ÇOK YÖNLÜ GERİATRİK DEĞERLENDİRME

... konulu sunumlar: "ÇOK YÖNLÜ GERİATRİK DEĞERLENDİRME"— Sunum transkripti:

1 ÇOK YÖNLÜ GERİATRİK DEĞERLENDİRME
Prof.Dr. TANJU BEĞER İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Geriatri Bilim Dalı

2 Türkiye Nüfus Piramidi

3 2005 Yıl Ortası Nüfus Tahmini DİE

4 Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme
Yaşlıların uzun süreli takip ve tedavilerini planlarken; medikal, psikososyal ve fonksiyonel kapasitelerini ve problemlerini belirlemeyi amaçlayan çok yönlü interdisipliner bir değerlendirmedir.

5 Neden böyle bir değerlendirmeye gerek var?
Yaşlanmayla meydana gelen fizyolojik değişiklikler, Hastalıkların prezantasyonundaki farklılıklar, Yatrojenik tıbbi sorunların sık olması Yaşlıda standart anamnez ve FM yetmez GERİATRİK DEĞERLENDİRME

6 Geriatrik değerlendirmenin amacı, yaşlının yaşam kalitesini artırmaktır.

7 Sosyal ve ekonomik durum
Fiziksel sağlık Mental sağlık Fonksiyonel durum Yaşam kalitesi Sosyal ve ekonomik durum Çevresel özellikler

8 Hedef kitle Kırılgan yaşlılar
Kronik hastalığı olan >65 yaş üstü yaşlılar ≥75 yaş

9 Hedef kitleyi kimler değerlendirebilir
Birinci basamak hekimler Sınırlı geriatrik değerlendirme Geriatrist veya multidisipliner takım Kapsamlı geriatrik değerlendirme

10 Geriatrik Değerlendirme programlarının Etkinliği
Stuck ve ark. yaptığı Geriatrik Değerlendirme Programları’nın etkinliğini değerlendiren 28 kontrollü çalışmanın meta-analiz sonuçları:

11 Anamnez ve FM Yaşlı hastadan anamnez almak özellik arz eder
Yaşlıda FM içerik ve amaç bakımından gençten farklıdır FM tekniği aynı, fakat yaşlıda gözlem ve fonksiyonel testler önemlidir Yaşlıda nörolojik, kardiyovasküler, mental durum muayeneleri detaylı olmalıdır

12

13 Fonksiyonel Değerlendirme
Yaşlının yetenek ve kısıtlılıkları, temel günlük yaşam aktiviteleri ve aletli günlük yaşam aktiviteleri gibi ölçeklerle değerlendirilir >65 yaş  % Temel GYA’de >85 yaş  % bağımlılık

14 Fonksiyonel Durum Değerlendirmesi
Formal ölçekler Günlük Yaşam Aktiviteleri Temel Enstrumental

15 Günlük Yaşam Aktiviteleri (ADL) ölçeği

16 Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri (IADL) ölçeği

17 Görme

18 Görme bozuklukları; sakatlık, düşmeler ve fonksiyonel bozukluğa yol açar
“Görmenizin bozulmasından ötürü okumak, televizyon seyretmek, araba kullanmak veya günlük aktivitelerinizden herhangi birini yapmakta zorluk çekiyor musunuz?” Snellen ve Jaeger görme kartları

19 İşitme

20 Presbiakuzi

21 İşitme için tarama testleri

22 Yürüme,denge ve düşmelerin değerlendirilmesi

23 Düşmeyi Artıran Risk Faktörleri
Yaş ve dişi cinsiyet İnkontinans Kas Güçsüzlüğü Depresyon Düşme Öyküsü Ortostatik Hipotansiyon Yürüme Problemleri Kognitif Fonksiyon Bozuklukları Denge Problemleri Görme Problemleri Yardımcı Cihaz Kullanımı İnme Hikayesi Artrit ≥4 İlaç Kullanımı Günlük Yaşam Aktivitelerinde Bozulma

24

25 Yürüme ve denge testleri

26 Beslenme Malnütrisyon prevalansı: %1-60 Obezite çok seyrek değil
Protein-enerji malnütrisyonu sık Malnütrisyon İmmün fonksiyonlarda bozulma İnfeksiyonlara eğilim Basınç ülserleri,yara iyileşmesinde gecikme Hastanede yatış süresinde uzama Osteoporoz Mortalitede artış

27 Malnütrisyonda rol oynayan faktörler

28 Beslenme Durumunun Değerlendirilmesi
Düzenli olarak boy, kilo, BMI ölçümü Son 6 ayda kilo kaybı >%10 tetkik (tam kan sayımı, t.protein, albumin, kolesterol) Beslenmedeki değişim, GİS semptomları Fonksiyonel kapasitede değişiklik Fizik muayene (kas erimesi, fasiyal erime, ödem, asit)

29 Beslenme Durumunu Değerlendiren Testler

30 Üriner İnkontinans

31 Üriner inkontinans değerlendirmesi
“istemsiz idrar kaçırmanız var mı?” EVET Kognitif fonksiyonlar Sıvı alımı Mobilite Kullandığı ilaçlar Geçirilen jinekolojik ve ürolojik ameliyatlar

32 Yaşla Demans Görülme Riski Artar

33 Kognitif Değerlendirme
Tarama testleri: Mini Mental Durum Testi Saat Çizme Testi Mini-Cog Testi

34 Oryantasyon Kayıt hafızası Dikkat ve Konsantrasyon Hatırlama Konuşma Görsel/ uzaysal yapılandırma 24-30 puan arası normal, MCI 18-23 puan arası hafif demans 12-17 puan orta evre 12 puan altı ciddi demans Hafif kognitif bozukluk, ilerlemiş kognitif bozukluk, frontal lob demansı, eğitim düzeyi düşük olanlar iyi dil bilmeyenlerde yalancı negatif sonuç eğitim düzeyi yüksek olanlarda yalancı pozitif sonuç

35 Kısa ve çabuk uygulanması
negatif prediktif değerinin yüksekliği Puanlamanın subjektif olması Yalancı negatifliğinin yüksek olması

36 Affektif Değerlendirme
Majör depresyon: Toplum içindeki yaşlılarda%1-2 Hospitalize yaşlılarda%12 Depresif semptomlar: Toplum içindeki yaşlılarda%8-15 Hospitalize yaşlılarda%25

37 Affektif Değerlendirme
Depresyon riskini artıran faktörler; - Kronik hastalıklar - Fonksiyonel yetersizlik - Kognitif bozukluklar - Sosyo-ekonomik faktörler - Kayıplar

38 “Kendinizi sık sık mutsuz hissediyormusunuz”
EVET Tarama testi Geriatrik Depresyon Skalası

39 Polifarmasi Komorbidite polifarmasi Hastalıkların kronik olması
İlaç tedavilerinin uzun süreli veya devamlı olması Yaşla ilişkili farmakokinetik ve farmakodina- mik değişiklikler Kullanılan ilaçların değerlendirilmesi önemlidir

40 Polifarmasi

41 Polifarmasiyi azaltmak için;

42 Yaşlıda Koruyucu Hekimlik
Yaşam tarzı değişiklikleri Sık rastlanan hastalıklar için tarama testleri Aşılama Kazalardan korunma Ağız ve diş sağlığı

43 Tarama Testleri

44 Kanser taramaları

45 Aşılama İnfluenza aşısı: Her yıl eylül veya ekim aylarında
Pnömokok aşısı: Beş yılda bir Tetanoz toksoidi: On yılda bir

46 USPSTF tarafından önerilen prevantif girişimler

47 Sosyal ve ekonomik durum
>75 yaşında sosyal izolasyon sık  sosyal destek ADL veya IADL’deki bozulma  bakıcı ihtiyacını artırır. Gerektiğinde ilgilenebilecek mevcut veya potansiyel bakıcılar araştırılmalı Hastanın finansal durumu ve ihtiyaçları belirlenmelidir

48 Çevresel özellikler Düşme riski fazla olan kırılgan yaşlılar için, ev ortamı muhtemel tehlikeler açısından değerlendirilmeli Banyo barları Tuvaletlerde yüksek klozetler Zeminin kaygan olmaması Halı gibi ayağa takılan cisimlerin kaldırılması Eşyaların tespit edilmiş olması

49