Bilgi ve İletişim Teknolojisi Dersi

... konulu sunumlar: "Bilgi ve İletişim Teknolojisi Dersi"— Sunum transkripti:

1 Bilgi ve İletişim Teknolojisi Dersi
ÜNİTE 1 – Bilgi Teknolojisinin Temel Kavramları

2 BU SUNUMUMUZDAKİ KONULARIMIZ
E- YAZILIM F- BİLGİSAYAR AĞLARI Yazılım Çeşitleri Sistem Geliştirme Kavramı Türleri Bilgisayarlarda Ağ Bağlantıları İnternet G- GÜVENLİK, TELİF HAKLARI, HUKUK Güvenlik Bilgisayar Virüsleri Telif Hakları Verilerin Kanunla Korunması

3 BU SUNUMUMUZDAKİ KONULARIMIZ
E- YAZILIM F- BİLGİSAYAR AĞLARI Yazılım Çeşitleri Sistem Geliştirme Kavramı Türleri Bilgisayarlarda Ağ Bağlantıları İnternet G- GÜVENLİK, TELİF HAKLARI, HUKUK Güvenlik Bilgisayar Virüsleri Telif Hakları Verilerin Kanunla Korunması

4 YAZILIM ÇEŞİTLERİ Bilgisayarı çalıştırmak için İşletim Sistemi dediğimiz yazılımlara ihtiyaç duyarız. Bilgisayarda belirli bir işlevi gerçekleştirmek için Uygulama Yazılımları kullanırız. Bilgisayara bir işlevi öğretmek için Programlama Dillerini kullanırız.

5 YAZILIM ÇEŞİTLERİ Yazılım: Bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen kod parçasıdır. Yaptıkları işlemlere göre yazılımlar gruplandırılırlarsa; İşletim Sistemi Yazılımları Uygulama Yazılımları Programlama Dilleri İŞLETİM SİSTEMİ YAZILIMLARI Bilgisayarın açılışı esnasında hafızaya yüklenen ve yüklendikten sonra diğer yazılımların çalışması için temel olan yazılımlardır. Donanım-donanım ve donanım- yazılım haberleşmesini sağlayan yapılarıdır.

6 YAZILIM ÇEŞİTLERİ Yazılım: Bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen kod parçasıdır. Yaptıkları işlemlere göre yazılımlar gruplandırılırlarsa; İşletim Sistemi Yazılımları Uygulama Yazılımları Programlama Dilleri UYGULAMA YAZILIMLARI Belirli bir işlevi gerçekleştirmek için kullanılan yazılımlardır. Örneğin, biz makale yazmak için MS Office Word 2003 Tr uygulama yazılımını kullanırız. NOT: Uygulama yazılımları genellikle belli bir işletim sistemi altında çalıştırılmak üzere hazırlanır.

7 YAZILIM ÇEŞİTLERİ Yazılım: Bilgisayara ne yapması gerektiğini söyleyen kod parçasıdır. Yaptıkları işlemlere göre yazılımlar gruplandırılırlarsa; İşletim Sistemi Yazılımları Uygulama Yazılımları Programlama Dilleri PROGRAMLAMA DİLLERİ Bilgisayara bir işlevi öğretmek için kullandığımız yazılımlardır. Bilgisayar ile programcı arasındaki iletişim programlama dili ile gerçekleşir. Programlama dili kullanılarak programcı bilgisayarı programlar.

8 YAZILIM ÇEŞİTLERİ Programlama Dillerinin Çeşitleri Makine Dili
Yazılan tüm komutlar 0 ve 1’lerden oluşur. Bütün talimatlar ayrıntılı bir biçimde tanımlanır ve iki tabanlı sayı sistemi kullanılarak kodlama yapılır. Assembly Dili Assembly dili komutları ise daha kolay bir biçimde anlaşılabilecek ve anımsanabilecek olan simgelerle ifade edilir. Bu dillerle yazılan programlar genellikle çok hızlı çalışır ve daha az depolama yüzeyi gerektirir. Yüksek Seviyeli Diller Öğrenilmesi daha kolay, program yazılması daha az zaman alan, daha iyi sonuçlar sağlayan programlama dilleridir. Yüksek düzeyli dillerden birinde yazılan bir program makine diline çevrilmek zorundadır. Dönüştürme işini gerçekleştiren programa derleyici (compiler) denir. Çok Yüksek Seviyeli Diller Bu dillerdeki temel özellik, kullanıcıların bilgisayara bir şeyin nasıl yapılacağını değil, ne yapılacağını ifade edebilmelerine imkân vermesidir.

9 YAZILIM ÇEŞİTLERİ ÖRNEKLERİ
İşletim Sistemleri AmigaOS, MACOS Microsoft Windows Linux/GNU Uygulama Yazılımları MS Office Word 2013 TR (Excel, Power Point, Access) MS Internet Explorer Programlama Dilleri Borland Pascal, Basic, C, C++, C#, Java, Cobol, Perl, Python, Fortran, Delphi

10 Sistem Geliştirme Kavramı
Yazılımlar aşağıdaki süreçlerin sonunda ortaya oluşturulur. Yöntemleri Problem tanımlanır ve çözüm yolu belirlenir Araştırma ve Analiz etme süreçleri Problem kağıt üzerinde çözülür Programlama ve Test etme süreçleri Algoritmaya göre programlama yapılır ve program test edilir.

11 BU SUNUMUMUZDAKİ KONULARIMIZ
E- YAZILIM F- BİLGİSAYAR AĞLARI Yazılım Çeşitleri Sistem Geliştirme Kavramı Türleri Bilgisayarlarda Ağ Bağlantıları İnternet G- GÜVENLİK, TELİF HAKLARI, HUKUK Güvenlik Bilgisayar Virüsleri Telif Hakları Verilerin Kanunla Korunması

12 BİLGİSAYAR AĞLARI Bilgisayarların birbirleri ile iletişim kurmaları ve kaynak paylaşmaları için oluşturulan düzene bilgisayar ağı denilir. YEREL ALAN AĞI (LAN) VE AĞ TOPOLOJİSİ KAVRAMI Local Area Network: Bilgisayarların belirli bir alanda kendi iç hatları (kablolu veya kablosuz) kullanılarak oluşturulan ağa Yerel Alan Ağı denilir. Doğrusal Yerleşim (BUS) Yıldız Yerleşim (STAR) Halka Yerleşim (RING)

13 BİLGİSAYAR AĞLARI YEREL ALAN AĞI (LAN) VE AĞ TOPOLOJİSİ KAVRAMI
Doğrusal Yerleşim (BUS) Tüm bilgisayarlar aynı kabloya bağlanır. Kablonun uçlarında 50 ohm’luk sonlandırıcı dirençler bulunur. Kurulumu kolaydır. Maliyeti de düşüktür. Kablonun herhangi bir yerinde (backbone / omurilik) meydana gelen kopukluk tüm ağdaki iletişimi keser yani sistemi çökertir. Yıldız Yerleşim (STAR) Halka Yerleşim (RING)

14 BİLGİSAYAR AĞLARI YEREL ALAN AĞI (LAN) VE AĞ TOPOLOJİSİ KAVRAMI
Doğrusal Yerleşim (BUS) Yıldız Yerleşim (STAR) Bilgisayarların yerleşim şekli yıldıza benzediği için bu ismi alır. Bilgisayarların her biri birbirinden bağımsız olarak ağa bağlanır. Ağda meydana gelen kopukluk sadece ilgili kısmı etkiler. Halka Yerleşim (RING)

15 BİLGİSAYAR AĞLARI YEREL ALAN AĞI (LAN) VE AĞ TOPOLOJİSİ KAVRAMI
Doğrusal Yerleşim (BUS) Yıldız Yerleşim (STAR) Halka Yerleşim (RING) Sistemde veri aktarımını sağlayan bir sinyal (token) sürekli olarak sırayla tüm sistemleri dolaşır. Sinyal kimde ise onun isteği yerine getirilir. Ağdaki kopukluk tüm ağı etkiler.

16 BİLGİSAYAR AĞLARI GENİŞ ALAN AĞI Şehirler veya ülkeler arası ağlardır.
Yerel alan ağları birleşerek geniş alan ağlarını oluşturur. Bu tür ağlarda Bağlantı antenleri Uydu bağlantıları Tekrarlayıcılar ve geçitler kullanılabilir.

17 BİLGİSAYARLARDA AĞ BAĞLANTILARI
Bilgisayar ağları bilgisayarları ve çevre birimleri (yazıcı, tarayıcı gibi) ağ aygıtları ile birbirlerine bağlanırlar. AĞ BAĞLANTISI TERİMLERİ Ağ Adaptör Kartları: Ethernet Kartı, Network Interface Card da denirli. Ağ kablosu bilgisayara bu kartın RJ45 girişi ile bağlanır.

18 BİLGİSAYARLARDA AĞ BAĞLANTILARI
AĞ BAĞLANTISI TERİMLERİ Anahtar (Switch): Yerel alan ağı içerisindeki cihazlardan gelen veri paketlerini filtreleyerek ilgili porta gönderen birimdir. Göbek (Hub): Bilgisayarların birbirleri ile iletişimini sağlayan birimdir.

19 BİLGİSAYARLARDA AĞ BAĞLANTILARI
Tekrarlayıcı (Repeater): Ağdaki sinyalleri güçlendirmek için kullanılan birimdir. Yönlendirici (Router): Farklı ağlardaki cihazların birbirleri ile haberleşmesini sağlar.

20 BİLGİSAYARLARDA AĞ BAĞLANTILARI

21 BİLGİSAYARLARDA AĞ BAĞLANTILARI
BİLGİSAYARLARDA TELEFON AĞI KULLANIMI MODEM: Analog sinyalleri sayısal sinyallere (dijital) sayısal sinyalleri de analog sinyallere çeviren araçtır.

22 BİLGİSAYARLARDA AĞ BAĞLANTILARI
Var olan en yaygın ve bilgisayarların üzerinde çalışabileceği ağ sistemi telefon hattıdır. Yeni bir ağ oluşturmaktansa bilgisayarlarımızı telefon hatlarından oluşan ağa dahil etmenin akıllıca olduğunu düşünmüşler. Böylelikle, günümüzde kullandığımız evlerimize gelen sistem oluşmuştur. PUBLIC SWITCHED DATA NETWORK (PSDN) INTEGRATED SERVICES DIGITAL NETWORK (ISDN) DIGITAL SUBSCRIBE LINE (DSL) ASYMMETRIC (ADSL) UYDU İLETİŞİMLERİ TERİMLERİ

23 İNTERNET İNTERNET KAVRAMI VE ÖNEMİ
Ağların birleşimi ile oluşan ağ. (Transmission Control Protocol / Internet Protocol) ARAMA MOTORUNA AİT KAVRAMLAR Arama motoru nedir? WORLD WIDE WEB Dünya çapındaki örümcek ağı  URL – Uniform Resource Locator: ELEKTRONİK POSTA ELEKTRONİK POSTA ALMA VE GÖNDERME Hotmail, yahoo, mynet, gmail İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ (ICT) CİHAZLARI Uydu sistemleri, kablosuz iletişim, fiber optik… FTP (DOSYA AKTARMA HİZMETLERİ) File Transfer Protocol

24 BU SUNUMUMUZDAKİ KONULARIMIZ
E- YAZILIM F- BİLGİSAYAR AĞLARI Yazılım Çeşitleri Sistem Geliştirme Kavramı Türleri Bilgisayarlarda Ağ Bağlantıları İnternet G- GÜVENLİK, TELİF HAKLARI, HUKUK Güvenlik Bilgisayar Virüsleri Telif Hakları Verilerin Kanunla Korunması

25 Güvenlik Bilgi güvenliği, bilgileri izinsiz erişimlerden, kullanımından, ifşa edilmesinden, yok edilmesinden, değiştirilmesinden veya hasar verilmesinden koruma işlemidir.

26 Güvenlik Bilgi güvenliği üç başlık altında incelenir.
Gizlilik: Bilgilerin yetkisiz erişime karşı korunması Bütünlük: Bilgilerin eksiksiz, tam, tutarlı ve doğru olması Kullanılabilirlik: Bilgilere yetkililerce ihtiyaç duyulduğunda erişilebilir olması

27 Güvenlik DOSYALARIN TAŞINABİLİR KAYIT ORTAMLARINA YEDEKLENMESİ Uf olursa acımaması için bilgilerimizi yedeklememiz gerekmektedir. Taşınabilir kayıt ortamlarının sudan etkilenebileceğini veya sert cisimlerle çizilebileceğini unutmamalıyız. ELEKTRİK KESİNTİLERİNDE VERİ KAYBI Rastgele Erişimli Bellekte saklanan tüm bilgileriniz elektrik kesildiği an kaybolacaktır. Bu yüzden dosyalarını kaydedip bilgisayarınızı güvenli bir şekilde kapatabileceğiniz 5 dakikalık bir süre için Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS - Uninterruptible Power Supply) kullanabilirsiniz. Sık aralıklarla KAYDET DÜĞMESİ’ne basmak da yararlı olacaktır.

28 Güvenlik DOSYALARA DIŞARIDAN ERİŞİLMESİNİN ENGELLENMESİ Güvenlik Duvarının aktif olması veya FireWall programı kurulup gerekli ayarların yapılması gerekmektedir. GİZLİLİK HAKKI Bilgi hırsızlığı nedir? Bilmesi gereken ilkesi nedir? BİLGİSAYARLARIN KORUNMASI VE ŞİFRELENMESİ Dosya ve Klasörlerin Şifrelenmesi Oturum Açarken Şifre Kullanılması BIOS Şifresi Kullanılması Anti-Virüs Yazılımı Kullanılması Güvenlik Duvarının Etkinleştirilmesi

29 BİLGİSAYAR VİRÜSLERİ VİRÜSLERİN TANIMI VE ÇEŞİDİ
Bilgisayar virüsü, kullanıcının izni ya da bilgisi dahilinde olmadan bilgisayarın çalışma şeklini değiştiren ve kendini diğer dosyaların içerisinde gizlemeye çalışan aslında bir tür bilgisayar programıdır. Terim genelde kötücül yazılım (malware) denilen geniş bir alanı ifade etmek için kullanılsa da, gerçek bir virüs aşağıda belirtilen iki görevi gerçekleştirmek durumundadır. Kendini çoğaltmalı Kendini çalıştırmalı (yürütmeli)

30 BİLGİSAYAR VİRÜSLERİ VİRÜSLERİN TANIMI VE ÇEŞİDİ Dosya Virüsleri
Açılış (boot) Virüsleri Çok Parçalı Virüsler Makro Virüsleri Gizli Virüsler Polimorfik virüsler Kılavuz virüsler Zırhlı Virüsler Truva Atları Taşıyıcı ve Ağ Solucanları

31 BİLGİSAYAR VİRÜSLERİ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİNE BULAŞMASI Virüsler, E-postalardan, Sohbet Programlarından ve İnternet Sayfalarından (script) bilgisayarlarınıza bulaşabilirler. E-posta ekinde gelen dosyalara veya e- posta içinde bağlantı olarak verilen adreslere şüphe ile yaklaşmak gereklidir. DOSYA İNDİRMEDEKİ TEHLİKELER Özellikle RAR dosyası indirirken dikkatli olmak gerekmektedir. KORUNMA Güncel İşletim Sistemi Güvenlik Duvarı Anti-Virüs Programı Bilinçli Kullanım

32 TELİF HAKKI Telif hakkı, herhangi bir bilgi veya düşünce ürününün kullanılması ve yayılması ile ilgili hakların, yasalarla belirli kişilere verilmesidir. Kısaca, orijinal bir yapıtın, eserin kopyalanmasına veya kullanılmasına izin vermeme hakkıdır. Telif hakkı, genellikle belirli bir süre için geçerlidir. Sembolü çember içinde bir "C" harfidir, © harfi üzerinde bulunduğu yapanın telif haklarının korunduğunu belirtir ve İngilizce "copyright" kelimesini ifade eder.

33 TELİF HAKKI YAZILIM TELİF HAKKI VE KOPYALAMA
Yazılımlar da telif haklarına girer ve uygun olmayan yolla onların çoğaltılması suç sayılmaktadır. Lisans alınarak yazılım kullanılmalıdır. 4110 Sayılı Yasa, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Markaların Korunması Hakkındaki Kanun Hükmündeki Kararname ile korsan yazılımlarla mücadele edilmektedir. 5101 sayılı kanun Türkiye'de halk arasında "korsanla mücadele kanunu" olarak bilinir

34 TELİF HAKKI PAYLAŞMA VE ÖDÜNÇ VERME
Bazı yazılımlar, yazılımı yapan kişi ve kurumlar tarafından belli sayıdaki bilgisayarlara kurulmak şartı ile dağıtılabilir. Bu durum yazılımı yapan kurum tarafından bilinir. DOSYALARIN AĞ KANALIYLA TRANSFER EDİLMESİNİN SONUÇ VE YAPTIRIMLARI Ağ üzerinden dosyaların lisanssız olarak paylaşılması suçtur. PAYLAŞIM YAZILIMLARI Zaman ve kullanım sayısı kısıtlamaları ile yazılımınızın deneme amaçlı kullandırılmasıdır. Shareware veya Trial terimi nedir? KAMUYA AÇIK YAZILIM Freeware terimi nedir? KULLANICI LİSANSLARI Kullanıcı ve bilgisayar sayısı gibi kısıtlamaların yer aldığı sözleşmedir.

35 VERİLERİN KANUNLA KORUNMASI
Ülkemizde verilerin korunması ile ilgili herhangi bir yasa bulunmamasına karşın Avrupa Birliğine uyum sağlama sürecinde Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı hazırlanmıştır. Kanun, 58 maddeden oluşmaktadır. Bu kanunun amacı 1. maddede “Kişisel verilerin işlenmesinde kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı ile temel hak ve özgürlükleri korumak ve kişisel verileri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin uyacakları esas ve usulleri düzenlemektir.” şeklinde açıklanmaktadır. Ayrıca Telekomünikasyon Kurumu da “Telekomünikasyon sektöründe kişisel bilgilerin işlenmesi ve gizliliğinin korunması” hakkında yönetmelik çıkarmıştır. Bu yönetmelikte telekomünikasyon da kişisel bilgilerin korunması esasları ayrıntılı olarak belirtilmiştir.