Tırmanma Oğlaklar için Davranışsal bir Gereksinim mi ? Türker Savaş, Cemil Tölü, Hande Işıl Akbağ, Baver Coşkun, İ. Yaman Yurtman Çanakkale Onsekiz Mart.

... konulu sunumlar: "Tırmanma Oğlaklar için Davranışsal bir Gereksinim mi ? Türker Savaş, Cemil Tölü, Hande Işıl Akbağ, Baver Coşkun, İ. Yaman Yurtman Çanakkale Onsekiz Mart."— Sunum transkripti:

1 Tırmanma Oğlaklar için Davranışsal bir Gereksinim mi ? Türker Savaş, Cemil Tölü, Hande Işıl Akbağ, Baver Coşkun, İ. Yaman Yurtman Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü AMAÇ 1.Hayvanın “refah” içerisinde olduğunun önemli göstergelerinden birisi envanterinde bulunan tüm davranışları gösterebilmesidir. 2.Keçilerin, sıklıkla ön ayaklarını bir yere dayayarak, hatta dayamadan arka ayakları üzerine kalkabildikleri bilinmektedir. 3.Oğlakların oyun davranışları yada yatmak için yüksek yerleri tercih ettikleri gözlenmektedir. 4.Bu çalışmada oğlaklarda çevresel zenginleştirme bağlamında, gerek arka ayakları üzerine kalkma (ön ayaklarını dayayarak veya dayamadan) gerekse yüksek nesnelerin üzerine çıkma şeklindeki tırmanma davranışının sayısallaştırılarak ölçülmesi hedeflenmiştir. MATERYAL VE YÖNTEM 1. Canlı ağırlıkları ve doğum tiplerine göre, her bir grupta 6 dişi, 7 erkek olacak şekilde üç grup oluşturulmuştur. a) Zengin çevre grubu (ZÇ): Şekil 1’de verilen nesneler ile donatılmıştır. b)Değişen çevre grubu (DÇ): Zengin çevre grubuyla aynı düzenlemede başlamış, 15 gün sonra fakir çevre grubu düzenine geçirilmiş, bu durum 16 hafta boyunca 15 günde bir değişerek sürdürülmüştür. c)Fakir çevre grubu (FÇ): Kombine yemlikler padok parmaklıklarına, oğlakların cidago yüksekliklerine uygun bir şekilde asılmıştır. 2. Oğlaklar doğumdan sonra 1 hafta sürekli analarının yanında barındırılmış, daha sonra analar sabahları meraya çıkartılmış (09:00), akşamları (18:00) sağıldıktan sonra oğlaklarla anaları tekrar buluşturulmuştur ve sabaha kadar birlikte kalmışlardır. 3. Grup halinde ve bir tarafı tamamen açılabilen, padoklara (5 m x 5 m) bölünmüş yarı kapalı barınakta barındırılan oğlaklara büyütme yemi ve yonca kuru otu ile su ad libitum sunulmuştur. 4. Oğlaklar ortalama 60 günlük yaşta sütten kesilmiştir. 5. Davranış gözlemleri sütten kesim öncesinde haftada bir, sütten kesim sonrasında ise iki haftada bir, doğrudan 9:30 ile 11:30 saatleri arasında gerçekleştirilmiştir. a)Tırmanma: Arka ayaklar yerde kalmak suretiyle ön ayakların padok donanımı veya parmaklıklara dayanması b)Nesneye çıkma: Dört ayağın da padok donanımının üzerinde olması c)Etkileşim: Oğlakların birbirleriyle oyun maksatlı veya ciddi olarak etkileşime girmesi d)Cinsel davranışlar: Erkek oğlakların aşıma benzer şekilde diğer grupdaşlarının üzerine atlaması e)Hoplama-koşuşturma: Korku vb. başka bir nedene bağlı olmaksızın oğlağın olduğu yerde yada koşturarak hoplaması, zıplaması f)Anormal ağız aktivitesi: Beslenme amacı dışında padok donanımını ve/veya diğer oğlakların tüylerini yalaması, kemirmesi 6. İstatistiksel analizler için davranış özelliklerinin dağılımı logaritmik transformasyon (log 10 (y+1)) ile normal dağılıma yaklaştırılmış, sonrasında gözlem günü cinsiyet ve uygulamalar ile tüm etkileşimlerin yer aldığı tekrarlı ölçümler varyans analizine tabi tutulmuştur. Ortalamalar arası farklar Tukey-testi ile analiz edilmiştir. Şekil 1: Zenginleştirilmiş ve değişen çevre grupları padoklarında yer alan nesneler (a: Fakir çevre grubunda parmaklıklara asılan yemlik, 13 adet) ZenginDeğişenFakir P SH Deneme Başı5,290,3165,250,3055,710,2670,4558 Sütten Kesim16,110,72915,800,72916,570,6150,7162 Deneme Sonu23,161,27424,201,25026,051,0600,2160 Çizelge 1: Gruplardaki oğlakların canlı ağırlıklarına ait en küçük kareler ortalamaları ( ), standart hataları (SH) ve P değerleri Şekil 2: Davranış özellikleri ortalama sıklıkların gruplara göre değişimi (T: Tırmanma; NT: Nesneye tırmanma; E: Bireyler arası etkileşim; CD: Cinsel davranış; HZK: Hoplama ve koşuşturma; AAA: Anormal ağız aktivitesi) ÖzelliklerZenginDeğişenFakirSEMP Tırmanma0,60 a 0,73 b 0,82 b 0,0370,0006 Nesneye Çıkma0,45 a 0,20 b -0,0440,0006 Etkileşim0,390,34 0,0250,2321 Cinsel Davranış0,07 a 0,14 b 0,13 b 0,0210,0401 Hoplama-Koşuşturma0,250,21 0,0200,2671 Anormal Ağız Aktivitesi0,17 a 0,24 b 0,30 c 0,0190,0001 Toplam0,970,991,020,0320,5456 Çizelge 2: Davranış özelliklerinin gruplara göre en küçük kareler ortalamaları, Standart hataları ve P değeri Çizelge 3: Gözlem saatlerinde donanımları kullanım oranları, % (* Yalnızca donanım bulunduğu haftalar) SONUÇ VE ÖNERİLER 1.Çalışmada tanımlanan şekliyle oğlakların çevresinin geliştirilmesi için kullanılan nesnelerin oğlaklar tarafından kullanıldığı ortaya konmuştur. 2.Mekansal çevre zenginliği sterotipleri azaltmıştır. 3.Bulgulardan tırmanma davranışının esansiyel olabileceği konusunda ipucu elde edilmiştir. 4.Tırmanmanın esansiyel olduğu konusundaki hipotez ile mekansal zenginleştirmenin etkisi konusunda daha güçlü sonuçlara varabilmek için konunun daha ayrıntılı olarak araştırılmasına gereksinim bulunmaktadır. DonanımZenginDeğişen* Kaba Yemlik1,632,19 Yarı Otomatik Kesif Yemlik0,970,64 Ranza6,382,31 Köprü0,650,39 Kütük0,591,03 Toplam10,226,56