Ders 4. acil DURUM ve tahliye planları

... konulu sunumlar: "Ders 4. acil DURUM ve tahliye planları"— Sunum transkripti:

1 Ders 4. acil DURUM ve tahliye planları
Yrd.Doç.Dr. YILDIRIM GÜNGÖR

2 Acil durum planlaması acil durumları ve afetleri en az zararla atlatmak için olaylardan çok önceden yapılan hazırlıkların tümünü kapsar. Acil durum planlamasının son aşaması ise tahliye planlanmalarının yapılarak acil durumlarda ve afetlerde insanların belirli toplanma sağlıklı olarak ulaşmalarını sağlamaktır.

3 ACİL EYLEM PLANI AŞAMALARI

4 ACİL DURUM ve TAHLİYE PLANLARININ YAPILMASI
Acil durumlara hazırlıklı olmak, çok büyük bir önceliktir. Bu plan içinde verilmiş olan görevler titizlikle uygulanmalı , bu konuda eğitimler yapılmalı ve hiçbir şekilde taviz verilmemelidir. İlk aşama Acil eylem ve tahliye planlamalarını yapacak ve organize edecek bir komisyon uluşturmaktır.

5 ACİL EYLEM PLANI AŞAMALARI

6 YASAL DAYANAK 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında yönetmelik gereği tüm kurumların Acil Durum planlamalarını yapılması zorunludur.

7 TANIMLAR Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olayları, Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı, Güvenli yer: Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yeri, Kaza: Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olayı, Yangın : Katı, sıvı veya gaz halindeki yanıcı maddelerin ısı alarak kontrol dışı yanmasını, Deprem : Fay üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucu meydana gelen yer değiştirme hareketlerini,

8 İlk Yardım : Herhangi bir nedenle tehlikeli duruma girmiş olan, hastalanan veya kazaya uğrayan bir kişiye durumunun daha kötüye gitmesini önlemek üzere olay yerinde yapılan tıbbi olmayan geçici müdahaleyi,  Sabotaj : Harp sanayi dahil, sınai, ticari, zirai, üretim tesislerinin, araçlarının ve ürünlerinin enerji üretim ve ulaştırma tesislerinin, her türlü ulaştırma ve haberleşme sistem ve araçlarının, milli ekonomiye, milli kültüre, sağlık tesislerinin, eğitim tesislerinin, her türlü faaliyeti gerçekleştiren özel sektör fabrika, tesis işyerlerinin geçici bir süre için faaliyet dışı kalmasını sağlamak amacı ile tahribine yönelik saldırgan bir yıkıcı faaliyet şeklini,  Travma : Bir doku veya organın yapısını, biçimini bozan ve dıştan mekanik bir tepki sonucu oluşan yerel yara, örselenmeyi  Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişiyi tanımlar…

9 ACİL DURUM EKİPLERİNİN GÖREVLERİ
Yangınla Mücadele (Söndürme) Ekibi Acil durumlarda, acil durum ekipler listesinde söndürme ekibi olarak görevli olan kişiler; yangın talimatı ve yangın acil durum planına göre hareket eder. Olası yangın durumlarında söndürme faaliyetlerini yürütürler. Büyük çaplı yangınlarda Yangın Asansörü (B6NE 3275 kodlu müşteri asansörü) çalıştırma butonunu açmakla görevlidirler

10 Tahliye ve Kurtarma Ekibi
Acil durumlarda, acil durum ekipler listesinde tahliye ve kurtarma ekibi olarak görevli olan kişiler; acil durum özelliğine göre ilgili planları uygulayarak, acil durum telefon listesinde belirtilen ilgili yerlere ve sorumlu kişilere haber vermek, tehlike altındaki kişilerin binayı güvenli bir şekilde terketmesini sağlamak, çevre güvenliğini sağlamak, paniği yatıştırmak ve acil durum bölgesinin tamamen boşaltıldığı (öğrenci ve ziyaretçiler dahil toplanma bölgesinde mevcut sayımı yaparak) kontrol etmekle görevlidir .

11 Koruma ve Haberleşme Ekibi
Acil durumlarda, acil durum ekipler listesinde koruma ve haberleşme ekibi olarak görevli olan kişiler; acil durum özelliğine göre ilgili planları uygulayarak, acil durum telefon listesinde belirtilen ilgili yerlere ve sorumlu kişilere haber vermek, yangında ilk kurtarılacaklar listesinde belirtilen evrak ve malzemeleri en kısa sürede ortamdan uzaklaştırma ve güvenli bir alana taşımakla görevlidir İlk Yardım Ekibi Acil durumlarda, acil durum ekipler listesinde ilk yardım ekibi olarak görevli olan kişiler; sağlık ekiplerine haber vermekle ve tahliye-kurtarma ekibi tarafından ilk yardım bölgesine getirilen kişilere sağlık ekipleri gelinceye kadar gerekli ilk yardım müdahalelerini uygulamakla görevlidir. İlk yardım ekibinde görev alan personelin ’’İlk Yardım Sertifikasına’’ sahip olması zorunludur.

12 TAHLİYE Tahliyenin amacı, düzenli ve emniyetli olarak binayı boşaltmaktır. Bu maksatla mümkün olan en yakın emniyetli çıkış kullanılmalıdır. Tahliye sırasında ilave bir acil durum yaratmamak için mutlaka kurallara uyulmalıdır. Yangın durumunda, yangının çıktığı yönün ters tarafındaki çıkış ve merdivenler kullanılmalıdır. Tahliye Nedenleri : Yangın, ve duman, alev, koku ve sıcaklığın görülmesi, Patlama, Şüpheli durum Şüpheli paket bulunması vb. Kaza Gaz kaçağı, Sağlığa zararlı buhar, Zehirli gazlar, Deprem, sel heyelan vb. Doğa kaynaklı olaylar Toplu zehirlenmeler vb…

13 TAHLİYE SORUMLULARININ UYMASI GEREKEN KURALLAR
Panik olmayın, sakin kalmaya çalışın. Panik en olmayacak anlarda hata yapmanıza neden olabilir. Yanınıza sadece çok gerekli olacak eşyaları alın. Gereksiz eşyaları almaya çalışarak zaman kaybetmeyin. Hareket kabiliyetiniz azalır.  İnsanların tahliye sırasında panik halinde koşturmalarına engel olup sakin olmalarını sağlayın. Panik başladığında engel olmak zor olacağı için paniği olay başlar başlamaz önlemeye çalışın. Tahliye sırasındaki yaralanmalarının tümünün panik ve telaş yüzünden olduğunu unutmayın Deprem anında hareket etmeyip, sarsıntının bitmesini bekleyin. Büyüklüğü 7 olan bir depremde koşarak bir yerden başka bir yere gitmeniz mümkün değildir. Hangi nedenle olursa olsun binadan çıktıktan sonra ya da tahliye sırasında geri dönmeyiniz. Eğer yardım edilecek biri varsa ana tahliyeyi yaptıktan sonra ona yardım etmek için yeni bir plan yapın.

14 Sorumlu olduğunuz insanları toplanma bölgesine götürmeden kimseyle iletişim kurmaya çalışmayın. Telefonla konuşmaya çalışmak dikkatinizi dağıtacağı gibi sorumlu olduğunuz grubun size olan güvenini de azaltabilir. Bu nedenle tam konsantrasyonla toplanma bölgesini doğru yönelin. Tahliye sırasında hareket kabiliyeti kısıtlı olanlara yardım etmesi için güvenebileceğiniz kimselerden yardım almak için önceden planlama yapın. Tahliyesinden sorumlu olduğunuz birimin her hangi bir olay sırasında tahliyesinin sorunsuz yapılabilmesi için biriminizde tahliye tatbikatları düzenleyin ve birim çalışanlarının herhangi bir acil durumda nerden çıkacakları konusunda bilgilenmelerini sağlayın. Toplanma bölgesine gelindiğinde sorumlu olduğunuz kişilerin eksik olup olmadıklarına bakın. Eksik varsa bulmaya çalışın.

15 TAHLİYESİ YAPILANLARIN UYMASI GEREKEN KURALLAR
Tahliye sorumlusu tarafından verilen yönergelere harfiyen uyun ve tartışmayın. Tahliye başlamadan kullandığınız cihazları kapatın. Yakınınızda bulunan açık pencere ve kapıları kapatın.  Panik olmayın, sakin kalmaya çalışın   Yaralandıysanız telaşa kapılmayınız, ilgililer toplanma bölgesinde size yardımcı olacaktır. Hareket edemiyorsanız olduğunuz bölgede bekleyin ve tahliye sorumlusuna ulaşmaya çalışın. Ulaşamasanız bulunduğunuz bölgeyi terk etmeyin. Kurtarma ve tahliye ekipleri siz bulacaktır. Kendinizi iyi hissetmiyorsanız yardım istemekten çekinmeyin.. Yönlendirildiğiniz merdivenlere sakin ama hızlı bir şekilde gidiniz. Panik halinde koşmayın. Tahliye anında bazen ölümlü kazalarım meydana geldiğini unutmayın Duman dolu bölgeleri geçerken eğilin. ( Duman yukarı gideceğinden alt bölümde görüş daha kolay olur ve bir miktar teneffüs edilecek oksijen bulunur) Bir duvarı istinat noktası alın, elinizi duvardan ayırmayın ve seri hareket edin ama koşmayın, gözlerinizi kırpıştırarak duman girmesini engelleyin ve az nefes almaya çalışın.

16 ACİL EYLEM PLANI AŞAMALARI

17 ÖN HAZIRLIK Çeşitli riskleri tamamen azaltmak veya yok etmek mümkün olmayabilir. Ön hazırlıklar; olay öncesi acil durum veya afetlerin etkisini azaltmaya yardım edebilen önlemlerdir. Ön hazırlık Daire- Site- Mahalle- köy- Kasaba- İlçe- İl- Bölge aşamalarını izler. Herkes kendine düşeni yapmalıdır.

18 BİR PLANLAMA YAPMADAN ÖNCE KENDİNİZE BU SORULARI SORUN
Binanızın basitleştirilmiş bina ve kat planları hazırlandı mı ? Yapılan kat planları üzerinde acil çıkışlar gösterildi mi ? Bina, kat ve koridor sorumluları belirlendi mi ? Bina, kat ve koridor sorumluları herhangi bir doğal afet sırasında nasıl davranacaklarını biliyorlar mı ?

19 Bina içine acil çıkış kapılarını gösteren fosforlu oklar yerleştirildi mi ?
Acil çıkışlara, dikkati çekecek şekilde acil çıkış tabelası asıldı mı ? Personel bir doğal afet sırasında acil çıkışı nereden yapacakları konusunda bilgilendirildi mi ? Dışarı çıkacak personel nereye gideceğini ve nasıl davranacağını biliyor mu ? Bir toplanma bölgesi belirlendi mi ?

20 Binanızda yangın merdiveni var mı
Binanızda yangın merdiveni var mı ? Varsa merdivene giriş ve merdivenden çıkış kapıları açıldı mı ? Yangın vanalarının çalışıp çalışmadığı kontrol edilerek, arızalı olanlar tamir edildi mi ? Yangın tüplerinin periyodik kontrolleri yapılarak eksikleri giderildi mi ? Personel yangın tüpü kullanmasını biliyor mu ?

21 Binanızda patlayıcı, zehirleyici ve radyoaktif maddeler var mı
Binanızda patlayıcı, zehirleyici ve radyoaktif maddeler var mı ? Bununla ilgili gerekli tedbirler alındı mı ? Gece ve gündüz hangi odada yaklaşık olarak kaç personelin bulunduğu biliniyor mu ? Tüm bina personeline deprem önlemleri ile ilgili seminer/konferans verildi mi ? Binanızda tamamen gönüllülerden oluşan acil müdahale birimi kuruldu mu ?

22

23

24

25

26 Örnek : Okul Acil Durum planlamalarının hazırlanmazsı
Okulların afetlere dirençli kurumlar haline gelmesi, öğrenci ve çalışanların fiziksel olarak korunması, muhtemel tehlikeler karşısında eğitim-öğretimdeki kesintinin minimum seviyede tutulması ve güvenlik kültürü oluşturulması için okul afet planları yapılmalıdır.  Afete hazırlıklı okul, okul afet planlarının oluşturulması ve uygulanmasını kapsayan bütünleşik okul afet ve acil durum yönetimi ile mümkündür. ‘’Okullarda Afet ve Acil Durum Yönetimi’’ kapsamında üç ana faaliyet alanı bulunmaktadır. - Risk değerlendirme ve planlama (tehlike ve risk analizi,okul ve aile planlaması) , - Fiziksel korunma (zarar azaltma, sağlam ve güvenli okul binaları, standart operasyon prosedürleri), - Müdahale kapasitesini geliştirme( okul tatbikatları, öğrenci teslim prosedürleri) Okul Afet Yönetimi altı adımda gerçekleştirilir ve yıl boyunca sürer.  1. Okul Afet ve Acil Durum Yönetim Kurulu kurulması veya yetkilendirilmesi. 2.Güvenlik ve Eğitim-Öğretimin Sürekliliği için Risk Değerlendirmesi ve Eylem Planı Geliştirilmesi. 3. Fiziksel Korunma Önlemlerinin Alınması. 4. Müdahale Kapasitesi ve Kaynakların Geliştirilmesi. 5. Planın Duyurulması ve Test Edilmesi. (plan, buna göre yeniden değerlendirip revize edilir.) 6. Planın Uygulanması, Değerlendirilmesi ve Güncellenmesi için Tatbikatlar Yapılması

27 Eylem Planı 1-Okul Afet ve Acil Durum Yönetim Kurulunun KurulmasıHer okul, okul müdürünün gözetiminde afet risklerinin azaltılması ve afetlere hazırlık çalışmaları amacıyla, Okul Afet ve Acil Durum Yönetim Kurulunu kurar. Kurul Üyeleri: - Okul Müdürü/ ilgili Müdür Yardımcısı, - Öğretmenler / bölüm temsilcileri, - Okul personeli temsilcileri - Veliler (özellikle Okul Aile Birliği temsilcileri), - Okul yönetim kurulu üyeleri (özel okullarda), - Diğer yerel temsilcilerden (muhtar, mahalle dernekleri, yerel işyeri temsilcileri, okul servis odası yetkilisi gibi) oluşur. 2- Güvenlik ve Eğitim-Öğretimin Sürekliliği için Risk Değerlendirmesi ve Eylem Planı Geliştirilmesi (Tehlike, Zarar Görebilirlik ve Kapasite Değerlendirmesi) Fiziksel ve çevresel riskleri azaltmaya yönelik bir planda aşağıdaki unsurların dikkate alınması önemlidir. - Yapısal riskler (Okul alanı içinde veya civarında bulunan binaların güvenliğine dair olası tehlikeler). - Yapısal olmayan riskler (Binaların içinde bulunan mobilya, araç gereçle birlikte, çatı, pencere, merdiven, ısıtma ve soğutma sistemleri, su depoları, tesisat boruları ve çıkış güzergahları gibi binaya ilişkin unsurların oluşturduğu tehditler). - Altyapısal riskler (Haberleşme ve ulaşım ile birlikte su, elektrik, doğal gaz gibi yaşamsal altyapı şebekelerine dair riskler). - Çevresel riskler (Hava sıcaklığı, su taşkınları, sel, tehlikeli madde sızıntısı gibi ortam koşullarına dair riskler ve iklim değişimi etkileri).

28 Eylem Planı 3. Fiziksel Korunma Önlemlerinin Alınması Yapısal güvenlik için aşağıda yer alan noktaların sağlanmış olması çok önemlidir. - İnşaat ve güçlendirme için yürürlükteki yapı yönetmeliklerinin uygulanması veya bunlara uygunluk, - Çeşitli afetlere karşı dirençli tasarım, - Uygun inşaat malzemelerinin kullanımı, - Uygun inşaat eğitimi ve denetimi, - İnşaat süresince herhangi bir olumsuzluğa meydan verilmemesi, - Binanın tamiri ve bakımına yönelik eğitim, teknik destek ve finansal kaynak temini, - Gerektiğinde güçlendirme yapılması ve uygun maliyetli olması - Binaların bakımının düzenli olarak yapılması. Bunun yanı şıra, kırma, delme, kesme gibi işlemler ile kolon ve kirişlerin yapısal bütünlüğüne zarar verecek müdahalelerde bulunulmaması. Betonarme binalarda, kolon ve kirişlerdeki donatıların hava ve neme maruz kalmaması. Eğer bir şekilde açıkta kalan donatı varsa mutlaka beton harç ile sıvanması, - Çürük ahşap, çatlak beton, hasarlı tuğlalar, kabarıp dökülen sıvaların kesinlikle tamir edilmesi. Hasar fark edildiğinde zaman kaybetmeden onarılması. Oluk ve drenaj sistemlerinin tıkanmamasına özen gösterilmesi, boruların daima açık tutulması. Su ve nemin binadan uzaklaştırılması. Kırık camların değiştirilmesi, - Güçlendirmenin etkili olmayacağı durumlarda ise binanın yıkılıp yenisinin yapılması. Yapısal olmayan güvenlik için aşağıdaki önlemlerin alınması çok önemlidir: - Sınıf kapılarının dışarı açılacak şekilde tasarlanması. - Çıkış yollarının daima açık tutulması. - Yapısal olmayan elemanların rüzgar ve deprem sarsıntılarına karşı binaya sabitlenmesi -Yangın söndürme cihazlarının durumu, yerlerinin kontrolü ve bakımlarının yapılması. - Yangın güvenliği önlemlerinin uygulanması - Camları koruyucu film tabakası ile

29 Eylem Planı - Sıralar ve masaların sağlam çelik malzemeden imal edilmesi, -Patlayıcı, yanıcı, zehirli malzemeleri sınırlayın, izole edin, yok edin, ayırın(SİYA). - Elektrik şalterlerini, gaz ve su vanalarını otomatik yapın. - Acil çıkış işaretleri koyun. Altyapı; su, elektrik, doğal gaz şebekeleri, ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemleriyle, haberleşme ve ulaşım sistemlerini kapsar. Bunlar genelde belediye veya özel sektör kontrolündeki daha büyük şebekelere bağlıdır. Bu kuruluşlarla önceden bağlantıya geçmek, gerek tasarım gerekse iyileştirme çalışmaları kapsamında çözüm odaklı yaklaşım içinde olmak önemlidir. Şebekelerin bu şekilde güçlendirilmesi durumunda okulların korunması mümkün olabilir. Karşılaşılan tehlikelere bağlı olarak birçok çözüm yolu dikkate alınabilir. Bunlar; - Çıkış güzergahlarını tıkayabilecek tavan kablolarıyla direklerinin yerlerinin değiştirilmesi, - Binalara doğal gaz vanalarını otomatik olarak kapatacak bir düzenek kurulması, - Borular arasında esnek bağlantılar kullanılması, - Tavanda ve yeraltında bulunan boru ve depoların yaratabileceği tehlikelerin göz önünde bulundurulması, Okul acil durum planlamasında, okul alanına ait haritaların yeraltı ve tavandaki tehlikelerle birlikte şebeke bağlantılarını göstermesi de çok önemlidir. Çevre koruma önlemleri de önemlidir ve bu kapsamda enerji ve su tasarrufuna özen gösterilmeli ve mümkün olan her yerde atıkların geri dönüşümü sağlanmalıdır. Drenaj kanallarının oluşturulması ve temizliği, ağaç dikimi, su kanalları yapılması gibi iyileştirme faaliyetleri de çevre koruma önlemlerine dahil edilebilir.

30 Müdahale Kapasitesi 4. Müdahale Kapasitesi ve Kaynakların GeliştirilmesiMüdahale prosedürleri, karşılaşılan tehlikeye ve içinde bulunduğunuz özel durumlara bağlıdır. Bununla birlikte, bütün uygulamalar altı temel prosedüre dayanmaktadır. - Okul binası güvenli ise: - Eğer okul binası güvenli değilse BİNA TAHLİYE EDİLMELİDİR. - Eğer okul binası güvenli değilse ancak okul bahçesi güvenliyse DIŞARIDA TOPLAN ve BARINAK OLUŞTUR. - Eğer okul binası ve okul bahçesi güvenli değilse GÜVENLİ BİR YERE TAHLİYE YAPILMALI. - ÖĞRENCİ TESLİM prosedürleri öğrencilerin doğrudan ve sadece velilerine veya önceden belirlenmiş acil durum kişilerine teslim edilmesini sağlar. Müdahale kapasitesi, bilgi, beceri ve imkânları kapsar. Müdahale kapasitesinin en önemli ögesi var olan beceri ve kaynakların örgütlenip seferber edilmesidir. Afet ve acil durumlara müdahale için geliştirilmiş bir sistem de Olay Yönetim Sistemleridir(OYS). OYS, en fazla sayıda insana en kısa zamanda en çok yardımın yapılmasını sağlar. Okul yönetimi; öğretmenler, okul çalışanları, öğrenciler ve o anda okula dışardan gelmiş olanlar ile acil durum ekibinin herhangi bir okulda, uygulayabileceği tutarlı bir sistem oluşturmayı amaçlar. Kapsamında şunlar bulunur; hafif arama ve kurtarma, yangın söndürme ve tehlikeli madde kontrolü, şebeke şalterlerinin kapatılması, afet ilk yardım, psikolojik destek, güvenlik, öğrencinin ailesine teslimi, erzak ile malzeme temini ve dağıtımı, barınak, su ve sanitasyon, beslenme ve gönüllülerin bulunması, her öğrenci için afet çantası hazır bulundurulması.

31 Müdahale Kapasitesi 5. Planın Duyurulup Test Edilmesi Okul idaresi, öğretmen kadrosu ve diğer personel, öğrenciler, veliler ve yerel toplum liderleriyle ilk müdahalecilerin etkin biçimde çalışabilmeleri için okul afet planından haberdar olması önemlidir. Velilerin 2-3 gün sürse bile çocuklarının okulda güvende olduklarını bilmesi ve bundan emin olması, afete hazırlıklı olma yönünden büyük önem taşımaktadır. Bu açıdan, velilerin pek çok açıdan bilgilendirilmeleri ve afet planına dahil edilmiş olmaları gerekmektedir. 6. Planın Uygulanması, Değerlendirilmesi ve Güncellenmesi için Tatbikatlar Yapılması Afet ve acil durum tatbikatlarının gerçek bir afet anında insanların paniğe kapılmadan doğru hareket etme şansını 2kat arttırdığı bilimsel olarak ispatlanmıştır. Bu nedenle, okullarda yılda en az 1 kez deprem, yangın, arama-kurtarma, tahliye, gaz kaçağı, ilkyardım vb. konularında tatbikatlar yapılmalıdır. Önceden duyuru yaparak düzenlenen her tatbikata karşılık bir de duyuru yapılmadan tatbikat düzenlenmesi çok yararlıdır. Farklı senaryolar oluşturarak günün farklı saatlerinde tatbikat yapılması önerilir. Tatbikatın amacı beklenmeyen durumlara karşı hazırlıklı olmaktır.

32 UNUTMAYIN Acil Durumların afete dönüşmesini önlemek için sağlıklı bir acil Durum Planlaması yapmak gerekir …! Fotoğraf: Yıldırım Güngör

33