MAKRO EKONOMİ 4. HAFTA.

... konulu sunumlar: "MAKRO EKONOMİ 4. HAFTA."— Sunum transkripti:

1 MAKRO EKONOMİ 4. HAFTA

2 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Nominal GSMH ve Reel GSMH Nominal GSMH’ya cari fiyatlarla GSMH, reel GSMH’ya ise sabit fiyatlarla GSMH da denir. Nominal ve reel kavramları arasındaki fark, üretim miktarı ile fiyatlardan hangisinin değiştiğine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Örneğin; Nominal ve Reel Artışlar DURUM Yıllar (t) Üretim (Q) Fiyat (P) GSMH = Q x P ARTIŞ 1. Durum 2014 2015 10 Birim 2 TL 4 TL 20 TL 40 TL NOMİNAL ARTIŞ 2. Durum 20 Birim REEL 1. Durumda üretim miktarı değişmemesine rağmen, fiyatta artış vardır. Dolayısıyla üretimde bir artış olmamasına rağmen, fiyatlar genel seviyesinin artması yani enflasyondan dolayı GSMH’da bir artış gözükmektedir. Bu durum nominal bir artıştır. 2. Durumda üretim fiyat değişmemesine rağmen, üretim miktarında artış vardır. Dolayısıyla fiyatta bir artış olmamasına rağmen, üretim miktarındaki artış sebebiyle GSMH’da bir artış gözükmektedir. Bu durum reel bir artıştır.

3 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Nominal GSMH ve Reel GSMH Günlük hayatta hem üretim miktarı hem de fiyatlar artmaktadır. Bu durumda GSMH’daki artışın nominal mi yoksa reel mi olduğunu anlamak için aşağıdaki örneği inceleyelim. Nominal ve Reel Artışlar DURUM Yıllar (t) Üretim (Q) Fiyat (P) GSMH = Q x P ARTIŞ 1. Durum 2014 2015 50 Birim 55 Birim 5 TL 6 TL 250 TL 330 TL NOMİNAL ARTIŞ 2. Durum 60 Birim 5,50 TL REEL Üretimdeki artış oranı %10 < Fiyattaki artış oranı %20 Üretimdeki artış oranı %20 > Fiyattaki artış oranı %10 1. Durumda üretim miktarında ve fiyatta artış vardır. Fakat, fiyattaki artış oranı, üretim miktarındaki artış oranından yüksek olduğundan, bu durum nominal bir artıştır. 2. Durumda da üretim miktarında ve fiyatta artış vardır. Fakat, üretim miktarındaki artış oranı, fiyattaki artış oranından yüksek olduğundan, bu durum reel bir artıştır.

4 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Nominal GSMH ve Reel GSMH Bir ekonomide, herhangi bir yılın üretim miktarı, yine o yılın fiyatları ile çarpılıyorsa, nominal GSMH elde edilir. Bir ekonomide, herhangi bir yılın üretim miktarı, o yılın fiyatları ile değil de, enflasyon oranı daha düşük olduğu için seçilen eski bir baz (temel) yılın fiyatları ile çarpılıyorsa reel GSMH elde edilir. Bir başka ifade ile; nominal GSMH değeri içinde enflasyonun etkisi var iken, reel GSMH enflasyondan arındırılmış bir değerdir.

5 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Nominal GSMH’nin Reel GSMH’ye Çevrilmesi Fiyat endeksi, bir ekonomide bir yıllık bir dönemde belirlenen bir mal ve hizmet listesinin fiyat değişmelerini gösteren bir sayıdır. Fiyat endeksi hesaplanırken, insan hayatı için gerekli olan mal ve hizmetlerin bir listesi yapılır ve bu listedeki mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki bir yıllık bir değişim izlenir. Bu izleme sonucunda, fiyat endeksi denilen bir sayı hesaplanır. Fiyat endeksi, ekonomideki fiyat değişmelerini yani pahalılığı gösterir. Başlıca iki türlü fiyat endeksi vardır: Toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) Tüketici eşya fiyat endeksi (TÜFE)

6 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Nominal GSMH’nin Reel GSMH’ye Çevrilmesi TEFE, belirlenen mal ve hizmet listesinin toptancıdaki fiyatlara göre pahalılığını gösterirken, TÜFE, aynı mal ve hizmet listesinin perakendecideki, yani bakkal ve manavlardaki fiyatlarına göre pahalılığını gösterir. Türkiye’de, TEFE ve TÜFE değerlerini Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) hesaplar ve yayınlar. Nominal GSMH’yi reel GSMH’ye çevirirken aşağıdaki formül kullanılır: Reel GSMH = 𝐍𝐨𝐦𝐢𝐧𝐚𝐥 𝐆𝐒𝐌𝐇 𝐓Ü𝐅𝐄 x100 Örneğin; Türkiye’nin 2011 yılı verileri aşağıdaki gibidir: 2011 Nominal GSMH değeri = milyon TL 2011 yılı TÜFE endeks değeri = 200,8 Buna göre 2011 yılı reel GSMH = ,8 x100 = milyon TL

7 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Kişi Başına Düşen GSMH Kişi başına düşen GSMH, iktisadi refahın ölçüsüdür. İktisadi refah, ekonomide kıt kaynaklarla elde edilen haz ve tatmin duygularının para birimi ile ifade edilebilen tarafıdır. GSMH, ekonominin toplam üretim gücünü gösterdiğine göre, acaba bu gücün ne kadarı toplumu meydana getiren bireylerin iktisadi refahına yansımaktadır? Kişi başına düşen GSMH, iktisadi refahın bir ölçüsü olup, nominal GSMH’nin ülke nüfusuna bölünmesiyle bulunan bir değerdir. Kişi başına düşen GSMH formülü aşağıdaki gibidir: Kişi Başına Düşen GSMH = 𝐍𝐨𝐦𝐢𝐧𝐚𝐥 𝐆𝐒𝐌𝐇 𝐓𝐨𝐩𝐥𝐚𝐦 𝐍ü𝐟𝐮𝐬

8 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Kişi Başına Düşen GSMH Bu formüle göre, Türkiye’nin 2011 yılı kişi başına düşen GSMH’sını hesaplayabiliriz. Örneğin; Türkiye’nin 2011 yılı nominal GSMH’sı = milyon TL Türkiye’nin 2011 yılı toplam nüfusu = 70 milyon TL Kişi Başına Düşen GSMH = = TL

9 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Kişi Başına Düşen GSMH Ülkelerin iktisadi refahlarının kişi başına düşen GSMH ölçüsüyle karşılaştırılmasında dikkate alınması gereken iki husus bulunmaktadır. Birinci olarak; nüfusu kalabalık olan ülkelerin kişi başına düşen GSMH’lerinin, bir başka ifade ile iktisadi refahlarının düşük olacağı açıktır. İkinci olarak; kişi başına düşen GSMH’nin iktisadi refahın doğru bir ölçüsü olabilmesi için, ülkedeki gelir dağılımının adil olması gerekir. Ülkeyi oluşturan toplum katmanlarının gelirleri arasında büyük uçurumlar varsa, milli gelirin büyük bir kısmı küçük bir toplumsal katmanın elinde yığılmışsa, kişi başına düşen GSMH, iktisadi refahın sağlıklı bir ölçüsü sayılmaz.

10 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Büyüme Hızı İktisadi büyüme, GSMH’nın reel olarak artmasıdır. Bir ekonomide reel GSMH, bir önceki yıla göre artış gösteriyorsa, o ekonomi iktisadi bakımdan büyüyor demektir. İktisadi büyümenin ölçüsü, büyüme hızı kavramıdır. Büyüme hızı, reel GSMH’nin yıllık artış oranıdır. Büyüme hızının formülü aşağıdaki gibidir: BH = İ𝐥𝐠𝐢𝐥𝐢 𝐲ı𝐥ı𝐧 𝐫𝐞𝐞𝐥 𝐆𝐒𝐌 𝐇 ′ 𝐬ı −𝐁𝐢𝐫 ö𝐧𝐜𝐞𝐤𝐢 𝐲ı𝐥ı𝐧 𝐫𝐞𝐞𝐥 𝐆𝐒𝐌 𝐇 ′ 𝐬ı 𝐁𝐢𝐫 ö𝐧𝐜𝐞𝐤𝐢 𝐲ı𝐥ı𝐧 𝐫𝐞𝐞𝐥 𝐆𝐒𝐌 𝐇 ′ 𝐬ı x 100

11 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Büyüme Hızı Örneğin; Reel GSMH 2011 = milyon TL Reel GSMH 2010 = milyon TL ise büyüme hızı; BH = − x 100 = %7 Bu durumda, ülke ekonomisi 2015 yılında, 2014 yılına göre %7 büyümüştür. Ekonominin büyümesi, istihdamın yani çalışan sayısının artması, işsizliğin azalması, sermaye kapasite kullanım oranının artması yani fabrikaların yüksek kapasitede çalışması, reel üretimin ve reel gelirin artması, kısacası toplumun zenginleşmesi anlamına gelir.

12 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Büyüme Hızı Büyüme hızı eksi değerli de olabilir. Örneğin; Türkiye’nin 1999 yılı büyüme hızı, % -6 ve 2001 büyüme hızı % -9,5’dur. Büyüme hızının eksi değerli olması, ekonominin küçülmesi anlamına gelir. Bu durumda; istihdam azalmakta, işsizlik artmakta, fabrikalar düşük kapasite ile çalışmakta, reel üretim ve reel gelir azalmakta, kısacası toplum fakirleşmektedir.

13 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Net Büyüme Hızı Büyüme hızı, nüfus artış hızından ayrı düşünülemez. Ekonomide net bir büyümenin sağlanabilmesi için, büyüme hızının nüfus artış hızından yüksek olması gerekir. Nüfus artış hızının formülü aşağıdaki gibidir: Nüfus Artış Hızı = İ𝐥𝐠𝐢𝐥𝐢 𝐲ı𝐥ı𝐧 𝐧ü𝐟𝐮𝐬𝐮 −𝐁𝐢𝐫 ö𝐧𝐜𝐞𝐤𝐢 𝐲ı𝐥ı𝐧 𝐧ü𝐟𝐮𝐬𝐮 𝐁𝐢𝐫 ö𝐧𝐜𝐞𝐤𝐢 𝐲ı𝐥ı𝐧 𝐧ü𝐟𝐮𝐬𝐮 x 100 Örneğin; Türkiye’nin 2011 yılı toplam nüfusu = 70 milyon Türkiye’nin 2010 yılı toplam nüfusu = 69 milyon ise; Nüfus Artış Hızı 2011= 70 −69 69 x 100 = %1,4

14 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
Net Büyüme Hızı Net büyüme hızı, büyüme hızı ile nüfus artış hızı arasındaki farktır ve aşağıdaki formülle gösterilir: Net Büyüme Hızı = Büyüme Hızı – Nüfus Artış Hızı Örneğin; Türkiye’nin 2011 yılı büyüme hızı = %7 Türkiye’nin 2011 yılı nüfus artış hızı = %1,4 ise; Net Büyüme Hızı 2011 = %7 - %1,4 = %5,6 Bir ekonomide artan nüfus, büyüme ile elde edilen üretim artışının bir kısmını ortadan kaldırmaktadır. Büyümeyle ortaya çıkan üretimin bir bölümüyle yeni doğan nüfusun üretime katılıncaya kadar geçen süredeki bakımı, beslenmesi ve eğitimi karşılanmaktadır. Bu nedenle, büyüme hızından nüfus artış hızı çıkarılarak net büyüme hızı hesaplanmakta, iktisadi büyümenin reel üretime doğrudan katkısı esas alınmaktadır.

15 2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
DERS BİTMİŞTİR DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER! GÖRDÜĞÜNÜZ BU DERS SUNUMUNA internet adresinden ulaşabilirsiniz.