Aydın Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı Nisan 2011

Aydın Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı Nisan 2011
AVUKATLIK HİZMETLERİ ÇERÇEVESİNDE SERBEST MESLEK KAZANÇLARI VERGİLENDİRİLMESİ VE BELGE DÜZENİ Aydın Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı Nisan 2011

SERBEST MESLEK FAALİYETİ VE SERBEST MESLEK KAZANCI
Serbest meslek faaliyeti, sermayeden çok şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Avukatlık Kanunu’nun ilk maddesindeki “Avukatlık kamu hizmeti ve serbest bir meslektir.” ifadesinden hareketle avukatlık faaliyetinin ifası ile edinilen kazanç serbest meslek kazancı olarak kabul edilir. Serbest meslek faaliyetinin bir işverene tabi olarak yapılması halinde ücret geliri elde edilmiş olur.

Örnek: Bir şirkette sigortalı olarak çalışan avukatın çalıştığı şirketten elde ettiği gelir ücret, aynı avukatın çalıştığı şirket haricinde üçüncü kişilere ait hukuki işlemleri takip etmek suretiyle elde ettiği kazanç serbest meslek kazancı olacaktır.

SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİ
Bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan fark serbest meslek kazancıdır.

Serbest meslek erbabı için, nakden tahsil edilmemiş olmasına rağmen, aşağıda belirtilen bazı haller de tahsil olarak kabul edilmektedir. Serbest meslek erbabının haberdar olması şartıyla; kendi adına, kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para yatırılması tahsil hükmündedir. Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki veya müşterisine olan borcu ile takası da tahsil hükmündedir.

Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları da serbest meslek kazancına ilave edilir. Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara harcanan para ve ayınlar serbest meslek kazancı sayılmaz.

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde, alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki müspet fark kazanca ilave edilir.

SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİNDE HASILATTAN İNDİRİLECEK GİDERLER
Serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilecek giderler şunlardır: Mesleki kazancın elde edilmesi ve devam ettirilmesiyle ilgili genel giderler, İkametgahlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgah için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler.

Örnek: Kira ile oturduğu dairenin bir odasını avukatlık bürosu olarak kullanan bir avukat ödediği TL tutarındaki kiranın tamamını, ısıtma, aydınlatma ve su için ödediği TL’nin ise yarısını yani ( =) TL’yi kazancından indirebilecektir. İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını işyeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.

Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı(bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emeklive yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile demirbaş olarak verilen giyim giderleri. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri, (Seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).

Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar, Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri, (Taşıt giderlerinden kasıt genel olarak taşıtların tamir, bakım, yakıt gibi giderleridir.) Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller, Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri,

Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar, Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar, Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve sözleşmeye göre ödenen tazminatlar. Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez. Ayrıca Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizleri de gelir vergisi matrahından ve gelir unsurlarından indirilemez.

SERBEST MESLEK KAZANÇLARINDA VERGİ TEVKİFATI
Serbest meslek faaliyetiyle uğraşanlara (Noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç) yapılan ödemeler esnasında ödemeyi yapanlar tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekir.

Avukatlarca verilen hizmetler Karşılığı Düzenlenen Serbest meslek makbuzlarında vergisi Tevkifatı Yapılacaklar Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler.

SERBEST MESLEK KAZANÇLARINDA VERGİ TEVKİFATI
Serbest meslek faaliyetiyle uğraşanlara yapılan ödeme esnasında yapılan kesinti bir ön vergileme olup, bu kesinti yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Mahsubu yapılan kesinti tutarı, beyannamede hesaplanan vergiden fazla olduğu takdirde, vergi dairesince mükellefe yazı ile bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine iade edilir.

SERBEST MESLEK ERBABININ TUTACAĞI DEFTER
Serbest meslek erbabı “Serbest Meslek Kazanç Defteri” tutmak zorundadır. Kollektif, adi komandit ve adi şirketler de mesleki kazançlarını “Serbest meslek kazanç defteri” üzerinden tespit ederler. Bu şirketlerin bilanço esasına göre tuttukları defterler serbest meslek kazancı defteri yerine geçer. Serbest meslek kazanç defterine işlemlerin günü gününe kaydedilmesi zorunludur. İşlemlerin günü gününe deftere kayıt edilmemesi veya yoklama ve incelemeye yetkili olanlara istendiğinde ibraz edilmemesi halinde her tespit için özel usulsüzlük cezası kesilir.

SERBEST MESLEK ERBABININ KULLANACAĞI BELGELER
Serbest meslek faaliyetinde bulunan serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlemek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak zorundadır.

SERBEST MESLEK KAZANÇLARINDA GEÇİCİ VERGİ
Serbest meslek kazancı elde eden mükellefler cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, üçer aylık dönemler halinde tespit edilecek kazançları üzerinden %15 geçici vergi öderler.

SERBEST MESLEK KAZANÇLARININ BEYANI VE BEYANNAME ÜZERİNDE YAPILACAK İNDİRİMLER
Serbest meslek erbapları, kazanç temin etmemiş olsalar bile yıllık beyanname vermek zorundadırlar.

Serbest meslek kazancından indirim konusu yapılabilecek hususlar
Şahıs sigorta primleri ve bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları, Eğitim ve sağlık harcamaları, Sakatlık İndirimi, Bağış ve yardımlar, Sponsorluk harcamaları, Ar-Ge harcamaları, Doğal afetler ile ilgili ayni ve nakdi bağışlar, Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansına yapılan bağış, yardım ve sponsorluk harcamaları, Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar.

Sigorta Şirketlerine ve Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı Payları Yıllık beyanname veren mükellefler, vergi matrahlarının tespitinde bireysel emeklilik sistemine ödedikleri katkı payının beyan edilen gelirin % 10’una kadar olan kısmını gelir vergisi matrahlarının tespitinde indirim konusu yapabileceklerdir. Bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları için ödenen primlerin ise beyan edilen gelirin %5’ine kadar olan kısmı matrahın tespitinde indirim konusu yapılacaktır. İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları toplamından önceki tutar esas alınacaktır. Bireysel emeklilik sistemi ile diğer şahıs sigortaları için ödenen katkı payı ve primlerin birlikte olması halinde matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutar beyan edilen gelirin %10’u ile sınırlı olacaktır. Bu durumda şahıs sigorta primleri için %5 oranındaki sınır ayrıca aranacaktır. İndirim konusu yapılacak prim, aidat ve katkı paylarının toplamı, asgari ücretin brüt yıllık tutarını aşamaz (2010 yılı gelirlerine ilişkin olarak kullanılacak olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı 8.937 TL’dir).

Eğitim ve Sağlık Harcamaları Aşağıda belirtilen şekilde yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması şartıyla yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilir: - Eğitim ve sağlık harcamaları Türkiye’de yapılmalıdır. - Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmelidir. - Söz konusu harcamalar mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olmalıdır. İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında beyan edilen gelir olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları toplamından önceki tutar esas alınacaktır.

Sakatlık İndirimi Gelir Vergisi Kanununa göre serbest meslek faaliyetinde bulunan mükelleflerden çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş bulunanlar birinci derece sakat, asgari %60’ ını kaybetmiş bulunanlar ikinci derece sakat, asgari %40’ını kaybetmiş bulunanlar ise üçüncü derece sakat sayılır ve beyan edilen gelirlerine aşağıda belirtilen aylık sakatlık indirimi tutarları göz önüne alınarak hesaplanan yıllım indirim uygulanır. (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan serbest meslek erbabı da yararlanır.), 2010 Yılı için belirlenen aylık sakatlık indirimi tutarları: Birinci derece sakatlar için 680 TL, İkinci derece sakatlar için 330 TL, Üçüncü derece sakatlar için 160 TL.

Bağış ve Yardımlar Sınırlı İndirilecekler Gelir vergisi mükellefleri, genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yaptıkları bağış ve yardımları yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu yapabilirler.

Sınırsız İndirilecekler Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve 100 yatak kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu (Kalkınmada Öncelikli Yörelerde 50 yatak kapasiteli) ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirilebilecektir. Okul, sağlık tesisi ve öğrenci yurdu yapımı veya bu tesislerin faaliyetlerine devam edebilmeleri için yapılan bağış ve yardımların (harcamaların) herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın vergi matrahının tespitinde dikkate alınabilmesi için bu bağış ve yardımların genel bütçeye dahil daireler, özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köylere yapılması gerekmektedir.

Sınırsız İndirilecekler Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin tamamı beyan edilecek gelirden indirilebilecektir. c) Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen çalışmalara ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.

Sponsorluk Harcamaları 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için %50’si yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.

Araştırma ve Geliştirme Harcamaları Ar-Ge indirimi Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Gelir Vergisi Kanununa göre, mükelleflerin işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %100’ü oranında hesaplanacak “Ar-Ge İndirimi“ olarak yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilebilecek, Ar-Ge faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için hesaplanan amortisman tutarlarından verilen paylar üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanmayacaktır.

Doğal Afetler İle İlgili Ayni ve Nakdi Bağışlar Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı indirim konusu yapılabilecektir. Türkiye Kızılay Derneğine Makbuz Karşılığı Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı indirim konusu yapılabilecektir. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansına Yapılan Bağış, Yardım ve Sponsorluk Harcamaları 5706 sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Hakkında Kanun uyarınca kurulan Ajansa yapılan her türlü ayni ve nakdi bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirilebilecektir.

Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar Diğer Kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir: a) Umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlara ilişkin 7269 sayılı Kanuna göre oluşturulan fona yapılan nakdi bağışların tümü ile milli yardım komiteleri veya mahalli yardım komitelerine makbuz karşılığı yapılan ayni/nakdi bağışlar, b) Yüksek Öğretim Kanununa göre üniversitelere ve Yüksek Teknoloji Enstitüsüne makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışlar ile vakıf üniversitelerine yapılan bağış ve yardımlar, c) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa göre yapılan bağış ve yardımlar, d) Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun Kuruluşu Hakkındaki Kanuna göre yapılan nakdi bağışlar,

e) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununa göre yapılan ayni ve nakdi bağışlar, f) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununa göre yapılan ayni ve nakdi bağışlar, g) Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı Kanununa göre yapılan ayni/ nakdi bağışlar, h) Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar, i) İlköğretim ve Eğitim Kanununun 76 ncı maddesine göre ilköğretim kurumlarına yapılan nakdi bağışlar, Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır.

ZARAR MAHSUBU Gelir kaynaklarının bir kısmında oluşan zararlar, diğer kaynakların kazanç ve iratlarından mahsup edilebilir. Ayrıca, geçmiş yıllarda oluşan ve mahsup edilemeyen zararların cari yıl kazançlarından mahsubu mümkündür. Bu mahsup neticesinde kapatılmayan zarar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilir. Arka arkaya 5 yıl içinde mahsup edilmeyen zarar bakiyesi takip eden yıllara devredilemez. (Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların % 50’si, 2010 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilmez Sayılı Yasa Mad. 6/9) Envantere dahil olmayan gayrimenkullerin satışından doğan zararların mahsubu mümkün değildir.

BEYANNAMENİN VERİLME ZAMANI İLE BEYANNAMENİN VERİLECEĞİ YER
Serbest meslek faaliyetinde bulunan gerçek kişiler kazançlarını Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan eder ve bu beyannamelerini bağlı bulundukları vergi dairesine Mart ayının başından 25’inci (yirmi beşinci) günü akşamına kadar verirler.

BELGE DÜZENİ meslek makbuzu düzenlenmesine dair esaslar
Vergi Usul Kanunu’nun 236. maddesine göre avukatlar, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilat için iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlemek ve bir nüshasını iş sahibine vermek, iş sahibi de bu makbuzu istemek ve almak zorundadır.

BELGE DÜZENİ meslek makbuzu düzenlenmesine dair esaslar
Serbest meslek makbuzlarına;  Makbuzu verenin soyadı, adı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası,  İş sahibinin soyadı, adı veya unvanı ve adresi,  Alınan paranın miktarı,  Paranın alındığı tarih, yazılır ve bu makbuzlar avukat tarafından imzalanır. Serbest meslek makbuzları seri ve sıra numarası verilerek teselsül ettirilir.

KDV VE VERGİ TEVKİFATI Serbest meslek makbuzunda %18 KDV ve ödemede bulunan Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/1 maddesinde sayılan mükelleflerden ise bunlar tarafından kesilecek %20 oranındaki gelir vergisi stopajı hesaplanıp gösterilmelidir.

SERBEST MESLEK MAKBUZU DÜZENLEME
NETTEN HESAPLAMA/STOPAJLI NETTEN HESAPLAMA/STOPAJSIZ BRÜTTEN HESAPLAMA/STOPAJLI BRÜTTEN HESAPLAMA/STOPAJSIZ TAHSİL EDİLENDEN HESAPLAMA/STOPAJLI TAHSİL EDİLENDEN HESAPLAMA/STOPAJSIZ Bu hesaplamalara ilişkin bilgiler barolara ait internet sayfalarında mevcut.

SERBEST MESLEK MAKBUZU DÜZENLENMEMESİ
Serbest meslek makbuzunun verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen makbuzda gerçek meblağdan farklı bir meblağa yer verilmesi durumunda, bunu düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 170,00 liradan aşağı olmamak üzere bu makbuza yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilir.

SERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERLERİNİN MUHAFAZASI VE İBRAZI
Avukatlar serbest meslek kazanç defterlerini ve serbest meslek makbuzlarını ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak beş yıl süreyle muhafaza etmek zorundadırlar. Muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter ve belgeler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar.

Avukatlık Hizmetinin Gelir Vergisi Karşısındaki Durumu
Avukatlık mesleğinin ifası gelir vergisi açısından serbest meslek faaliyeti kapsamına girmektedir. Gelir Vergisi Kanununda serbest meslek kazancı için vergiyi doğuran olay tahsil esasına göre belirlenmektedir. Ancak katma değer vergisi açısından ise vergiyi doğuran olay tahakkuk esasına göre belirlenmektedir. Yukarda açıklandığı üzere serbest meslek faaliyetlerine ilişkin vergilendirme bakımından GVK ve KDVK’nın birbiri ile çelişmesi , bu hizmetlerin vergilendirilmesinde mükellefler açısından farklı uygulamalar yapılmaktadır. Gelir vergisi açısından avukatlık mesleğinin vergilendirilmesinde verilen yargı kararlarıyla da tahsil esasında yasal yönden herhangi bir tereddüt kalmamıştır.

GELİR VERGİSİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY Tahsilatın yapılması

Tahsilatın yapılması -tahsil edilen para -ayni olarak elde edilen değerler diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler

Tahsil Hükmünde Sayılan İşlemler 1. Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para yatırılması; 2. Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı olup olmadığına bakılmaz. İvazlı temliklerde ivazın tahsil şartı aranmaz.) veya müşterisine olan borcu ile takası; Tahsil hükmündedir. Yabancı parasıyle yapılan ödemeler, ödeme gününün borsa rayici ile borsada rayici yoksa, Maliye Bakanlığı'nca tespit edilecek kur üzerinden Türk parasına çevrilir.

Tahsil Hükmünde Sayılmayan İşlemler Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara harcanan para ve ayınlar serbest meslek kazancı sayılmaz.

Avukatlık Hizmetinin Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi
KDV Kanununun 1/1’inci maddesine göre, Türkiye’de serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan hizmetler KDV’ye tabi bulunmaktadır. KDV’NDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY esas itibariyle hizmetin yapılması hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belge düzenlenmesi halinde, bu belgelerde gösterilen miktarlarla sınırlı olarak fatura veya benzeri belgenin düzenlenmesi anında; kısım kısım hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde ise her bir kısım hizmetin yapılması ile meydana gelmektedir (KDVK md. 10/a, b, c). Bu işlemde KDV matrahını ise, hizmetin karşılığını teşkil eden bedel oluşturmaktadır.

KDV Kanununun 27/5’inci maddesi, serbest meslek faaliyetleri için ilgili mesleki teşekküllerce tespit edilmiş bir tarife varsa, hizmet bedelinin bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamayacağına ilişkindir. Kanunun 27/5’inci maddesindeki bu düzenleme, bir güvenlik müessesesidir. Hizmet bedelinin belli bir tarifeye bağlanmış olmasının nedeni ise, mesleki disiplinin sağlanması ve aynı hizmeti sunan serbest meslek erbabı arasındaki ücret dengesizliklerini gidererek, haksız rekabetin önlenmesidir.

Avukatlar müşterilerine hizmetler dolayısıyla KDV Kanununun 27/5’inci maddesi uyarınca hizmet bedelinin bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamayacağı için KDV matrahı olarak hizmetin gerçek bedeli değil, tarife bedeli esas alınacaktır. En az tarife bedeli tutarı 1136 Sayılı Avukatlık Kanununun 164. Maddesinde “Avukatlık asgari ücret tarifesi altında vekalet ücreti kararlaştırılamaz. Ücretsiz dava alınması halinde, durum Baro Yönetim Kuruluna bildirilir…” hükmü yer almaktadır.

avukatlık mesleğinde katma değer vergisinde vergiyi doğuran olay Maliye Bakanlığı görüşü serbest meslek erbabında katma değer vergisinde vergiyi doğuran olay hizmetin tamamlanması ile en az asgari ücret tarifesinde yazılı olan tutar üzerinden gerçekleşmektedir. Ancak avukatlık mesleğinde hizmetin tamamlanması ne zaman gerçekleştiği konusunda ise tereddütler oluşmaktadır. Bu nedenle Gelir İdaresi Başkanlığınca konuya ilişkin olarak çıkarılan tarihinde yayınlanan 2010/1 sıra nolu Vergi Denetimi ve Koordinasyonu İç Genelgesi ile konuya ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

Devam Eden Davalarda Katma Değer Vergisinin Doğumu Söz konusu iç genelgede katma değer vergisinin doğumunda vergiyi doğuran olayın tespitinde avukatlar ile müvekkil arasında yapılan sözleşmenin esas alınacağını belirtmiştir. Ancak avukat ile müvekkil arasında sözleşme yapılamamış ise avukatlık hizmetinin avukatın üzerine aldığı işle ilgili kesin hüküm elde edilinceye kadar yapılacak tüm işlemleri kapsadığını kabul etmektedir. Buradan hareketle avukatlık hizmetinde sözleşmeyle aksi belirlenmemişse mahkeme hükmünün kesinleştiği tarih itibariyle vergiyi doğuran olay meydana gelmiş kabul etmektedir.

Devam Eden Davalarda Katma Değer Vergisinin Doğumu Müvekkille yapılan sözleşme geçerli Sözleşme yok ise avukatın üzerine aldığı işle ilgili kesin hüküm elde edilinceye kadar yapılacak tüm işlemlerin tamamlanması avukatlık hizmetinde sözleşmeyle aksi belirlenmemişse mahkeme hükmünün kesinleştiği tarih itibariyle vergiyi doğuran olay meydana gelmiş kabul etmektedir.

Avukatların Aynı Müvekkilden Alınan Dava ile İlgili Başka Davalarda Katma Değer Vergisinin Durumu 1136 SAYILI AVUKATLIK KANUNU çerçevesinde yayımlanan "Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi" nin 2. Maddesinde: “Bu Tarifede yazılı avukatlık ücreti kesin hüküm elde edilinceye kadar olan dava, iş ve işlemler ücreti karşılığıdır. Avukat tarafından takip edilen dava veya işle ilgili olarak düzenlenen dilekçe ve yapılan diğer işlemler ayrı ücreti gerektirmez. Hükümlerin tavzihine ilişkin istemlerin ret veya kabulü halinde de avukatlık ücretine hükmedilemez. Buna karşılık, icra takipleriyle, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay ve Sayıştay’da temyizen ve bölge idare ve bölge adliye mahkemelerinde itirazen görülen işlerin duruşmaları ayrı ücreti gerektirir.” hükmü yer almaktadır.

Avukatların Aynı Müvekkilden Alınan Dava ile İlgili Başka Davalarda Katma Değer Vergisinin Durumu Yine sözleşme de aksi belirlenmemiş olmak kaydıyla mükabil dava,bağlantı ve ilişki bulunsa bile başka dava ve icra kovuşturmaları ,her türlü hukuki yardımlar veya Yargıtay,Danıştay,Askeri Yatgıtay ve Sayıştayda temyizen ve bölge idare mahkemelerinde itirazen görülen işlerin duruşmalarının ayrı ücrete tabi olmaları nedeniyle bu hizmetler açısından hizmetin verildiği dönemde vergiyi doğuran olay meydana gelmekte ve ayrıca KDV hesaplanması gerekmektedir. Yani sözleşmede aksi belirtilmemişse aynı işlemle alakalı birbiriyle bağlantılı her bir dava için katma değer vergisi yönünden ayrı ücret tahsil edildiği kabul edilecektir.

Devam Eden Davalara İlişkin Tahsil Edilen Ücretlerde Katma Değer Vergisinin Durumu Avukatlar ile müvekkil arasında yapılan sözleşmeye istinaden veya sözleşmeden bağımsız olarak avukatlar müvekkillerinde devam eden davaya ilişkin olarak ücret tahsil edebilmektedirler.

Devam Eden Davalara İlişkin Tahsil Edilen Ücretlerde Katma Değer Vergisinin Durumu Katma Değer Vergisi Kanununun 10/b maddesinde mal teslimi ve hizmet ifasından önce fatura düzenlenmesi halinde fatura da belirtilen tutarla sınırlı olarak katma değer vergisinin doğduğu kabul edilmiştir. Avukatların her türlü tahsilatı için serbest meslek makbuzu düzenlenmesi zorunlu olduğu halde düzenlenmemesi durumunda, serbest meslek makbuzunun düzenlenmesi gerektiği tarihte Katma Değer Vergisi Kanununun 10/b maddesine göre vergiyi doğuran olayın meydana geldiği kabul edilmiştir.

Kazanılan Davalardan Elde Edilen Vekalet Ücretinde Katma Değer Vergisinin Doğumu Avukatlık hizmetinde avukatlar iki türlü vekalet ücreti elde etmektedirler. Birincisi hizmet verdiği müvekkilinden elde edilen vekalet ücreti ikincisi ise davanın kazanılması halinde karşı taraftan mahkeme kararıyla alınan vekalet ücreti. Karşı taraftan davanın kazanılması sonucunda elde edilen vekalet ücretinin beyanında: “ Mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücretlerinin davayı kazananlara ödenmesi KDV’nin konusuna girmemektedir. Bu paraların avukatlara intikal eden kısmı ise serbest meslek kazancı kapsamında KDV’ye tabi olacaktır.Ancak avukatın sözleşme gereği ücret karşılığı çalışması halinde avukata intikal eden kısım KDV’ye tabi tutulmayacaktır.

Kazanılan Davalardan Elde Edilen Vekalet Ücretinde Katma Değer Vergisinin Doğumu Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde vekalet ücretinde KDV dahil kabul edilerek ve iç yüzde oranı uygulamak suretiyle tespit edilen KDV avukat tarafından düzenlenecek serbest meslek makbuzunda gösterilecektir.”

Kazanılan Davalardan Elde Edilen Vekalet Ücretinde Katma Değer Vergisinin Doğumu Yine icra dairesi kanalıyla yapılan vekalet ücreti tahsiline ilişkin olarak 375 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile “İcra dairelerince borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretlerinin avukata ödendiği anda, avukat tarafından borçlu adına en az iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlenecek olup, bir nüshası ödemeyi yapan memura verilecek; makbuzun avukatta kalan nüshasına ise icra dairesince ödemenin yapılmış olduğuna dair bir şerh düşülmesi ve ödemeyi yapan memur tarafından imzalanması şartı aranmayacaktır.” şeklinde düzenlenmiştir.

Avukatlık hizmetinde katma değer vergisinin doğumu esas itibariyle avukat ile müvekkil arasında yapılan sözleşmeye bağlı olarak doğacaktır. Söz konusu sözleşme bulunmaması veya sözleşmede aksi belirtilmemişse mahkeme hükmünün kesinleştiği tarihte doğduğu kabul edilecektir. AVUKATLIK ASGARİ ÜCRET TARİFESİ ile aynı müvekkilden yeni bir tahsilatı gerekli kılan işlem tesisinde her bir işlem için katma değer vergisinin doğduğu kabul edilecektir. Yine devam eden davalarla ilgili müvekkilden yapılan tahsilatlar da katma değer vergisi tahsilatın yapıldığı anda doğduğu kabul edilecektir. Herhangi bir tahsilat dolayısıyla serbest meslek makbuzu düzenlendiğinde KDV doğmuş kabul edilecektir. İcra dairelerince borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretlerinin avukata ödendiği anda, avukat tarafından borçlu adına en az iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlenecek ve KDV doğacaktır.

Avukatın İşi Takipten Vazgeçmesi, Azli ve Ücretin Gününde Ödenmemesi
Madde 174. Üzerine aldığı işi haklı bir sebep olmaksızın takipten vazgeçen avukat hiçbir ücret isteyemez ve peşin aldığı ücreti geri vermek zorundadır. Avukatın azli halinde ücretin tamamı verilir. Şu kadar ki, avukat kusur veya ihmalinden dolayı azledilmiş ise ücretin ödenmesi gerekmez.

TEŞEKKÜR EDERİZ!

Aydın Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı Nisan 2011

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Aydın Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı Nisan 2011"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

Aydın Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı Nisan 2011

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "Aydın Vergi Denetmenleri Büro Başkanlığı Nisan 2011"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim