29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015 Diyarbakır NAR ÇEKİRDEĞİNİN YAĞININ ÇIKARILMASI AMACIYLA FARKLI KURUTMA YÖNTEMLERİNİN ARAŞTIRILMASI Ahu Özgür Tunahan Erdem Serdar Öztekin Çukurova Üniv., Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü, Adana

Dünyada Nar Üretimi (BATEM, 2012) Sıra Ülke Üretim(Ton) İhracat(Ton) 1 Hindistan 1.140.000 35.000 2 İran 705.000 60.000 3 Çin 700.000 - 4 Türkiye 217.572 86.271 5 A.B.D. 120.000 17.000 6 Irak 100.000 7 İspanya 80.000 40.000 8 Suriye 70.000 9 Azerbaycan 15.000 10 Afganistan 1.000 ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Türkiye’nin Nar İhracaatı Nar bitkisinin Türkiye’de tarımının yapılması oldukça gerilere uzanmakla beraber meyvecilik sektöründeki gelişimini 2000’li yıllardan itibaren önem kazanmıştır. Çizelge 2. Türkiye’nin Nar İhracaatı (Kurt ve Şahin, 2013) Yıl Ton Bin Dolar 2005 11.447 9.436 2006 10.917 11.209 2007 13.732 16.861 2008 33.193 31.810 2009 41.939 40.025 2010 63.148 59.600 2011 86.271 70.711 ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Türkiye’de Nar Üretimi Türkiye’de nar üretiminin genel seyri incelendiğinde özellikle son 10 yılda dikkat çekici bir gelişmenin yaşandığı gözlenmektedir . Türkiye’ de nar yetiştiriciliğinde 2002 yılında 3 525 ağaçtan toplam 60 000 ton verim alınırken, 2012 yılında 15 800 ağaçtan toplam 315 150 ton verim alınmıştır Şekil 1. Türkiye’de nar üretimi (TUİK, 2012) Şekil 2. Yıllar İtibariyle Türkiye’de Ağaç Başına Ortalama Nar Verimi (TUİK, 2012) Sonuç: Sofralık tüketim dışında kalan üretimin yeni katma değerli ürünlerle değerlendirilmesi gereksinimi yeni araştırmaları teşvik ediyor. ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Narın Değerlendirilmesi ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Sofralık Narın Depolanması Soğuk Havada Kasalarda Depolama Soğuk Havada Özel Plastik Torbalarda Kontrollü Atmosferde Depolama ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Aile İşletmelerinde Nar Tanelerinin Kabuğundan Ayrılması ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

KOBİ Tarzı İşletmelerde Nar Tanelerinin Kabuğundan Ayrılması Besleme helezonu Parmaklı batörlü silindirik ayırma eleği ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

KOBİ Tarzı İşletmelerde Nar Tanelerinin Kabuğundan Ayrılması ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Nar Tanelerinin Endüstriyel Yöntemlerle Ayrılması ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Tanelenmiş Nar Üretimi (Taze) ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Tanelenmiş Nar Üretimi (Kurutulmuş) ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Nardan Elde Edilen Katma Değerli Ürünler Taze veya MAP ambalajda muhafaza edilmiş danelenmiş nar, Nar çekirdek yağı, Meyve nektarı, meyve suyu, gazoz karışımları, Nar konsantresi, Nar ekşisi, Nar pestili, Nar reçeli, Kapsül halinde nar özütü (ekstrakt) Kozmetik ürünler (nemlendirici, cilt besleyici, güneş kremleri, tonik losyon, temizleme sütü, serum, eyes contour cream, masaj yağı ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Türkiye’de Nar Üretimi ve Nar Çekirdeği Potansiyeli (MEYED, 2012) Üretilen ürün Meyve miktarı (t) Posalı çekirdek miktarı (t) (Ürün miktarının %43’ü) Meyve suyu 79 000 33 970 Meyve konsantresi 7 680 3 302 Toplam 37 272 ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Türkiye’de Nar Üretimi ve Nar Çekirdeği Potansiyeli Ülkemizde meyve suyuna işlenen meyvelerin oransal sıralaması; %46 (376.000 t) elma %11 (95.000 t) şeftali %10 (79.000 t) nar, %9 (73500 t vişne Diğer (ayva, siyah ve sarı havuç ile çilek) (Meyed, 2012) Ülkemizde yaygın olarak yetiştiriciliği ve ihracatı yapılan nar çeşidi Hicaznar Hicaznar çeşidi ortalama %7 çekirdek içerir (Gölükçü ve ark., 2005; Hernandez ve ark.,1998) ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Nar Çekirdeği Yağı Nar çekirdeği yağı genel olarak yemeklik yağ üretiminde değerlendirilmemekte olup, kozmetik ve ilaç sanayinde kullanılmak üzere bazı ülkeler tarafından ithal edilmek istendiği ve son yıllarda ülkemizden kurutulmuş nar çekirdeği ihraç edildiği bilinmektedir (Vardin ve Abbasoğlu, 2004). Nar çekirdeği ve çekirdek yağının sağlık amaçlı kullanılabilirliği üzerine çok sayıda araştırma mevcut olup, nar çekirdeği yağının prostat ve cilt kanserini önlemede, karaciğerde lipid seviyesini düşürmede etkili olduğunu tespit edilmiştir (Okamoto ve ark.,2004, Hora ve ark., 2003, Albrecht ve ark., 2004, Arao ve ark., 2004). ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Nar Çekirdeği Yağı Nar çekirdeğinin yağ içeriğinin çeşit, yetiştirme koşulları, iklim gibi bir çok faktöre bağlı olarak %6.63-19.3 arasında değişir (Hernandez ve ark., 1998, Fadavi ve ark., 2006). Yağ verimi bitkisel yağ üretiminde kullanılan çiğitte %18-25, soyada %18-22’dir (Kayahan, 2004). ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Yağlı Tohum ve Çekirdeklerden Yağ Üretimi Çekirdek Yağı Üretimi Mekanik Kimyasal Sokslet ekstraksiyonu Mikrodalga destekli ekstraksiyon Süperkritik sıvı ekstraksiyonu Basınçlı sıvı ekstraksiyonu Sonikasyon destekli ekstraksiyon ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Önceki Çalışmalar Nar Çekirdeğinin Mekanik Özellikleri ve Kurutulması İle İlgili Çalışmalar Akbarpour ve ark. (2009), yaş baza göre ürün nemi % 10,06-% 22,91 arasında değişen nar çekirdeklerinin uzunluk, genişlik, kalınlık, geometrik ortalama çap, küresellik, porozite, doğal yığılma açısı, 1000 dane kütlesi, yığın yoğunluğu gibi mekanik özellikleri belirleyerek, ürün nemine bağlı korelasyon katsayısı ve regresyon eşitliklerini hesaplanmışlardır. Bu parametrelerin ürün nemi ile doğrusal olarak arttığı vurgulanmıştır. Doymaz (2013), nar çekirdeklerini 83, 104, 125, 146 W güç seviyelerinde kurutmuştur. Güç seviyesi 83 W’tan 146 W’a çıkartıldığında kuruma süresinin 150 dakika’dan, 60 dakika’ya azaldığı tespit edilmiştir. Deneysel veriler 10 adet kurutma modeline uygulanmış, nar çekirdeklerinin kuruma davranışını tahmin etmek üzere en uygun modellerin Page, Midilli ve Weibull eşitlikleri olduğu bildirilmiştir. Nar Çekirdek Yağının Ekstraksiyonu İle İlgili Çalışmalar ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Çalışmanın Amacı Bu çalışmanın amacı meyve suyu üretim tesislerinden temin edilen suyu alınmış ve üzerinde kısmen posa bulunan atık nar çekirdeklerinin yağının çıkartılarak, ekonomiye kazandırılması yönünde bir alternatif değerlendirme yöntemi önermektir Çekirdek/tohum gibi materyallerin yağını çıkartmak için, materyalin kuru olması gerekir. O halde, ıslak, posalı nar çekirdeği kütlesinin yağ potansiyelinin değerlendirilebilmesi için öncelikle kurutulması gerekir ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Vakum yöntemi ile kurutma (50, 70 ve 80 °C’de ve her sıcaklık düzeyinde 0,2 atm, 0,4 atm ve 0,6 atm) Mikrodalga yöntemi kurutma (360, 540, 720 ve 900 W) Sıcak hava yöntemi ile kurutma (50, 70 ve 80 °C’de) Kimyasal yöntem (Vidalı presten çıkan peletlerde kalan yağın organik çözücü ekstraksiyonu ile alınması) Mekanik yöntem (Vidalı presle sıkım) Yağ verimi ve bileşenleri Materyal ve Metod ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Araştırma Sonuçları Mikrodalga Kurutma ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Araştırma Sonuçları Sıcak Havayla Kurutma ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Araştırma Sonuçları Vakum Kurutma (50 °C) ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Araştırma Sonuçları Vakum Kurutma (70 °C) ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Araştırma Sonuçları Vakum Kurutma (80 °C) ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Araştırma Sonuçları: Yağ Verimi (%) Kurutma Yöntemi Yağ Çıkarma Yöntemi Örnek 1 Örnek 2 Örnek 3 Ortalama % Sıcak hava ile Kurutma   Atmosferik (t=80°C) Mekanik 2,698 2,218 19,20 20,14 Ekstraksiyon 2,674 2,147 21,08 Vakum (t= 80°C p=0,2 atm) 2,755 2,146 24,36 28,22 2,709 1,907 32,08 Mikrodalga Kurutma (P= 720 W) 2,711 2,236 19,00 18,16 2,752 2,319 17,32 (P=360 W) 2,700 2,341 14,36 15,12 2,732 2,335 15,88 ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

Araştırma Sonuçları: Yağın Bileşenleri Yağ Asidi 80°C Sıcak Hava Palmitik asit 7,96 Stearik asit 2,89 Oleik asit 8,08 Lineloik asit 0,81 Araşidik asit 1,67 Punikik asit 78,59 Araştırma Sonuçları: Yağın Bileşenleri ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır

NAR ÇEKİRDEĞİNİN YAĞININ ÇIKARILMASI AMACIYLA FARKLI KURUTMA YÖNTEMLERİNİN ARAŞTIRILMASI Ahu Özgür Tunahan Erdem Serdar Öztekin Teşekkürler… ÖZGÜR, A; ERDEM S.; ÖZTEKİN S., Nar Çekirdeğinin Yağının Çıkarılması Amacıyla Farklı Kurutma Yöntemlerinin Araştırılması, 29. Ulusal Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi , 02-05 Eylül 2015, Diyarbakır