Sosyal Güvenlik Sistemi (Sosyal Yardımlar, Emeklilik, Bireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası) R. Hakan ÖZYILDIZ 2015 www.hakanozyildiz.com hakanozyildiz@gmail.com.

... konulu sunumlar: "Sosyal Güvenlik Sistemi (Sosyal Yardımlar, Emeklilik, Bireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası) R. Hakan ÖZYILDIZ 2015 www.hakanozyildiz.com hakanozyildiz@gmail.com."— Sunum transkripti:

1 Sosyal Güvenlik Sistemi (Sosyal Yardımlar, Emeklilik, Bireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası)
R. Hakan ÖZYILDIZ 2015

2 SOSYAL GÜVENLİK NEDİR?

3 İnsan hakkı! 19. YY sonlarına doğru genel kabul göremeye başlamış
Çalışanların geleceğini güvenceye alma isteği, Alman Başbakanı Bismark 1881 de sosyal sigortaları ilk kuran, emekliliğe yönelik adımlarıyla başlayan liderdir, 1929 Büyük Buhranına tepki olarak yaygınlaşan «refah devleti» düşüncesinin bir ürünüdür, Ülkemizde 1866 yılında Askeri Tekaüt Sandığı bir ilk, ardında 1945 sonrasında adımlar atılmış, Ama bugünkü anlamda ilk kez 1960 Anayasası ile anayasal hak olmuş.

4 Sosyal riskler Mesleki, Fizyolojik ve sosyolojik, Fiziki, Ekonomik,

5 Sosyal güvenliğin yöntemleri
Geleneksel yöntemler Bireysel tasarruflar Sosyal yardımlar Modern yöntemler Sosyal sigortalar, Kamu sosyal hizmet harcamaları Kamu yardımı: Yoksul, bakıma muhtaç veya düşük gelirli kişilere devlet bütçesinden yapılan yardımlar, Hizmet arzı: Bedeli tamamen devlet tarafından karşılanan, herhangi bir sosyal risk sonucunda kısmen veya tamamen çalışma gücünü kaybeden herkese hizmet sunumu. Veya sosyal hizmet olarak sosyal refah hizmetlerini ifade eder. Munzam sosyal güvenlik yöntemleri: Sosyal güvenlik kurumlarınca asgari düzeyde korunan bireylerin ek programlarla daha fazla korunmaları veya desteklenmeleri durumu.

6 Sosyal Güvenliğin Temel Esasları
Sosyal güvenlik terimi neyi ifade eder? Sosyal güvenlik sistemlerine neden ihtiyaç duyulur? Sosyal güvenliğin hedef kitlesi kimlerdir? Sosyal güvenliğin sunulma yöntemleri nelerdir? Sosyal güvenlik yardımlarının (ivazlarının) yapısı ve amaçları nelerdir?

7 Sosyal güvenlik terimi neyi ifade eder?
Sosyal Politika; “gelir dağılımını ve/veya gelirin yeniden dağılımını değiştirerek belirli bir gelirden sağlanan tatmini artıran ve bu sayede toplum hayatında fertler ile sosyal gruplar arasında çıkabilecek çatışmaları ve huzursuzlukları önleyerek sosyal hayatın devamlılığını ve bütünlüğünü sağlamaya yönelik tedbirler ağı ve politikalar demeti” olarak tanımlanabilir. Sosyal güvenlik ; “sebebi ne olursa olsun, tehlikeye maruz kalarak muhtaç duruma düşen fertlerin ve ailelerinin uğradıkları tehlikelerin zararlarından kurtarılarak, yaşadıkları toplum içinde, insan haysiyetine yaraşır bir hayat standardına kavuşturulmaları ve muhtaçlığa bağlı ihtiyaçlarının esiri olmaktan ve diğer insanlara bağımlı olmaktan kurtarılmaları garantisi” olarak tanımlanabilir. (Y.Alper.)

8 Sosyal Güvenliğin amacı, işlevi nedir?
Ekonomik olarak aktif olunamayan dönemlerde gelir kaybını telafi etmek Yoksullukla karşı karşıya olan bireyler için asgari bir güvence oluşturmak Sağlık risklerine karşı tedavi güvencesi sağlamak Yaşlılar, engelliler, çocuklar gibi korunmaya muhtaç kesimlerin yaşam koşullarını kendilerinin ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda geliştirmek.

9 Bütçeye yükü Sosyal güvelik neden dersimizin konusu?

10 Sistemin yükü her geçen yıl büyüyor
Sosyal devlet vatandaşının geleceğini, emekliliğini, sağlığını düşünmek zorundadır. Ama ne kadar?

11 Sosyal güvelik harcamaları
Faiz dışı harcamaların 1/4 ‘ü kadar. Hemen hemen kamunun toplam yatırımlarına eşit.

12 Bütçe harcamları esnek değil
Gelirleri dolaylı vergilere, yani harcamalara bağlı olan bütçenin harcamaları esnek değil. Ekonomi küçüldükçe gelirler azalırken, harcamalarda esneklik olmadığı için azalmıyor. Aksine bütçe açığı büyüyor. Büyüyen açığı finanse etmek için daha fazla borçlanmak gerekiyor.

13 Sosyal devlet olmak kolay değil

14 Dünya ortalamasından iyiyiz ancak bizden daha çok sosyal harcama yapan ülkeler var.

15 Emeklilik standartlarında dünyadaki yerimiz iyi

16 Devletlerin emeklilik için harcamaları büyüyor

17 Dünya yaşlanıyor, sorun büyüyor

18 Türkiye yine önde...

19 Sanayileşmiş ülkeler ekonomilerini ve dünyayı bireysel emeklilik ve sigorta fonlarıyla fonluyor ve yönetiyorlar

20 ABD, İngiltere ve Japonya toplam emeklilik fonlarının yüzde 70’ini yönetiyorlar

21

22

23 Ancak Emeklilik fonlarının dengeleri bozuk
1998 yılında 100 birim olan varlıkları, 2010 yılı itibariyle; 140’lar düzeyine çıkabilirken, yükümlülükleri 195’ler düzeyine ulaştı. Denge, yaşlanan nüfus nedeniyle, gittikçe daha da bozulacak.

24 Yani diğer (maaş, askeri vb.) harcamalar için ABD borç bulmak zorunda.
ABD’nin işi çok zor Eğer tedbir alınmazsa, 2025 yılında söz verilen sosyal ödemeler + faiz ödemeleri, toplam bütçe gelirlerine eşit olacak. Yani diğer (maaş, askeri vb.) harcamalar için ABD borç bulmak zorunda.

25 Sosyal yardımlar, Emeklilik ve sağlık

26 SOSYAL GÜVENLİĞİN ARAÇLARI Ulusal Yardım Programları
Kişilerin sosyal risklere karşı güvence altına alınabilmesi aşağıdaki biçimde gerçekleştirilebilir. SOSYAL GÜVENLİK Ulusal Yardım Programları Primli Rejimler SOSYAL YARDIMLAR SOSYAL HİZMETLER SOSYAL SİGORTALAR

27 Sosyal Güvenliğin Sağlanma Yöntemleri
Sosyal sigortalar Sosyal yardımlar Özel Sigorta Fonları Aynı nesil içinde veya nesiller arası gelir transferi: kimden alıyor, kime veriyoruz?

28 Sosyal Güvenliğin Kapsamı
Hastalık (tedavi edici hizmetler temini) Hastalık (gelir garantisi temini) İş kazası ve meslek hastalığı Analık Malullük Yaşlılık Ölüm İşsizlik Aile gelirinin yetersizliği ILO 102 sayılı “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları” Sözleşmesi, 1952

29

30 Sosyal Sigortaların Temel Özellikleri
İşçi ve işverenin ödediği primlerle finanse edilir. Katılım zorunludur. Nesiller arası ve yoksul ile varsıl arasında gelir transferine dayanır. Genellikle Tanımlanmış Fayda(DB) esasına dayanır. Yardımlardan faydalanmak prim ödeme şartına bağlıdır. Prim ve yardımın miktarı genellikle sigortalının geliri ile ilişkilidir. Devlet ilave prim veya sübvansiyon yoluyla finansmana katılabilir. Devlet garantördür. Yardımları ve idari giderleri karşılamak üzere gelirler özel bir fonda toplanır ve nemalandırılır.

31 Sosyal Yardımların Temel Özellikleri
Vergilerle finanse edilir.Karşılıksızdır. Yoksulluğun olumsuz ve yıkıcı etkilerini azaltmaya yöneliktir. Gelir ve ihtiyaç testi yapılarak yoksullara verilmesi esastır. Belirlenmiş ihtiyaç kategorileri için sosyal yardım bir hak olarak tanımlanır. Sosyal yardımın miktarı, başvuranın toplam gelir seviyesini belirlenmiş asgari geçim seviyesine yükseltecek miktardır. Herkes için eşit değil ihtiyacı kadardır. Mutlak yoksulluğa karşı koruma sağlar.

32 Sosyal yardımlarda mevcut durum- Yardım Türleri
AİLE YARDIMLARI 1-Gıda Yardımları 2-Barınma Yardımları 4-Sosyal Konut Projesi 5-Yakacak Yardımları 6-Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Yapılan Yardımlar 7- Muhtaç Asker Ailelerine Yapılan Yardımlar EĞİTİM YARDIMLARI 8- Eğitim Materyali Yardımları 9- Şartlı Eğitim Yardımları 10- Öğle Yemeği Yardımı 11- Ücretsiz Ders Kitabı 12- Öğrenci Taşıma 13- Barınma ve İaşe Yardımı 14- Engelli Öğrencilerin Ücretsiz Taşınması 15- Yurt Yapımı SAĞLIK YARDIMLARI 16- Şartlı Sağlık Yardımları (Sağlık ve Gebelik) (ŞSY) 17- Engelli İhtiyaç Yardımları 18- Tüp Bebek Projesi 19- GSS Gelir tespiti ve Prim Desteği

33 Sosyal Yardımlarda mevcut durum- Yardım Türleri
ÖZEL AMAÇLI YARDIMLAR 20- Aşevleri 21- Afet (Acil Durum) Yardımları YAŞLI VE ENGELLİ YARDIMLARI 22- Yaşlılık Aylığı Engelli Aylığı Engelli Yakını Aylığı (18 Yaşından küçük engelliler)- Silikozis Hastalarına Yapılan Ödemeler PROJE DESTEKLERİ 26- Gelir Getirici Proje Destekleri 27- Kırsal Alanda Sosyal Destek Projesi 28- İstihdam Eğitimi Projeleri 29- Sosyal Hizmet Projeleri 30- Sosyal Market 31- Geçici İstihdam Projeleri 32- İstihdam Eğitimi Projeleri Ayrıca belirtilen/ tanımlanmış yardımlar dışında Vakıflar, kendilerine gönderilen periyodik paylardan kişilere nakdi/ ayni yardımlar da yapmaktadır.

34 2013 yılında Yardım Alan Hane/ Kişi Sayısı
TÜİK’e göre (2012) hane büyüklüğü sayısı kentte 4, kırda 4,5’tir. Ortalama hane büyüklüğü 4,25 alındığında sosyal yardımlardan kişi doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmaktadır.

35 Yardımlar ve Bölgesel Dağılımları
2013 yılı içerisinde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonundan bölgelere toplam TL kaynak transferi gerçekleştirilmiştir.

36 2013 yılında durum- Sayılarla Sosyal Yardımlar
SYDV Personelinin kamuya geçmesi konusu yaklaşık 11 bin kişi ve aileleri için önemli

37 Mevcut Durum- Sosyal Yardım Ekonomisi
Sivil Toplum Kuruluşları Büyükşehir Belediyeleri TTK ve TKİ Sağlık Bakanlığı 2. El Yardımlar Kredi Yurtlar Sosyal Güvenlik Kurumu Milli Eğitim Bakanlığı Dini İnançlar gereği yapılan yardımlar Belediyeler Vakıflar Genel Müdürlüğü Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü Devasa bir yardım ekonomisi.

38 Emeklilik (yaşlılık) Sigortasının Finansmanı
DAĞITIM / PAYG (PAY-AS-YOU-GO) SİSTEMİ FONLU SİSTEM Kamu tarafından veya özel sektörce işletilen Bireysel hesaplarda veya topluca takip edilen KARMA SİSTEMLER PAYG + ZORUNLU FONLU SİSTEM PAYG + GÖNÜLLÜ FONLU SİSTEM + GÖNÜLLÜ FONLU SİSTEM

39 Emeklilik Gelirinin Tespiti
Tanımlanmış Fayda (Defined Benefit) Emekli aylığının düzeyi hakkında önceden bir söz verilir.Bu sözün tutulamama riskini bir sponsor üstlenmek zorundadır. Tanımlanmış Katkı (Defined Contribution) Emekli aylığının düzeyi emeklilik öncesi toplam birikim düzeyine ve emeklilikte yaşam süresine bağlıdır. Önceden bir söz verilmemiştir. Gelirin düzeyine ilişkin risk sigortalıya aittir.

40 EMEKLİ MAAŞI HAVUZU (¼ oranı)
GELİRLER= Ortalama Ücret (maaş) X Prim (=% 20) Çalışan Sayısı GİDERLER= Emekli sayısı X Ortalama ücret Emekli aylığı (=%80)

41 SOSYAL YARDIM PROGRAMLARI
SOSYAL YARDIMLAR SOSYAL HİZMETLER GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VATANİ HİZMET TERTİBİNDE ÖDENEN AYLIKLAR (3292) SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU (2828) KIZILAY İSTİKLAL MADALYASI ALMIŞ OLANLARA ÖDENEN AYLIKLAR (1005) SAĞLIK HİZMETLERİ (2 milyon kişinin yararlandığı YEŞİL KART) (3816) VAKIFLAR MUHTAÇ ASKER AİLELERİNE YARDIMLAR (4109) DERNEKLER 65 YAŞ ÜZERİNDEKİ MUHTAÇ ve GÜÇSÜZLERE YARDIMLAR (2022) SOSYAL YARDIM VE DAYANIŞMAYI TEŞVİK FONU (3249)

42 Sigorta kapsamı Aktif sigortalı (çalışan) : 19,9 milyon kişi
4/a - 13,9 milyon işçi, (eski SSK) 4/b - 3,1 milyon memur (eski BAĞKUR) 4/c - 2,9 milyon kendi çalışan (eski Emekli Sandığı) Pasif sigortalı (emekli) : 10,9 milyon kişi 4/a – 10,9 milyon işçi emeklisi, (eski SSK) 4/b – 2,4 milyon esnaf emeklisi (eski BAĞKUR) 4/c - 2 milyon memur emeklisi (eski Emekli Sandığı)

43 Bağımlılık aşırı 1,8 çalışan 1 emekliye bakıyor.
Bağımlılar 33,2 milyon kişi Her çalışana 1,7 kişi bağımlı. Her çalışan 2,2 kişiye bakıyor. Sosyal güvenlik kapsamındaki nüfus Aktif sigortalı + Pasif sigortalı + Gelir testi yaptıranlar = 75,5 milyon kişi (toplam nüfusun % 98) Aktif ve pasif sigortalıların toplamı (gelir tesit yaptıranlar hariç) 64 milyon kişi (toplam nüfusun % 85) Sosyal güvenlik kapsamı dışında kalan nüfus 1,2 milyon kişi

44

45 Aktif Sigortalı Sayıları (Milyon Kişi)

46 Emekli sayısı hızla artıyor
Emekli sayısı hızla artıyor. Aynı hızla çalışan sayısının da artması gerek.

47 Gençler iş bulamazsa, emekliler aç kalır. Bütçe açığı daha da büyür.

48 Aktif/Pasif oranı, çalışabilir nüfusun yaşlı nüfusa oranıyla ne ölçüde uyumlu?

49

50 Aktif/Pasif Oranı ve Çalışabilir Nüfusun Yaşlı Nüfusa Oranı (Diğer Ülkeler ve Türkiye, 1990’lı yılların ortalaması)

51 Bilginiz olsun... Gelecekte Türkiye’nin durumu vahim!

52 Türkiye’de Hayatta Kalma Beklentisi, 2002 (Kadın-Erkek Ortalama)

53 Nüfus gittikçe yaşlanıyor. Sosyal güvenlik sistemi ?

54 Şimdi önlem alınmazsa ileride yaşlıların yükü/baskısı artacak

55 Demografik Fırsat Penceresi

56 Her hizmet yılı için hak edilen emekli aylığı bağlama oranı yüksek…

57

58 Yaşlılık Aylığı Alma Şartları
Emeklilik Koşulları SSK BK (1479) ES İlk Kurulduğunda 25 Yıl Gün + 60 Yaş 15 Yıl Gün Yaş 30 Yıl Gün + 50 Yaş 2000 Öncesi 20-25 Yıl Gün 20-25 Yıl Gün 2000 Sonrası 25 Yıl Gün Yaş 25 Yıl Gün Yaş Reform Yasası 7200 Gün + kademeli olarak 65 Yaş Bk ve es için de eklenecek

59 Ülkelerde Emeklilik Yaşları
KADIN ERKEK YUNANİSTAN 65 İSPANYA* İRLANDA İTALYA 60 HOLLANDA PORTEKİZ İSVEÇ LİTVANYA 59 62,5 POLONYA SLOVENYA 63 KIBRIS MACARİSTAN 62 NORVEÇ 67 İSVİÇRE 64 AMERİKA ** Kaynak: Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomik Alanındaki Ülkelerin Sosyal Koruma Alanında Ortak Bilgi Sistemleri, 2006, (MISSOC-2006) Edward Whitehouse " OECD, Latin Amerika/Karayipler, Doğu Avrupa/Merkez Asya Ülkelerinde Emeklilik Sistemi Analizi",OECD-2003 *İspanya'da tehlikeli işlerde çalışanların emeklilik yaşlarında farklılıklar oluşabilmektedir. ** 2027 yılına kadar kademeli olarak 67'ye yükseltilecektir.

60 Geçmiş Yıllar Kazançlarının Güncellemesi
Eski sistem REFORM SSK Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar TÜFE * GSYİH kadar Ortalama prime esas günlük kazançtaki değişim oranı (DO)ile (TÜFE) değişim oranının toplamının yarısıdır. Mevcut kamu çalışanları için son aylık, Kanunun yürürlük tarihinden sonra göreve başlayan ve BK kapsamındaki sigortalılar için TÜFE + %25 GSYİH BK ES En son maaşına göre

61 KAZANÇLARIN GÜNCELLENMESİ
ÜLKELER KAZANÇLARIN GÜNCELLENMESİ DANİMARKA Emekli aylığı geçmiş dönem kazançlarına bağlı değil. BELÇİKA Fiyat Endeksi HIRVATİSTAN Nominal Ücret Endeksi ALMANYA Ücretten Emeklilik Katkı Payı Düşülmektedir. FRANSA 1987 Öncesi Ücret, 1987'den itibaren Fiyat Endeksi İRLANDA Ödenen ortalama primlere göre emekli aylığı hesaplanıyor. Kazançlara göre belirlenmiyor. İTALYA Aylığın başlangıcından önceki 5 yıllık ortalama GSYİH büyüme oranı. LÜKSEMBURG Fiyat/Ücret Endeksi HOLLANDA Temel Emeklilk için Net Minimum Ücret Endeksi AVUSTURYA Fiyat Endeksi + Düzensiz Reel Artışlar PORTEKİZ %75 Fiyat + %25 Ücret. Bu endeks Tüketici Fiyat Endeksinin % 0,5'inden fazla olamaz. FİNLANDİYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi İSPANYA Son 2 yıllık kazançları aynen, diger geçmiş yıllar kazançları için Fiyat Endeksi İSVEÇ Ortalama Kazanç Artışı İNGİLTERE Fiyat Endeksindeki Artış ya da %2,5 LETONYA Prime Esas Kazanç Artışı Kaynak: MISSOC 2006

62 EMEKLİ AYLIKLARININ ARTIRILMASI
ÜLKELER EMEKLİ AYLIKLARININ ARTIRILMASI DANİMARKA Temel Emekli Aylığı için Nominal Ücret Endeksi diğerleri için ihtiyari bir artış. FRANSA Kamu Emeklilik Sistemi için Fiyat Endeksi (1993'ten beri) BELÇİKA Kamu Emeklilik Sistemi Fiyat Endeksi ALMANYA Net Ücret Endeksi SLOVENYA HIRVATİSTAN Nominal Ücret Endeksi İSVEÇ TÜFE ve Reel Büyüme'den %1,6 çıkarılmaktadır. LETONYA Fiyat Endeksi İNGİLTERE İRLANDA İTALYA PORTEKİZ Fiyat Endeksi (ilave olarak düzensiz artışlar) HOLLANDA Temel Emekli Aylığı için Net Minimum Ücret Endeksi MACARİSTAN %50 Fiyat + %50 Ücret Endeksi İSVİÇRE LÜKSEMBURG ÇEK CUMHURİYETİ %70 Fiyat + % 30 Ücret Endeksi İSPANYA %75 Fiyat + %25 Ücret (sadece 1996 yılında fiyat) POLONYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi FİNLANDİYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi (1995'den beri) Kaynak: MISSOC 2006

63 Aylık bağlama oranı Eski Sistem
5510 Uygulama SSK İlk on yıl için % 3,5, sonraki on beş yıl için % 2, sonraki yıllar için % 1 ( 25 yıl için ortalama % 2.6) Yeni sistemde geçecek her yıl için arası % 2.5 2016 sonrası % 2.0 % 2.0 BK ES Yüzde elli baz üzerine her yıl için % 1 ilave ( 25 yıl için ortalama % 3)

64 Aylık Bağlama Oranları (Kamu Çalışanları)
Ülke Yıllık Oran Azami Oran İngiltere 1,25 %67 Belçika 1,67 %75 Almanya 1,88 Kanada 2 %90 Fransa Norveç 2,22 %66 Türkiye 3 %100 Türkiye - Reform

65 Emekli Aylıklarının Ortalama Ücrete Oranı (Net) (2007 verileri)
Ülke Ort.Kazanç (SGP) Emekli Aylığı / Ortalama Ücret İngiltere $ % 41,1 Belçika 41.151$ % 63,0 Almanya 45.898$ % 58,0 Fransa $ % 63,1 Polonya $ % 74,9 Macaristan $ % 102,2 Türkiye $ % 104,0 OECD Ort. $ % 70,1 Satınalma gücü paritesine göre ortalama kazanç Kaynak: OECD, Pensions At A Glance 2007

66

67 Sosyal Güvenlik Destek Primi (2)
Bağ-Kur a tabi çalışan emeklilerin, Aylıklarının %15’i üzerinden prim ödemesi, SSK’ya tabi çalışan emeklilerin: %30 + %1 ilâ %6,5 Kısa Vadeli Sigorta Primi ( YTL) ödemesi Yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar emekli olduktan sonra SSK’ya tabi çalışacakların emekli aylığının tamamen kesilmesi öngörüldü

68 Kayıt dışılık sistemin en önemli sorunu

69 Devlet insanları kayıt dışı çalışmaya teşvik ediyor

70 Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile Ne Değişti?

71 Türkiye’de Yaşayanlar
Eski Sistem Mevcut Sistem Türkiye’de Yaşayanlar Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Sağlık Primsiz Ödemeler TC Kimlik No: Çalışma statüsüne göre Kendi Hesabına Çalışanlar Kamu görevlileri İşçiler Yoksullar Maliye ve Sağlık Bakanlıkları SSK Bağ-Kur Emekli Sandığı Emeklilik Sağlık Primsiz Ödemeler

72 Hedef Yapı

73 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ

74 Bireysel Bazda Gelir-Tüketim ve Tasarruf İlişkisi
TüketimSeviyesi Gelir Gelir Seviyesi 1.Amaç 2.Amaç Yaş

75 Ülkemizde mevcut sistem 1.ve 2. basamakları birlikte sağlamaktadır

76 3. BASAMAK OLARAK BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ

77 GENEL YAPI

78 Sistem Nasıl Çalışıyor.
Katılımcı ve varsa isteğe bağlı olarak işvereni emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi yapar. Katkılar, “bireysel emeklilik hesaplarında” izlenmek üzere “Emeklilik Yatırım Fonları”na aktarılır. Bu fonlar Portföy Yönetim Şirketleri tarafından yatırıma yönlendirilir. Varlıklar, EGM Emeklilik Gözetim Merkezi (Takasbank gibi) saklama kuruluşu bünyesinde bireysel bazda saklanır. Katılımcılar, emeklilik şirketindeki birikimleri bir başka şirkete aktarabilirler. Katkılar aynı emeklilik şirketinin farklı risk-getiri yapısına sahip emeklilik yatırım fonları arasında katılımcıların tercihlerine göre paylaştırılabilir. İsteğe bağlı olarak vefat ve maluliyet gibi risk teminatları sunulabilir. Son açıklanan hazırlıkla, şimdi devlet katkısı getirilmesi düşünlüyor.

79 Sistem Nasıl Çalışıyor.
Emeklilik yaşı kadın ve erkek için 56 olarak uygulanacaktır. Sistemden emekli olabilmek için yaş ve en az 10 yıl üyelik koşulu sağlanmalıdır. Katılımcı eğer emeklilik koşullarını sağlıyorsa bireysel emeklilik hesabındaki katkılar ve bunlara ait getiriler ilave vergi avantajları ile birlikte toplu para veya ömür boyu maaş olarak ödenebilir. Katılımcı eğer emeklilik koşullarını sağlamadan sistemden ayrılıyorsa bireysel emeklilik hesabındaki kendi karkıları ve buna ilişkin getiriler birikimleri vergi avantajı olmaksızın kendisine ödenir.

80 Bireysel Emeklilik Sisteminde Güvenlik Unsurları
Fon varlıklarının şirketlerin varlıklarından ayrı olarak merkezi bir kuruluşta saklanması ve üyelere ait olması Rekabeti ve sahiplik duygusunu güçlendiren bireysel hesapların şirketler arası transfer hakkı Uzmanlaşmış ve mali bünyesi güçlü şirketler Yüksek getiriyi sağlayacak portföy yönetiminde uzmanlaşma Üyelerin sürekli bilgilendirilmesi Şeffaf Denetim

81 Bireysel emeklilik... Sosyal güvenlikte bir çok yeni açılımın altyapısını oluşturmaya aday bir sistem. Başlangıçta kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi ve güven tesisi çok önemli. Volatilite, yanlış satış ve yanlış yönlendirme en ciddi tehditler. Vergi teşviki yeterli, fakat vergisiz primi dışlayıcı yapısı nedeniyle katılımı sınırlayıcı şekilde, yeni bir düzenlemeye gereksinim var. Kamunun denetim işlevi önemli.Yatırım riski dışındaki riskler en aza indirilmeli.

82 Genel Sağlık Sigortası
Eski Sistemden Farkları ve Yeni Tasarı ile Karşılaştırması

83 Yeni sağlık sistemi 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlandı. Eskisi sisteme göre çok değişik içeriği var. Bütçe ve kamu dengeleri açısından gelen yük artıyor. Sosyal devlet bu yükleri üstlenmeli diyorsanız, gelirlerle mi yoksa borçla mı açığı kapatacağınıza karar vermeniz gerekiyor.

84 Genel sağlık sigortası kapsamı
Tescil edilenlerin toplamı 11,5 milyon Primi devlet tarafından ödenenler 7,6 milyon Primini kendi ödeyenler 3,9 milyon

85 Sağlık Hizmeti Sunucuları (Hastaneler, Doktorlar, Eczaneler, Diğer)
Bireyler Bireyler Bireyler Hastalar Sağlık Hizmeti Sunucuları (Hastaneler, Doktorlar, Eczaneler, Diğer)

86 GSS Bireyler Hastalar Bireyler Hastalar
(Vatandaşların Satın Alma Gücünü Temsil Etmek) Sağlık Hizmeti Sunucuları (Hastaneler, Doktorlar, Eczaneler, Diğer)

87 GSS İlkeleri Çalışanlar ve Varlıklılar İçin Primle Finansman,
Yoksullar İçin Vergiyle Finansman Üyeleri Adına Pazarlık Gücünü Kullanma Sosyal Dayanışma Zenginlerden - Fakirlere Gençlerden -Yaşlılara Sağlıklı Olanlardan - Hasta Olanlara Bekar Olanlardan - Evli ve Çocuklu Olanlara Risk Yönetimi Bireylerin Sağlıklı Olmasından Sorumlu Olma Koruyucu Sağlık Hizmetini Önceleme Risk Gerçekleştiğinde Tedavi Etkin Yöntemlerle Ödeme Sağlığa Ayrılan Kaynağın Garanti Edilmesi

88 Eski Yapıdan Farklılıkları ve Mevcut Kanun

89 Kapsanan Sağlık Hizmetleri
Koruyucu sağlık hizmetleri, Hastalığa bağlı sağlık hizmetleri, Analığa bağlı sağlık hizmetleri, Diş hastalıkları, Tüp bebek, Yukarıdaki sağlık hizmetleri için gerekebilecek; ilaç, kan ve kan ürünleri, aşı, ortez, protez, tıbbi araç ve gereç, tıbbi sarf, v.d. FARKLILIK: Koruyucu Sağlık Hizmetleriyle Kapsam Genişliyor Kapsamdaki Tüm Nüfusa Eşit Sağlık Hakkı YENİ TASARI: Değişiklik Yok Devlet Memurları Aynı Koşullarda Kapsamda

90 Kapsanan Sağlık Hizmetleri
Estetik amaçlı yapılan her türlü sağlık hizmeti, Estetik amaçlı ortodontik diş tedavisi, Sağlık Bakanlığınca ruhsatlandırılmayan ve tıbbi hizmet olduğu kabul edilmeyen sağlık hizmetleri. FARKLILIK: Kapsam Dışı Sağlık Hizmetleri Yasada Tanımlanarak Hakkın Kısıtlanması Engelleniyor YENİ KANUN: Yabancı Kişilerin Kapsama Alınması Öncesi Kronik Hastalıkları Kapsam Dışı

91 Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonu Sporcular Eklenmiş
Kapsanan Kişiler (2006: %92) Kapsamdakiler; Doğumdan itibaren tüm vatandaşlar Türkiye’de 1 yıldan fazla ikamet eden yabancılar Vatansız ve sığınmacılar Kapsam Dışındakiler; Er ve erbaşlar, Tutuklu ve hükümlüler, Yabancı bir ülkede sosyal güvenlik kapsamında olanlar. FARKLILIK: Tüm Nüfus Kapsamda (%100) YENİ KANUN: Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonu Sporcular Eklenmiş

92 Yol Gideri, Gündelik, Refakatçi Gideri
Tedavi edilen yerleşim yeri dışına sevklerde; Ayaktan Tedavide Hastanın ve refakatçisinin gidiş-dönüş yol gideri, Bu süre içerisinde ödenecek gündelikler. Yatarak Tedavide; Hastanın ve refakatçisinin gidiş-dönüş tarihleri için gündelikleri, Yatarak tedavi süresince hekim raporu üzerine refakat gideri. FARKLILIK: İlk Defa Yeşil Kart ve Bağ-Kur Kapsamındakilere Uygulanacak YENİ KANUN: Değişiklik Yok

93 Yurt Dışında Tedavi İşverene Bağlı Çalışanlar Açısından;
Geçici görevle yurt dışına gönderilenlere acil hallerde sağlık hizmeti, Sürekli görevle yurt dışına gönderilenlere tüm kapsamdaki sağlık hizmetleri, Yurt dışında tedavi için ödenecek tutar, yurt içindeki tutarı geçemez. Farkı işveren öder, Kurum geçici ve sürekli görevlendirmede sigorta da yaptırarak sağlık hizmetini karşılayabilir, Yol parası ve zaruri masraflar da ödenir. Tüm Kapsamdaki Kişiler Açısından; Türkiye’de tedavisi mümkün olmayan hastalıklarda, FARKLILIK: Yeşil Kartlılar İlk Defa Yurtdışında Tedavi Kapsamına Alınıyor Diğer Kurumlar Arasındaki Farklı Uygulamalar Sona Eriyor YENİ KANUN: Değişiklik Yok

94 Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Koşulları
Son bir yolda 30 gün GSS primi ödemek Primini kendi ödeyenlerde prim borcu olmaması İstisnaları; 18 yaş ve altındakiler, Tıbben başkasının bakımına muhtaç kişiler, Acil haller, İş Kazası ve Meslek Hastalığı halleri, Bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar, Analığa bağlı sağlık hizmetleri, Kişisel Koruyucu Sağlık Hizmetleri, Afet ve savaş hali, Grev ve lokavt hali. FARKLILIK: İstisnalar GSS ile geliyor Bağ-Kur 240 Gün 30 Güne İniyor SSK 90 Gün 30 Güne İniyor Devlet Memuru 30 Güne Yükseliyor YENİ KANUN: Değişiklik Yok

95 Katılım Payı Alınacak Hizmetler
Ayaktan Tedavide Muayene: Ayaktan Tedavide İlaç: Ayaktan ve Yatarak Tedavide Ortez, Protez, İyileştirme Araç ve Gereçleri: Üst Limit: Asgari Ücretin Yeşil Kart sahiplerine, vatansız ve sığınmacılar ile 65 yaş ve özürlü aylığı alanlar isterlerse katılım payını Sosyal Yardımlaşma Fonundan geri alabilirler. FARKLILIK: Muayene Katılım Payı, Devlet Memurları ve Yeşil Kartlılar İçin Yeni İlaç, Ortez, Protez Kapsam ve Oranlar Aynı YENİ KANUN: 2 YTL’yi Azaltma ya da 5 Katına Kadar Çıkarma Yetkisi

96 Katılım Payında İstisnalar
İş Kazası ve Meslek Hastalığı ile askeri tatbikat ve manevralarda, Afet ve savaş halinde, Aile hekimi muayeneleri, Kişisel Koruyucu Sağlık Hizmetleri, Kronik hastalıklar, hayati önemi haiz ortez, protez ve iyileştirme araç ve gereçleri, Organ nakli, Kontrol muayenesi, Vazife malulleri, Şeref aylığı alanlar, Terörle Mücadele kapsamında aylık alanlar, Koruma altındaki çocuklar, Askeri Okullarda ve Polis Okullarında Okuyan Öğrenciler. FARKLILIK: Mevcut Kurumlar İle Ayını YENİ KANUN: Doku ve Kök Hücre Nakli Eklendi

97 Hizmet Basamakları ve Sevk Zinciri
Tedavi edilen yerleşim yeri dışına sevklerde; Sağlık tesislerinin Birinci, İkinci, Üçüncü Basamak olarak Sağlık Bakanlığınca belirlenir. Bunlar arasında sevk zincirinin belirlenmesi Kurumca; Tüm yurtta veya il ya da ilçe bazında, Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak belirlenir. Sevk Zincirine Uymama; İş Kazası, meslek hastalığı, afet ve savaş hali, acil haller dışında sevk zincirine uymama halinde; Sözleşmeli sağlık tesislerinde GSS’nin belirlediği tutarın % 30’unu hasta öder, FARKLILIK: İlk Defa Kanunda Sevk Zincirine Uyum İçin Mali Yaptırım Getirilmişti. YENİ KANUN: Sevk zincirine uymama yaptırımı tümüyle kaldırıldı.

98 Prim Oranları Mevcut Durum Kurum Hastalık Analık İş Kazası/Meslek Hst
Toplam SSK 11 1 1,5 – 7,0 13,5 – 19,0 Bağ-Kur 20 --- Emekli Sandığı FARKLILIK: Devlet Memurları İçin İlk Defa %12,5 Sağlık Primi Geliyor, Emeklilik Primi Düşüyor Yeşil Kartlılar İçin Primi Devlet Ödeyecek:%12 Bağ-Kur %20’den %12,5’e Düşüyor SSK Aynı YENİ KANUN: Değişiklik Yok