ATIKSU YÖNETİMİ T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

... konulu sunumlar: "ATIKSU YÖNETİMİ T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI"— Sunum transkripti:

1 ATIKSU YÖNETİMİ T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Ahmet YAKUT Daire Başkanı Su ve Toprak Yönetimi Dairesi ERZİNCAN

2 TÜRKİYE SU TEMİNİ VE TÜKETİMİ
Türkiye Sektörel Su Tüketim Oranı 2008–2023 Endüstri 20% Endüstri 11% İçme Suyu 15% İçme Suyu 16% Sulama 74% Sulama 64% 2008 Sulama : 34 milyar m3 (74%) İçmesuyu : 7 milyar m3 (15%) Endüstri : 5 milyar m3 (11%) TOPLAM : 46 milyar m3 2023 Sulama : 72 milyar m3 (64%) İçmesuyu : 18 milyar m3 (16%) Endüstri : 22 milyar m3 (20%) TOPLAM : 112 milyar m3 (Kaynak:DSİ)

3 SU KAYNAKLARI POTANSİYELİ
Türkiye, su kaynakları açısından zengin bir ülke olmadığı gibi, mevcut su kaynaklarının ülke geneline dağılımı da eşit değildir. Ülkemizde teknik ve ekonomik olarak kullanılabilir su miktarı 112 milyar m3 dür. Kullanılabilir su miktarı 1600 m3 /kişi-yıl’dır. 20 yıl sonra su miktarı çok önemli olacaktır.

4 TÜRKİYE’DE ATIKSU MEVZUATI
ÇEVRE KANUNU ( ) ( ) Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği (2006) Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (2004) Tebliğ Hassas ve Az Hassas Su Alanları Tebliği Tebliğler ve Genelgeler Numune Alma ve Analiz Metotları Teknik Usuller Tebliği İdari Usuller Tebliği İş Termin Planı Genelgesi Proje Onay Genelgesi Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (2005) İçme ve Kullanma Suyu Elde Edilen ve Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik (2005)

5 ATIKSU POLİTİKAMIZ Çevre Kanunu revizyonu ile su kaynaklarının korunmasında Bakanlığımızca inisiyatif alınmıştır. Bakanlık AAT ile ilgili yönlendirme ve onay yapmakla yükümlü tutulmuştur. Atıksu arıtma tesisi teknoloji seçimi, belirlenmesi ve uygulanması hususlarında inisiyatif almıştır. Uygulanacak para cezaları suç unsuru bazında düzenlenmiş ve her aykırılık için ayrı ayrı tespit edilmiş ve miktar olarak yüksek tutulmuştur. Su kirliliğinin azaltılmasındaki temel politikamız; -minimum atıksu deşarj yöntemlerin kullanılması ve “kirliliğin kaynağında önlenmesidir İnsan ve Çevre Sağlığının Korunmasında Atıksu Kirliliğinin Kaynağında Önlenmesi önemlidir.

6 MEVCUT DURUM Organize Sanayi Bölgeleri Mevcut Durum
Ülkemizde 268 adet OSB tüzel kişilik kazanmış olup, 148 adet OSB tamamlanarak faaliyete geçmiş durumdadır*. Türkiye genelinde mevcut verilerimiz doğrultusunda 4300 ( 2600 sanayi turizm) civarında müstakil arıtma tesisi mevcuttur. *İşletmede Olan OSB’lerin Atıksu Arıtma Durumu (Kaynak: OSB Üst Kurulu) Atıksu Arıtma Durumu Adet Mevcut AAT'si olan (1 adet başka OSB, 2 adet Koop) 45 AAT olan Kanalizasyona bağlı 26 İnşaat Aşamasında 10 Proje Aşamasında (+ 5 adet İhale ) 17+5 AAT’si çalışması olmayanlar

7 ÇEVRE KANUNU Sorumlu yönetimler(ÇK/Md.11) Atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden; Organize sanayi bölgelerinde organize sanayi bölgesi yönetimi, Serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge müdürlükleri, Küçük sanayi sitelerinde kooperatif başkanlıkları, Mevcut yerleşim alanlarından kopuk olarak münferit tesis alanları vb. kullanım alanlarında ise tesis işletmecileri, sorumludurlar.

8 ÇEVRE KANUNU AAT Kurma Zorunluluğu (ÇK/Md.11) Faaliyetleri sonucunda oluşan atık sularını alıcı ortamlara vermeleri uygun görülmeyen sanayilerin atık sularını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak arıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve  öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler. OSB ve diğer sanayi tesisleri mevzuatta öngörülen arıtma tesis veya sistemlerini müstakil veya ortak olarak kurmak ve işletmeleri için 3 yıl süre verilmiş olup, Bu süre Mayıs 2009 tarihinde bitmiştir.

9 SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ
Atıksu Arıtma Tesisi  Proje Onayı OSB AAT Proje Onayı Bakanlığımızca Yapılmaktadır.OSB içerisinde ön arıtma tesisi kurmakla yükümlü olan işletmeler OSB Yönetimlerine proje onayı yaptırmakla yükümlüdürler. Endüstriyel nitelikli atıksuların alıcı ortama deşarjı için idareden 1 Nisan 2010 tarihinden itibaren çevre izni alınması mecburidir.

10 SU KİLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNE GÖRE UYULMASIGEREKEN HUSUSLAR
Atıksu Bağlantı İzni ve Belgesi: (SKKY 44.Madde) Bağlantı kalite kontrol izni: AAT yönetimi tarafından, endüstriyel atıksuların kanalizasyon sistemine bağlantı şartlarını belirleyen bir belge ile verilir. Atıksu bağlantı izni: endüstriyel ve karışık atıksuların düzenlenecek “bağlantı kalite kontrol izin belgesi” ndeki koşulları sağlaması halinde, AAT Yönetimi tarafından verilen izindir. Ön Arıtma Tesisleri  Atıksularının özellikleri nedeni ile, atıksu altyapı tesisine doğrudan bağlantıları, atıksu altyapı tesisleri yönetimleri tarafından uygun görülmeyen endüstriler; kuruluş, işletme, bakım, kontrol ve belgeleme harcamaları kendilerine ait olmak üzere, bu Yönetmelikte tanımı yapılmış olan bir ön arıtma sistemini kurmak ve işletmek yükümlülüğündedirler.

11 DEŞARJ STANDARTLARI Sanayi tesisleri için SKKY (Tablo 5-25) sektör tablolarında belirtilen deşarj standartları geçerlidir. TABLO  19: KARIŞIK ENDÜSTRİYEL ATIK SULARIN ALICI ORTAMA DEŞARJ  STANDARTLARI PARAMETRE BİRİM KOMPOZİT NUMUNE        2 SAATLİK KOMPOZİT NUMUNE 24 SAATLİK KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ) (mg/L) 400 300 ASKIDA KATI MADDE (AKM) 200 100 YAĞ VE GRES 20 10 TOPLAM FOSFOR 2 1 TOPLAM KROM KROM (Cr+6) 0.5 KURŞUN (Pb) TOPLAM SİYANÜR (CNˉ) KADMİYUM (Cd) 0.1 - DEMİR (Fe) FLORÜR (Fˉ) 15 BAKIR (Cu) 3 ÇİNKO (Zn) 5 CİVA (Hg) 0.05 SÜLFAT (SO4 ) 1500 TOPLAM KJELDAHL-AZOTU BALIK BİYODENEYİ (ZSF) pH 6-9

12 Haber Verme Yükümlülüğü
S.K.K.Y MADDE 52 Haber Verme Yükümlülüğü Atıksu kaynakları mevzuatta öngörülen arıtma tesis veya sistemlerini müstakil veya ortak olarak kurmak ve atık sularını deşarj standartlarını sağlayacak şekilde arıtmak zorundadırlar. Arıtma tesisi olmayanlar, arızalananlar, çalıştığı halde standartları sağlayamayanlar, faaliyetinde kapasite artırımına gidenler, faaliyetlerini geçici veya sürekli olarak durduranlar, ilgili idareye derhal haber vermekle yükümlüdürler.

13 İZLEME Atıksu arıtma tesisi işletmecileri; arıtma tesislerinin verimli olarak  çalıştığının izlenmesinden, kayıtlarının tutulmasından denetimlerde beyan etmekle yükümlüdürler (SKKY Madde 54) Atıksuların özellikleri ve miktarlarını izin belgesinde belirtilen aralıklarla numune almakla, ölçüm ve analiz yapmak suretiyle Bakanlıkca belirlenecek bir formatta ve dijital ortamda kaydetmekle, (SKKY Madde 54)

14 İZLEME SIKLIĞI (İUT) ENDÜSTRİYEL NİTELİKLİ ATIKSULAR İÇİN NUMUNE ALMA SIKLIĞI* *- Evsel nitelikli atıksuyu olan endüstriyel tesislerde bu tablo kullanılacaktır. **- Eğer ilk yıl boyunca üç ardışık numune analiz sonuçlarının deşarj standartlarına uyulduğu gösterilebilirse, izleyen yıllarda ilgili sektör tablosunda yer alan pH, KOI, BOI, Yağ-Gres, AKM parametreleri dışındaki diğer parametrelere İl Çevre ve Orman Müdürlüğünü yazıyla bilgilendirmek kaydıyla yılda bir kez bakılması yeterlidir. Eğer parametrelerden biri deşarj standartlarına uymazsa takip eden yıl içerisinde tabloya göre numune alınmalıdır Debi (m3/gün) Endüstriyel atık sular için iç izlemeye esas numune alma sıklığı** İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından denetime esas asgari numune alma sıklığı ≤ 50 Dört ayda bir Yılda bir 51-200 İki ayda bir Altı Ayda bir Ayda bir Dört Ayda bir Onbeş günde bir Üç Ayda bir >10000 Haftada iki İki Ayda bir

15 İZLEME KAPSAMINDA VERİ GİRİŞİ
Bakanlığımızın Çevresel Bilgiye Erişim Veri Tabanında oluşturulan modül sayesinde depolanmaya başlanmıştır. Sisteme veri girişi verilecek kullanıcı adı ve parola sayesinde işletmeler tarafından yapılacaktır.

16

17

18 S.K.K.Y EÇİCİ MADDE 2 Atık su debisi 500 m3 /gün üzerinde olan işletmeler, 29 uncu madde de öngörülen atıksu arıtma tesisi çıkış noktasında numune alma bacası, otomatik numune alma ve debi ölçme cihazlarını bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren oniki ay içerisinde kurmakla yükümlüdür.

19 TEHLİKELİ MADDELERİN SU VE ÇEVRESİNDE NEDEN
OLDUĞU KİRLİLİĞİN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ “Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (TMSKKY)” hazırlanmış olup, 26 Kasım 2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin amacı: Su ve çevresinde tehlikeli maddelerden kaynaklanan kirliliğin tespiti, önlenmesi ve kademeli olarak azaltılmasıdır. TMSKKY’nin en önemli bileşenleri şunlardır: Envanter çalışması İzleme ağının kurulması Çevresel Kalite Standartlarının oluşturulması Kirlilik azaltma programlarıdır.

20 Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
SANAYİ DEŞARJLARI HEDEF : Yüzeysel ve yer altı sularında ÇKS Standartlarına ulaşılması AAT Numune Alma Noktası ÇKS Suda Tehlikeli Maddeler Yönetmeliğinin tam olarak uygulanması ile deşarjlar alıcı ortam standartlarına (Çevresel Kalite Standartlarına(ÇKS)) dayalı olarak verilecektir. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

21 Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (TMSKKY) Liste I Maddeleri Giderilmesi zorunlu Emisyon sınır değerleri ve kalite standartları AB tarafından belirlenmektedir Liste II Maddeleri Azaltılması zorunlu Emisyon sınır değerleri ve kalite standartları Üye Devletler tarafından belirlenmektedir Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

22

23 Merkezi arıtma henüz kurulmasa bile ön arıtmalar kurdurulmalı,
DOLULUK ORANI DÜŞÜK OLAN OSB’LERDE ATIKSU ARITIM SORUNLARININ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ OSB içerisinde birkaç sanayi tesisi var ve Merkezi AAT kuramıyorsa bireysel arıtma yaptırılabilir. Atıksu altyapı yönetimi atıksularını AAT kapasitesi yeterli olan bir diğer atıksu altyapı yönetimi ile protokol yaparak atıksuyunu bertaraf edebilir, OSB merkezi AAT yapım aşamasında, bölgesinde bulunan büyük sanayilerin varsa AAT devrini alarak işletebilir, müstakil sanayi yatırım bedeline katılmaz, Atıksu debisi ve kirlilik yükü toplam atıksu debisi ve/veya kirlilik yükünün %10’dan büyük olan tesislere münferit tam arıtma kurdurulmalı, Merkezi arıtma henüz kurulmasa bile ön arıtmalar kurdurulmalı, Küçük debili OSB’lerde Paket AAT ile geçici çözüm sağlanabilir,

24 OSB’LERDE ATIKSU ARITIM TESİSLERİNİN İŞLETİLMESİNDE BAKANLIĞIMIZIN KATKILARI
OSB lerin de Kanunda ki yükümlülüklerini yerine getirecek tam maliyet esaslı ücretleri tahsil edecek sistemi kurması ve işletmesi (kirleten öder), AAT Belgesi alarak AAT elektrik tarifesinden yararlanabilir,

25 ÇEVRE KANUNU Katkı Payı (ÇK/Md.11)) Atıksu altyapı sistemlerini kullanan ve/veya kullanacaklar her türlü yatırım, işletme, bakım, onarım, ıslah ve temizleme harcamalarının tamamına kirlilik yükü ve atıksu miktarı oranında katılmak zorundadırlar. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, atıksu ile ilgili hizmetler dışında kullanılamaz. Arıtma ve bertaraf etme sistemleri ile atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, onarımı, ıslahı, işletilmesi ve harcamalara katkı paylarının belirlenmesi ile ilgili usûl ve esaslar Bakanlıkça yönetmeliklerle düzenlenir.

26 Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
ATIKSU ALTYAPI VE EVSEL KATI ATIK BERTARAF TESİSLERİ TARİFELERİNİN BELİRLENMESİNDE UYULACAK USUL VE ESASLARA İLİŞKİN YÖNETMELİK (27/10/2010/27742) OSB Yönetimi OSB yönetimleri Atıksu altyapı ve evsel katı atık; Yatırım İşletme, Bakımı, Amortisman, izleme ve vergi giderleri, hususlarını karşılayacak tam maliyet esaslı tarifeleri belirleyebilecek ve atıksu ücretini toplayabileceklerdir. İŞLETME YATIRIM FATURA KULLANICI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

27 Yönetmeliğin Amacı Atıksu altyapı tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin; atıksu altyapı yönetimleri, tarafından belirlenmesi ve uygulanması yoluyla çevresel altyapı hizmetlerinin sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Toplam Sistem Maliyeti = Atıksu Hizmetleri Maliyeti + Özkaynak Getirisi

28 Toplam Sistem Maliyeti ile Tarife Gelirleri Arasındaki İlişki

29 Asgari Atıksu Bedeli Hesabı
0,50 TL/m3 Atıksu Altyapı Maliyet Kalemleri Ortalama Değeri (TL/m³) İşletme Maliyeti 0,35 Kanalizasyon Bakım Onarım ve İşletme Maliyetleri 0,075 Amortisman 0,05 Arıtma Çamuru Bertarafı 0,016 Asgari Atıksu Bedeli 0,49

30 Temel Mogden Formülü Temel Mogden formülüne göre;
Sanayi Tarifeleri Belirlenirken ; Temel Mogden formülüne göre; Ücret = R + V + B + S olarak tanımlanır. Yani formülün şekilde gösterildiği gibi dört ana değişkeni vardır.  = B sanayi / B limit  = S sanayi / S limit debi ve kirlilik yüküne göre değişken bir hesaplama yapılması önerilir.

31 ÇEVRE KANUNU Madde 29 – (Ek fıkra: 26/4/2006-5491-20,md.) Teşvik:
Arıtma tesisi kuran, işleten ve yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getiren kuruluşların arıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi tarifesinin, sanayi tesislerinde kullanılan enerji tarifesinin yüzde ellisine kadar indirim uygulamaya Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ayrıca Bakanlığımız tarafından ise arıtma tesisi elektrik tarifesinden yararlanılabilmesi için Atıksu Arıtma Tesisi Belgesi verilmektedir.

32 ÇEVRE KANUNUNUN 29 UNCU MADDESİ UYARINCA ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN TEŞVİK TEDBİRLERİNDEN FAYDALANMASINDA UYULACAK USUL VE ESASLARA DAİR YÖNETMELİK 01 EKİM 2010 TARİH VE SAYI

33 TEŞVİKTEN KİMLER FAYDALANABİLİR?
Sanayinin alıcı ortama deşarj etmesi, AAT biyolojik, kimyasal veya ileri arıtma olması, Geri Ödeme Belgesi alınması, Çevre İzni veya Deşarj izin belgesi alınması, Elektrik saatinin AAT ait olması, 2004 yılından sonraki AAT lerinde proje onayı alınması, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

34 3 AŞAMADAN OLUŞMAKTADIR.
TEŞVİK GERİ ÖDEMESİ 3 AŞAMADAN OLUŞMAKTADIR.

35 BAKANLIKTAN GERİ ÖDEME BELGESİ ALINMASI
1.AŞAMA BAKANLIKTAN GERİ ÖDEME BELGESİ ALINMASI

36 1. AŞAMA GERİ ÖDEME BELGESİNİN VERİLMESİ
Proje Onayı (27 Nisan 2004 Tarihinden Sonra Yapılan Tesisler için) Elektrik Aboneliği (AAT İçin Ayrı) Çevre İzin veya Deşarj İzin Belgesi ATIKSU ARITMA TESİSİ (Biyolojik, Kimyasal, İleri Arıtma) Geri ödeme belgesi ücreti makbuzu İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne Başvuru Komisyon Raporu Veri Tabanına Kayıt

37 VERİ GİRİŞİ Bakanlığımızın Çevresel Bilgiye Erişim Veri Tabanında oluşturulan modül sayesinde depolanmaya başlanmıştır. Sisteme veri girişi verilecek kullanıcı adı ve parola sayesinde işletmeler tarafından yapılacaktır.

38

39

40

41

42 ENERJİ GİDERİNİN BİR KISMININ GERİ ÖDENMESİ İÇİN BAŞVURU
2.AŞAMA ENERJİ GİDERİNİN BİR KISMININ GERİ ÖDENMESİ İÇİN BAŞVURU

43 Her yılın Nisan ayı sonuna kadar İÇOM’a Başvuru
GERİ ÖDEME BELGESİ ÇEVRE CEZASI VAR MI? YOK MU? İÇOM YAZISI BAŞVURU DİLEKÇESİ TAAHHÜTNAME DOLDURULMUŞ EK-4 TABLOSU ELEKTRİK FATURALARI VE ÖDENDİ BELGELERİ Her yılın Nisan ayı sonuna kadar İÇOM’a Başvuru

44 BAKANLIKCA ÖDEMESİ YAPILACAK TUTAR
KESİNTİLER VE VERGİLER

45 ELEKTRİK TÜKETİM VE TUTAR TABLOSU
Kurum, Kuruluş veya Türk Ticaret Sicil Gazetesi’nde Kayıtlı Firma Adı/Unvanı/Adresi/Telefonu Destek Dönemi (YIL) Toplam Elektrik Tüketimi kW/Saat Para Aktarımı Yapılacak Bağlı Bulunduğu Vergi Dairesi Vergiler ve Kesintiler Hariç Elektrik Tüketimi Toplam Bedeli (TL) Banka Adı Şube Adı Hesap Numarası Adı Vergi No'su ………TİC.LTD.ŞTİ 2010 ….….BANKASI ANKARA TL

46 EK 3 TAAHHÜTNAME BEYAN VE TAAHHÜT Çevre Kanunun 29 uncu Maddesi Uyarınca Atıksu Arıtma Tesislerinin Teşvik Tedbirlerinden Faydalanmasında Uyulacak Usul ve Esaslara Dair Yönetmeliğe istinaden atıksu arıtma tesisi enerji gideri geri ödemesinden yararlanmak üzere Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğüne yaptığım/yaptığımız müracaat ekinde ibraz edilen bilgi ve belgelerin varlığını, muhteviyatı itibarıyla doğruluğunu, 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun veya diğer ilgili mevzuat kapsamında herhangi bir elektrik enerjisi desteğinden yararlanmadığımızı beyan; destek uygulamasının herhangi bir aşamasında hatalı ve yanlış ödeme yapılması veya yanlış bilgi verildiğinin tespiti hâlinde ise yararlanılan desteğin, genel hükümler çerçevesinde tahsil edileceğini, kabul ve taahhüt ederiz. Kurum-Kuruluş ve İşletme Adı/Unvanı Yetkili imzalar

47 GERİ ÖDEMENİN YAPILMASI
3.AŞAMA GERİ ÖDEMENİN YAPILMASI

48 GERİ ÖDEMENİN YAPILMASI
Geri ödemesi yapılacak elektrik enerjisi tutarı vergiler ve kesintiler hariç tüketim bedeli üzerinden yapılır. İÇOM lara yapılan başvurulardan uygun bulunanlar değerlendirilerek il genelindeki toplam talep miktarları, EK-5’te yer alan il genelinde enerji sarfiyatı tutar tablosu formu doldurularak her yıl Haziran ayı sonuna kadar Bakanlık, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğüne gönderilir. Bakanlar Kurulunca belirlenen geri ödeme oranlarına göre Bakanlık Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından hesaplanan il çevre ve orman müdürlükleri bütçelerine yapılacak toplam ödenek tahsisleri EK-6’da tablosu doldurulduktan sonra İÇOM hesaplarına Genel Müdürlükçe aktarılır ve tahsis edilen ödenekten İÇOM tarafından başvuru sahiplerine geri ödeme işlemleri gerçekleştirilir.

49 TEŞEKKÜRLER