KAMU YÖNETİMİNİN DENETLENMESİ

... konulu sunumlar: "KAMU YÖNETİMİNİN DENETLENMESİ"— Sunum transkripti:

1 KAMU YÖNETİMİNİN DENETLENMESİ
CİHAN NECMİ GÜNAL

2 KAMU YÖNETİMİNİ DENETLENMESİ
Kamu Yönetiminin Sorumluluğu ve Hesap Verebilirliği Vatandaşların Hakları Kamu Yönetiminin Sorumluluğu Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik Kamu Yönetiminde Denetim Denetim Yöntemleri Siyasi Denetim İdari Denetim Ombudsman Denetimi Yargı Denetimi Baskı Grupları Yönetimde Açıklık ve Etik

3 Kamu Yönetiminin Sorumluluğu ve Hesap Verebilirliği
Vatandaşların Hakları Adil, tarafsız, ve eşit olarak işlem görmek Kamu aleyhine dava açabilmek Bağımsız ve tarafsız organlara başvurabilmek Politikalar, eylemler ve işlemler hakkında bilgilendirilmek Kamusal hayatı ilgilendiren işlere katılabilmek Sosyal adalete uygun olarak mal ve hizmetlerden yaralanabilmek

4 Kamu Yönetiminin Sorumluluğu ve Hesap Verebilirliği
Sorumluluk: Manevi bir yükümlülük duygusudur. Denetim: Sorumluluk yeterli değildir, bazı kurallar gereklidir. Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik Kamu yönetiminde hesap verebilirlik; yönetimde alınan kararları, yapılan işleri ve harcamaları ilgili otoritelere açıklama, nedenlerini izah etme ve gerekçelendirme zorunluluğu olarak tanımlanmıştır. Hesap Verebilirliğin Unsurları İlgili kurumun yükümlü olması Hesap verebilirlik mekanizmaları olması İyi performans için ödül vs. kötü performans için ceza verilebilmesi

5 Kamu Yönetiminin Sorumluluğu ve Hesap Verebilirliği
Hesap Verebilirliğin Sınıflandırılması Siyasi Makamlara Karşı Yönetsel Makamlara Karşı – Hiyerarşik veya Vesayet Yargı Organlarına Karşı Bağımsız Mali Denetim Makamlarına Karşı Profesyonel Kuruluşlara Toplumsal Ombudsmana Etik Yönetsel Makamlar 1. Hiyerarşik 2. Vesayet Bağımsız mali denetim: Sayıştay Profesyonel Kuruluş: Meslek odaları (Tabipler odası, baro vb)

6 Kamu Yönetiminin Sorumluluğu ve Hesap Verebilirliği
Kamu Yönetiminde Denetim Yozlaşma ve Yolsuzluk Kamu Hizmeti ve Denetim Kamu yöneticileri, kamu hizmetlerini yürütürken, yasalarla belirlenmiş çerçeve içinde hizmetin niteliğine ve koşullarına bağlı olarak, çeşitli seçenekler arasında takdir yetkisi kullanırlar. İşte yolsuzluk, yozlaşma, ve etik dışı tutum ve davranışlar, bu esnada ortaya çıkar. Başarılı Bir Denetimin Unsurları Tarafsız ve özerk bi yapı Belirli standartlar Şeffaf bir raporlama Denetim sonucunda yaptırım

7 Denetim Yöntemleri Siyasi Denetim Yasama Organı Denetimi
Soru Meclis Araştırması Genel Görüşme Gensoru Meclis Soruşturması Yürütme Organı Denetimi Atama Yoluyla Denetim: Liyakat vs. Sadakat Soruşturma: Denetim organları Soru: Bakanlar kurulu adına sözlü veya yazılı cevaplandırılması için Başbakan ya da ilgili bakandan bilgi istemedir. Meclis Araştırması: Belirli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemedir. Genel Görüşme: Toplumu ve devket faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun meclis Genel Kurulu’nda görüşülmesidir. Gensoru: Hükümetin ya da bir bakanın siyasi sorumluluğuna yol açan bir denetimdir. En az 20 MV imzası gerekir. Sonucunda bakan görevden uzaklaştırılabilir. Meclis Soruşturması: Başbakan veya bakanlar hakkında Meclis üye sayısının en az onda biri kadar imza ile başlatılan soruşturmadır. Bakan Yüce Divan’a gönderilebilir. Denetim Organı: Teftiş Kurulu Başkanlığı. Her bakanlıkta bulunur. İlgili bakanlığın veya kurumun araştırma ve soruşturmalarını yaparlar.

8 Denetim Yöntemleri İdari Denetim Ombudsman Denetimi Hiyerarşik Vesayet
Yasama organı denetimi ile bir düşünülebilir. En önemli örnegi İsveç’tir. Ülkemizde 12 Eylül 2010 referandumu ile Anayasa’ya girmiştir. 1982 Anayasası’nda düzenlenen kurumlardan bir tanesi de Devlet Denetleme Kurulu’dur. Kurul yarı ombudsman deneyimi sayılabilir. Vesayet: İdarenin bütünlüğü ilkesi gereğince yapılır. Fonksiyonel ve coğrafi yerinden yönetim! Belediye içişleri bakanlığı ör. İsveç: Ombudsman burada kendiliğinden bile harekete geçebilir. Başvuruya gerek yoktur. Ombudsman bu ülkede yargıyı bile denetleyebilir. İngiltere ve Fransa’da doğrudan başvuru yok. Çeşitli ombusmanlık türleri vardır: Askeri, Siyasi, Basın vb. Ombudsman, ilk önce mecliste kabul edildi. Ancak Bilgi edinme ve Dilekçe anayasal hakkına bir farklı durum oluşturduğu gerekçesiyle AYM tarafından iptal edildi. TSK’nın askeri nitelikteki faaliyetlerini, yargı erkinin işlemlerini, yasama erkinin yetkisini ve CB’nin tek başına yaptığı işlemler dışında her şeyi inceler. DDK, sadece Cumhurbaşkanı’nın emriyle harekete geçer. Aynen yürütme ile ilgili durumları inceler. Ancak yaptırım gücü yokturç

9 Denetim Yöntemleri Yargı Denetimi Baskı Grupları Denetimi
İdari yargı: Amacı idarenin karşısında halkın korunmasıdır. Baskı Grupları Denetimi Takdir yetkisinin giderek artması nedeni ile önemli bir denetim mekanizması haline gelmiştir. Lobicilik: Yönetimi etkilemek için yapılan baskı faaliyetlerinin yasal bir şekilde yapılmasıdır. Baskı grupları ile idare arasında bir ast üst ilişkisi yoktur. İdari Yargı: Sonsuz güçlü devlet karşısında güçsüz vatandaşı korumak için vardır. Bazı ülkelerde görülmez. Buna yargı birliği denir. Vatandaş doğrudan idari hakime başvurusunu yapar. Sonuçları bakımından en etkili çözüm yoludur. Çünkü kararı veren bir hakimdir ve tartışmaları bertaraf edecek bir güce sahiptir. Baskı Grupları: Kamu yöneticilerinin takdir ile karar verebilmeleri nedeniyle, baskı grupları kendi çıkarlarına aykırı bir şey gördüğünde harekete geçebilirler. Ör: Hayvan hakları Baskı grupları, kendilerini doğrudan etkileyebilecek faaliyetlerde söz sahibi olabilirler: Ör: TİSK ve Asgari Ücret Belirleme Komisyonu Ast – Üst ilişkisi yok: Görüşme, ikna etme ve uzlaşma temeline dayanır.

10 Denetim Yöntemleri Yönetimde Açıklık
Gizlilik bürokrasinin en önemli silahıdır. Ülkemizde 657 sayılı Kanun ile memurların, basına açıklama yapmaları yasaktır. Açıklık: Kamu yönetiminin yönetilenler eliyle denetlenmesinin bir aracıdır. Vatandaşın resmi belgelere ulaşabilmesi bir anayasal haktır. Açıklık sadece belgelere ulaşmak değil, politikaların bir parçası olmaktır. Ülkemizde açıklık şu 2 yolla yerine getirilir: Bilgi Edinme Hakkı Bilgi Verme Yükümlülüğü Açıklık: Günümüz gelişmiş ülkelerinde açıklık, katılım gibi yönetilenlerin denetimde söz sahibi olduğu bir dönemdir. Gizlilik: Hiçbir bürokrat kendini denetleyenlerin fazla bilgi sahibi olmasını istemez. En tecrübeli daima kendisidir. Resmi belgelere ulaşabilmek, hem savunma yapabilmek için hem de kendini bilgilendirebilmesi için vatandaşa verilmiş bir haktır. Bu şekilde bir katılım doğrudan denetim değildir. Sadece halkın süreç hakkında bilgi sahibi olabilmesini ve örgütlenmesini sağlar. İsveç akvaryum ve İskoçya Parlamento örnekleri. ABD’de de halk komisyonlara katılır, dinler ve hatta fikir verir. Bilgi edinme hakkının istisnaları: Devlet sırrı, ülkenin ekonomik çıkarları ve istihbarat

11 Denetim Yöntemleri Etik
İyi ile kötünün, doğru ile yanlışın farkına varmak ve ona uygun hareket etmekdir. Kamu Yönetiminde Etik: Yöneticilerin karar alırken tarafsız, dürüst, sosyal adalet, saydamlık gibi erdemleri gözetmeleridir. Etik Düzeyleri: Kişisel Etik Profesyonel Etik Kurumsal Etik Sosyal Etik Etik Teoriler Erdem Etiği Deontolojik Etik Faydacı Etik Etik ahlak ile birlikte kullanılır olmuştur. Siyasette yozlaşma sadece az gelişmiş ülkelerde görülmez Waltergate skandalı gibi ABD’de dahi büyük etik sorunları görülebilir. Bu yüzden kamu yönetimi disiplininde her daim önemli bir başlıktır. Kamu yöneticilerinin etik dışı davranışları devlete olan güveni sarsar. 1990ların sonu ve 2000lerin başı hükümete olan güvensizlik örnekleri. Kamu yöneticileri günümüzde Koruyucu olarak adlandırılırlar. Ancak kamuyu onlardan kim koruyacak? Bir iç denetim mekanizması olarak etik.