ÜNİVERSİTELER ve KÜTÜPHANELERİ. TANIM, AMAÇ ve İŞLEVLER.

... konulu sunumlar: "ÜNİVERSİTELER ve KÜTÜPHANELERİ. TANIM, AMAÇ ve İŞLEVLER."— Sunum transkripti:

1 ÜNİVERSİTELER ve KÜTÜPHANELERİ

2 TANIM, AMAÇ ve İŞLEVLER

3 ÜNİVERSİTE: Tanımı ve Amaçları Üniversite Nedir? 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa göre üniversite; Bilimsel özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek düzeyde eğitim- öğretim, bilimsel araştırma ve yayım yapan; fakülte, enstitü, yüksek okul ve benzeri kuruluş ve birimlerden oluşan yüksek öğretim kurumudur. Üniversitenin Amaçları: Üniversitelerin amaçlarını dört madde altında toplamak mümkündür:  İhtiyaç duyulan alanlarda yüksek düzeyde nitelikli eleman yetiştirmek,  Bilgi birikimine katkı sağlayacak araştırmalar yapmak,  Öğrencilerin özgür düşünceli, araştırıcı ve yaratıcı bireyler olarak yetişmesini sağlamak,  Toplumun ortak kültür ve standardını geliştirmek

4 ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANESİ: Tanım, Amaç ve İşlevler Üniversite Kütüphanesinin Tanımı: Üniversitelerde yürütülen eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleriyle ilgili olarak, öğretim elemanları, öğrenciler ve araştırmacıların gereksinim duydukları kayıtlı her türlü bilgiyi sağlayan, düzenleyen ve kullanıma sunan akademik niteliklere sahip bilgi merkezleridir Üniversite Kütüphanesinin Amacı: Parçası bulunduğu üniversitenin eğitim-öğretim, araştırma, yayım ve benzeri diğer işlevlerinin gerçekleşmesine bilgi hizmetleri aracılığıyla katkıda bulunmaktır. Üniversite Kütüphanesinin İşlevleri:  Eğitim-öğretim ve araştırma programlarının gerektirdiği kayıtlı her türlü bilgiye erişimi sağlamak,  Kayıtlı bilgiye en kısa sürede erişimi mümkün kılacak düzenlemelerde bulunmak  Bilgi kaynaklarından yararlanılmasını arttırıcı faaliyetlerde (hizmetler) bulunmak

5 ÜNİVERSİTELERİN GELİŞİMİ

6 Batı Uygarlığında Üniversiteler ve Kütüphaneleri Günümüz Batı dünyası üniversitelerinin öncüleri 11. yy.dan itibaren kurulmuşlardır. Genellikle «üniversitas», «stadium», «stadium generale» sözcükleriyle ifade edilen bu kuruluşlar arasında en dikkati çekenler 1158 yılında İtalya’da kurulan Bolonya Üniversitesi ile 1178 yılında Fransa’da kurulan Paris Üniversitesidir. Öncü Üniversitelerin Kuruluş Gerekçeleri:  Ticaretteki gelişmeler sonucu büyük yerleşim yerlerinin kurulması ve toplumun öğrenme isteklerinde gözlenen artışlar,  Haçlı seferleri ile Batı Dünyasının kendisinden daha ileri düzeyde olan islam uygarlığının bilgi ve zenginliğini tanıması,  Bir zamanlar Arapçaya çevrilmiş olan Yunan ve Roma dönemi klasiklerinin Batı dillerine çevrilmesi ile genel kültür düzeyinde görülen gelişmeler,  Üyelerinin mesleki eğitim sorumluluğu taşıyan loncaların üniversitelerin kurulmasına ilişkin yoğun talepleri.

7 Batı Uygarlığının İlk Modern Üniversitesi  Günümüz modern üniversitelerine öncülük eden ilk üniversite 1800 yılında kurulan Berlin Üniversitesidir. Prusya Kralı III. Frederic William, Prusya eğitim sistemini yeniden organize etmek görevlendirdiği Wilhelm Von Humboldt’un tanımladığı ilkeler çerçevesinde oluşturulmuştur. W. Von Humboldt’un Berlin Üniversitesi için Tanımladığı Temel İlkeler:  Üniversitelerde bilimsel araştırma olmaksızın sadece eğitim ve öğretim yapılması uygun değildir. Humboldt'a göre, üniversiteyi diğer eğitim kurumlarından ayıran temel özellik yürütecekleri araştırma etkinlikleri olmalıdır.  Üniversiteler özerk olmalı ve kendi kendilerini yönetmelidir.  Üniversitenin sahibi devlet değil, toplum olmalıdır.

8 Türk-İslam Uygarlığında Medreseler  Batı dünyasındaki üniversitenin Türk-İslam uygarlığındaki karşılığı medresedir. Medreseler bir taraftan öğrencileri yüksek öğretime hazırlayan diğer taraftan da yüksek öğrenimin yapıldığı kuruluşlardır. Arapça’da «derase» kökünden gelen bu sözcük «ders verilen yer» anlamındadır..  İlk medreseler 9. y.yıl sonlarında Maveraünnehir bölgesinde bazı müderrislerin evlerini okul haline dönüştürmeleri sonucunda oluşur.  Medreseler 11. yy.da Selçuklu Sultanı Alparslan’ın veziri Nizam-ül Mülk döneminde yaygınlaşmış ve gelişmişlerdir (Nizamiye Medreseleri). Daha sonraları medrese kurmak, Türk-İslam uygarlığında bir gelenek haline gelir. Gelişmelerinin doruk noktasına Osmanlılar döneminde 15. ve 16.yüzyıllarda ulaşmışlardır.

9 Medreselerde Reform Girişimleri  Medreseler, 16.yy.dan sonra Tanzimatla başlayan reform haraketlerinin dışında kalmışlardır. Reform girişimleri ne medreselerde eğitim verilen konularda ne de öğretim yöntemlerinde bir değişiklik yaratabilmiştir.  Bu dönemlerde, medreselerin yanısıra zamanın ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir takım okulların açıldığını görmekteyiz. Bunlar arasında üniversiteleşme potansiyeline sahip en önemli kuruluş, 1863 yılında açılan Darülfünun’dur. Darülfünun, Cumhuriyet döneminde devam eden faaliyetleri süresince birçok kez kapatılıp başka bir adla yeniden açılmıştır.  Darülfünun: 1863 - 1865  Darülfünun-u Osmani: 1870 - 1872  Darülfünun-u Sultani: 1874 - 1881  Darülfünun-u Şahane: 1900 - 1923  İstanbul Darülfünunu: 1923 - 1932

10 İstanbul Üniversitesine Doğru  Cumhuriyet döneminde Darülfünuna yönelik başlıca eleştiriler:  Darülfünunda ciddi bilimsel çalışmalar yapılmamaktadır  Darülfünun Cumhuriyet Devrimlerinin hazırlanmasında ve gerçekleştirilmesinde yardımcı olmamıştır.  Darülfünunu etkin bir yapıya kavuşturmak amacıyla 1932 yılında Türkiye’ye davet edilen Albert Malche hazırladığı raporda yer alan eleştiriler:  Üniversitenin yapısına ilişkin eleştiriler  Öğretim elemanlarına ilişkin eleştiriler  Öğretim yöntemi konusundaki eleştiriler  Üniversite kütüphanesine ilişkin eleştiriler.  Malche raporunun sonunda Darülfünunun çağdaş üniversite niteliklerinden yoksun olduğunu ve kapatılmasını önerir. 31 Temmuz 1933’de Darülfünun kapatılır, yerine aynı gün İstanbul Üniversitesi kurulur.

11 ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANELERİNİN GELİŞİMİ

12 Batı Uygarlığında Üniversite Kütüphaneleri Üniversitelerde İlk Kütüphanelerin Oluşumu ve Özellikleri:  İlk üniversitelerin uzun süre kütüphaneleri olmamıştır. Öğretmenler gerektiğinde çalışkan öğrencilere kendi kitaplarını ödünç vermişlerdir.  Bu dönemlerde üniversitelerin yakınında «stationari» denilen ders kitaplarının kopyalanması ve satışıyla uğraşan kitapevleri açılmıştır. Bu kuruluşlar öğrencilere ücret karşılığında ödünç kitap hizmeti sunmuşlardır.  Öğrenciler kendi aralarında para toplayarak kitaplar satın almış ve bunları üniversitenin tahsis ettiği bir odada ortak kullanıma sunmuşlardır. Kitaplardan sorumlu öğrenciye «Conservateur des Libres» denmiştir.  Üniversitelerde bağımsız kütüphane oluşumu, 14. yyıldan itibaren kişilerin yaptıkları kitap bağışlarına ve mali yardımlara dayalı olarak başlamıştır.  Kütüphane hizmetlerinden nasıl yararlanılacağı yönetmeliklerle belirlenmiştir. (İlk örneklerden biri Paris Üniversitesinin Sorbonne Koleji Kütüphane Yönetmeliğidir)

13 Türk-İslam Uygarlığında Üniversite Kütüphaneleri  Medreselerin kütüphane ile sıkı bir ilişkisi olmuştur. Çoğu medreselerin büyük ya da küçük kitap koleksiyonları bulunmaktadır. Bunlardan en bilindikleri Nizam-ül Mülkün Bağdat ve Nişapurdaki medrese kütüphaneleridir.  Sosyal amaçlı çoğu kuruluşlarda olduğu gibi, medreselerin ve kütüphanelerin gelişimlerinin kökeninde çok yönlü toplumsal bir girişim olan vakıf olgusu yatar. Vakfiyelerde kütüphanelerin kimler tarafından nasıl yönetileceğine ilişkin hususlar kesin çizgilerle belirtilmiştir. Bu vakfiyelerde ayrıca, şu bilgilere de yer verilmektedir.  Kütüphanenin açık olacağı saatler,  Kütüphane dışına ödünç kitap verme koşulları,  Kütüphanedeki kitapların sayısı ve özellikleri,  Kütüphanede çalışacak olan personelin nitelikleri, sayıları ve onlara ödenecek ücretlerin ne olacağı.

14 Medrese Kütüphanelerinde Gerileme  Medrese kütüphaneleri Osmanlı devletinin geneldeki gerileyişine paralel olarak gelir getiren mülklerini kaybetmişler ve böylelikle, ödeneksiz kalmışlardır. Bunun sonucunda kütüphaneler bina ve kolleksiyon itibariyle ne genişletilebilmiş ne de onarılabilmiştir.  Medrese kütüphanelerinin hizmet, kolleksiyon ve personel bakımından yetersizliği 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra hazırlanan 3 rapora konu olmuştur. Bunlar,  Münif Paşa Layihası (1869).  Ahmet Zeki Bey’in Raporu (1909).  Rusçuklu Osmanbeyzade Ali Fethi Bey’in 2 ciltlik «El-Asar ül fi Haza’in ül Kütüb-ül Osmaniye» başlıklı eserinin Önsözü (1917).

15 Darülfünun Kütüphanesi  Darülfünun’un 1924 yılına değin etkin bir kütüphanesi olmamıştır. 1924 yılında Darülfünuna bağlı edebiyat, fen ve hukuk fakültelerinin kütüphanelerinin koleksiyonları bir araya getirilerek Kütüphane kurulmuştur. Ancak bu kütüphanenin yeterli hizmet verdiğinden söz etmek mümkün değildir.  Albert Malche’ın hazırladığı raporda kütüphane yönelik eleştiriler şunlardır:  Enstitü ve seminer kütüphaneleri arasında işbirliği ve dayanışma yoktur.  Koleksiyon çok yetersizdir.  Kütüphane için ayrılan bütçe yeterli olmaktan uzaktır.  Toplu Katalog bulunmamaktadır.  Nitelikli ve uygun bir ücretle çalışan Kütüphane Müdürüne ihtiyaç vardır.  Kütüphane Yönetmeliği öğrencilere ödünç kitap verilmesini engellemektedir.  Kütüphanenin açık tutulduğu saatler çok sınırlıdır.

16 1933 Sonrası Üniversite Kütüphaneleri  Türk üniversitelerinde kütüphane kurumunun uzun bir geçmişi olmasına karşın, kütüphanenin üniversitenin önemli bir parçası olduğu anlayışı yeterince gelişmemiştir.  Malche’ın raporundan 20 yıl sonra, 1952’de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından davet edilen L.S.Thompson tarafından hazırlanan raporda, üniversite kütüphanelerinin yetersizliği açıkça ifade edilir.  Prof. Yaşar Karayalçın tarafından 1968 yılında hazırlanan Üniversite ve İhtisas Kütüphaneleri için Kanun Tasarısı’nda üniversite kütüphanelerinin yetersizliği dile getirilerek geliştirilmesi konusunda öneriler yer almaktadır.  Türkiye’de üniversite kütüphanelerine yönelik bir takım yapısal değişiklikler 1981 yılında kabül edilen 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu çerçevesinde sağlanırsa da, gerçekleştirilenlerin beklentileri karşılamakta yeterli olmadığı belirtilmektedir.

17 ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANELERİNİN YÖNETİMİ

18 YÜKSEKÖĞRETİM ÜSTKURULUŞLARI ile ÜNİVERSİTELERİN AKADEMİK ve İDARİ ÖRGÜTLENMESİ

19 Yükseköğretimin Üst Yönetim Kuruluşları  Günümüzde yükseköğretimin yapısı 6 Kasım 1981 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu çerçevesinde biçimlenmiştir. Tüm üniversiteler (devlet ya da vakıf) bu kanuna tabidir.  Bu kanuna göre yükseköğretim sistemimizin üst kuruluşları şunlardır;  YÜKSEKÖĞRETİM KURULU: Yükseköğretimin planlanması, düzenlenmesi, yönetilmesi ve denetlenmesi, yönetmeliklerin hazırlanması, üniversitelerce hazırlanan bütçelerin tetkik ve onaylanması ile rektörlüklere aday gösterme faaliyetleri öncelikli görevidir.  YÜKSEKÖĞRETİM DENETLEME KURULU: Yükseköğretim Kurulu adına üniversiteleri, bağlı birimlerini, öğretim elemanlarını ve bunların faaliyetlerini gözetim ve denetim altında bulunduran, Yükseköğretim Kuruluna bağlı bir kuruluştur.  ÜNİVERSİTELERARASI KURUL: Üniversiteleri ve bağlı birimleri ilgilendiren her türlü akademik faaliyet hakkında çalışmalar yaparak görüş bildirir.

20 Yükseköğretimin Üst Kuruluşları YÜKSEKÖĞRETİM KURULU Genel Kurul / Yürütme Kurulu (Başkan+ 20 Üye) (Başkan + 9 Üye ) ÜNİVERSİTELERARASI KURUL Rektörler + Her üniversiteden bir senatör + TSK’dan bir profesör üye YÜKSEKÖĞRETİM DENETLEME KURULU (10 üye) Genel Sekreterlik Ü N İ V E R S İ T E L E R İdari Birimler

21 Üniversitelerin Üst Yönetim Birimleri  REKTÖR: Üniversite tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Üniversitenin eğitim- öğretim, bilimsel araştırma ve yayın faaliyetlerinin devlet kalkınma planı ilke ve hedefleri doğrultusunda planlanıp yürütülmesinde, bilimsel ve idari gözetim ve denetimin yapılmasında ve bu görevlerin alt birimlere aktarılmasında ve denetlenmesinde birinci derecede yetkili ve sorumludur.  SENATO: Rektörün başkanlığında, üniversitenin eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve yayın faaliyetlerine yönelik konularda kararlar alır ve ayrıca, üniversiteyi ilgilendiren mevzuatın hazırlanmasında yardımcı olur.  ÜNİVERSİTE YÖNETİM KURULU: Rektörün başkanlığında dekanlardan, üniversiteye bağlı değişik öğretim birim ve alanlarını temsil edecek şekilde Senato tarafından seçilen üç profesörden oluşur. Bu kurul idari faaliyetlerde rektöre yardımcı olur.

22 Üniversitelerin Akademik ve İdari Örgütlenmesi  Üniversitelerin akademik ve idari örgütlenmesinin başında Rektör bulunur. Rektöre idari ve akademik işlerde Senato ve Üniversite Yönetim Kurulu yardımcı olurlar. Üniversiteyi oluşturan fakültelerin, enstitülerin ve yüksek okulların akademik ve idari yapılanmalarında benzeri sorumlulukları taşıyan kurullar bulunur.  Üniversitelerde Rektöre bağlı, merkez yönetim örgütünün başında bir Genel Sekreter ve hizmetlerin gerekli kıldığı daire başkanları, müdürler, danışmanlar, hukuk müşavirleri, uzmanlar ile büro ve iç hizmet görevlerini yapmak üzere diğer görevliler bulunur. Fakültelerin idari örgütlenmelerinde de Dekana bağlı ve fakülte yönetim örgütünün başında bir Fakülte Sekreteri ve ona bağlı büro ve iç hizmet görevlerini yapmak üzere yeteri kadar personelbulunur.

23 Üniversitelerin Akademik Örgütlenmesi R E K T Ö R Senato Üniversite Yönetim Kurulu Rektör Yardımcıları ENSTİTÜLER Enstitü Müdürleri FAKÜLTELER Dekanlar Fakülte Kurulu Fakülte Yönetim Kurulu YÜKSEKOKULLAR Yüksekokul Müdürleri BÖLÜMLER/ANABİLİM DALLARI Başkanlar Enstitü Kurulu Enstitü Yönetim Kurulu Yüksekokul Kurulu Yüksekokul Yönetim Kurulu

24 Üniversitelerin İdari Örgütlenme Şeması REKTÖR GENERAL SEKRETER Fakülte Sekreteri REKTÖR YARDIMCILARI Öğrenci İşleri Daire Bşk. Sağlık, Kültür ve Spor Daire Bşk. Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Bşk. Personel Daire Bşk. Bilgi İşlem Daire Bşk. Hukuk Müşavirliği Fakültelerde İdari Yapılanma DEKAN İdari Birimler

25 ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANELERİNİN YÖNETİMİ

26 Üniversite Kütüphanelerinin Yasal Dayanakları Yükseköğretim Kanunu: Kanun No:2547, Kabul Tarihi,1981 Yükseköğretim Kurulunun İlke Kararı: 19 Ağustos 1982 Yükseköğretim Kurumlarının İdari Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname; Sayı No: 124, Tarih: 1983

27 Yükseköğretim Kanunu: Kanun No:2547  Kanunda üniversite kütüphanelerini doğrudan ilgilendiren bir madde bulunmamaktadır. Kanunda «kütüphane» sözcüğü bir kez 33. Maddede belirtilmiştir. Buna göre kütüphanelerde görev yapanlar «uzman» kadrosuna atanabilmektedir. “Uzmanlar, öğretimle doğrudan doğruya veya dolaylı olarak ilgili olan, özel bilgi veya uzmanlığa ihtiyaç gösteren bir işle laboratuvarlarda, kitaplıklarda, atölyelerde ve diğer uygulama alanlarında görevlendirilen öğretim yardımcılarıdır”.

28 Yükseköğretim Kurulu İlke Kararı: (19 Ağustos 1982)  İlke kararında üniversitelerde kütüphane hizmetlerinin merkezileştirilmesi gerektiği ifade edilmektedir. "Kütüphanelerin merkezi bir kayıt ve yönetim altında toplanması, bir üniversitedeki kitap ve periyodiklerin satın alma ve abonman işlerinin tek elden yürütülmesi, uzmanlık konularına ait bazı kitapların kayıtlarının merkezde tutulmak şartıyla bölümlerde bulundurulmasına ayrıca, her kütüphanede Atatürk ve Türk inkilap tarihine ait kitapların özel olarak belirli bir yerde toplanarak hizmete sunulması uygun olur”.

29 Yükseköğretim Kurumlarının İdari Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname; (Sayı No: 124, Tarih: 1983)  Kanun hükmünde kararnamenin 33. maddesi, üniversitelerde kütüphane hizmetlerinin yürütülmesi görevinin “Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı”nın sorumluluğunda olduğunu belirtir. Buna göre Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığının başlıca görevleri şunlardır:  Üniversite kütüphanelerinin gerekli her türlü hizmetlerini karşılamak,  Baskı,film, videobant, mikrofilm gibi kayıt katologları ve hizmete sunma işlemleri ile bibliyografik tarama çalışmalarını yapmak,  Verilecek benzeri diğer görevleri yerine getirmek.

30 Üniversitelerimizde Kütüphanelerin Yönetimi  Üniversitelerimizde kütüphane hizmetlerinin yürütülmesinden, geliştirilmesinden ve denetlenmesinden sorumlu makam Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığıdır. Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanı, Rektör tarafından genellikle Üniversite Yönetim Kuruluna danışarak atanmaktadır  Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı, ilgili mevzuatta, idari bir birim olarak tanımlanır. Daire Başkanı, üniversite merkez yönetim örgütünün başındaki Üniversite Genel Sekreterliğine bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.  Kütüphane hizmetlerinin fakülteler düzeyinde de yapılandırıldığı durumlarda, fakülte kütüphane hizmetleri şube müdürlüğü düzeyinde, fakülte idari örgütünün başındaki Fakülte Sekreterine bağlı olarak yürütülmektedir.

31 Üniversitelerin İdari Örgütlenmesinde Kütüphanenin Konumu: Kampüs Ortamında REKTÖR GENERAL SEKRETER REKTÖR YARDIMCILARI Öğrenci İşleri Daire Bşk. Sağlık, Kültür ve Spor Daire Bşk. Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Bşk. Personel Daire Bşk. Bilgi İşlem Daire Bşk. Hukuk Müşavirliği REKTÖR YARDIMCILARI

32 Üniversitelerin İdari Örgütlenmesinde Kütüphanenin Konumu: Dağıtık Durumlarda REKTÖR GENERAL SEKRETER Fakülte Sekreteri REKTÖR YARDIMCILARI Öğrenci İşleri Daire Bşk. Sağlık, Kültür ve Spor Daire Bşk. Kütüphane ve Dokümant. Daire Bşk. Personel Daire Bşk. Bilgi İşlem Daire Bşk. Hukuk Müşavirliği Fakültelerdeki İdari Yapılanma DEKAN Personel Şb. Md. Öğr. İşl. Şb. Md. Bilgi İşlem Şb. Md. Kütüphane Şb. Md.

33 Üniversite Kütüphanelerinin Yönetimine İlişkin Genel Eleştiriler Kütüphane hizmetlerinden sorumlu Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı, üniversite yapılanması içinde idari birim olarak tanımlanmıştır. Üniversitenin akademik yapılanmasında Kütüphane Komisyonlarına genellikle yer verilmemektedir. Verildiği durumlarda da etkin değildir. Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı ile fakültelerdeki şube kütüphaneleri arasındaki idari ilişki açık ve anlaşılır değildir.

34 ELEŞTİRİ 1: Üniversite Kütüphanesi İdari Birim Olarak Tanımlanmıştır.  Günümüz Batı üniversitelerin çoğunda kütüphaneler akademik bir birim olarak algılanmakta ve kütüphane yönetimi üniversitenin çeşitli akademik kurullarında temsil edilmektedir. Böylelikle, kütüphane yönetiminin üniversite ortamındaki eğitim, öğretim ve araştırma faaliyetlerinin gelişiminden doğrudan bilgilenmesi sağlanarak ilgili konuda gerekli hizmetlerinin planlanması yapılabilmektedir.  Ülkemizde ise, üniversitenin toplumsal amaçlarının gerçekleşmesine bilgi hizmetleri sunarak katkıda bulunan üniversite kütüphanelerinin akademik nitelikleri, ilgili mevzuatta dikkate alınmadığından, üniversite hiyerarşisi içindeki konumları, üniversite genel sekreterliklerine ya da fakülte sekreterliklerine ilişkin olarak tanımlanmaktadır.

35 ELEŞTİRİ 2: Üniversitelerde Kütüphane Komisyonları Etkin Değildir.  Batı üniversitelerin çoğunda kütüphanelerin eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetlerinde etkinliğinin arttırılmasına katkıda bulunmak amacıyla üniversite yönetimi ile kütüphane arasındaki ilişkiyi güçlendirilmesi amacıyla “Kütüphane Komisyonları” oluşturulmuştur. Genellikle Senatosunun alt komisyonu olarak görev yapan bu yapılanmaya pek rastlanmamaktadır. Bazı üniversitelerde kütüphane komisyonları oluşturulmuşsa da etkin olamamaktadır.  Kütüphane Müdürünün rapörtör olarak katıldığı bu komisyonun görevleri arasında başlıcaları şunlardır:  Kütüphane politikasını hazırlamak,  Kütüphane bütçesi konusunda arabuluculuk yapmak,  Üniversite mensuplarının beklentilerine uygun hizmetler geliştirmek, programlar yapmak.

36 ELEŞTİRİ 3:Üniversite Kütüphanesi ile Fakülte Kütüphanesi Arasındaki İdari İlişki Açık ve Anlaşılır Değildir.  İlgili yasal alt yapı çerçevesinde Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı, merkezi bir birim olarak üniversitelerdeki kütüphane hizmetlerinin yürütülmesinden, geliştirilmesinde ve denetlenmesinden sorumlu tutulmaktadır. Ancak, fakülte kütüphanelerinin bulunduğu üniversitelerde uygulamanın nasıl yapılacağı açık değildir.  Günümüzde fakültelerdeki kütüphane hizmetlerinin yürütülmesinden sorumlu olan şube müdürlükleri, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa göre Fakülte Sekreterliklerinin personeli konumundadırlar. Bu durumda şube müdürlüklerin üniversitelerdeki Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlıkları ile ilişkisi sembolik olmaktan öteye geçememektedir.

37 Üniversitelerde Kütüphane Yöneticilerinin Yönetim Hizmetleri  Kütüphane yönetimleri tarafından gerçekleştirilen başlıca hizmetler şunlardır: o Kütüphane bütçesinin hazırlanması ve yönetilmesi, o Personelin seçimi, yetiştirilmesi ve denetimi, o Hizmetlerin planlanması, o Üniversite yönetimi ile ilişkilerin geliştirilmesi, o Koleksiyon geliştirme politikasının oluşturulması, o Yıllık raporların hazırlanması, o Personelle ilgili kayıtların tutulması, o Mesleki toplantılarda kütüphanenin temsil edilmesi, o Kütüphanenin ve hizmetlerinin tanıtılması

38 ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANE HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ  Üniversite kütüphanelerde yürütülen hizmetlerinin örgütlenmesinde 4 genel yaklaşımdan (modelden) söz edilebilir. Bunlar,  FONKSİYONEL ÖRGÜTLEME  BİLGİ KAYNAKLARININ BİÇİMLERİNE DAYALI ÖRGÜTLEME  KONUSAL ÖRGÜTLEME  KARMA ÖRGÜTLEME  Bu modellerden hangisinin uygulanacağını belirlerken gözönünde bulundurulması gereken hususlar şunlardır.  Kütüphane kolleksiyonunun niteliği ve niceliği,  Kütüphane personelinin niteliği ve niceliği  Kütüphane kullanıcılarının özellikleri,  Kütüphane olarak ayrılan binanın durumu

39 Fonksiyonel Örgütleme  Geleneksel bir örgütlenme türüdür. Kütüphane hizmetleri genellikle Teknik Hizmetler ve Okuyucu Hizmetleri diye iki genel grup içinde tanımlanır ve ayrıştırılır. Acquisition Binding Readers’ Services Classification Circulation Information Services Technical Services LIBRARY DIRECTOR Cataloguing Reference

40 Konusal Örgütleme  Özellikle öğretim üyeleri ve öğrencilerin ilgi duydukları alanda yapılmış tüm yayınları birarada görmek istemeleri sonucunda uygulamaya konmuştur. LIBRARY DIRECTOR Social Science Library Medical Library Law Library Humanities Library Science Library Fine Arts Library

41 Bilgi Kaynaklarının Biçimlerine Dayalı Örgütleme  Bu örgütlenme biçiminde ayırım bilgi kaynaklarının türleri dikkate alınarak yapılmıştır. LIBRARY DIRECTOR Reference Works PeriodicalsBooks Rare Books And Manuscripts Audio-Visual aterials Maps

42 Karma Örgütleme  Genellikle iki ya da daha çok örgütleme modelini birarada bulundurur. Özellikle kütüphane kolleksiyonlarının büyümesi ve hizmetlerin geliştirilmesi durumlarında uygulanmaktadır. LIBRARY DIRECTOR Readers’ Services Law Library Audio-Visual Materials Medical Library Technical Services Periodicals Acquisition Cataloguing & Classification Circulation Reference

43 Üniversite Kütüphaneleri Information is like water It needs to flow to be useful TEŞEKKÜR EDERİM