6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları İnt. Dr. Ezgi Öztop İnt.Dr. Arif Kılçar İnt.Dr. Mediha Özdaş.

... konulu sunumlar: "6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları İnt. Dr. Ezgi Öztop İnt.Dr. Arif Kılçar İnt.Dr. Mediha Özdaş."— Sunum transkripti:

1 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları İnt. Dr. Ezgi Öztop İnt.Dr. Arif Kılçar İnt.Dr. Mediha Özdaş İnt. Dr. Özge Özkal İnt. Dr. Sema Topal

2 T.C ANAYASASI MADDE 9 ÇALIŞMA HERKESİN HAKKI VE ÖDEVİDİR 4857 SAYILI İŞ KANUNU MADDE 77 HER İŞVEREN İŞYERİNDE ÇALIŞANLARIN SAĞLIĞINI VE İŞ GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİ OLANI YAPMAK VE BU HUSUSTAKİ ŞARTRLARI SAĞLAMAK VE ARAÇLARI EKSİKSİZ BUUNDURMAKLA YÜKÜMLÜDÜR. ÇALIŞANLAR DA ÇALIŞAN SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ HAKKINDAKİ USUL VE ŞARTLARA UYMAK ZORUNDADIRLAR.

3 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 20 Haziran 2012 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilerek 22.06.2012 tarihinde Cumhurbaşkanlığı onayına sunulmuş 30 Haziran 2012 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

4 AMAÇ MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.

5 İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu, herhangi bir alanda, herhangi bir ünvan ve şekil ile çalışan herkes için geçerlidir. Kamu ve özel sektör ayrımı gibi bir durum 6331 Sayılı Kanun için geçerli değildir. Kanunun kapsamı ise; Sayı sınırı olmaksızın, Memur, işçi, işveren, çırak, stajyer tüm çalışanlar Kamu ve özel sektöre ait bütün işler ve işyerleri Tarım vb. dahil tüm işkollarıdır

6 Kapsam dışı kalanlar ise; a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri. b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. c) Ev hizmetleri. ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan başvuru, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri

7 7 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ NEDİR? İşin yapılması sırasında çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa ve güvenliğe zarar verebilecek koşullardan korunmak amacı ile yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır

8 İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak, Çalışanları çalışma ortamından kaynaklanan sağlık ve güvenlik risklerine karşı korumak, Çalışanların sağlık, güvenlik ve refahını sağlamak ve geliştirmek, Çalışmaların devamlılığını sağlamak, Verimliliği artırmak YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 8

9 YENİ KANUNLA BİRLİKTE HER İŞYERİ; İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ VERMEK RİSK ANALİZİ VE ACİL DURUM EYLEM PLANI YAPMAK ZORUNDADIR YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 9

10 BU SORUMLULUKLAR NELER ? ÇALIŞANLARIN - Az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat, 3 yılda bir, - Tehlikeli işyerleri için en az on iki saat, 2 yılda bir, - Çok tehlikeli işyerleri için en az on altı saat, her yıl EĞİTİM ALMALARI ZORUNLUDUR YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 10

11 BU SORUMLULUKLAR NELER ? İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI BULUNDURMAK. İŞYERİ HEKİMİ BULUNDURMAK. DİĞER SAĞLIK PERSONELİ BULUNDURMAK. YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 11

12 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL NASIL KONTROL EDİLİYOR ? 12

13 CEZALARIN BAZILARI YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNUNA GÖRE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI Kanun Maddesi Ceza Maddesi Fiil 01.01.2013 itibarıyla Ceza Miktarı YDO=%7,80 Açıklama 4/1-b26-1/a İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini izlememek, denetlememek ve uygunsuzlukları gidermemek. 2.156Türk Lirası 6 6/1-a26-1/b İş güvenliği uzmanı çalıştırmamak.5.390 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 6/1-a26-1/b İşyeri hekimi çalıştırmamak.5.390 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 6/1-a26-1/b Diğer sağlık personeli çalıştırmamak.2.695 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 1010/126-1/ç Risk değerlendirmesi yapmamak veya yaptırmamak.3.234Türk Lirası Risk değerlendirmesi yapmamaya veya yaptırmamaya devam etmek. 4.851 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 13

14 CEZALARIN BAZILARI YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 14 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNUNA GÖRE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI Kanun Maddesi Ceza Maddesi Fiil 01.01.2013 itibarıyla Ceza Miktarı YDO=%7,80 Açıklama 11 26-1/d Acil durumları belirlememek, acil durumlar için tedbir almamak, acil durum planlarını hazırlamamak, destek elemanı görevlendirmemek, araç gereç sağlamamak, acil durumlarda işyeri dışındaki kuruluşla irtibatı sağlayacak düzenlemeyi yapmamak. 1.078 TL / Her yükümlülük için 1.078 TL / Her ay (Aykırılığın devamı halinde) 15/ 2 26-1/f Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar için yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu almamak 1.078TL / Her çalışan için 17 26-1/ğ Çalışanlara eğitim verme yükümlülüğüne uymamak (İSG eğitimi, çalışan temsilcisine özel eğitim, mesleki eğitim, iş kazası geçirene ilave eğitim, yenileme eğitimi, başka işyerinden çalışmak için gelenlere eğitim, geçici iş ilişkisiyle gelenlere eğitim vermemek, eğitim maliyetini çalışanlara yansıtmak, eğitimlerde geçen süreyi çalışma süresinden saymamak.) 1.078TL / Her çalışan için

15 15 İŞ GÜVENLİĞİ KURAL VE TALİMATLARINA UYGUN ÇALIŞMA DÜZENİNİ KORUMAK.. EMNİYETSİZ DURUMLARI GİDERMEK. TEKNİK GÜVENLİK KONULARINDA ÇALIŞMALAR YAPILMASINI SAĞLAMAK, YASALAR ÇIKARMAK, DENETLEMEK, TEKNİK ÇALIŞMALARIN ALT YAPISINI OLUŞTURMAK.

16 Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları İş Kanunu Madde 25: Çalışanın yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi, YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 16

17 Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları İş Kanunu Madde 25 Çalışanın kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması halinde; YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 17

18 Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları İş Kanunu Madde 25 İŞVEREN VEYA VEKİLİ TARAFINDAN İŞ AKİDLERİNİ TAZMİNATSIZ OLARAK FESHEDEBİLİR. YASAL HAK VE SORUMLULUKLAR 18

19 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 1- Her türlü yasak, zorunluluk ve ikaz işaretlerine uyulacaktır. 19

20 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 2- Çalışma sırasında gerekiyorsa iş elbisesi, iş ayakkabıları, işin gerektirdiği kişisel koruyucu ekipman ve uygun el aletleri kullanılacaktır. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 20

21 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 3- Çalışma sırasında sarkan giysi, kolye, künye, yüzük, saat takılmayacaktır. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 21

22 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 4- Alkol ya da başka bir uyuşturucu tesirinde olan ya da bunları taşıyan kimseler işyerine giremez. 5- Depo ve üretim vb. uygun olmayan alanlarda uyumak yasaktır. 6- İşyerlerine ateşli silah ve bıçak sokmak yasaktır. 7- Belirtilen yerler haricinde yiyip içmek ve sigara kullanmak yasaktır. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 22

23 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 8- İşyeri sahası içerisinde koşmak, bağırmak, bir şey fırlatmak, boğuşmak ve fiziksel şakalar yapmak yasaktır. 9- Çalışma yerleri ve yollar her zaman temiz ve düzenli tutulacaktır. 10- Yetkili olmayan kişinin herhangi bir makine veya ekipman üzerinde tamir/bakım yapması ve kullanması yasaktır. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 23

24 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 11- Bir emniyet sisteminin (örn: makine muhafazalarının) herhangi bir şekilde görev yapamaz hale getirilmesi yasaktır. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 24

25 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 12- Herhangi bir nedenle sökülen muhafazalar cihaz çalıştırılmadan önce yerine takılmalıdır. 13- Cihazının başından ayrılan çalışan cihazı çalışır durumda bırakmamalıdır. 14- Tüm elektrik kutu ve panel kapakları kapalı bulundurulacak, bunların içerisine yabancı cisimler konulmayacaktır.. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 25

26 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 15- İşyerlerine ne amaçla olursa olsun kullanımı onaylanmamış bir kimyasal madde sokulması yasaktır. 16- Tüm kimyasal maddeler mümkün ise orjinal ambalajı içerisinde, değilse uygun kaplar içerisinde ve mutlaka etiketli şekilde bulundurulmalıdır. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 26

27 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 17- Tüm kimyasal maddelerle göz teması ve aşırı kullanımdan kaçınılacak, yeterli havalandırma ile kullanılacaktır. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 27

28 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 18- En yakın yangın söndürücüsü, alarm düğmesi ve acil çıkış kapısının yeri herkes tarafından bilinecek, yangın ekipmanlarının önü kapatılmayacaktır. 19- Herhangi bir asılı ağırlığın altında durmak yasaktır. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 28

29 GENEL İŞ SAĞ.VE GÜV.KURAL 20- Yüksek yerlerden atlanmamalıdır. (Araç, rampa vb.) 21- Hayatınızı tehdit eden bir durumla karşılaştığınızda yaptığınız işi derhal bırakarak amirinize bilgi verilecektir. Genel iş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları 29

30 Sağlık gözetimi MADDE 15 – (1) İşveren; a) Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar. b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır: 1) İşe girişlerinde. 2) İş değişikliğinde. 3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde. 4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla. (2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. İşveren, çalışanlarının sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamakla yükümlüdür.

31 (3) Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları işyeri hekiminden alınır. 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli işyerleri için ise kamu hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden de alınabilir. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir. (4) Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. (5) Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur. Maliyetler işveren tarafından karşılanır Rapor işyeri hekimi veya aile hekiminden temin edilebilir Bireylerin sağlık bilgileri gizli tutulur

32 Çalışanların bilgilendirilmesi MADDE 16 – (1) İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak aşağıdaki konularda bilgilendirir: a) İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler. b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar. c) İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler.

33 Şimdi de b maddesindeki yasal haklara değinecek olursak; 1. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Alınması Sırasında Katılım Hakkı İşverenin iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı ile kendisine getirilen yükümlülükleri ihlali halinde, çalışanların ilk başvurabilecekleri yol, bizzat yahut iki ve daha fazla çalışanın olduğu yerlerde çalışan temsilcileri aracılığıyla, 6331 sayılı Kanunun 18. maddesinde düzenlenen katılım hakkını kullanmalarıdır

34 2. İş Sağlığı ve Güvenliği Kuruluna veya İşverene Başvuru Hakkı 6331 sayılı Kanunun 13. maddesinin 1. fıkrasında, ciddi ve yakın bir tehlikeyle karşı karşıya kalan çalışanların iş sağlığı ve güvenliği kuruluna başvuru hakkı düzenlenmiştir. Ancak anılan kanunun 22. maddesi, kanımızca isabetsiz şekilde[23], iş sağlığı ve güvenliği kurullarının sadece 50 ve daha fazla çalışanı olan ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde kurulmasını öngördüğünden, bu nitelikleri taşımayan işyerlerinde çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği kuruluna değil, işverene başvurma hakkına sahiptir

35 3. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı 6331 sayılı Kanunun 13/2. maddesi uyarınca, iş sağlığı ve güvenliği kurulundan, işverenden, ciddi ve yakın bir tehlikenin var olduğu ancak işverence gerekli önlemlerin alınmadığı yönünde tespit kararı alan çalışan, gerekli önlemler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınma hakkına sahiptir. Ayrıca ücret ve ücret eklerine hak kazanan çalışan iş görme edimini ifa borcundan kurtulmaktadır. Bu nedenle çalışana ücret veya maaşı ile bunların ekleri ödenmeli, SGK primleri yatırılmalıdır. Bu durumun normal bir çalışma ilişkisinden tek farkı, çalışanın iş görmemesidir.

36 4. İş Sözleşmesini Derhal Fesih Hakkı 6331 sayılı Kanunun 13/4. maddesinde yer alan “İş sözleşmesiyle çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda, tabi oldukları kanun hükümlerine göre iş sözleşmelerini feshedebilir” hükmüyle sadece iş sözleşmesiyle çalışanlara sözleşmeyi fesih hakkı tanınmıştır. Bu nedenle fesih hakkı, memurlar ile 657 sayılı Kanunun 4/B ve 4/C maddesi kapsamında istihdam edilen personel tarafından kullanılamayacaktır. Kanunda memurlar ve diğer kamu görevlileri için fesih hakkı tanınmamasının sebebinin, memurlar ile 4/B ve 4/C’li personelin statüsünün özel hukuk sözleşmesine dayanmamasından kaynaklanmaktadır. “İş sözleşmesiyle çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda, tabi oldukları kanun hükümlerine göre iş sözleşmelerini feshedebilir”

37 5. Tehlikeli Bölgeyi Terk Etme Hakkı 6331 sayılı Kanunun 13/3. maddesinde, ciddi ve yakın tehlikenin ayrıca önlenemez olması halinde, tüm çalışanlara tehlikeyi bölgeyi iş sağlığı ve güvenliği kuruluna yahut işverene başvurmaksızın terk etme hakkı tanınmıştır. Bu halde çalışanların haklarının kısıtlanamayacağı açıkça düzenlenmiştir. Kanunun 12. maddesinde de işverene, ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda tehlikeli bölgenin nasıl terk edilmesi gerektiğine ilişkin düzenlemeleri yapma ve talimatlar verme yükümlülüğü getirilmiştir.

38 6. İdari Makamlara Şikayet ve İhbar Hakkı Çalışanların alınmayan iş sağlığı ve güvenliği önlemleriyle ilgili olarak her zaman Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına şikayet hakkı mevcuttur. Şikayet üzerine Bakanlık İş Teftiş Kurulu iş müfettişi tarafından yapılan inceleme sonucunda işveren aleyhine Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce idari para cezası uygulanır ve/veya yaşamsal tehlikenin varlığı halinde yahut Kanunun 25/1. maddesinin ihlali halinde işverenin yürüttüğü iş durdurulur.

39 7. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının İş Güvencesi Hakkı 6331 sayılı Kanun, 8. maddesindeki “İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir” hükmüyle işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarına, yaşamsal tehlike arz eden hususlarda işverenin ikaz edilmesine rağmen gerekli önlemleri almamaya devam etmesi halinde bu durumu Bakanlığa ihbar etme görev ve yetkisini vermiştir. Söz konusu bildirimin işyerinin bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne yapılması gerektiği de belirtilmiştir.

40 Çalışanların eğitimi MADDE 17 – (1) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır. (2) Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir. (3) Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz. (4) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir. İşe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde eğitim verilir Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.

41 (5) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar işe başlatılamaz. (6) Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar. (7) Bu madde kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir. Başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın işe başlatılamaz.

42 Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması MADDE 18 – (1) İşveren, görüş alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânları sağlar: a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması. b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartlarının çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması.

43 (2) İşveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlar: a) İşyerinden görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi. b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi. c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi. ç) Çalışanların bilgilendirilmesi. d) Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması. (3) Çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiş sırasında, yetkili makama başvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.

44 ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ MADDE 19 (1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. MADDE 20 – (1) İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, aşağıda belirtilen sayılarda çalışan temsilcisini görevlendirir: a) 2-50 çalışan 1tane b) 51-100çalışan 2tane c) 101-500çalışan 3 tane ç) 501-1000çalışan 4 tane d) 1001-2000çalışan 5tane e) 2001 ve üzeri çalışan 6tane

45 Çalışan temsilcisi (2) Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenir. (3) Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, işverene öneride bulunma ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir. (4) Görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz ve görevlerini yerine getirebilmeleri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağlanır. (5) İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev yapar.

46 46