ( WHO ) olmak üzere birçok ülkenin yasal tıbbi organizasyonları maluliyet kavramı ve meslek hastalıkları kavramına açıklık getirmişlerdir . Bu görüşlere göre öncelikle hastalık saptanmakta sonra bu hastalığın vücutta yol açtığı fonksiyonel kayıplar belirlenmekte ve daha sonra da bu hastalığa neden olabilecek mesleki , çevresel ve kişisel etkenler araştırılmaktadır .

MESLEK HASTALIKLARI Mesleki olsun veya olmasın saptanan fonksiyonel kaybın kısmi ve tam maluliyete yol açıp açmadığı bu fonksiyonel kaybın derecesine göre hafif , orta , ileri , ağır olmak üzere 3 veya 4 kademeli olarak sınıflandırılmaktadır. Bu nedenle bu ülkelerde artık meslek hastalığı kavramıyla, maluliyet kavramı birbirinden ayrılmıştır . Bu ise meslek hastalıkları hastaneleri başta olmak üzere iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili birimlerin birlikte çalışmalarına , meslek hastalıklarına erken tanı konulmasına ve en önemlisi meslek hastalıklarının önlenmesi için çalışılmasına zemin hazırlamaktadır .

2. Meslek Hastalıklarının Özellikleri ve Sınıflandırılması
İş kazalarında olduğu gibi , meslek hastalıklarında da hastalık etkeni , insan vücudunun dışındadır. Bu nedenle iş kazaları ve meslek hastalıkları birlikte ele alınmaktadır. Meslek hastalıklarının iş kazalarından farkı, hastalık etkeninin devamlı olması , hastalığın ilerleyici oluşu ve başlangıç tarihinin kesin olarak saptanamamasıdır.

Meslek hastalıkları adı altında toplanan ve belirli bir meslekte çalışanlarda görülen hastalıkların özellikleri genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir Meslek hastalıkları önlenebilir hastalıklardır. Meslek hastalıklarının kendine özgü bir klinik tablosu vardır. Meslek hastalıklarında iyi belirlenmiş hastalık etkeni ( kimyasal , fiziksel veya biyolojik) mutlaka bulunmaktadır.

Meslek hastalıklarında , hastalık etkeni vücutta ( kan , idrar v.b. ) bulunur. Meslek hastalıklarında hastalık deneysel olarak oluşturulabilir . Meslek hastalıkları , birçok etmenin bir arada etkilediği olgulardır . Meslek hastalıkları giderek ‘’ çevresel ve mesleksel hastalık ‘’ lara dönüşmeye başlamıştır . Meslek hastalığına yakalanabilmenin ön koşulu , bir süre o işyerinde çalışmaktır .

Meslek hastalıkları tanılarının konulabilmesi için özgün örgütlenme ve düzenlemeler gerekmektedir .Çünkü meslek hastalıkları , ancak bilinçli olarak arandıkları zaman bulunabilirler. Meslek hastalığı tanısı konulabilmesi için , nesnel ve kesin ölçütlere gerek vardır . Meslek hastalıklarının , diğer hastalıklardan farklı , kendilerine özgü tanı ve tarama yöntemleri vardır . Meslek hastalıklarının ortaya çıkarılmasında tarama , araştırma ve istatistik çalışmalarının önemli bir yeri vardır .

Meslek hastalığı ile mesleki olmayan hastalığın ayırımı , belirli bir bilgi birikimi ve teknik donanım gerektirmektedir . Meslek hastalıkları dinamik bir konudur . Bilimsel ve teknik alandaki gelişmelerin , sürekli izlenmesi ve eğitim alınması bir zorunluluktur . Meslek hastalıkları konusunda işveren ve çalışanların bilgilendirilmesi ve duyarlılıklarının sağlanması hayati öneme haizdir . Meslek hastalığını değerlendirirken hekim , hastasını ve çevresini birlikte değerlendirmelidir .

Meslek hastalıklarının ailevi , sosyal ve toplumsal sonuçları vardır . Meslek hastalığı tanısı , o tanıyı alan çalışanın yakın çalışma arkadaşları için erken tanı olanağı verir . Özel olarak korunması gereken çocuk , kadın , özürlü , göçmen ve yaşlı çalışanların meslek hastalıklarına yakalanma riski daha yüksektir . Meslek hastalıklarının yaptığı zedelenmeler , genellikle geri dönüşü olmayan hasarlardır . Meslek hastalıklarının önlenmesinde , etkenin vücuda girişinin engellenmesine yönelik ‘’ kişisel ‘’ önlemler son çare olarak kullanılmalıdır .

Ortam ölçümleri ve periyodik sağlık muayeneleri ile meslek hastalıkları , yakınma öncesi veya yakınma – başvuru sürecinde tespit edilebilmektedir . Meslek hastalıklarının önlenmesi ancak ‘’ ekip ‘’ çalışması ile mümkündür . Meslek hastalığı tanısı , beraberinde ‘’ tazminat ‘’ , ‘’ yüksek iş göremezlik ödentisi ‘’ , ‘’ çalışma ortamının geliştirilmesi için yatırım ‘’ ve ‘’ cezai sorumluluk ‘’ getirdiği için , bir yanılgı ile saklanmaya çalışılabilmektedir .

Meslek hastalıklarının türlerinin incelenmesinde bir yaklaşım, hastalığın ortaya çıktığı organ ve sistemlere göre inceleme yapılmasıdır. Bir başka yaklaşım ise hastalığın nedenlerini dikkate alarak yapılan incelemedir .

İnsan vücudundaki en büyük organ olması ve dış ortamla doğrudan temas halinde bulunması nedeniyle deri hastalıklarının sık görülmesi olağandır Ancak özellikle gelişmekte olan ülkelerde klasik veri kaynaklarında bunu .saptama olanağı yoktur ; çünkü deri hastalıkları önemli bir sorun olarak algılanmadığı ve yeterince önemsenmediği için bu şikayetler ile sağlık kuruluşuna başvurulmamakta , böylece deri hastalıkları yeterince kayıtlara geçmemektedir .

Akciğerler de meslek hastalıklarının sık görüldüğü organlardır . Dış ortamda bulunan pek çok faktörün kolaylıkla akciğerlere girebilmesi bu durumun en önemli nedenidir . Bunlar dışında meslek hastalıklarında sık tutulan diğer organ ve sistemler ; sindirim sistemi , sinir sistemi , böbrekler , işitme organı ve benzeri organ ve sistemlerdir . Genellikle meslek hastalıklarında birden fazla organ ve sistem etkilenebilmektedir. Örneğin kurşun zehirlenmesinde sindirim sistemi , kan yapıcı sistem , sinir sistemi , işitme sistemi , böbrekler , kalp ve damar sistemi gibi değişik organ ve sistemlerle ilgili belirti ve bulgular oluşmaktadır.

Hastalığın nedenlerine göre ise meslek hastalıkları işyerinde bulunan faktörler nedeniyle meydana geldiğinden işyerinde ne kadar risk faktörü varsa o kadar çeşitli meslek hastalığı olacağı düşünülebilir. Bununla birlikte kolaylık bakımından meslek hastalıklarının nedenleri gruplara ayrılarak incelenir.

Başlıca gruplar şu şekildedir : Kimyasal nedenler : Bu grupta kurşun , civa , krom , kadmiyum , nikel gibi metaller ; benzen , toluen , triklor etilen , hekzan gibi çözücüler , zehirli gazlar , pestisid maddeler , asitler ve alkaliler gibi çeşitli kimyasal etkenler bulunmaktadır . Bunlardan bir kısmı zehirlenmelere , bazıları kanser türlerine yol açarken kimileri de bağımlılık ve davranış değişikliği gibi bozukluklara neden olurlar .

Fiziksel nedenler : Sıcaklık , gürültü , radyasyon , titreşim , basınç gibi çeşitli fiziksel unsurlar bu gruptadır . Ayrıca tekrarlayan işlere bağlı olarak ortaya çıkan kas- iskelet sistemi hastalıkları da olabilir.

Biyolojik nedenler : Özellikle sağlık hizmetlerinde çalışanlar için olmak üzere hayvancılık,deri işleri , madencilik gibi işlerde çalışanlar çeşitli mikroorganizmalara maruz kalabilirler. Bu etkilenme sonucunda da tüberküloz , brusella , paraziter hastalıklar gibi bazı hastalıklar ortaya çıkabilir . Tozlar : Madencilikle ilgili işlerde , dökümhanelerde , asbest endüstrisinde inorganik toz sorunu vardır . Pamuklu dokuma işinde , tarım ve hayvancılıkta da organik tozlara maruziyet olabilir .

Meslek hastalığına neden olan etkenler vücuda akciğerler ( solunum ) , deri ( emilim ) ve ağız ( sindirim ) olmak üzere başlıca üç yoldan girmektedirler . Meslek hastalıkları akut (saatler , dakikalar içinde ) ya da kronik ( günler , yıllar içinde ) ortaya çıkabilirler.

Türkiye ‘ de ise meslek hastalıkları ,’’ Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü ‘’ ne ekli meslek hastalıkları listesinde ve ‘’ Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği ‘’ Madde – 18 ‘ de 5 ana grupta toplanmıştır.Bunlar aşağıdaki şekilde adlandırılmıştır : A Grubu : Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, B Grubu : Mesleki cilt hastalıkları , C Grubu : Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları , D Grubu : Mesleki bulaşıcı hastalıklar , E Grubu : Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları.

A Grubu : Kimyasal nedenli meslek hastalıkları olup 25 ana gruba ayrılmıştır . Alt grupları ile birlikte elliden fazla kimyasal maddeye bağlı olarak meydana gelen hastalıklara işaret edilmektedir . B Grubu : Mesleki deri hastalıklarıdır , bu grupta deri kanseri ve kanser dışı deri hastalıkları yer almaktadır .

C Grubu : Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları olup silikozis , asbestozis , mesleksel astım , bisinozis gibi 6 tür solunum sistemi hastalığı bu gruptadır . D Grubu : Mesleksel bulaşıcı hastalıklar olup parazit hastalıkları , tropikal hastalıklar ve sağlık hizmetlerinde çalışanlarda görülebilecek hepatit ve tüberküloz gibi hastalıklar bu grupta yer almaktadır .

E Grubu : Fizik etkenlerle olan meslek hastalıklarıdır ve bu grupta da tekrarlayan travmalar, radyasyon, gürültü, basınç gibi fiziksel nedenli meslek hastalıkları bulunmaktadır .

3 . Meslek Hastalıklarında Tanı ve Tedavi İlkeleri
a ) Kaynağın Kontrol Edilmesi Meslek hastalıklarından korunmak için asıl yapılması gereken , hastalığa neden olan unsurun işyeri ortamında kontrol edilmesidir. Bu şekilde kişinin nedeni olan faktörle karşılaşmasının önüne geçilmiş olur. Örneğin tozlu bir işyeri ortamında etkili havalandırma düzeneklerinin kurulması veya ortamın ıslatılması suretiyle tozumanın önüne geçilmesi toza bağlı meslek hastalığından korunmak bakımından son derece etkilidir.

Bu tür uygulamalara riskin kaynakta kontrolü adı verilmektedir. Bu konu iş sağlığı faaliyetlerinin teknik boyutunu oluşturmaktadır. Kaynakta kontrol amacı ile kullanılan başlıca yöntemler arasında havalandırma , ayırma , kapalı sistemler içinde çalışma , gelişmiş teknoloji kullanma gibi uygulamalar sayılabilir .

İşverenler , işyerinde işçilerin sağlığını korumak ve iş güvenliğini sağlamak için koşulları oluşturmak ve araçları eksiksiz bulundurmakla yükümlüdür. İşveren , teknik ilerlemenin getirdiği daha uygun sağlık koşullarını sağlamak , kullanılan makine , araç , gereç ile zehirli, zararlı maddeleri gelişmelere göre daha az zararlılarla değiştirmek , tüm iş güvenliği önlemlerini izlemekle yükümlüdür.

Bu yükümlülük dışında etkin bir iş sağlığı ve güvenliği risk yönetim kültürü için herkesin buna gerçekten inanması gerekir. İş emniyeti önceliğine yönetimin önem vermesi, tehlikelerin ve risklerin kontrol edilmesi ve tanınması için gereklidir. Uygun bir iş emniyeti kültürünü başarmak için, bir organizasyonun risklere karşı sahip olacağı genel davranış biçimi etkin rol oynar. Risk etkenlerinin kaynağından yok edilmesi ise iş sağlığı ve güvenliğinin temelini oluşturur

b) Kişisel Koruyucuların Kullanılması
Bazı durumlarda ise riskin kaynakta tam olarak kontrolü mümkün olmayabilir veya işin niteliği bakımından kaynakta kontrol olanaklı değildir. Örneğin gürültü sorunu bulunan bir işyerinde ( örneğin bir dokuma fabrikasında ) gürültü çıkaran çok sayıda dokuma tezgahı vardır ve bu makinelerin hepsini de ayırma ya da kapatmak söz konusu olamaz. Bu gibi durumlarda da başka bir teknik korunma uygulaması olan kişisel koruyucu kullanımı gereklidir.

Meslek Hastalıklarında Tanı ve Tedavi İlkeleri
Çalışan kişileri meslek hastalığı ve iş kazalarına karşı korumak ve çalışmayı daha ergonomik hale getirmek amacıyla kullanılan malzemelere kişisel koruyucu donanımlar denilmektedir. İş, risk ve ortam analizleri yapıldıktan sonra gerekli kişisel koruyucular seçilmelidir. Kişisel koruyucuların seçiminde mutlaka, uzman desteği olmalıdır. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bu konuda hem işyeri iş sağlığı ve güvenliği kuruluna, hem de çalışanlara teknik destek sağlamalıdır

Gerekli risk analizleri yapılmadan ve kullanım gereği saptanmadan kişisel koruyucu donanım kullanılmamalıdır. Aksi durumda korunmak için kullanılan araçlar işçileri tehlikeye atabilir ya da uygun olmayan kişisel koruyucular çalışmayı aksatabilir. Gürültü dolayısıyla takılan kulaklıklar, gelen bir iş kazası tehlikesinin fark edilmesini engelleyebilir. İş kazalarından korunmak için takılan baretin ağırlığı, çalışanın vücut dengesini bozarak farklı iş kazalarına neden olabilir. İyi seçilmemiş bir toz maskesi , nefes almayı etkileyerek, farklı akciğer hastalıklarına yol açabilir

Periyodik muayeneler: Risklerin kontrolü amacı ile teknik koruma uygulamalarının yapıldığı durumda da etkilenme olabilir. Bunun sonucunda ortaya çıkabilecek meslek hastalığını erken dönemde saptayabilmek için çalışanların belirli aralıklarla muayene edilmesi gerekir.

Sağlık eğitimi : Meslek hastalıklarından korunmak için de bütün çalışanlara işyerindeki sağlık tehlikeleri, bunların yol açacağı hastalıklar ve belirtileri ile nasıl korunacağı konularında eğitim yapılması gereklidir.

Meslek Hastalıklarının Mevzuattaki Yeri
Meslek hastalıkları ile ilgili belli başlı mevzuat şunlardır : İŞ KANUNU ( 4857 sayılı-R.G: / ) İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ ( R.G. : / ) SOSYAL SİGORTA SAĞLIK İŞLEMLERİ TÜZÜĞÜ ( R.G.: / ) SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU ( R.G.: /26200 )

Meslek Hastalıklarının Mevzuattaki Yeri
5510/107: SOSYAL SİGORTA İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ (R.G.: / 27579) ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ (R.G.: /27021 )

İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri
İŞ KANUNU : ( 4857 sayılı – R.G. : / ) İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri

İŞ KANUNU : Madde77 – İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.

İŞ KANUNU : İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. Yapılacak eğitimin usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

İŞ KANUNU : İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar. Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.

İŞ KANUNU : İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ (R.G.: / ) Meslek hastalıklarının meydana gelmesine sebep olan işlerde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte, alınacak genel koruyucu tedbirler, aşağıda gösterilmiştir:

İŞ KANUNU : 1 ) Meslek hastalığı meydana getirebilen veya meslek hastalıkları kayıtlı maddelerle çalışılan işyerlerinde; bu maddelerin özellikleri, zararları ve korunma çareleri hakkında, çalışanlar eğitilecektir. 2 ) İşyerlerinde, bu maddelerle hastalanma ve zehirlenmelere ait ilk belirtiler ile alınacak tedbirleri gösteren özel afişler uygun yerlere asılacaktır.

İŞ KANUNU : 3 ) İşyerlerinde kullanılan zehirli ve zararlı maddeler, teknik imkan varsa aynı işi gören daha az zehirli ve zararlı maddelerle değiştirilecektir. 4 ) Zehirli toz, duman, gaz, buhar, sis veya sıvılarla çalışmalar, teknik imkanlara göre kapalı sistemde yapılacak, bu gibi işyerlerinde, etkili ve yeterli havalandırma sağlanacak, atıklar, Zarasız hale getirilmeden atmosfere ve dış çevreye verilmeyecektir.

İŞ KANUNU : 5) Çok zehirli maddelerin kullanıldığı işyerlerinde bu maddeler veya bu maddelerin bulunduğu bölümler, diğer yerlerden tecrit edilmek suretiyle bunların etkileri azaltılacaktır. 6 ) Zehirli toz, duman ve buharlı işyerlerinde, işyeri havası nemli ; taban, duvar ve tezgahlar yaş bulundurulmak suretiyle zararlı maddelerin yapılması önlenecek, gerektiğinde bu çalışmalar, genel ve lokal havalandırma ile birlikte yapılacaktır.

İŞ KANUNU : 7 ) Meslek hastalığı yapan zehirli ve zararlı maddelerle çalışılan işyerlerinde, işçilere uygun kişisel korunma araçları verilecek ve bunların kullanılmaları öğretilecek ve gerektiğinde sağlanacaktır. 8 ) Meslek hastalıklarından korunmak için, işe giriş ve işe yerleştirme muayeneleri düzenli yapılacak, kullanılan maddelere karşı hassas olanlar bu işlerde çalıştırılmayacak, işe uygun kişilerin yerleştirilmesine önem verilecektir.

İŞ KANUNU : Ayrıca, işe yerleştirilen işçilerin, tehlike ve zararların özelliğine göre, belirli sürelerle sağlık muayeneleri ve gerektiğinde laboratuar araştırmaları yapılacaktır. ( İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde : 59 )

SOSYAL SİGORTA SAĞLIK İŞLEMLERİ TÜZÜĞÜ ( R. G. : 22. 06
SOSYAL SİGORTA SAĞLIK İŞLEMLERİ TÜZÜĞÜ ( R.G.: / ) YEDİNCİ BÖLÜM

SOSYAL SİGORTA SAĞLIK İŞLEMLERİ TÜZÜĞÜ
Madde 63 – Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların, işten fiilen ayrıldıktan en geç ne kadar zaman sonra meydana çıkması halinde sigortalının mesleğinden ileri geldiğinin kabul edileceği bu bölüm hükümlerine ve Tüzüğe ekli meslek hastalıkları listelerine göre tespit ve tayin edilir.

( Ek : 12/11/ /16989 K.) Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuar bulgularıyla kesinleştiği ve meslek hastalığına yol açan etkenin, işyeri incelenmesiyle kanıtlandığı hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.

Madde 64 – ( Değişik : birinci fıkra : 12/11/1978-7/16989 K. ) Meslek hastalıkları, ilişik ‘’ Meslek Hastalıkları Listesinde ‘’ ; A . Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, B . Mesleki cilt hastalıkları, C . Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları, D . Mesleki bulaşıcı hastalıklar, E . Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları, olmak üzere 5 grupta toplanmıştır

Kanunla sağlanan yardımlardan yararlanabilmek için sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek azami süreye yükümlülük süresi denir.

Madde 65 – ( Değişik birinci fıkra : 12/11/ /16989 K. ) : Meslek hastalıkları Listesinin D grubunda yer alan bulaşıcı hastalıkların, görülen işin gereği olarak veya işyerinin özel koşullarının etkisiyle oluşması ve enfeksiyonun laboratuar bulguları ile de kanıtlanması gereklidir.

Meslek hastalıkları listesinde yer almayan ve fakat görülen iş ve görev icabı olarak alındığı kesin olarak tespit edilen diğer enfeksiyon hastalıkları da meslek hastalığı sayılır. Bu husustaki teşhisin laboratuar deneyleriyle teyit edilmesi gereklidir. Hastalığın azami kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak kabul edilir.

Madde 66 – ( Değişik : 12/11/1978 – 7/16989 K. ) Pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının , havasında pnömokonyoz yapacak yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde toplam olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır. Ancak, havasında yüksek yoğunlukta ve pnömokonyoz yapacak nitelikte toz bulunan yer altı ve yerüstü işyerlerinde meydana gelmiş, klinik ve radyolojik bulgular ve laboratuvar muayeneleriyle süratli seyrettiği ve ağırlığı saptanmış olgularda Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı sağlanmak koşuluyla 3 yıllık süre indirilebilir.

SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU ( R. G. : 16. 06

SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU
Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması Madde 14 – Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık , bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun ; a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulune uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi,

b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbi sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.

Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise, sigortalının bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır.

Bu durumdaki kişiler, gerekli belgelerle Kuruma müracaat edebilirler. Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuar bulgularıyla belirlendiği ve meslek hastalığına yol açan etkenin işyerindeki inceleme sonunda tespit edildiği hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.

Meslek hastalığının öğrenildiği günden başlayarak üç iş günü içinde,iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.

5510/107: SOSYAL SİGORTA İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ ( R. G. : 12. 05

SOSYAL SİGORTA İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ
Meslek hastalığının tespiti, bildirimi ve bildirim süresi Madde 36- ( 1 ) Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun ; a ) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbi belgelerin,

SOSYAL SİGORTA İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ
b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbi sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin, incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.

ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ ( R.G. : / )

ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ
Tanımlar Madde 4 – ( 1 ) Bu yönetmelikte geçen; c ) Balthazard Formülü : Birden fazla iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik dereceleri veya birden fazla özürlülük derecelerinin birleştirilmesinde kullanılan hesaplama şeklini, h ) Kurum : Sosyal Güvenlik Kurumunu, i ) Meslek Hastalığı : Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük hallarini,

k ) Sigortalı : Kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişiyi, n ) Yükümlülük süresi : Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreyi, ifade eder.

Sağlık Kurulu Raporlarının Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar
ÇALIŞMA GÜCÜ VE MESLEKTE KAZANMA GÜCÜ KAYBI ORANI TESPİT İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ Sağlık Kurulu Raporlarının Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Madde 5- ( 2 ) ( Değişik : RG ) Sigortalıların meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü kaybı oranları tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye Sağlık Bakanlığı meslek hastalıkları hastaneleri ile eğitim ve araştırma hastaneleri ve Devlet üniversite hastaneleri yetkilidir.

Malul Sayılmaya İlişkin Usul ve Esaslar Madde 12 – ( 1 ) – ç ) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ını kaybettiği, Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar malul sayılır. Meslek hastalığı Madde 17 -( 1 ) Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların işten fiilen ayrıldıktan en geç ne kadar zaman sonra meydana çıkması halinde sigortalının mesleğinden ileri geldiğinin kabul edileceği Meslek Hastalıkları Listesine ( Ek-2 ) göre tespit ve tayin edilir.

Madde 18 – ( 1 ) Meslek hastalıkları, Meslek Hastalıkları Listesinde (Ek-2); a ) A Grubu : Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, b ) B Grubu : Mesleki cilt hastalıkları, c ) C Grubu : Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları, ç ) D Grubu : Mesleki bulaşıcı hastalıklar, d ) E Grubu : Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları, olmak üzere beş grupta toplanmıştır.

Mesleki bulaşıcı hastalıklar Madde 19 – ( 1 ) Mesleki bulaşıcı hastalıklar listesinin ‘’ D Grubu ‘’ nda yer alan bulaşıcı hastalıkların, görülen işin gereği olarak veya işyerinin özel koşullarının etkisiyle oluşması ve enfeksiyonun laboratuar bulguları ile kanıtlanması gereklidir. ( 2 ) Bu listede yer almayan fakat görülen iş ve görev gereği olarak bulaştığı kesin olarak saptanan diğer bulaşıcı hastalıklar da meslek hastalığı sayılır. Bu husustaki teşhisin laboratuar deneyleriyle kanıtlanması gereklidir. Hastalığın en uzun kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak alınır.

Pnömokonyoz meslek hastalığı Madde 21 – ( 1 ) Pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının havasında pnömokonyoz yapacak yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı ve yerüstü işyerlerinde toplam olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır. ( 2 9 Ancak, havasında yüksek yoğunlukta ve pnömokonyoz yapacak nitelikte toz bulunan yer altı ve yerüstü işyerlerinde meydana gelmiş, klinik ve radyolojik bulgular ve laboratuar muayeneleriyle süratli seyrettiği ve ağırlığı saptanmış olgularda Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun kararı ile üç yıllık süre indirilebilir.

7.Meslek Hastalığının Bildirimi
Meslek hastalığının, hizmet akdi ile çalıştırılanlar bakımından, sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından; bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç iş günü içinde, SGK’ya bildirilmesi zorunludur. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda yükümlü (işveren veya sigortalı), SGK tarafından bu durum için yapılmış bulunan masraflar ile ödenmişse iş göremezlik ödeneklerini rücu yoluyla ödemek zorunda kalır.

Meslek Hastalığına Yakalanan Sigortalının Hakları
Sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının; malul sayılması ve en az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması ile Kurumundan yazılı istekte bulunması gerekir. Malullük aylığı; prim gün sayısı 7200 günden az olan sigortalılar için 7200 gün üzerinden, 7200 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden hesaplanır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılır.

Kabul tarihi 20/06/2012 İş sağlığı ve güvenliği kanunu Sayı:28339 Kanun no: 6331

Tanımlar kısmında Meslek Hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı tanımlar.

Madde 14: İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi
MADDE 14- (1) İşveren; a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler. (2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur: a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde. b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde. (3) İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder. (4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir. (5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.

Sağlık gözetimi MADDE 15- (1) İşveren; a) Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) İşe girişlerinde. 2) İş değişikliğinde. 3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde. 4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla. (2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. (3) Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir. (4) Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. (5) Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur.

İşyeri hekimliği yapan kurum tabiplerine yapılan ücret ödemeleri
GEÇİCİ MADDE 6- (1) Kamu kurum ve kuruluşları ile mahalli idarelerde gerçekleştirilmiş olan işyeri hekimliği ücreti ödemeleri nedeniyle kamu görevlileri hakkında idari veya mali yargılama ve takibat yapılamaz, başlatılanlar işlemden kaldırılır, bu ödemeler geriye tahsil ve tazmin konusu edilemez.

MESLEK HASTALIKLARI Prof. Dr. A. Hakan ONUR.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "MESLEK HASTALIKLARI Prof. Dr. A. Hakan ONUR."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

MESLEK HASTALIKLARI Prof. Dr. A. Hakan ONUR.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "MESLEK HASTALIKLARI Prof. Dr. A. Hakan ONUR."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim