MUHASEBE STANDARTLARI

... konulu sunumlar: "MUHASEBE STANDARTLARI"— Sunum transkripti:

1 MUHASEBE STANDARTLARI
MADDİ DURAN VARLIKLAR

2 MADDİ DURAN VARLIKLAR DURAN VARLIKLAR
İşletmelerin faaliyetlerini gerçekleştirmede bir yıldan daha fazla süre kullandıkları aşınmaya; yıpranmaya tükenmeye ve değer kaybına tabii kıymetlere duran varlık denir. Duran varlıklar muhasebe sisteminde sabit aktifler, uzun vadeli aktifler olarak da tanımlanmaktadır. STANDARDIN AMACI Bu standart, satış amaçlı elde tutulan varlıklar olarak sınıflandırılmış olan maddi duran varlıklar, tarımsal faaliyetlerle ilgili canlı varlıklar, madenlere ilişkin arama, hazırlık, çıkarma ve değerlendirme harcamaları varlıkları, petrol, doğal gaz ve benzer nitelikli yenilenebilir olmayan doğal kaynaklar gibi madenler üzerindeki haklar ve madeni kaynaklar, yatırım amaçlı gayri menkuller dışındaki varlıkların muhasebeleştirilmesinde uygulanır.

3 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR İşlemelerin faaliyete başlamak ve devam ettirebilmek için bina, taşıt, araç gereç, makine v.b.g. temel fiziki unsurlara ihtiyaç duyacakları açıktır. Bu grup, ömrü yani yararlanma süresi bir yıldan uzun olan işletme varlıklarının izlendiği hesapları kapsar. Aynı zamanda bu varlıklara ilişkin birikmiş amortisman hesabının yer aldığı gruptur. Birikmiş Amortismanlar ve Amortisman konusundaki ayrıntılı bilgiler Envanter işlemleri başlığında ileride aktarılacaktır. Maddi duran varlıklar grubundaki hesapları şöyle sıralayabiliriz: 250 - Arazi ve Arsalar 251 - Yeraltı ve Yer Üstü Düzenlerin 252 - Binalar 253 - Tesis, Makina ve Cihazlar 254 Taşıtlar 255 - Demirbaşlar 256 - Diğer Maddi Duran Varlıklar 257 - Birikmiş Amortismanlar 258 - Yapılmakta Olan Yatırımlar 259 - Verilen Avanslar bu grupta yer alan hesaplardır.

4 250 ARAZi VE ARSALAR ÖRNEK: İşletme şehir içinde büro inşası için kullanmak üzere 300 m²lik bir arsayı peşin, Liralık bir senet vererek satın almışlardır. Bu işle ilgili olarak TL KDV ile alım vergisi, noter harcı, tapu harcı v.b. giderler için ayrıca toplam TL ödenmiştir.

5 251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ
Örnek: İşletme, satın almış bulunduğu arazinin şehir yoluna bağlanabilmesi için bir ara yol yaptırmıştır. Yol için yapılan harcama tutarı TL.dir. ( TL KDV Dahildir.)

6 252 BİNALAR Örnek: İşletme TL değerinde bir bina satın almış; ,000.- TL KDV ile toplam 210, TL tutan emlak alım vergisi, tapu ve noter harcı da dahil olmak üzere TL ödemiştir.

7 253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR
Örnek: İşletme ürettiği meyve suyunu ambalajlamada kullanacağı bir makine satın almıştır. Makinenin bedeli olarak 345 (%15 KDV Dahil) Lira karşılığı bir senet verilmiştir.

8 254 TAŞITLAR Örnek: İşletme personelini işyerine taşımada kullanacağı bir otobüsü TL ( TL KDV dahil) Liraya satın almıştır.

9 255 DEMİRBAŞLAR Örnek: İşletme, büro hizmetlerinde kullanılmak üzere 5 adet bilgisayarı, 5.750, Liraya (%15 KDV Dahil) satın almış, bedelinin yarısını peşin olarak ödemiştir.

10 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
Örnek: İşletme, inşa etmekte olduğu fabrika binası için Liralık çimento (%15 KDV Dahil) satın almış ve bedelini peşin olarak ödemiştir.

11 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
Örnek: Fabrika binası inşaatı tamamlanarak kullanımına başlanmıştır. Bu inşaat için “258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR Hesabı”nda biriken harcamalar tutarı Liradır.

12 259 VERİLEN AVANSLAR Örnek: İşletme üretimde kullandığı bir makinenin imal edilmesi için makine üreticisi firmaya TL avans vermiştir. Örnek: Daha sonra makine teslim alınmış ve avansı aşan miktar banka üzerine düzenlenen bir çekle ödenmiştir. Makinenin maliyeti Liradır, (%15 KDV Dahil)

13 Normal Amortisman Yöntemi
Normal amortisman yöntemine göre amortisman hesaplamasında varlığın maliyeti söz konusu varlığın faydalı ömrüne eşit oranda dağıtılır. Amortisman Tutarı = Amortismana Esas Tutar * Amortisman Oranı Amortismana Esas Tutar = Varlığın Edinilme Maliyeti Amortisman Oranı = 100 / Varlığın Faydalı Ömrü

14 Normal Amortisman Yöntemi
Örnek: İşletme tarihinde 230 YTL’ye (%15 KDV dahil) bir adet öğütme cihazı satın almıştır. Öğütme cihazının faydalı ömrü 5 yıl olarak tahmin edilmektedir tarihinde ayrılması gereken amortisman tutarını hesaplayınız. Amortisman Oranı = 100/5 = %20 Amortisman Tutarı = Amortismana Esas Tutar * Amortisman Oranı = 200 * %20 = 40 Duran varlığa ait amortisman tablosunu görelim. YIL AMORTİSMANA ESAS TUTAR AMORTİSMAN ORAN % AMORTİSMAN TUTARI 2005 200 YTL % 20 40 YTL 2006 2007 2008 2009

15 Azalan Bakiyeler (Kalanlar) Yöntemi
Amortisman Tutarı = Amortisman Oranı * Amortisman Oranı Amortismana Esas Tutar = Duran Varlığın Defter Değeri Amortisman Oranı = ( 100/Varlığın Faydalı Ömrü ) * 2 Amortisman Oranı = %20*2 = %40 1) Yılda Amortisman Tutarı = Amortisman Esas Tutarı * Amortisman Oranı = 200 * %40 = 80 2) Yılda Amortisman Tutarı = Amortisman Esas Tutarı * Amortisman Oranı = 120 * %40 ( 200 – 80 ) = 48

16 Azalan Bakiyeler (Kalanlar) Yöntemi
Amortisman Tablosu YIL AMORTİSMANA ESAS TUTAR AMORTİSMAN ORANI AMORTİSMAN TUTARI 2005 %40 80.000 2006 48.000 2007 72.000 28.800 2008 43.200 17.280 2009 25.920

17 AMORTİSMAN TUTARININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
Örnek: İşletme aldığı bir bilgisayar için ilk yıl 100 YTL amortisman hesaplamıştır. 7/A ve 7/B seçeneğine göre gerekli kaydı yapınız.

18 Duran Varlıkların Satışı
Örnek: Birikmiş amortismanı TL. alış değeri TL. olan bir makinenin TL. na peşin olarak satıldığını varsayalım.

19 Duran Varlıkların Satışı
Kasa hesabı, makinenin satış fiyatı ( TL.) ve KDV tutarı ( TL.) toplamı kadar borçlandırılmıştır. Satış fiyatı ( TL.) ile sabit varlığın net defter değeri ( — = TL.) arasındaki fark olan TL. makine satış k Bu kar 679.DIGER OLAĞANDIŞI GELIR VE KARLAR hesabında gösterilir. Duran Varlıkların satışında, satış bir ticari mal satışı olmadığından 600. YURTIÇI SATIŞLAR veya 601.YURTDIŞI SATIŞLAR hesaplarına yazılmayıp doğrudan doğruya ilgili maddi veya maddi olmayan duran varlık hesabının alacağına yazılmaktadır. Duran Varlık hesabı kapatılacağı için maliyet değeri ile alacaklandırılır. Satış fiyatının duran varlığın net defter değerinin altında olması durumunda duran varlık satış zararı ortaya çıkar. Yukarda verilen örnekte, birikmiş amortismanı TL., alış değeri TL. olan demirbaş TL TL. KDV olmak üzere toplam TL. sına peşin olarak satıldığı varsayılmıştır.

20 Amortismana Tabi Duran Varlıkların Satılması
Örnek: İşletme tarihinde 400 YTL’ye almış olduğu bir bilgisayar için 2001 yılı sonunda 100 YTL amortisman ayırmıştır. İşletme 2004 yılı içinde bilgisayarı 805 YTL (%15 KDV Dahil) liraya peşin olarak satmıştır. Gerekli kaydı yapınız.

21 Yeniden Değerleme Oranı
Örnek: İşletme kullanılmak üzere tarihinde 11,500 YTL’ye (1,500 %15KDV dahil) bir makine almıştır. Makinenin bedeli nakden ödenmiştir. Makinenin alımı, amortisman ayrılması ve yeniden değerlemesi ile ilgili yapılması gereken işlemler aşağıdaki gibi olacaktır. (Yeniden değerleme oranı 2000 yılı için %56, amortisman oranı %25’tir)

22 Değer Artış Hesaplamaları Kaydı

23 Değer Artış Hesaplamaları Kaydı
İşletme yukarıdaki şekilde kayıtlarda yer alan makineyi 2001 yılı içinde 10,350 (%15 KDV dahil) satmıştır.

24 Duran Varlıkların Envanter İşlemleri
Envanter listelerinde duran varlıkların aktife giriş tarihleri, maliyet bedelleri veya mukayyet değerleri, yıllar itibariyle ayrılmış amortisman payları, net defter değerleri ve sabit varlıkların mevcut durumları ile ilgili bilgiler yer alır. Envanter sırasında henüz mülkiyeti işletmeye intikal etmemiş veya henüz kullanılır hale gelmemiş sabit varlıkların asli kayıtlardan çıkarılarak nazım hesaplarda veya geçici aktif hesaplarda izlenmesi lazımdır. VUK’nun 321. maddesine göre, hesaplanan amortismanların hesaplarda ayrıca gösterilmek şartıyla ilgili bulundukları değerden doğrudan doğruya indirilmesi veya pasifte ayrı bir karşılık hesabında toplanması mümkündür. Ancak, tek düzen muhasebe kayıt ve raporlama sistemine göre amortismanların ilgili değerden doğrudan doğruya indirilmeyip pasifte ayrı bir karşılık hesabında toplanması gerekir. Mesela; binaların amortisman paylarının muhasebeleştirilmesinde:

25 Uygulama İşletmenin varlıkları 500 YTL nakit ve YTL maddi duran varlıktan oluşmaktadır. Bu varlıklar, 200 YTL kısa vadeli yabancı kaynak, YTL % 7 faizli uzun vadeli yabancı kaynak ve 6,300 YTL tutarında adi hisse senedi ile finanse edilmiştir. İşletmenin faaliyet döneminde, YTL’lık satış geliri, 700 YTL tutarında faaliyet gideri (amortisman gideri hariç), YTL inşaat/yapım maliyeti ve 140 YTL faiz gideri bulunmaktadır. İşletmenin maddi duran varlıkları 10 yıl boyunca amortismana tabi tutulmaktadır (kalıntı değer bulunmamaktadır). İnşaat faaliyeti sonucu elde edilen maddi duran varlık işletmenin tercihine göre; giderleştirilebilecek veya aktifleştirilebilecektir. Maddi duran varlık, birinci yılda kullanıma hazır duruma gelmiş olup, aktifleştirme durumunda 4 yılda amortismana tabi tutulacaktır. Gelir vergisinin etkisini dikkate almadan, YIL’lık inşaat maliyetinin giderleştirilmesi veya aktifleştirmesi durumlarındaki proforma gelir tablosu ve bilançoyu düzenleyiniz.

26 Çözüm

27 Uygulama ve Çözüm tarihinde maliyeti YTL ve birikmiş amortismanı YTL olan makinenin makul değeri 6.600YTL’dır. Makul değeri baz alarak gerekli yeniden değerleme kayıtlarını yapınız. Çözüm: Kayıtlı Değer: = 6.000 Yeniden Değerleme Oranı = Makul Değer 6.600/Kayıtlı Değer = 1.1 Yeniden Değerlenmiş Makine Değeri = x 1.1 = Yeniden Değerlenmiş Birikmiş Amortisman = x 1.1 = 9.900

28 Uygulama İşletme 01 Ocak 2003 tarihinde YTL maliyet bedeli ile bir makine satın almıştır. Makinenin tahmini ömrü 6 yıl olup, hurda değeri bulunmamaktadır. Normal amortisman yöntemini kullanan işletmenin yıllık amortisman gideri YTL’ dır. Makine 01 Ocak 2007 tarihinde YTL’na satılmıştır. İlgili muhasebe kayıtlarını yapınız.

29 Çözüm Bu makinenin, 2006 yılı başında yeniden değerleme yöntemi kullanılarak YTL yerine koyma maliyeti ile değerlemeye tabi tutulduktan sonra 2007 yılında YTL’ na satılması durumunda muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır:

30 Çözüm Yen. Değer. Oranı = Yerine Koyma Değeri / Kayıtlı Değer =1.25 Yeniden Değerlenmiş Makinenin Değeri = x 1.25 = Yeniden Değerlenmiş Birikmiş Amortisman = 6000 x 1.25 = 7.500 Makine Yeniden Değerleme Farkı = = 3.000 Birikmiş Amortisman Yeniden Değerleme Farkı = = 1.500

31 Uygulama ve Çözüm ABC Şirketi bir otomobil ve bir makineyi t etmektedir. İlgili muhasebe kaydını yapınız. Çözüm: Verilen otomobilin kayıtlı değeri YTL Amortisman Tutarı YTL Defter Değeri YTL Alınan makinenin makul değeri YTL

32 Uygulama İşletme 01 Haziran 2004 tarihinde 40.Q00 YTL değerinde bir makine satın almıştır. Bu makinenin tahmini kullanım ömrü 4 yıl olup, 2 YTL hurda değerine sahiptir. Yıllık amortisman giderleri aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır. İlk yılda makinenin tam yıl kullanılmaması nedeniyle, kıst amortisman hesaplanması durumunda yıllar itibariyle amortisman giderlerini hesaplayınız.

33 Çözüm

34 Uygulama Yol yapım işinde kullanılan bir kepçenin maliyet bedeli YTL olup, çalışma süresi ortalama saattir. Kepçenin hurda değeri YTL olarak tahmin edilmektedir. Bu dönem saat çalışma yapılmıştır. Dönemin amortisman giderini hesaplayınız. Çözüm: Amortisman Gideri = [( YTL YTL) * 5.000saat]/ saat = YTL

35 Uygulama ve Çözüm Satın alma maliyeti YTL, hurda değeri YTL olan bir makinenin ekonomik ömrü 5 yıldır. Bu makine ekonomik ömrü içerisinde, 1.yılda 5 birim 2.yılda 4 birim, 3.yılda 3 birim, 4. yılda 2 birim ve 5. yılda 1 birim olmak Üzere toplam 15 birim iş yaratmaktadır. Yıllar itibariyle makinenin amortisman giderlerini hesaplayınız.