KADIKÖY MERKEZ SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİNDE İLKÖĞRETİM OKULLARI BİRİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIK TARAMASI UYGULAMA VE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Dr.

... konulu sunumlar: "KADIKÖY MERKEZ SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİNDE İLKÖĞRETİM OKULLARI BİRİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIK TARAMASI UYGULAMA VE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Dr."— Sunum transkripti:

1 KADIKÖY MERKEZ SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİNDE İLKÖĞRETİM OKULLARI BİRİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIK TARAMASI UYGULAMA VE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Naciye Demirel

2 *Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı, İSTANBUL Dr. Naciye Demirel*, Dr. Berna Bilgili*, Dr. Gökçe Karaa*, Dr. Tuncay Cengiz*, Hem. Mediha Sarıtaş*, Ebe Ayten Aktürk*, Hem. Hülya Anasız*

3 Okul sağlığı çalışmaları; birinci basamak sağlık hizmetlerinin temel ve öncelikli bölümünü oluşturur. Sağlık ocaklarınca; sağlık eğitimi, bağışıklama ve çevre sağlığı hizmetleri, ruh sağlığı, bulaşıcı hastalıklarla savaş, sağlık taramaları, ayaktan tanı ve tedavi hizmetleriyle sürdürülen, bireye ve topluma (öğrenciye ve okulun tümüne) yönelik koruyucu ve tedavi edici hizmetlerinin entegre olarak verildiği kapsamlı ve kapsayıcı hizmetler olarak önem taşır.

4 Okul sağlığı hizmetleri; öğrencilerin ve okul personelinin sağlığının değerlendirilmesi, geliştirilmesi, sağlıklı okul yaşamının sağlanması ve sürdürülmesi, öğrenciye ve dolayısıyla topluma sağlık eğitiminin verilebilmesi için yapılan çalışmaların tümüdür. Amacı toplumda okul çağındaki bütün çocukların en iyi bedensel, ruhsal ve sosyal sağlığa kavuşmalarını sağlamak ve sürdürmek, böylece çocukların, dolayısı ile toplumun sağlık düzeyini yükseltmektir.

5 1936 yılında çıkarılan 3017 sayılı “Sağlık Bakanlığı’nın örgütlenmesi ve memurlar yasası” okul sağlığı hizmetlerini devlet görevi olarak tanımlamıştır.

6 Tüm okul sağlığı çalışmalarında olduğu gibi sağlık taramalarının planlanma, uygulama ve değerlendirilmesinde risk grubu yaklaşımı esas alınmalıdır.

7 Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı bölgesinde, 2006-2007 eğitim ve öğretim döneminde, ilköğretim okullarındaki birinci sınıf öğrencilerine yönelik sağlık taraması uygulaması ve sonuçlarının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. AMAÇ

8 Değerlendirmenin ardından; ortaya çıkan sorunlar ve geliştirilmesi gereken çalışmaların belirlenmesi, bir sonraki dönemin sağlık taraması çalışmalarına yönelik önerilerin ortaya konması hedeflenmektedir.

9 Tanımlayıcı tipte kesitsel bir araştırmadır. YÖNTEM ve GEREÇLER 1. 1.Osman Gazi İlköğretim Okulu 2. 2.Gazi Mustafa Kemal İlköğretim Okulu 3. 3.İhsan Sungu İlköğretim Okulu 4. 4.Cenap Şahabettin İlköğretim Okulu 5. 5.Reşat Nuri Güntekin İlköğretim Okulu 6. 6.Halil Türkkan İlköğretim Okulu 7. 7.İbrahim Öktem İlköğretim Okulu 8. 8.Zühtü Paşa İlköğretim Okulu 9. 9.Kalamış İlköğretim Okulu 10. 10.Nurettin Teksan İlköğretim Okulu Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı bölgesinde bulunan 10 ilköğretim okulunun tamamı dahil edilmiştir.

10 İlköğretim okullarının verileri; Merkez Sağlık Ocağı’ndan 2 hekim ve 2 hemşire/ebeden oluşan ekipler tarafından okulda gerekli koşulların hazırlanması ardından her bir öğrencinin yapılan fizik muayenesi sonuçlarının işlendiği MEB sağlık tarama formları kullanılarak 15 iş gününde toplanmıştır. Gereken öğrenciler için hastaneye sevk formu, her bir okulun sağlık taraması bitiminde öğrenci muayeneleri özetleme raporu düzenlenmiştir.

11 Araştırmaya 728 öğrenciden okullarda mevcut % 98,4’ü katılmıştır. BULGULAR ÖĞRENCİLERİN OKULLARA DAĞILIMI: OKULUN ADI Toplam öğrenci sayısı Muayene edilen öğrenci sayısı Muayene edilen öğrenci % Osman Gazi 424197,6 Gazi Mustafa Kemal İ.Ö.O. 403485,0 İhsan Sungu İ.Ö.O. 403997,5 Cenap Şahabettin İ.Ö.O. 89 100,0 Reşat Nuri Güntekin İ.Ö.O. 176 100,0 Halil Türkkan İ.Ö.O. 818098,8 İbrahim Öktem İ.Ö.O. 23 100,0 Zühtü Paşa İ.Ö.O. 11511398,3 Kalamış İ.Ö.O. 727198,6 Nurettin Teksan İ.Ö.O. 50 100,0 TOPLAM72871698,4

12 Osman Gazi 41 Gazi Mustafa Kemal İ.Ö.O. 34 İhsan Sungu İ.Ö.O. 39 Cenap Şahabettin İ.Ö.O. 89 Reşat Nuri Güntekin İ.Ö.O. 176 Halil Türkkan İ.Ö.O. 80 İbrahim Öktem İ.Ö.O. 23 Zühtü Paşa İ.Ö.O. 113 Kalamış İ.Ö.O. 71 Nurettin Teksan İ.Ö.O. 50 MUAYENE EDİLEN ÖĞRENCİLERİN OKULLARA DAĞILIMI

13 Muayenesi yapılan öğrencilerin % 52,1’ sinde sağlık sorunu saptanmıştır. PATOLOJİ TESPİT EDİLEN ÖĞRENCİLERİN OKULLARA DAĞILIMI: Muayene edilen öğrenci sayısı Patoloji tespit edilen öğrenci sayısı Patoloji tespit edilen öğrenci % 71637352,1

14 Sağlık sorunu saptanan öğrencilerin okullara dağılımı % 41,5’ den 95,7’ye değişen oranlarda görülmüştür. PATOLOJİ TESPİT EDİLEN ÖĞRENCİLERİN OKULLARA DAĞILIMI: OKULUN ADI Muayene edilen öğrenci sayısı Patoloji tespit edilen öğrenci sayısı Patoloji tespit edilen öğrenci % Osman Gazi 412970,7 Gazi Mustafa Kemal İ.Ö.O. 342367,6 İhsan Sungu İ.Ö.O. 392666,7 Cenap Şahabettin İ.Ö.O. 894955,1 Reşat Nuri Güntekin İ.Ö.O. 1767341,5 Halil Türkkan İ.Ö.O. 804151,3 İbrahim Öktem İ.Ö.O. 232295,7 Zühtü Paşa İ.Ö.O. 1135145,1 Kalamış İ.Ö.O. 713346,5 Nurettin Teksan İ.Ö.O. 502652,0 TOPLAM71637352,1

15 Sağlık sorunu tespit edilen öğrencilerin okullara dağılımı

16 Sağlık sorunu saptanan 372 öğrencide 534 farklı sağlık sorunu tespit edilmiştir. sayı% Diş sorunları20438,2 Kulak burun boğaz sorunları15128,3 Göz sorunları7413,9 Ortopedik sorunlar539,9 Akciğer sorunları142,6 Parazitoz112,1 Obezite81,5 Ürogenital sistem sorunları (inmemiş testis)71,3 Gelişme geriliği40,7 Ruhsal - zihinsel sorunlar40,7 Cilt sorunları20,4 Kalp sorunları20,4 TOPLAM534100,0 TESPİTEDİLENSAĞLIKSORUNLARININDAĞILIMI

17 TESPİTEDİLENSAĞLIKSORUNLARININDAĞILIMI Tespit edilen sağlık sorunları açısından; % 38,2 diş, % 28,3 KBB, %13,9 göz ve %9,9 ortopedik sorunlarda yoğunlaşma görülmektedir.

18 Saptanan sağlık sorunlarının; % 21,5’i için tedavi-öneri-eğitim verilmiş, % 21,5’i için tedavi-öneri-eğitim verilmiş, % 68,2’si için hastaneye sevk % 68,2’si için hastaneye sevk % 0,4’ü için rehberlik servisine sevk % 0,4’ü için rehberlik servisine sevk formu düzenlenmiştir.

19 HASTANEYE SEVKLERİN NEDENLERİNE GÖRE DAĞILIMI Tespit edilen sağlık sorunu sayısı Sevk edilen sağlık sorunu sayısı Tespit edilen sağlık sorunu % Diş sorunları20414939,8 Kulak burun boğaz sorunları1518823,5 Göz sorunları747319,5 Ortopedik sorunlar533810,2 Akciğer sorunları1430,8 Parazitoz1100,0 Obezite882,1 Ürogenital ss (İNMEMİŞ TESTİS) 771,9 Gelişme geriliği410,3 Ruhsal - zihinsel sorunlar430,8 Cilt sorunları220,5 Kalp sorunları220,5 TOPLAM534374100,0

20 Sevk nedenleri açısından; % 27,9 diş, % 16,5 KBB ve %13,7 göz sorunlarında yoğunlaşma görülmektedir. Hastaneye sevkler içindeki oranı

21 Diş fırçası kullanma alışkanlığı olduğunu bildiren öğrencilerin oranı % 79,9’ dur. DİŞ FIRÇASI KULLANMA ALIŞKANLIĞI OLDUĞUNU BİLDİREN ÖĞRENCİLERİN OKULLARA DAĞILIMI toplam öğrenci sayısı DFKB öğrenci sayısı DFKB öğrenci % Osman Gazi 412253,7 Gazi Mustafa Kemal İ.Ö.O. 342161,8 İhsan Sungu İ.Ö.O. 392256,4 Cenap Şahabettin İ.Ö.O. 896977,5 Reşat Nuri Güntekin İ.Ö.O. 17615588,1 Halil Türkkan İ.Ö.O. 806885,0 İbrahim Öktem İ.Ö.O. 231147,8 Zühtü Paşa İ.Ö.O. 11310088,5 Kalamış İ.Ö.O. 716591,5 Nurettin Teksan İ.Ö.O. 503978,0 TOPLAM71657279,9

22 Tespit edilen sağlık sorunlarının başında diş sorunları gelmektedir: % 38,2 Diş sorunu tespit edilen öğrenci sayısı Diş sorunu tespit edilen öğrenciler içindeki % çürük kalıcı dişi (6 yaş dahil) olan 3617,6 Çürük süt dişi olan 16580,9 Dolgu dişi olan 21,0 Malokluzyon ve ortodondik bozukluklar 10,5 TOPLAM204100 Sevk nedenlerinin en büyük bölümünü diş sorunları oluşturmaktadır: % 27,9 Diş sorunu tespit edilen öğrenci sayısı Sevk edilen öğrenci sayısı Sevk edilen öğrenci % çürük kalıcı dişi (6 yaş dahil) olan36 24,2 Çürük süt dişi olan16511275,2 Dolgu dişi olan200,0 Malokluzyon/ortodondik bozukluklar110,7 TOPLAM204149100

23 Her okulda sağlık taraması bitiminde ‘öğrenci muayeneleri özetleme formu’ düzenlenerek, ‘sevk formları’ ile birlikte okul yönetimine teslim edilmiş, ancak, okullardan öğrencilerin sağlık sorunları ile ilgili izlem sonucu ve sosyal yardım hakkında sağlık ocağımıza geri bildirim olmamıştır.

24 TARTIŞMAveSONUÇ

25 Sağlık taraması ekibinde diş hekiminin bulunmaması nedeniyle diş çürüklerinde süt dişi – kalıcı diş ayrımı yapılamamıştır, dolayısıyla diş sevklerinin gerekliliği de tartışmalıdır.

26 Saptanan sağlık sorunlarının; % 21,5’i için tedavi-öneri-eğitim verilmiş, % 68,2’i için hastaneye sevk formu düzenlenmiş olması, sağlık taramasının sağlık sorunlarının çözümünde fırsat oluşturduğunu ortaya koymaktadır.

27 Öğrenci muayeneleri özetleme formları ile kayıtları verilmiş olan öğrencilerin sağlık sorunları ile ilgili izlem sonucu ve sosyal yardım hakkında okullardan sağlık ocağımıza geri bildirim olmaması gerek sağlık ocağımız gerekse okullar açısından en önemli eksikliği oluşturmaktadır.

28 Sağlık ocağı, okul, aile ve hastane arasında işbirliğinin geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Sağlık ocağı Okul Aile Hastane Bu amaca uygun olarak olabildiğince ayrıntılı tanımlanmış sorumlulukların ortaklaşa paylaşımını öngören işbirliği protokollerinin oluşturulması yararlı olacaktır.

29 Sağlık taraması nedeniyle sağlık ocağı ekibinin her okulda en az bir gün bulunması okul sağlığı çalışmalarında işbirliğinin geliştirilmesi açısından olumlu ilişkilerin kurulmasında fırsat olarak değerlendirilmelidir.

30 2006-2007 dönemi sağlık taraması uygulama ve sonuçlarının değerlendirmesi ışığında bir sonraki dönem sağlık taramaları için öneriler; ekipte diş hekiminin bulunması, ekipte diş hekiminin bulunması, Sağlık taraması öncesi hizmet içi eğitim, Sağlık taraması öncesi hizmet içi eğitim, kayıtlar ve veri girişlerinin olabildiğince hızlı yapılması, kayıtlar ve veri girişlerinin olabildiğince hızlı yapılması, her aşamada aileler, öğretmenler ve okul yöneticileri ile işbirliğinin geliştirilmesi her aşamada aileler, öğretmenler ve okul yöneticileri ile işbirliğinin geliştirilmesi olarak belirlenmiştir.

31 2006-2007 dönemi sağlık taraması uygulama ve sonuçlarının değerlendirmesi ışığında bir sonraki dönem sağlık taramaları için öneriler; Ayrıca sağlık sorunu saptanan öğrencilerin okullara dağılımındaki farklılık dikkate alınarak, sağlık sorunlarının saptanması yanında olası nedenlerinin saptanmasına yönelik araştırmak çözümlerin oluşturulmasında önemli olacaktır.

32 Kaynaklar: Kaynaklar: Okul sağlığı tarama programı; bir pilot çalışma örneği, S.Seçkinli, S.Erdoğan, E.Demirezen, STED Okul dönemindeki çocukların sağlık durumlarının belirlenmesi, C.Öztürk, A.Dicle, H.Yıldırım, M.Bektaş Okul sağlığına genel bakış ve okul sağlığında ruh sağlığının yeri, H.T.Sipahi, T.T.B. Genel Pratisyenlik Enstitüsü, Genel Pratisyenliğin Felsefesi Ve Temel Özellikleri Modülü

33 Dr. Naciye Demirel* hndemirel@gmail.com Dr. Naciye Demirel* hndemirel@gmail.com *Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı, İSTANBUL teşekkürler