İSG YASASI VE İŞ HUKUKUNDA İSG DÜZENLEMELERİ

... konulu sunumlar: "İSG YASASI VE İŞ HUKUKUNDA İSG DÜZENLEMELERİ"— Sunum transkripti:

1 İSG YASASI VE İŞ HUKUKUNDA İSG DÜZENLEMELERİ
DETAM GRUP Saray Mah.Eski Antalya Yolu Petek İşhanı A Blok No:73 4 Kat Alanya ANTALYA

2 ANAHATLAR İSG Hukuki Dayanak
6331 s. İSG K. / 4857 s. İş K. /5510 s. SSGSS K. ÇSGB BÇM ve SGK İdari Boyut İş Kazasından Doğan Davalar Ceza Davası Hukuk Davaları (Tazminat ve Rücu Davaları)

3 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na Genel Bakış
kamu ve özel sektör’e ait bütün işleri ve işyerlerini , bu işyerlerinin; İşverenleri ile işveren vekillerini, Çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanları, faaliyet konularına bakılmaksızın kapsama almaktadır.. (Md.2/1)

4 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na Genel Bakış
Kanunda yürürlüğe girme bakımından, üç değişik tarih öngörmektedir. Bu tarihler işyerleri, çalışan sayısı ve tehlike sınıflarına göre değişmektedir. Şöyle ki; Kanun; İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin devlet tarafından desteklenmesi İşyeri hekimi ve işyeri uzmanı istihdamı ile ilgili düzenlemeleri; işyerinde çalışan sayısına göre farklı tarihlerde uygulamaya sokmaktadır.

5 YÜRÜRLÜK TARİHLERİ 50’ den fazla çalışanı olan Tüm işyerleri; Tarihinde yürürlüğe girmiş, 50’den az çalışanı olan ve TEHLİKELİ ve ÇOK TEHLİKELİ SINIFTA yer alan işyerleri için Tarihinde, Kamu kurumları ile, 50’den az çalışanı olan AZ TEHLİKELİ SINIFTA yer alan işyerleri için ise, Tarihinde yürürlüğe girecektir.

6 Kavram ve Tanımlar İş Kanunu’nun ve temelde iş hukukunun amacı, işverenler ile - yazılı olsun olmasın - bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir. Tüm işyerleri, işverenler, işveren vekilleri ve işçiler, bildirim gününe bakılmaksızın bu Kanun hükümleri ile bağlı olurlar.

7 İŞÇİ Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir.

8 İŞVEREN İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye işveren denir.

9 İŞYERİ İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir.

10 İŞVEREN VEKİLİ İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir.

11 ASIL İŞİN BİR BÖLÜMÜNDE
ALT İŞVEREN BİR İŞVERENDEN, İşyerinde yürüttüğü mal ve hizmet üretimine ilişkin; YARDIMCI İŞLERİNDE VEYA ASIL İŞİN BİR BÖLÜMÜNDE İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini SADECE BU İŞYERİNDE ÇALIŞTIRAN, diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye ALT İŞVEREN İlişkisi denir.

12 ALT İŞVEREN ŞARTLARI: 1. Yapılacak işin Yardımcı işler olması veya 2. Asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler olması 3. İşçilerin sadece o işyerinde çalıştırılması DİKKAT! İSG açısından, işletme, asıl işveren ve alt işveren olarak ayılmaksızın, bir bütün olarak değerlendirilmelidir.

13 İŞÇİ ÖZLÜK DOSYASINDA BULUNMASI GEREKEN BELGELER (Madde 75 )
1) Kimlik Belgeleri 2) Yasalarca düzenlenmesi gereken her türlü belge ve kayıt Eğitim Kayıtları, Sağlık Raporları, Görev Tanımları, Çalışma Talimatları, Güvenlik Talimatları vb.

14 İş Kanunu, işverene İş Sağlığı Ve Güvenliği konusunda işçileri
1. Eğitme 2.Bilgilendirme 3.Denetleme YÜKÜMLÜLÜĞÜ GETİRİLMİŞTİR.

15 Bu kapsamda 6331 s. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile,

16 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI
İş sağlığı ve güvenliği kurulları etkinleştirilmiştir. İşverenler iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak verilen kararları uygulamakla yükümlüdürler.

17 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI Sanayiden sayılan işlerde, iş güvenliği uygulamaları için sorumlu mühendis veya teknik eleman atama zorunluluğu getirilmiştir.

18 İş Kanunu Temel İSG Hükümleri

19 İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri
İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, İşçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.

20 İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadır.

21 İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri
Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine Kanunu’nda yer alan hükümler işyerindeki çıraklara ve stajyerleri de kapsar.

22 İşçilerin hakları İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından işçinin sağlığını bozacak veya vücut bütünlüğünü tehlikeye sokacak yakın, acil ve hayati bir tehlike ile karşı karşıya kalan işçi, İş sağlığı ve güvenliği kuruluna başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul aynı gün acilen toplanarak kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar işçiye yazılı olarak bildirilir.

23 İşçilerin hakları İş sağlığı ve güvenliği kurulunun bulunmadığı işyerlerinde talep, işveren veya işveren vekiline yapılır. İşçi tespitin yapılmasını ve durumun yazılı olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. İşveren veya vekili yazılı cevap vermek zorundadır.

24 Ağır Ve Tehlikeli İşler
Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz.

25 AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE RAPOR
İşe girişte ve devamı süresince en az yılda 1 kez, periyodik olarak, sağlık raporu alınacağı hükme bağlanmıştır.

26 İDARİ CEZA HÜKÜMLERİ İdari para cezası hükümleri önemli ölçüde arttırılmıştır.

27 İŞ KAZALARI İş Kazası Nedir?

28 İş kazasının tanımı İşçinin işyerinde bulunduğu sırada,
İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya işçi kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, İşçinin, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, Emziren kadın işçinin, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, İşçilerin, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve işçiyi hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.

29 İşveren Açısından Sonuçları Ne Olabilir?
İŞ KAZALARI İşveren Açısından Sonuçları Ne Olabilir?

30 İş kazası, aslen işverenin işçiyi gözetme borcuna aykırılıktır.
İşverenin bu borcu, yazılı olarak yapılmış olsun olmasın, iş sözleşmesinden kaynaklanmaktadır. O halde işverenin işçilerini iş kazalarından koruma borcu iş ilişkisi kurulmasından / sözleşmeden kaynaklanmaktadır. BK 55 ve 100 – tuğla örneği

31 A - İş Kazasında İdari Süreç

32 İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
İş kazasının bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, 6331 Sayılı Yasa uyarınca Bakanlığa bildirim kaldırılmış olup iş kazası sadece kazadan sonra SGK’ ya en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde, İş kazasının kazadan itibaren 3 iş günü içerisinde SGK’ya bildirilmemesi halinde TL idari para cezası uygulanmaktadır.

33 İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
Kazalı işçinin kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde, İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile bildirilmesi zorunludur.

34 İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
Belirtilen süreler, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının işveren tarafından öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

35 İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
SGK’ ya bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için, gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık İş Teftiş Kurulunca iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir. Soruşturma esnasında, kazalının, işverenin ve tanıkların ifadeleri alınır, işyeri kayıtları incelenerek tutanağa bağlanır ve iş kazası inceleme raporu düzenlenir.

36 Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan tahsil edilir.

37 Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden kaynaklanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.

38 Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi, b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.

39 Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması
Meslek hastalığı ile ilgili bildirimler üzerine gerekli soruşturmalar, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla yaptırılabilir.

40 İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasından sağlanan haklar
İş kazası veya meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklar şunlardır: a) Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi. b) Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması, c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması, d) Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi. e) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesidir.

41 B - İş Kazasında Yargı Süreci
I. Ceza Davası

42 Soruşturma Evresi İş kazası cezai açıdan suç teşkil eden bir fiildir.
Kaza ölümlü ya da ciddi yaralanma ile sonuçlanan bir iş kazası ise, olay derhal mahallindeki kolluk kuvvetlerine (polis ya da jandarma) bildirilir. Kolluk işlemlerinden sonra dosya Cumhuriyet Savcılığına sevk edilir. Savcılık bu aşamada bir soruşturma yürütür. Soruşturmanın tamamlanması ile C. Savcısı bir iddianame hazırlar.

43 Kovuşturma Evresi Savcılık makamınca hazırlanan iddianamenin görevli hakim tarafından kabul edilmesi ile kovuşturma evresi başlar. Duruşmaların tamamlanması ve mahkemenin karar vermesi bu evrede olur. İş kazasının sonucuna göre, “bilinçli taksirle adam öldürme” ya da “bilinçli taksirle yaralama” isnadı ile yargılama yapılır.

44 Bilinçli Taksir Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesi taksirdir. Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir vardır; bu halde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.

45 Ceza davasında kim yargılanır?
Bu davalarda fiilen uygulanan organizasyon şemasındaki altlık üstlük sıralamasına göre, en altta kazaya sebebiyet veren kişi olmak üzere, denetim ve gözetimle yükümlü kişiler yargılanır. Sanık sıfatı taşımak konusunda çok net kıstaslar bulunmamaktadır: Organizasyonun büyüklüğüne göre, sorumluluğun sirayeti formen düzeyinde de kalabilir, küçük şirketlerde şirket sahibine kadar da yansıyabilir. Kaza sonrası alınan ifadeler bu noktada önem kazanmaktadır.

46 Ceza davasında kim talepte bulunur?
Ölümlü kaza halinde, kazalı işçinin mirasçıları şikayetçi/katılan sıfatıyla davaya dahil olabilir. Ölümlü iş kazaları ile belli derecelerde kemik kırılması ve/veya uzuv, duyu kaybı ile sonuçlanan yaralanmalarda, C. Savcılığı kamu adına talepte bulunur. İşçi ya da mirasçılarının şikayeti bulunmasa dahi, kamu yararına yargılama yapılır. İş yaşamında buna, terim olarak tam karşılığı olmamakla birlikte, “kamu davası” denilmektedir.

47 Ceza Davasının Olası Sonuçları
Beraat Delil Yetersizliğinden Beraat Cezalandırma (Tecziye) Hapis Cezası Adli para cezası (/Paraya çevirme) Erteleme Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK 231)

48 B - İş Kazasında Yargı Süreci
I. Hukuk Davası

49 A. Maddi Tazminat İş kazası, hukuki açıdan sözleşmeye aykırılık oluşturur. Maddi tazminat, kişilerin parasal olarak ölçülebilir “maddi zararlarının” karşılanması amacıyla talep edilen bir tazminat türüdür. Dayanağını İş Hukukundan değil, iş hukukunu da kapsayan, daha temel düzenlemeleri içeren Borçlar Hukukundan, şekli açıdan da Borçlar Kanunu’ndan alır.

50 Başlıca maddi tazminat kalemleri,
Tedavi ve defin masrafları, iş günü kaybı vb. pasifler ile “Destekten Yoksun Kalma” tazminatıdır. Bu davayı yalnızca kazalı işçinin çalışması karşılığı aldığı ücret ile geçimini sağladığı kişiler açabilir.

51 B. Manevi Tazminat Manevi tazminat, iş kazası özelinde ölüm ya da yaralanma nedeniyle çekilen ıstırap ve üzüntünün, yani manevi zararın giderilmesi amacını taşır. Hakim, manevi tazminatın miktarını tayin ederken, tarafların sıfatını, işgal ettikleri makamı ve diğer sosyal ve ekonomik durumlarını da dikkate alır. Dolayısıyla, maddi tazminattan farklı olarak öngörülebilir bir miktarı yoktur. Yargıda eğilim, manevi tazminat tutarlarının artması yönündedir.

52 Maddi ve manevi tazminat davaları bir arada açılabileceği gibi, ayrı ayrı da açılabilir.

53 Kusur Oranı Şimdiye kadar bahsetmiş olduğumuz her üç dava tipinde de,
İşverenin Kazalı işçinin Üçüncü kişinin Kusur oranları, gerek tayin olunacak cezanın belirlenmesinde ve gerekse hükmolunacak tazminat tutarının takdirinde önem arz etmektedir.

54 Kusurun Tespiti Yargılama safhasında hakim re’sen (kendiliğinden) veya davanın taraflarının istemi üzerinde kusur oranının tespiti için bilirkişi incelemesi yaptırabilir. Özellikle ceza yargısında oluşu ve kusuru değerlendirmek maksadıyla gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeye başvurabilir. Uygulamada İş Müfettişleri tarafından hazırlanan raporlar son derece belirleyici olduğundan, özellikle önemlidir.

55 C. Rücuen Tazminat Rücu, dönme demektir. Yapılan harcamanın, harcamaya neden olan kişiden talep edilmesidir. Maddi ve manevi tazminat davaları yaralanan işçi veya ölen işçinin yakınları tarafından açılırken, rücuen tazminat davası SGK tarafından işverene açılır. Bu dava ile SGK işçinin bakım ve tedavisi için yaptığı harcamaları ve/veya iş kazasından ötürü yaptığı sair harcamaları bakımından işverenin kusuru oranında rücu edebilir. Genellikle yargılama safhasında en son açılan davadır.

56 İşveren açısından dava tehdidi
Ne kadar süreyle?

57 Zamanaşımı Hukuk kurallarının kişilere tanıdığı haklar, getirdiği yaptırımlar yine hukuk kuralları ile belirli sürelere bağlı tutulmuştur. Bir diğer deyişle, bir kişi hak hukuk kuralında öngörülen sürede kullanılmadığında artık hukuki korunmadan faydalanamaz. Böylece, bir hakkın varlığı nedeniyle hakkın muhatabının sonsuza kadar bir gün hak talep edilebileceği ya da yaptırımla karşılaşacağı yönünde baskı altında kalmaması amaçlanır. Yani, bir hakka sahip olan kişi, bu hakkını makul ve iyiniyetli süre içerisinde talep etmezse, artık bu kişi hukuki himayeden yararlanamaz.

58 İş kazasından doğan tazminat talepleri, bu nedenlerle 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

59 Teşekkür ederim…