Nevrotik ve Olgun Savunma Düzenekleri

... konulu sunumlar: "Nevrotik ve Olgun Savunma Düzenekleri"— Sunum transkripti:

1 Nevrotik ve Olgun Savunma Düzenekleri
Ç.Ü.T.F.Psikiyatri Anabilim Dalı

2 ÇÖZÜLME (dissociation) Nevrotik
Zihindeki bir takım duygu ve düşünce kümelerinin bağlı oldukları yaşantılardan koparak özerkleşmeleri ve benliği etkilemeleri Ağır unutkanlıklar, bayılma nöbetleri, uyurgezerlik gibi durumlarda

3 YER DEĞİŞTİRME (displacement) Nevrotik
Bir dürtü ya da duygunun asıl nesnesinden başka bir nesneye yöneltilmesi Örn. Babaya öfke otoriteye öfke şeklinde yer değiştirebilir Çünkü babaya öfke suçluluk doğurur, bunaltı yaratır Örn.İşinde patronuna kızan biri evde karısına öfkesini yöneltebilir Kendini kirli hisseden birinin sürekli ellerini yıkaması

4 AKLA UYGUNLAŞTIRMA (rationalization) Nevrotik
Benlik için bunaltı veren durumlarda akla yatkın görünen ama sıkıntı vermeyecek bir neden ya da açıklama bulmak Sık kullanılan bir düzenek Örn. Dersleri kötü olan bir öğrencinin öğretmenlerin iyi anlatamadığından yakınması Kendi sorumluluklarını görmeyip sorumluluğu başkasına atmak Bağımlılıklarda sık kullanılır, bahaneler bulma sıktır

5 KENDİNE YÖNELTME Nevrotik
Dürtülerin doyurulmasında karşılaşılan engeller sonucu oluşan duyguları, bireyin kendisine yöneltmesidir. Özkıyımlarda sık görülür.

6 KARŞIT TEPKİ KURMA (reaction-formation) Nevrotik
Kişinin kendi içindeki yasak bilinç dışı dürtü ve isteklerinin tam karşıtı tepkiler kurması Örn. İçinde kin, nefret, öfke olan birinin aşırı kibar ve nazik davranması Örn. Pislik ve kirlilik eğilimleri olan birinin aşırı titiz olması Örn. Cinsel dürütleri yoğun olan birinin aşırı ahlakçı bir tutum sergilemesi Burada bilinç dışı dürtüler kişiyi sıkıştırmakta ve zorlamaktadır

7 DÜŞÜNSELLEŞTİRME (ıntellectualization) Nevrotik
Yasak dürtü ve yaşantıların entelektüel yetiler ve bilgilerle açıklanması Eğitim düzeyi yüksek kişilerde sık Kendi sorunlarını ve sorumluluklarını görmek yerine ülkenin sosyoekonomik sorunlarını gerekçe göstermek

8 YALITMA Nevrotik Bir anının bilişsel yanı tümü ile anımsanabilirken, duygusal yanı ayrılarak bastırılır ve bilinç dışı kalır ya da duygular ilgisizmiş gibi görünen bir başka yaşantıya, başka nesneye aktarılır. OKB de sık görülür.

9 DÖNDÜRME (conversion) Nevrotik
Yoğun bir bunaltıyla karşılaşan kişinin bunu bedeninde bir işlev bozukluğuna döndürmesi Örn. Babaya öfkesi olan bir gencin kolunun tutmaması Örn. Görmek istemediği bir durumla karşılaşan kişinin gözlerinin görmemesi Benlik böylece bunaltıdan kurtulur ve ortaya ruhsal bir hastalık çıkar, tamamen bilinç dışıdır

10 YAPMA-BOZMA (undoing) Nevrotik
Kişinin düşüncesinde yaptığı ya da yaptığını düşündüğü bir eylemi nötrleştirmek için, etkisizleştirmek için yaptığı eylemler Ocağı açma kapama: Ocağı açıp herkese zarar verme-kapatarak yoksayma gibi İçinde küfür düşüncesi olan birinin sürekli dualar etmesi Tahtaya vurma, maşallah sözlerinin altındaki düzenek

11 ÖZDEŞİM (identification) Nevrotik
Başka bir kişinin özelliklerini, değerlerini benimseyerek kendi benliğimize sindirme Normal gelişimde çocuğun anne-baba özelliklerini benimsemesi Çocuğun cinsel kimliğini bulması çatışmalı bir süreç sonundadır Oedipus karmaşası: Erkek çocuğun anneye, kız çocuğun babaya olan yasak sevi duyguları- cezalandırılma korkuları (kastrasyon korkuları)-bundan kurtulmak için anne ya da babayla özdeşim-bunaltıdan kurtulma

12 YANSITMALI ÖZDEŞİM Nevrotik
Olması istenen özellikler ana-babaya yansıtılarak, onlarda varsayarak özdeşim yapma.

13 YÜCELEŞTİRME (sublimation) Olgun
Sağlıklı ve olgun bir savunma düzeneğidir Gelişim sürecinde dürtülerin nesnelerini ya da amaçlarını değiştirip benlik için yapıcı, yaratıcı amaç ve nesne edinerek toplum tarafından beğenilen davranışlara dönmesi Cinsel ya da saldırgan dürtülerin amaç ve nesne değiştirip bilme, öğrenme tutkularına dönüşmesi ve bundan doyum bulma Sanat, spor gibi faaliyetler

14 BEKLEYEBİLME (anticipation) Olgun
İstek ve gereksinimleri bekletebilme, erteleyebilme ya da koşullar uygun değilse vazgeçebilme MİZAH (humor) Olgun Kendi yanlışlarını görebilme, olayları ince bir espriyle eleştirebilme, güldürebilme, gülebilme yetisi. BAŞKALARINI DÜŞÜNME (altruism) Olgun Kendi gibi diğer kişilerin hak ve özgürlüklerine saygılı olma. Katı bir bencillik yerine elseverlik, elindeki değerlerine paylaşabilme.