ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ AYTÜL BİLEN.

... konulu sunumlar: "ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ AYTÜL BİLEN."— Sunum transkripti:

1 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ AYTÜL BİLEN

2 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ Time Table: Ders: Salı 14.30 – 15.30 RD 306
Ofis Saatleri Ders: Perşembe RD 206 Ofis Saatleri: and Kitap: Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi Beta Yayınları EROL EREN

3 Örgüt ne demek, Davranış ne demek, Bu kelimeler size neleri çağrıştırıyor? Neden bu konuyu öğreniyoruz? Aklınıza ilk gelen durumları anlatın….. (Sebep ve sonuç ilişkileri – Organizasyonlarda insanın önemi)

4 Ortak bir amacı veya işi gerçekleştirmek için bir araya gelmiş kurumların veya kişilerin oluşturduğu birlik, teşekkül, teşkilat=ÖRGÜT Davranma işi, tutum, davranım, muamele, hareket + Dıştan gözlemlenebilecek tepkilerin toplamı= DAVRANIŞ

5 Örgütsel davranış disiplini, bize ilişkilerin kurallarını ve prensiplerini tanıtarak, kendimizi birlikte çalıştığımız insan ve grupları anlamamıza yardımcı olmaktadır. Amacı, örgüt içindeki insan davranışlarını anlamak ve çalışanı daha etkin ve başarılı kılmaktır.

6 ÖD Neden önemlidir. Öğrenmezsek ne olur
ÖD Neden önemlidir? Öğrenmezsek ne olur? İnsan davranışlarını tanımadan yöneticilik nasıl olur? Neden üst düzey yöneticiler sonradan yanlış davranışlara girerler ve kariyerlerinden olurlar?

7 Örgütsel Davranış’ ın Faydalandığı Bilim Dalları
Sosyal Psikoloji, Sosyoloji, Psikoloji, Antropoloji

8 SOSYAL PSİKOLOJİ Sosyal ve kültürel ortamdaki birey davranışının özelliklerinin ve nedenlerinin bilimsel incelemesidir. Kişinin başka kişilere ilişkin davranışını inceler. Toplum içindeki bireyin davranış bilimidir. Sosyal çevre tarafından kontrol edilen, etkilenen ve sınırlandırılan insan davranışını açıklar. İnsanı içinde yaşadığı toplumun bir bireyi olarak ele alır ve toplum ile iletişim ve etkileşim çerçevesinde inceler.

9 Bireyin sosyal gruplar içindeki davranışlarını inceleyen bilim dalı SOSYAL PSİKOLOJİdir.

10 Psikoloji Bireysel davranışları inceleyen ve bunların algılama, yargılama, düşünme, güdüleme, tutum oluşumu vb. süreçlerini ve nedenlerini saptamaya çalışan ve sonunda bireyler arası farklılıkları ortaya koyan bilim dalıdır. Bireysel davranışları, bireyin doğa ve yapısına dayanarak açıklayan bilim dalıdır.

11 Sosyoloji İnsanların amaçlı olarak oluşturdukları insan topluluklarını (aileden devlete kadar resmi ve gayri resmi, yasal ve yasal olmayan örgüt ve gruplar), diğer bir deyimle sosyal grupları ve bu gruplarla ilgili sosyal davranış süreçlerini inceler. Bunları yaparken de sosyal örgütler ya da gruplar arasındaki farklılıkları ortaya koyan bilim dalıdır.

12 Antropoloji İnsanların yaşayış biçimlerini ve onların oluşturdukları eserleri ilkel toplumdan günümüze kadar inceleyen bilim dalıdır. Böylece, geçmiş kültürler, uygarlık kalıntıları, insanların biyolojik evrimi, kullanılan teknoloji biçimleri ile bütün bunların bireyler ve sosyal gruplar üzerindeki etkisini inceler.

13 NEDEN SOSYAL PSİKOLOJİ?
Kişisel davranışa tek boyutlu psikolojik bir yaklaşım, kişinin içinde yaşadığı toplumun özelliklerini dikkate almaz, kişi sosyo-kültürel çevresinden soyutlanarak boşlukta bırakılır. Tek yönlü sosyolojik yaklaşımda ise, toplumdaki kişinin izleri-tesirleri göz ardı edilmiş olur. Ne birey, ne de toplum birbirinden soyutlanmış olarak incelenemez. Birey, toplumun içinde; toplum da değerler, normlar, tutumlar gibi nitelikleriyle bireyin içindedir. Toplum bireyi şekillendirdiği ve doğumundan ölümüne kadar şekillendirdiği gibi, birey de içinde bulunduğu toplumu etkiler.

14 Kısacası; toplum ile birey ilişkisi söz konusu olduğunda;
psikolojinin, kişinin belirli bir sosyal ortamda yaşadığını sosyolojinin de, kişilerin bulunduğu ortama kendi özelliklerini getirdiğini gözden kaçırmamaları gerekir. Oysa çoğu zaman bu iki disiplinde böyle bir esneklik görülmemektedir. İşte sosyal psikoloji bu soruna bir çözüm getirmektedir.

15 17. ve 18. yüzyıllarda İngiliz filozofları, bireyin diğer bireylerle ve toplumla olan ilişkileri konularına eğilerek sosyal davranışın hangi güdülere dayandığını bulmaya çalışmışlardır. Hobbes, kuvvet ve egoizm, Smith, kişisel çıkar, Bentham ve Mill, zevk düşkünlüğü ve hedonizm kavramlarını sosyal davranışı belirleyen temel güdüler olarak ele almışlardır. Bu tarihlerde Auguste Compte ‘morale positive’i kavramsallaştırmıştır, bu kavram bugünkü sosyal psikoloji ile yakından ilişkilidir. Toplum, birey ve ikisinin ilişkileri, bilimsel yaklaşımdan çok kişisel gözlem, sezgi, tahmin ve mantığa dayalı olarak geliştirilmiştir.

16 19. yüzyılda, birbirinden bağımsız olarak gelişen bazı çalışma alanları, sosyal psikolojinin ayrı bir bilim dalı olarak ortaya çıkmasına doğrudan katkıda bulunmuştur. 1908 Mc Dougal İngiliz psikolog (güdüleme, içgüdü) Ross Amerikalı sosyolog (grup ve sosyal yapı, taklit) Sosyal Psikoloji adlı iki ders kitabını birbirlerinden habersiz olarak yayınlamışlardır. 1924 Floyd H. Allport Sosyal Psikoloji adlı kitabını yayınlamıştır.

17 İkinci Dünya Savaşı’ndan hemen önceki yıllarda başlayan üç temel gelişme, sosyal psikolojinin bugünkü durumuna gelmesinde önemli rol oynamıştır. Kurt Lewin ve öğrencilerinin başlattığı grup dinamiği çalışmaları… Sosyal normların oluşumunu ilk defa laboratuarda gerçekleştiren ve inceleyen araştırmaların yapılması… ABD’de endüstri ve devlet fonlarının ilk defa sosyal psikolojik araştırmaları desteklemek için kullanılmaya başlanması…

18 Sosyal Psikolojide İki Akım
Psikolojik Sosyal Psikoloji Çalıştığı olayları ‘içten-dışa’, ‘bireyden-çevreye’ inceler. Temel amaç, bireyin davranışını ve nedenlerini sosyal çevre içinde, fakat birey düzeyinde anlamak ve açıklamaktır. Sosyolojik Sosyal Psikoloji Çalıştığı olayları ‘dıştan-içe’, ‘çevreden-bireye’ inceler. Bu yaklaşım kişinin iç olayları ile değil, sosyal etkileşimle ilgilidir.

19 Sosyal Psikolojinin Çalışma Konuları
Boylamsal Eksen Sosyalleşme ve sosyal gelişim süreci öne çıkmaktadır. Yeni doğan bir insan yavrusunun zaman içinde kişiler-arası etkileşim ve öğrenme ile topluma katılıp onun bir parçası haline gelişi ve benimsediği kültürü devam ettirişi… Kesitsel Eksen Sosyalleşmiş kişilerin sosyal ortam içindeki ilişkileridir. Burada birey, onun sosyal çevresini algılaması ve anlaması ve başkalarıyla etkileşimi inceleme konusudur. Bireysel düzeyde; bireyin öğrenilmiş tutumları, bilişsel süreçleri ve bunlar sonucu oluşan davranışları… Sosyo-kültürel düzeyde ise; kişilerin etkileşimi sonucu oluşan grup yapısı ve süreci…

20 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ

21 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ DİSİPLİNİ VE İLGİ ALANI
Örgütsel davranış, örgüt içindeki ve çevresindeki bireylerin duygu,düşünce,davranış ve ne yaptıklarının bilimsel ve sistematik olarak incelenmesidir. Bundan dolayı örgütsel davranış bireylerin ve grupların etkileşiminden ve hareketlerinden doğar.

22 Örgütsel davranışın ortaya çıkışı
1940 lara dayanır. Platon ; iş ilişkilerindeki eşitlikten bahseder. Aristo ikna edici iletişimin önemine değinir. İtalyan filozof Niccola Machivelli örgütsel politika ve güç üzerinde Çalışmıştır. 1776 yılında İngiliz iktisatcı Adam Smith iş bölümüne dayanan yeni bir örgüt yapısı ileri sürmekteydi.  Alman sosyolog Max Qeber, akılcı bürokrasi ve bürokratik örgütler üzerinde durararak karizmatik liderlik biçiminin önemini tartışmıştır.  Frederick Winslow Taylor Bilimsel Yönetim modelinin kurucusu Elton Mayo Hawthorne araştırmalarıyla ortaya çıkan informal örgüt yapısı çalışmaları var. 

23 Örgütsel davranışın incelediği konular
1- İNSANLARIN DAVRANIŞLARI 2- YÖNETİM SÜRECİ 3- YÖNETİM SÜRECİNİN İÇİNDE YER ALDIĞI ÖRGÜT VE ÖRGÜT KAPSAMI  4- ÖRGÜT SÜRECİ İÇİNDE İŞLEYEN ÇALIŞMA DÜZENİ VEYA İŞİN YAPISI 5- ÖRGÜT DIŞINDA YER ALAN ÇEVRE İLE ÖRGÜTÜN ETKİLEŞİMLERİ

24 Örgütsel davranış kapsamında;
1- BİREY ; Merkezi bir elemandır. 2- GRUP ; Her grup bir çalışma grubunun üyesidir. 3- ÖRGÜT ; Birey ve grup resmi bir örgüt yapısı içinde varlıklarını sürdürürler. 4- ÇEVRE ; Her örgüt onu saran dışsal bir çevrenin fonksiyonudur.

25 Örgütsel davranış kapsamında;
1- BİREY ; Merkezi bir elemandır. 2- GRUP ; Her grup bir çalışma grubunun üyesidir. 3- ÖRGÜT ; Birey ve grup resmi bir örgüt yapısı içinde varlıklarını sürdürürler. 4- ÇEVRE ; Her örgüt onu saran dışsal bir çevrenin fonksiyonudur.

26 YÖNETİM ve PSİKOLOJİ İLİŞKİSİ
İşe uygun nitelikte personel tedariki Mevcut personelin terfiinde yeni görevin gerektirdiği bireysel yetenek ve niteliklerin araştırılması, eğitim ihtiyacının belirlenmesi Testler, mülakatlar, psiko-teknik yöntemler. İş yeri koşullarındaki düzensizlikler ve insanın bedensel ve zihinsel yapısına uygunsuzluklar monotonluk, iş güvenliği, iş kazaları, Bedensel ve zihinsel yapıya uygun iş yeri düzenleri. İş ile ilgili daha etkili görev-yetki-sorumluluk dağılımı.

27 YÖNETİM ve PSİKOLOJİ İLİŞKİSİ
Ast-üst ilişkilerinin iyileştirilmesi. Astlar üzerinde etkili bir yönetsel yetkenin kurulması. Güdüleme İnsan davranışının nedenlerini araştırma, ihtiyaçlarının temeline inme ve böylece amaca uygun arzulanan davranışı gerçekleştirecek özendirme araçlarını belirleme (İnsanı iş görmeye özendirici araçları bulma) Personelin işe, işletmeye ve yöneticiye karşı tutumlarını ölçme Olumsuz tutumları yok etme

28 Örgütsel davranış; davranış bilimleri disiplininin uygulamalı bir alanıdır.
Genelde davranış bilimlerinin, özde ise psikolojinin, başta işletmeler olmak üzere, çalışma yaşamına uygulanmasını konu alan örgütsel davranış (örgütsel psikoloji), çalışan insanın karşılaştığı, sosyal, ruhsal ve duygusal sorunları ve çözüm yollarını araştırmayı amaçlar.

29 Örgütsel Davranış; Örgüt içindeki insan davranışlarının yapı, teknoloji ve dış sosyal sistemle ilişkisini inceleyen disiplindir.

30 Örgütsel davranış; bir örgüt içinde çalışan insanların davranışlarını anlamaya, geleceğe dönük tahminler yapmaya ve insanların davranışlarını kontrol etmeye ilişkin bir disiplindir. İnsanların davranışları Yönetim süreçleri, Yönetim sürecinin içinde yer aldığı örgüt veya örgüt kapsamı, Örgüt süreci içinde işleyen çalışma düzeni ve işin yapılışı, Örgüt dışında yer alan çevre ile örgütün etkileşimi konularını kapsayan bir bütünü irdelemektedir.

31 Örgütsel Davranış ve Üç Önemli Faktör
Birey: Çalışanın verimi, kişisel davranışlarına ve ruhsal durumuna bağlıdır. Grup: Yöneticinin sahip olduğu çalışma grubunun üyelerine eşit ve adil davranması gerekliliği, grubun arzu ve ihtiyaçlarını göz önüne alarak objektif olma, grubun başarısında etkilidir. Örgüt: Çalışanın içinde bulunduğu örgütü benimseyerek örgüt amaçları doğrultusunda çalışması örgütü amaçlarına daha kolay ulaşmasını sağlar.

32 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞIN İLGİ ALANI
Temelde insanlar üzerinde durur. Bu insanlar, örgütsel bir çevrede yer alırlar. Temel hedef, örgüt-insan ilişkisi geliştirmektir. Kilit faaliyetlerden biri insanları güdüleyebilmek için ortam oluşturmaktır.

33 Güdüleme, ekip çalışmasına yöneliktir
Güdüleme, ekip çalışmasına yöneliktir. Ekip çalışması, uyumlaşma (faaliyetleri etkili bir süre ve sıra içerisinde gerçekleştirmek) ve işbirliği (kişilerin amaçlar doğrultusunda birlikte çalışma arzuları) gerektirir. Hem çalışanların gereksinimlerini doyurmayı hem de örgütsel amaçlara ulaşmayı hedef alır. Amaç, örgütsel başarı ve işgören doyumudur. Biri ötekinden üstün değildir. Sosyal alışverişten her iki taraf da kazançlı çıkar.

34 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞIN TARİHSEL GELİŞİMİ
Sanayi devriminden sonra çalışma ve çalışma çevresinde oluşan değişimler. Makineleşme ile birlikte; Ustalık sistemi Uzmanlaşma Monotonluk Eser yaratma mutluluğundan yoksunluk

35 1776 ADAM SMİTH The Wealth of Nations İşbölümü ve uzmanlaşma 1832 CHARLES BABBAGE On the Economy of Machinery and Manufactures İşbölümü (Bir işi öğrenmek için geçen süreyi Kısaltır/Öğrenme sürecinde materyal Kullanımını azaltır/Üst düzey beceriye ulaşmaya olanak sağlar/Beceri ve fiziksel yeterliliklerle görevlerin uyumunu kolaylaştırır)

36 1800’lü yıllar Robert OWEN Genç bir fabrika sahibi Çalışanların insanca gereksinimleri üzerinde durdu. Küçük çocukları çalıştırmayı reddetmiştir. İşçilerin çalışma koşullarını düzelterek, onlara temizlik ve terbiye aşıladı. 1835 The Philosophy of Manufactures İmalatın mekanik ve ticari yönünü eklemiştir. İşçilere sıcak çay, sağlık yardımı, havalandırma ve tazminatlar sağlamıştır.

37 Beşeri sorunların makineleşme ile artması nedeniyle KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI ortaya çıkmıştır.
1911 F.W.TAYLOR Teknik Adam/Mühendis The Principles of Scientific Management Üretimi ussallaştırarak arttırmaya çalışmıştır.İlk olarak üretimde etkinlik açısından çalışan insanların önemine değinmiştir. Sanayide çalışan işçilerin ekonomik olarak kullanılmadıklarını gözlemlemiştir.Bedenin atıl duran parçaları vardı, gereksiz hareket ve oyalanmalar vardı, çalışma ve dinlenme süreleri iyi ayarlanmamıştı. Zaman ve Hareket Etüdleri/Primli Ücret Sistemi/Deneyimli Ustabaşılar Temel amaç teknik etkinliktir. Psiko-teknik yönü incelemiştir.

38 1913 Hugo MUNSTBERG Psychology and Industrial Efficiency Psikolojinin endüstriye uygulanması. Özellikle personel bulma aşamasında kullanılan zeka, kişilik ve yetenek belirleyici testlerin kullanılması 1916 HENRY FAYOL Sanayi ve Genel Faaliyetlerde Yönetim Yöneticiler için uygulanması gereken ilke ve kurallar belirlemiştir. Psiko-sosyal yönü incelemiştir.

39 I. Dünya Savaşı Personel testleri ordu tarafından kullanıldı
I. Dünya Savaşı Personel testleri ordu tarafından kullanıldı. Max WEBER Alman asıllı sosyolog İDEAL BÜROKRASİ MODELİ Sağlam bir örgüt yapısı, Uzmanlaşma, Nesnel ve akılcı yönetim sistemi, Yöneticilerin seçimle demokratik olarak görevlendirilmesi. (Aşırı Şekilci, Esneklikten uzak, Robotlaşma, Kırtasiyecilik)

40 Elton MAYO ve F.J. ROETHLİSBERGER Çalışma yaşamındaki insan ilişkilerine Hawthorne Araştırmaları ile akademik nitelik kazandırdılar. Teknik ve fiziksel koşulların kontrol edildiği, bunlarda değişikliklerin olmadığı ortamlarda verimlilik artışının devamlı olmasının nedenleri: Grup oluşturma, Grupta arkadaşlık ve sevgi bağları İşletme sahip ve yöneticilerinin davranışlarında olumlu yönlerde değişimlerin işletmeyi ve üstlerini benimseme duygusu yaratması, çalışma ortamının beşeri havasını değiştirmesi.

41 SONUÇ: Örgüt sosyal bir sistemdir
SONUÇ: Örgüt sosyal bir sistemdir.İnsan da bu sosyal sistemin en önemli ögesidir. İnsan, basit bir araç değildir. Grup ortamında etkileşen, anlaşılması güç ve karmaşık bir kişiliktir. (İnsan İlişkileri Yaklaşımının doğuşu, insanın sosyal-psikolojik bir varlık olarak algılanması…)

42 1935 Marry Parker FOLLET Bilimsel Yönetim döneminde insan temelli düşüncelere yer veren bir sosyal psikolog. Örgütlerin birey ve grup davranışları açısından incelenmesi gerektiğini söyleyen ilk yazarlardan biridir Chester BARNARD Örgütleri insanların işbirliğini gerektiren sosyal sistemler olarak ele almıştır.

43 II. Dünya Savaşı Psikoteknik bir bilim dalı olarak gelişti ve yaygınlaştı Klasik görüş tamamen terk edildi. Yerine insan ilişkileri yaklaşımı kullanılmaya başlandı.

44 1957 Douglas Mc. GREGOR Örgütsel davranışın olgunlaşmasında etkili olmuştur. X KURAMI Otokratik-Yetkeci Yaklaşım Y KURAMI Davranışsal Temelli İnsana Yönelik-Destekleyici Yaklaşım Abraham MASLOW İnsanlar neden bir takım fedakarlıklarda bulunarak örgütlerde çalışmayı kabullendiklerini ve başka insanlardan gelen düşünce ve emirler doğrultusunda hareket ederek onlara itaat ettiklerini araştırmıştır.

45 1950’li yıllarda çok sayıda araştırma projesi geliştirilmiş ve böylece alana daha güçlü bir araştırma temeli sağlanmıştır. Kurt Lewin’in önderlik araştırması, Yankee City Araştırması Harwood imalat işletmesi araştırması, Tavistock enstitüsü araştırması 1960’larda alan, örgütsel davranış adı altında etkili bir disiplin olarak gelişmeye başlamıştır. 1980’lerde sistem yaklaşımının da etkisiyle örgütün ve çevresinin sosyo-kültürel özelliklerine uygulanması gereken yönetim biçiminin de değişebileceği görüşü ağırlık kazanmıştır. Günümüzde ise modern kavramlar…

46 Örgütsel Davranış Kuramcılarından Bazıları…
B.F. SKINNER David McCLLELAND Fred FİEDLER Frederick HERZBERG J. Richard HACKMAN ve Greg OLDHAM

47 Örgütsel Davranışa İlişkin Yapmış Olabileceğimiz Genellemelerden Bazıları…
Mutlu işçi verimli işçidir… Hemen tüm insanlar patronları kendilerine karşı iyi ise, arkadaşça davranıyorsa verimli çalışırlar… Mülakat tekniği iş gören seçiminde başarılıyı başarısızdan ayırmada en güvenilir tekniktir… Her işçi kendini başarıya götürecek bir iş ister… İnsanların iyi çalışmasını istiyorsanız önce onları biraz korkutmak gerekir… Herkes para ile güdülenebilir… Çatışmadan uzak duran gruplar en etkili gruplardır…