İş Kazaları. İŞ KAZALARI : Tarifi : Türk Sigorta Mevzuatı açısından i ş kazası yeni 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sa ğ lık Sigortası Kanununun.

... konulu sunumlar: "İş Kazaları. İŞ KAZALARI : Tarifi : Türk Sigorta Mevzuatı açısından i ş kazası yeni 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sa ğ lık Sigortası Kanununun."— Sunum transkripti:

1 İş Kazaları

2 İŞ KAZALARI : Tarifi : Türk Sigorta Mevzuatı açısından i ş kazası yeni 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sa ğ lık Sigortası Kanununun 13 ncü maddesinde tarif edilmi ş tir.

3 Buna göre, İş Kazası: a-Sigortalının i ş yerinde bulundu ğ u sırada, b- İş veren tarafından yürütülmekte olan i ş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına ba ğ ımsız çalı ş ıyorsa yürütmekte oldu ğ u i ş nedeniyle, c-Bir i ş verene ba ğ lı olarak çalı ş an sigortalının görevli olarak i ş yeri dı ş ında ba ş ka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl i ş ini yapmaksızın geçen zamanlarda d- emziren kadın sigortalının çocu ğ una süt vermek için ayrılan zamanlarda, e- Sigortalıların,i ş verence sa ğ lanan bir ta ş ıtla i ş in yapıldı ğ ı yere gidi ş geli ş i sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen veya ruhen özre u ğ ratan olaydır.

4 Bir olayın sigorta hukuku açısından i ş kazası sayılabilmesi için yukarıda sayılan hallerden birine girmesi yeterli ve zorunludur.

5 İş Kazasını Meydana Getiren Nedenler % 79.5 “Güvensiz hareketler “ % 19,5 “Güvensiz ş artlar “ dan ve % 1 “ Nedeni bulunamayan” faktörlerden dolayı meydana gelmektedir

6 GÜVENSİZ HAREKETLER 1. Sorumsuz biçimde görev verilmeden ya da uyarılara aldırmadan güvensiz çalı ş mak, 2. Tehlikeli hızda çalı ş ma ya da alet kullanma, 3. Güvenlik donanımını kullanılmaz duruma sokma, 4. Tehlikeli cihazlar kullanmak ya da donanımı güvensiz biçimde yönetmek, 5. Güvensiz yükleme, istif, karı ş tırma, yerle ş me vb. davranı ş lar, 6. Güvensiz durum ya da duru ş lar, 7. Hareketli ya da tehlikeli yerlerde çalı ş mak, 8. Ş a ş ırmak,kızgınlık, suistimal, irkilme gibi davranı ş lar, 9. Güvenli ğ i önemsememek ya da ki ş isel koruyucu malzemeyi kullanmama

7 GÜVENSİZ ŞARTLAR 1. İş yerinde kötü koruyucu yapılmı ş olması, 2. Koruyucunun hiç yapılmamı ş olması, 3. Kusurlu, pürüzlü, sivri, kaygan, eskimi ş, çatlak aletler, 4. Güvensiz yapılmı ş makine, alet, tesis ve benzerleri, 5. Güvensiz düzen, yetersiz bakım, tıkanıklıklar, kapanmı ş geçitler, 6. Yetersiz aydınlatma, göz kama ş tıran ı ş ık kaynakları, 7. Güvenli i ş elbisesi ya da gözlük, eldiven ve maske vermemek, yorucu yüksek topuk ve benzeri ş eyler, 8. Yetersiz havalandırma, çevre, hava kaynakları vb. 9. Güvensiz yöntemler v e mekanik, kimyevî, elektriksel, nükleer ko ş ullar.

8 SONUÇ OLARAK İŞ KAZALARI: % 2 önlenemez, % 98 önlenebilir, % 50 kolaylıkla önlenebilir.

9 Yaralanma Şiddetinin Belirlenmesi Yaralanma ile sonuçlanmayan kazalar Bir günden fazla dinlenmeyi gerektirmeyen yaralanmalar 20 günden fazla i ş ten kalacak tedaviyi gerektiren kazalar Sürekli i ş göremezlik veya ölüm ile sonuçlanan kazalar

10 Kazaların İş Gücüne ve Ekonomiye Etkileri ILO’ ya göre, GSMH’ nın % 4’ü ülkelerde i ş kazası ve meslek hastalıkları nedeniyle yitirilmektedir. İş yerlerinin ise kârının % 5 - % 15’i i ş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle kayboluyor. Ülkemizde SSK verilerine göre her yıl dört milyon TL’den fazlası i ş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle yok olmaktadır.

11 İLO (Uluslararası Çalışma Örgütü) araştırmasına göre; Her yıl dünyada 270.000.000 i ş çi i ş kazalarında yaralanmaktadır. Ülkemizde ise resmi kayıtlara göre 80.000 i ş kazası olmaktadır. Dünyada yılda 1.825.000 i ş çi i ş kazalarında ölmektedir. Ülkemizde ise yılda 1500 i ş çi i ş kazalarında ölmektedir.

12 A.Görünen ( Doğrudan ) Zararlar Meydana gelen bir i ş kazası sonucunda yaralanma, ölüm ve malzeme kaybı ile ilgili tüm giderler, do ğ rudan zararları ihtiva etmektedir. 1. Makine-teçhizat hasarı, 2. Tazminat ödemeleri, 3. İ lk yardım masrafları, 4. Di ğ er tıbbî masraflar a. Doktor masrafları, b. İ lâç masrafları, c. Tedavi masrafları d. Sosyal yardım ödenekleridir.

13 B: Görünmeyen (Dolaylı) Zararlar Maliyet yönüyle hesaplama zorlu ğ u olan i ş kazası sonucunda ilk anda hissedilemeyen ancak zaman içerisinde maddî ve manevî yükümlülükler sebebiyle i ş yerinde ve toplum içinde etkisini gösteren zararlar olarak ifade edilir. Bunlar; 1. Kaybolan i ş günü, 2. Kaybolan i ş gücü, 3. Üretim kayıpları, 4. Toplumun u ğ radı ğ ı zararlardır.

14 Çeşitli Meslek Alanlarındaki Tipik İş Kazaları En riskli sektörler metal, in ş aat, kimya ve tarım olarak belirlenmi ş tir.

15 İŞ KAZALARINDA YAPILACAK HUKUKİ İŞLEMLER

16 İş Kazalarının Bildirim Mecburiyeti: İş yerlerinde meydana gelen i ş kazaları ölüm, yaralanma, uzuv kaybı,hafif yaralanma,çizik, sıyrık gibi sonucu ne olursa olsun 4857 Sayılı Yasa gere ğ i 2 gün içinde,5510 Sayılı Yasa gere ğ i 3 i ş günü içinde ilgili yerlere bildirilmesi mecburidir. Bu bildirimler form ve bildirge ile sa ğ lık kurulu ş larından sonuç almadan da bildirilmelidir. Olay hakkında mahalli kolluk kuvvetlerine derhal bilgi verilmelidir. Bildirim süresine uyulmaması halinde 5510 Sayılı Yasanın 21 nci maddesi uyarınca bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici i ş göremezlik ödene ğ i, Kurum tarafından i ş verenden tahsil edilecektir. 4857 Sayılı Yasa bakımından ise Yasanın 105/ c maddesi uyarınca idari para cezası verilmektedir.

17 İş kazasının İşverene Bildirilmesi İş yerinde meydana gelen i ş kazasında, kazaya u ğ rayan çalı ş ana ilk yardım müdahalesi yapılırken aynı anda hiç vakit geçirilmeden varsa kurum hekimi tarafından, yoksa idari kademeler aracılı ğ ı ile durum i ş verene bildirilmelidir. İş kazasının i ş yerinde idare ve i ş güvenli ğ i bürosu arasındaki bildirime iç bildirim denilmektedir. İ ç bildirimin yapılması ile i ş verenin SSK ile temas kurmasının sa ğ landı ğ ı gibi, kazanın tekrarını önlemek için sebeplerin ara ş tırılması ve tedbir alınmasına da imkân sa ğ lanmaktadır

18 İş Kazasının İşveren Tarafından S.S.K’ ya Bildirilmesi 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 77, i ş verenler i ş yerinde meydana gelen i ş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalı ğ ını en geç iki i ş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlü ğ üne (SSK) bildirmek zorundadır. SSK Kanunu Madde 27, İş verenin kasten veya a ğ ır ihmali neticesi i ş kazasının bu madde gere ğ ince kuruma zamanında bildirilmemesinden veya kaza bildirim formunda yazılı bilginin eksik veya yanlı ş olmasından do ğ an ve ileride do ğ acak olan kurum zararlarından i ş veren sorumludur

19 İş Kazalarının İncelenmesi: Bildirilen i ş kazaları hem İ S İ G tedbirlerinin alınıp 4857 Sayılı kanun uyarınca Çalı ş ma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı ğ ı tarafından, hem de 5510 Sayılı Kanun uygulaması bakımından Kurumca incelenir. Olayın meydana gelmesinde i ş veren ve i ş çinin veya üçüncü ş ahısların kasıt, ihmal ve kusurları ara ş tırılır. Ayrıca TCK yönünden de C. Savcılıkları tarafından soru ş turulur. 5510 Sayılı Yasanın 21 nci maddesinde i ş verenin sorumlulu ğ u belirlenmi ş tir.Buna göre i ş kazasında i ş verenin kastı veya i ş çilerin sa ğ lı ğ ını koruma ve i ş güvenli ğ i ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi veyahut suç sayılır bir eylemi sonucunda olmu ş sa, Kurumca sigortalıya veya hak sahibi kimselerine yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü giderlerin tutarı ile gelir ba ğ lanırsa bu gelirlerin pe ş in sermaye de ğ erleri toplamı i ş verenden alınır.Rücu davalarında i ş verene yükletilen tazminata ilaveten üçüncü ki ş ilerin de bir kasıt veya kusuru varsa bunlara kar ş ı da kazazedeye veya hak sahiplerine yapılan ödemelerin yarısı oranında kurumun rucu hakkı bulunmaktadır. Çalı ş ma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı ğ ı İş Müfetti ş lerince yapılan i ş kazası incelemeleri büyük ölçüde SGK nun açaca ğ ı rucu davalarında ve TCK bakımından açılan soru ş turmalarda yararlanılmaktadır. İş Müfetti ş lerince inceleme sonucunda olayın iS İ G yönünden incelemesi yapılır.Bu incelemede i ş veren,i ş çi ve varsa üçüncü ki ş ilerin kusur nispetleri tespit edilir.Kurum bu rapor sonuçlarına göre rucu davası açıp açmayaca ğ ına karar verir.Ayrıca bu raporlar i ş kazasına maruz kalan i ş çiler ve hak sahiplerinin açtıkları tazminat davalarında bilirki ş i raporu olarak mahkemece dikkate alınmaktadır.TCK uygulamaları ile ilgili verilen raporlar ise bu kanununun uygulanması bakımından suçun nispetini tayin için ancak bilirki ş ilik görevi verildi ğ inde yapılmaktadır.

20 İş Kazasında Yapılacak Hukuki İşlemler Meydana gelen i ş kazalarının sonuçlarına ili ş kin hükümleri SSK Kanununu kapsamaktadır. İş kazası ve meslek hastalı ğ ı sonucunda kazaya u ğ rayan ki ş inin ma ğ dur olmaması için maddi zararının kar ş ılanması gerekir. Maddi yardım yapılabilmesi için i ş kazasının geçici i ş görmezlik, daimi i ş görmezlik veya ölüm ile sonuçlanması gerekir.

21 Maddi Yardım Gerektiren Başlıca Ödeme Şekilleri: 1. İ laç, 2. Tedavi giderleri, 3. Protez, 4. Çalı ş ılmayan süre için ücret, 5. Cenaze masrafı, 6. E ş ve çocuklara maa ş ba ğ lanması, 7. Tazminatlardır. İş kazası ve meslek hastalı ğ ı sonucu belirtilen bu ödemelerin yapılması, sosyal güvenli ğ in gere ğ idir.

22 İs Kazalarına Karşı Korunma : Kaza yapabilecek sebepleri önceden ara ş tırmak, denetlemek ve önlemleri almak gerekir. Kazalara kar ş ı koruma önlemlerini kısaca a ş a ğ ıda belirtilen ş ekilde sınıflandırmak mümkündür. 1- E ğ itim : Çalı ş ma hayatı ile ili ş kili herkese koruma bakımından e ğ itim yaptırılması gerekir. 2-Makinalarla İ lgili Teknik Önlemler : Her i ş yerinde ve her makinaya göre de ğ i ş en önlemlerin alınmasıdır. Örne ğ in makinenin topraklanmasınm yapılması, açıkta dönen aksamların uygun koruyucu muhafaza içine alınması, 3,basınçlı kaplarda belli ve periyodik dönemlerde basınç testi kontrollarmm yapılması gibi... 4,Çevresel Önlemler : Kaza nedeni olabilecek çevresel faktörleri inceleyip düzeltmekle mümkündür. 5,Organizasyonla İ lgili Önlemler : Yorgunluk, fazla mesai, gece mesaisi gibi organizasyona ait özellikler gözden geçirilmelidir. (y İ nsana Ait Faktörler : Tecrübesizlik, dalgınlık, i ş e uyumsuzluk,stres gibi insana ili ş kin nedenler aramp bulunmalıdır.

23 -İş Kazalarına Karşı Açılan Tazminat Davaları : İş kazası sonucunda i ş çinin beden ve ruhsal bütünlü ğ ü üzerinde zarar verici bir etki meydana gelmi ş se ve onu çalı ş maktan alıkoyup maddi zararlar meydana getirmi ş se, ayrıca elem, üzüntü acı gibi manevi bir zarar vermi ş se i ş çi u ğ radı ğ ı maddi ve manevi kayıplardan ötürü tazminat isteme hakkına sahiptir. İş çinin i ş kazası sonucu geçici veya sürekli i ş göremezlik durumuna dü ş mesi halinde SGK nun yaptı ğ ı yardım i ş çinin kazancının altındadır. Bu nedenle hukukumuzda özel bir hüküm düzenlenmedi ğ inden, genel hükümlere göre u ğ ranılan fazla zararın tazmin edilebilece ğ i bir uygulama alanı yerle ş mi ş tir. Ölüm halinde ise ölenin deste ğ inden yoksun kalan kimseler,maddi desteklerini kaybetmi ş olmaları nedeniyle u ğ radıkları zararları tazmin etmek üzere i ş veren aleyhine tazminat davası açabilirler.Borçlar Kanununun 45 nci maddesinde “ Ölüm neticesi olarak di ğ er kimseler müteveffanın yardımından mahrum kaldıkları takdirde, onların bu zararını da tazmin etmek lazım gelir.” Denilmektedir. Türk Hukuk Siteminde bu tazminata “ Destekten yoksun kalma tazminatı” denilmektedir.Yargıtay bu tazminatın hesaplanmasını ve niteli ğ ini bir kararında aynen ş öyle ifade etmektedir.” Ölüm nedeni ile B. K. nun 45 nci maddesine dayanan destekten yoksun kalma tazminatı, yoksun kalanlarla ölenin ya ş ayabilecekleri muhtemel süre içinde, ölenin çalı ş ıp kazanabilece ğ i süredeki kazancı tutarından davacılara ayırıp ileride yapabilece ğ i yardım tutarının pe ş in ve toptan ödettirilmesinden ibarettir.” demektedir. İ fade edelim ki tazmin alacaklıları, ölüm olayı sonunda ölenin yardımından- deste ğ inden yoksun kalmı ş e ş,ana ve baba, çocuklar, karde ş ler,ni ş anlılar,evlilik dı ş ı birlikte ya ş ayanlar ve bunlardan do ğ an çocuklar,üvey ana ve babalar tazminat alacaklısı olabilirler. SGK nun ödedi ğ i gelirin pe ş in sermaye de ğ eri dü ş ürülmelidir.

24 İ kinci tazminat türü İş Göremezlik Tazminatıdır. İş çinin i ş kazası sonucu kısmen veya tamamen i ş göremez duruma dü ş mesi halinde SGK dan alaca ğ ı sürekli i ş göremezlik ödene ğ i, normal çalı ş ma sırasındaki elde etti ğ i gelirden az olacaktır. Ayrıca beden ve ruh gücü bakımından çöküntüye u ğ radı ğ ı için çalı ş sa dahi daha fazla güç sarf edecek ve yıpranacaktır.Bu durumda hem gelir kaybına u ğ ramakta ve hem de yıpranmaktadır. Bu nedenle i ş çi, kaza olmasaydı da normal i ş görebilme süresi içinde çalı ş saydı ne gelir elde edecekse o miktar geliri tazmin etmek amacı ile bu davayı açabilecektir. B.K. nun 46 ncı maddesinde düzenlenen bu zararlar; tedavi giderleri,çalı ş ma iktidarının yitirilmesinden do ğ an zararlar ile iktisadi gelece ğ in sarsılmasından do ğ an zararlardır. Maddede aynen “ Cismani bir zarara duçar olan kimse külliyen veya kısmen çalı ş maya muktedir olamamasından ve ileride iktisaden maruz kalaca ğ ı mahrumiyetten tevellüt eden zarar ve ziyanını isteyebilir.” denmektedir. Bu davalarda davacı zarara u ğ rayan ki ş idir. Zarara u ğ rayan davacı olmaz ise yakınlarının dava açma hakları yoktur. Ancak kazaya u ğ rayan 18 ya ş ından küçük ise kanunu velisi- vasisi dava açabilir

25 Üçüncü tazminat türü Manevi Tazminattır. İş kazasına u ğ rayan i ş çinin beden ve ruh sa ğ lı ğ ının bozulması sonucu elem ve ızdıraba maruz kalaca ğ ını belirtmi ş tik.Duyulan elem ve acı ise manevi tazminat istemek hakkını do ğ urmaktadır.Bu tazminatın kayna ğ ı B.K.nun 47 nci maddesidir.Manevi tazminat hem i ş kazasına maruz kalan kimseler tarafından hem de ölenin yakınları tarafından açılabilir.Yine destekten yoksun kalma tazminatına benzer ş ekilde manevi zararını ispatlayacak ki ş iler bu davayı açabilirler.Belirtilen maddede “ Hakim hususi halleri nazara alarak cismani zarara duçar olan kimseye,yahut adam öldü ğ ü takdirde ölünün ailesine manevi zarar namıyla adalete muvafık tazminat verilmesine karar verebilir.” Denilmektedir. Burada aile kavramı Yargıtay kararları ile geni ş letilerek kan ve sıhri hısımlık aranmayıp manevi zarara u ğ rayan yakınları ş eklinde anla ş ılmaktadır.

26 İş Kazalarında Sağlanan Yardımlar : 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sa ğ lık Sigortası Kanununun 16,17,18,19,20 nci maddelerinde düzenlenen sosyal yardım ve haklar SGK tarafından i ş kazasına u ğ rayan i ş çilere verilmektedir. Bunlar: a-Sa ğ lık hizmetlerinden yararlanma ( Tedavi, rehabilitasyon,yurt içi ve yurt dı ş ı tedavileri yaptırılması,protez,araç ve gereçlerin sa ğ lanması,takılması,onarılması ve yenilenmesi) b-Geçici i ş göremezlik süresince günlük geçici i ş göremezlik ödene ğ i verilmesi c-Sürekli i ş göremezlik geliri ba ğ lanması d-Ölen sigortalının hak sahiplerine gelir ba ğ lanması, e-Ölen sigortalı için cenaze ödene ğ i verilmesi f-Gelir ba ğ lanmı ş kız çocuklarına evlenme ödene ğ i verilmesi