AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ VE UYGULAMADA YAŞANAN SIKINTILAR

... konulu sunumlar: "AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ VE UYGULAMADA YAŞANAN SIKINTILAR"— Sunum transkripti:

1 AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ VE UYGULAMADA YAŞANAN SIKINTILAR
ESKİŞEHİR İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ VE UYGULAMADA YAŞANAN SIKINTILAR İhsan YÜKSEL Çevre Yönetimi Şub. Müd. 4 Mart 2010

2

3 ESKİŞEHİR

4 ESKİŞEHİR

5 ESKİŞEHİR

6 ESKİŞEHİR

7 ESKİŞEHİR

8 ESKİŞEHİR

9 ESKİŞEHİR

10 ESKİŞEHİR

11 ESKİŞEHİR

12 ESKİŞEHİR

13 ESKİŞEHİR

14 ESKİŞEHİR

15 ESKİŞEHİR

16 ESKİŞEHİR

17 ESKİŞEHİR

18 ESKİŞEHİR

19 ESKİŞEHİR

20 ESKİŞEHİR

21 ESKİŞEHİR

22 ESKİŞEHİR

23

24

25 Toplam Nüfus:

26

27 Toplam Nüfus 617.215 Toplam Konut 211.372
Odunpazarı Odunpazarı Tepebaşı Tepebaşı 60.972

28 Toplam TAT 54 3 2 1 Toplam Mahalle 34 20 Odunpazarı Odunpazarı
Tepebaşı 20 Tepebaşı 1

29 Toplam araç sayısı 46 Toplam konteyner sayısı 239 Toplam personel sayısı 262

30 Toplama yapılan mahalle
sayısı 54 Toplama yapılan mahalle 2008 2009 31 35 % 57.4 % 64.8

31 Toplam konut sayısı Toplama yapılan konut
Toplama yapılan konut 2008 2009 % 57.2 %68.3

32 Toplanan ambalaj atığı miktarı (ton)
2008 EVSEL ENDÜSTRİYEL 6.147 9.524 Toplam miktar ton

33 Toplanan ambalaj atığı miktarı (ton)
2009 EVSEL ENDÜSTRİYEL 6.699 9.709 Toplam miktar ton

34 Toplanan ambalaj atığı miktarı ortalaması (ton)
Evsel Endüstriyel 6.423 ton/ yıl 9.616 ton/yıl Bölgede ki nüfus: : kişi Ulaşılan nüfus: : kişi (%53) Ulaşılan mahalle : (%64) Ulaşılan konut : (%68) Toplanması gereken miktar (evsel) : ton/ yıl Toplanan miktar (evsel) : ton/ yıl Başarı: % 44.7

35 Toplanan ambalaj atığı kompozisyonu
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Toplanan ambalaj atığı kompozisyonu Cam Metal Plastik Kağıt Komp. Diğer. 8 4 18 64 2

36 Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atıkları recycle Son dönemde tüm çevre mevzuatı içinde üzerinde en çok tartışılan ve uygulamada en çok sorun yaşanan konulardan birisi tartışmasız ‘’ambalaj atıkları’’mevzuatıdır. Kullanılmış ambalajların sahip oldukları ticari değerin bedelsiz hükmü ile başka bir kanala transferi sanayi kuruluşları ve satış noktaları nezdinde büyük bir memnuniyetsizlik yaratmıştır. Bedelsiz hükmü; kaynakta toplama maliyetlerinin desteklenmesi ve toplamanın cazip hale getirilmesi için getirilmiş, ancak konu üzerinde yaşanan sıkıntılar yasal süreci kaçınılmaz kılmış ve konu yargıya kadar götürülmüştür. AAKY de ki bedelsiz hükmü uygulaması, beklentilere cevap vermemiş, aksine olumsuz uygulamaların gelişmesine neden olmuştur. Olumsuz gelişen bu süreç içerisinde en çok P.S ile TAT lar etkilenmiş olup, yaşanan hukuki süreçten dolayı da Bakanlığımız ve taşra teşkilatlarımız PS ile Belediye arasına sıkışıp kalmıştır.

37 2-Kayıt altına alınamayan PS ler.
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Temel sorunlar !!! 1-Bedelsiz uygulaması. 2-Kayıt altına alınamayan PS ler. 3-Kaynağında ayrı toplama maliyetlerinin karşılanamaması 4-Belediyelerle TAT lar arasında ki çıkara dayalı sözleşmeler 5-Geri kazanım oranları arasında ki dengesizlik 6- Ambalaj atıklarının Belediyenin toplama sisteme dahil edilmemesi

38 Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Bedelsiz uygulaması Belediyeler Bedelsiz hükmü ne tür sorunlar doğurmuştur? Mülkiyet haklarının ihlali düşüncesi. Ambalaj atığı üreticileri için ekonomik değeri olan atıklar, kayıp haline gelmiştir. Bakanlık ile ambalaj atığı üreticileri arasında hukuki ihtilafa sebep olmuştur. Toplanan ticari ambalajlarda kalite düşmesine neden olmuştur.

39 Kayıt altında ki PS Kayıt dışı PS
Bedelsiz uygulaması Kayıt altına almayı güçleştirmiş, kayıt altına alınamayanlara avantaj sağlamıştır. Kayıt altında ki PS Kayıt dışı PS Belgelendirme masrafı Avantaj Bedelsiz giden ambalaj Avantaj Avantaj Bakanlık KOD masrafı

40 TOBB verilerine göre 70.000 sanayi kuruluşu mevcut
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Bedelsiz uygulaması TOBB verilerine göre sanayi kuruluşu mevcut Bakanlık kayıtlarında ki PS sayısı 5187

41 recycle Nasıl kayıt altına alınabilir?
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Kayıtdışılık recycle Nasıl kayıt altına alınabilir? Çevre Kanunca Alınması Gereken İzinler yönetmeliği ile ilişkilendirilip bu yönetmelik kapsamında ki başvurular esnasında Piyasaya Süren KOD NO sorgulanabilir. Sanayi Ticaret Bakanlığına, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığına müracaatlar sırasında Çevre ve Orman Bakanlığından alınmış olan KOD numarası sorgulanabilir. İthalat sırasında Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanlığı ve Gümrükler Kontrol Müdürlüğü tarafından ÇOB tarafından alınmış olan KOD numarası sorgulanabilir.

42 Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Kayıtdışılık 2300 Toplam Belediye Sayısı AAYP onaylanmış bölgelerde çalışan TAT lara karşı haksız rekabete yol açmıştır. AAYP onaylanan Belediye Sayısı 200

43 Üretilen ambalaj atığı miktarı
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Kayıtdışılık Üretilen ambalaj atığı miktarı Avrupa Birliğinde Ülkemizde 165 kg/yıl kişi 28 kg/yıl kişi ? % 116 % 56 Piyasaya Süren Sayısı : 5.187 AAYP onaylı belediye sayısı : 200

44 Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Bedelsiz uygulaması Beklentilerin üstünde evsel kaynaklı ambalaj atığı toplanamamıştır. Sanayi kuruluşlarının yoğun olduğu bölgede toplanan ambalaj atığı miktarı % 95 sanayi kaynaklı % 5 evsel kaynaklı

45 98 tanesi 7 ilde 73 tanesi 28 ilde
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü TAT larda ki dengesiz dağılım İl Sayısı TAT olan il sayısı Toplam TAT sayısı 98 tanesi 7 ilde 73 tanesi 28 ilde

46 Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Bedelsiz uygulamasında durum analizi Yapılan incelemeler sonucunda; Avrupa’nın hiçbir ülkesinde ülkemizdeki gibi BEDELSİZ uygulamasına rastlanılmamıştır. AB deki Durum AB direktifinden uzaklaşmış ve yeni hukuki ihtilaflara boğulmuş bir sistem kaynağında toplamayı daha da çıkmaz bir hale sokacaktır. Olması gereken Bedelsiz hükmünün geçerli olmasına rağmen, rekabet kuralları ve serbest ticaretin getirileri yönünde yapılan pazarlıklar sonucunda sanayi kaynaklı ambalaj atığına bir bedel ödenerek toplama sistemine dahil edilmektedir Mevcut Durum

47 Temel sorunun, sanayi tesislerinden kaynaklanan ambalaj atıklarının
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atıkları Temel sorunun, sanayi tesislerinden kaynaklanan ambalaj atıklarının belediyenin toplama sistemine bedelsiz verilmesidir. Görüş 1: Ülke geneline bakıldığında “Bedelsiz” uygulamasından zarar gören ve kaldırılmasını isteyen firma sayısı, “bedelsiz” uygulamasının devamını isteyen firma sayısından çok daha fazladır. Görüş 2: Yaşanan sorunlar, hukuki ihtilaflar, bu konudaki çözümün “bedelsiz” uygulaması olmadığını göstermektedir. Toplama maliyetlerinin başka bir şekilde karşılanması gerekmektedir. Toplama maliyetleri başka bir şekilde karşılanırsa zaten BEDELSİZ hükmüne de gerek duyulmayacaktır. Görüş 3:

48 Ülke genelinde ki lisanslı TAT’ lar dan alına bilgilere göre toplanan
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atıkları Ülke genelinde ki lisanslı TAT’ lar dan alına bilgilere göre toplanan ton atığın % 10 u, yani ton’luk kısmının kaynakta ayrı toplandığı bilinmektedir. Belediyeler kaynakta ayrı toplama sürecinin içerisinde yer almadığı sürece PS ne bedel öderse ödesin, kaynakta ayrı toplama miktar olarak artmayacaktır. Görüş 4: Oluşan tüm ambalaj atıklar bedelsiz olarak sisteme dahil edilebilse bile, mevcut koşullarda sanayinin olmadığı bölgelerde kaynakta ayrı toplama operasyonlarının başlatılabilmesi mümkün gözükmemektedir. Bedelsiz hükmü, ancak sanayinin yoğun olduğu bölgeler için bir çözüm alternatifi olabilmektedir Görüş 5:

49 AB 94/62/EC direktifine uygun olması Rekabet Kanunu’na uygun olması
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atıkları Sistemin sürdürülebilir olması için mevzuatta ya da uygulamada ne yapılırsa yapılsın, yapılan şeyin herşeyden önce, AB 94/62/EC direktifine uygun olması Rekabet Kanunu’na uygun olması

50 KAYNAKTA AYRI TOPLAMA MALİYETLERİ NASIL KARŞILANABİLİR?
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atıkları KAYNAKTA AYRI TOPLAMA MALİYETLERİ NASIL KARŞILANABİLİR?

51 Kaynakta toplama maliyetleri nasıl artırılabilir?
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Kaynakta toplama maliyetleri nasıl artırılabilir? Kaynakta ayrı toplama; bölgenin fiziksel yapısına, gelişmişlik durumuna, sanayisinin yoğunluğu, atığın özelliği, o bölgedeki çalışma süresi, yazlık kışlık nüfus farklılığına göre değişkenlik gösterdiği için bir toplama maliyeti standardizasyonu sağlamak mümkün görülmemektedir. 1 ton ambalaj atığının toplama maliyeti 120 – 300 TL/ton arasında değişkenlik göstermektedir. Bu kadar zarar ettiği iddia edilen bir uygulamaya firmaların neden devam ettiği sorulduğunda, 1-Hiçbir firmanın sistem dışında kalmak istemediği 2-Zararın, sanayiden toplandıkları atıklar ile sübvanse ederek sürekliliği sağlamayı tercih ettikleri 3-Bazı firmaların zarar bile etmediklerini iddia etmesi maliyetlerin standardize edilemeyeceğinin ayrı bir göstergesi olarak değerlendirilmiştir.

52 OSB ler o ilde ki lisans almış TAT lara serbest olmalı.
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Kaynakta toplama maliyetleri nasıl artırılabilir? OSB ler o ilde ki lisans almış TAT lara serbest olmalı. Belediyelerce toplanan Ç.T.V ile söz konusu maliyetler karşılanabilir mi? 1- Yasal olarak belediyelerin destek vermek için önlerinde hiçbir engel bulunmamaktadır. (Konteyner, poşet, eğitim gibi…) 2- Kaynakta ayrı toplamanın maliyeti ancak kirleten öder prensibi ile yola çıkıldığında ve tüketicilerin de sisteme zorunlu olarak dahil edilmeleri ile mümkün olabileceği bir gerçektir. ( belediyelerin teşviki…)

53 doğru tariflemek gerekir.
Can you believe it? Recycling one aluminium drink can save enough energy to boil a kettle 3 times Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Kaynakta toplama maliyetleri nasıl artırılabilir? Kirleten öder prensibine göre kimler kirlenmeye neden oluyor? Kirleten öder” prensibine göre değerlendirdiğinde, kirletenin kim olduğunu doğru tariflemek gerekir. Belediyeler mi? Ambalaj Üreticileri mi? Piyasaya Sürenler mi? Satış Noktaları mı? Son kullanıcılar mı..?

54 Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Kirleten öder Belediyeler: Çevre Kanununda, sorumlulukla ilgili paydaşların tarifinde, “kirleten veya bozunmaya neden olan” ifadesi yer almaktadır. Belediyeler kirleten ve bozunmaya neden olan unsur olmadıkları için bu kapsama girmemektedir. Dolayısı ile “Kirleten Öder Prensibine” göre yerel yönetimlerden destek beklemek doğru olmadığını düşünmektedir. Ambalaj Üreticileri, Piyasaya Sürenler, Satış Noktaları : Hiçbir firma ürünlerini zor kullanarak tüketicilerinin evlerine koymadığı dikkate alındığında kirletenin ambalaj atığı üreticisi, Piyasaya süren ve Satış Noktası olmadığı tarzda yaklaşımlarda söz konusu olabilmektedir. Son kullanıcılar: ………

55 Attıkça Öde prensibi toplama maliyetlerine katkı sağlanabilir mi?
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Attıkça öde… Attıkça Öde prensibi toplama maliyetlerine katkı sağlanabilir mi? Attıkça öde prensibi; çöpe gidecek nihai atığın ağırlığına ya da hacmine göre ücret alınmasıdır. Bu yaklaşım tüketicileri, ellerindeki geri kazanım imkanlarını daha iyi kullanmaya sevk etmektedir.

56 Çevre teşvikleri ile destek sağlanabilir mi?
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Çevre teşvikleri Çevre teşvikleri ile destek sağlanabilir mi? Çevre Kanunu’na göre, çevre yatırımları destek kapsamındadır Çevre Kanunu’ n da yer alan teşviklerden geri kazanım sektörünün de faydalanabilmesi önemli bir destek olabilecektir. Hazine Müsteşarlığı’da bu konuda destek verebilir. İşletme maliyetleri ile ilgili elektrik tüm lisanslı firmalar için önemli bir işletme kalemidir. Mazot Teşviki, SGK Prim indirim teşviki de bu kapsamda değerlendirilebilir..

57 Kaynakta toplama maliyetlerini karşılamak için….
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atıkları Kaynakta toplama maliyetlerini karşılamak için…. Toplamada üçlü sisteme geçilmesi (Cam, kâğıt, Plastik + metal + kompozit) verimi artırarak, maliyetlerin düşmesini sağlanabileceğini belirtmiştir. . Kaynakta ayrı toplama faaliyetleri sonucunda toplanan ancak geri dönüştürülmesi mümkün olmayan atıklarının, Büyükşehir Belediyesi düzenli depolama sahalarına ücretsiz dökülmesi maliyetlerin azaltılması yönünde destekler arasında yer almasında büyük fayda görülmektedir.

58 Konutlardan toplanacak ambalaj atığına ait belgenin değeri…
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atıkları Konutlardan toplanacak ambalaj atığına ait belgenin değeri… Kaynakta ayrı toplama oranı çok düşük olduğundan konutlardan toplanacak ambalaj atığına ait belgenin değerli olması gerekmektedir. Bu durumda kaynakta ayrı toplama ülke genelinde yaygınlaşacaktır. Bunun için TAT girişlerinin sadece konutlardan yapılan toplamalarına ait belgelerin PS için belgeleme olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

59 Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atıkları Farklı düşünceler……… ! Dünya da hiçbir ticari faaliyette kar garantisi yoktur. O nedenle çalışmayı, karı nasıl sağlayabiliriz diye planlamanın bir anlamı bulunmamaktadır Önemli olan verimliliği artırmaktır !!! Poşetli toplama maliyeti artıran ciddi bir faktördür. Poşetten, konteyner ile toplamaya geçildiğinde maliyet konutlarda % 30 düşebilir. Ambalaj atığı toplama araçların trafiğe çıkış saatlerinin sınırlandırılması, kaynağından ayrı toplama verimliliğini düşürmektedir.

60 Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü “Ekonomik İşletmeler” tanımını netleştirmek gerekir mi? AAKY AB Direktifinde Ambalaj Ambalaj Ambalaj üreticisi Ambalaj üreticisi Ekonomik İşletmeler Piyasaya Süren Piyasaya Süren Satış Noktaları Satış Noktaları Tüketici Tüketici

61 Y.K ( ÇEVKO) un TAT lara verdiği destek nasıl olmalı?
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Y.K ( ÇEVKO) un TAT lara verdiği destek nasıl olmalı? ÇEVKO tarafından verilen yardımların ayni değil nakti yapılması TAT lar nefes aldıracaktır. Ancak TAT lar tarafından alınacak olan bu nakti yardımların da sisteme altyapı desteği olarak aktarılması gerekmektedir. ÇEVKO tarafından kaynakta ayrı toplama çalışmaları için temin edilen ayni desteklerin (kutu, konteynır, kumbara, vb.) kullanım hakkı sözleşme yapılan TAT’lar ve belediyelere, mülkiyet hakkı ise yine YK’ya aittir.

62 Kaynağında toplama maliyetlerinin karşılanabilmesi, TAT ların yapmış
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Belgelendirmede kullanılan evrak sınırlandırılabilir mi? Kaynağında toplama maliyetlerinin karşılanabilmesi, TAT ların yapmış oldukları belgelendirme miktarlarını daha yüksek rakamlarla daha çok piyasaya sürmelerine bağlıdır. Çevko nun toplama ağı olmadığı için düşük fiyatlara yaptığı belgelendirmeler, lisanslı TAT ları kendi illerinde sıkıntıya sokmaktadır. Bunun için: ÇEVKO’nun Türkiye ‘de piyasaya sürülen ambalaj atığın belirli bir oranının üzerinde ( örnek % 20) belgelendirme yapması sınırlandırılabilir. Ya da bir ilde TAT varsa ÇEVKO’ nun o ilde piyasaya sürülen ambalaj atığın belli bir oranının üzerinde ( örnek % 50) belgelendirme yapması kotalandırılabilir. Belgelendirme rakamları yükseltilerek sabit tutulabilir

63 Sözleşmeler ve Uygulamalardan Kaynaklanan Sıkıntılar
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Sözleşmeler ve Uygulamalardan Kaynaklanan Sıkıntılar 1- AAYP larının TAT veya YK tarafından hazırlanmış olması.. 2- Belediyelerin bedel talep etmeleri ve tek taraflı fesh olayı 3- Standart sözleşme modelinin olmaması farklı uygulamaların doğmasına sebep olmaktadır. 4- O ilde ki TAT sayısının azlığı ya da fazlalığı. 5- Sözleşme sürelerinin kısa tutulması. 6- Belediye denetimlerinin yetersizliği

64 Sözleşmeler ve Uygulamalardan Kaynaklanan Sıkıntıların çözümü
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Sözleşme Formları Sözleşmeler ve Uygulamalardan Kaynaklanan Sıkıntıların çözümü Bu sorunların çözümlenmesi ve Belediyeler ile lisanslı TAT lar arasında ki çıkarların zedelenmemesi için AAYP gibi yine Bakanlık tarafından onaylı tek tip Sözleşme Formlarının oluşturulması ve tüm taraflarca uygulanmasının sağlanması gerekmektedir. Standart sözleşmelerin tarafları arasında mutlaka İl Müdürlüklerinin de yeri olmalı ve İl Müdürlüklerinin onayı olmadan toplama faaliyeti başlamamalıdır. ( Komisyon marifetiyle sağlanabilir)

65 Atık Bertarafçı Üreticisi Valilik Bakanlık
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ulusal Atık Taşıma Formu Diyagramı C Bertarafçı Atık Üreticisi D A A Taşıyıcı B D Valilik A Bakanlık

66 Ambalaj Atığı Toplama Sistemi
Eskişehir Çevre ve Orman Müdürlüğü Ambalaj Atığı Toplama Sistemi Ambalaj Atığı Taşıma Formu

67 İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER
İhsan YÜKSEL İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çevre Yönetimi Şube Müdürü

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88 TEŞEKKÜRLER